Projekt badawczy realizowany przez Koło Naukowe Studencką Grupę Badawczą przy Katedrze Turystyki i Rekreacji stawia sobie za główny cel, oprócz zebrania ma-teriałów dokumentalnych, popularyzację górskiej turystyki aktywnej, szczególnie na obszarach o wysokim potencjale, wciąż jednak mało znanych. Korona Europy po-strzegana jako całość ma szansę stać się atrakcyjnym szlakiem górskim o znaczeniu międzynarodowym, a także pobudzić lokalne społeczności do promocji i rozwoju infrastruktury związanej z obsługą ruchu turystycznego. Jak wykazano wcześniej, wiele szczytów z listy najwyższych w każdym z krajów Starego Kontynentu jest po-wszechnie dostępnych, nie wymagają specjalistycznego sprzętu czy doświadczenia.
Inne, choć zarezerwowane dla wysokogórskiej turystyki kwalifikowanej, mogą stać się wyzwaniem dla poszukujących nowych doświadczeń w terenie.
Punktem wyjścia do planowania budowy szlaku jest zaangażowanie jednej in-stytucji, która w całości obejmie opiekę merytoryczną, techniczną, logistyczną i weźmie odpowiedzialność za jego powstanie i dalszą konserwację. Proponowa-ny model zarządzania to organizacja o charakterze uczelni wyższej, która dyspo-nuje pracownikami naukowymi oraz odpowiednim prestiżem i możliwością kon-taktów z innymi placówkami naukowymi. Dzięki powierzeniu projektu uczelni wyższej pojawi się również możliwość stworzenia całej sieci osób odpowiedzial-nych lokalnie za szlak w swoim kraju w oparciu o współpracę międzyuczelnia-ną z pracownikami naukowymi wydziałów geograficznych i pokrewnych. Wybór uczelni jako organizatora i zarządcy to przede wszystkim pewność w zakresie me-rytorycznym oraz możliwość pozyskania, jako instytucja, środków unijnych (np.
programy z działu Europejskiej Współpracy Terytorialnej), których uczelnia może być beneficjentem.
Drugim etapem jest powołanie międzynarodowej komisji, której zadaniem bę-dzie: sporządzenie budżetu inwestycji, uzyskanie niezbędnych pozwoleń na dzia-łania w terenie, opracowanie szczegółowe szlaku, jego małej infrastruktury oraz
154 Grzegorz Borkowski, Michał Kaczmarek
sposobu pokonywania trasy przez turystów. Na podstawie zebranych materiałów komisja winna być odpowiedzialna za powstanie i administrowanie internetowym serwisem szlaku (również w wersji mobilnej). Serwis ten, przetłumaczony na po-pularne języki europejskie (angielski, francuski, hiszpański, włoski, niemiecki), oprócz informacji o przebiegu szlaku, zawierać powinien opcję rejestracji nowych członków, którzy jako zalogowani użytkownicy będą mogli na bieżąco dzielić się doświadczeniem z przebytych odcinków szlaku. Członkami komisji mogą stać się pracownicy naukowi z powiązanych współpracą uczelni oraz innych instytucji turystycznych.
Kolejna część projektu to pozyskanie prestiżowych patronatów, takich jak World Tourism Organization czy patronat ministrów, w których gestii pozosta-je turystyki w poszczególnych krajach. Projekt taki mógłby ubiegać się nie tylko o środki unijne, ale także z większym prawdopodobieństwem uzyskać wsparcie lokalnych instytucji, na których terenie leży dany szczyt, czy ewentualnie prywat-nych sponsorów. Ci jednak nie są brani w pierwszej kolejności pod uwagę, gdyż zachodzi obawa komercjalizacji projektu, którego idea jest głównie naukowa, a nie zarobkowa. Oczywiście nie ulega wątpliwości, że pośrednio szlak po szczy-tach Korony Europy przyniesie dochody: lokalnym przedsiębiorstwom związa-nym z obsługą ruchu turystycznego. Ale jako marka, zastrzeżona prawem, szlak Fot. 1. Najwyższy szczyt Islandii – nunatak wystający ponad czapę lodowca. Brak
opisane-go szlaku turystyczneopisane-go (fot. M. Kaczmarek)
Fenomen turystyki górskiej 155
powinien być niedostępny dla komercyjnego użytkowania przez organizatorów turystyki.
Wspomniana infrastruktura związana z funkcjonowaniem szlaku w terenie po-winna ograniczać się do maksymalnie dwóch obiektów – tablicy lub znaku infor-macyjnego, trwałego, ekologicznego, o niewielkich rozmiarach. Znak ten zawie-rać będzie cztery informacje: nazwę, wysokość szczytu, miejsce na liście Korony Europy oraz przyjęty symbol szlaku. Drugi obiekt to skrzynka wejść – metalowy pojemnik na zeszyt wpisów, które funkcjonują już na niektórych szczytach na świecie, również tych z listy Korony Europy (np. Halti czy Gerlach). Rzecz jasna należy zdawać sobie sprawę z lokalnych ograniczeń zarówno natury administra-cyjnej, jak i przyrodniczej. Dla przykładu: umieszczenie na samym wierzchołku Kebnekaise w Szwecji skrzynki jest praktycznie niemożliwe z powodu pokrywy lodowej13. Z racji bardzo dużych odległości między szczytami niejako naturalnie nasuwa się idea powstania szlaku punktowego. Szlak liniowy musiałby bowiem proponować rozwiązania transportowe, przemieszczania się, zapewnić odpowied-nie znakowaodpowied-nie, słowem logistyczodpowied-nie i ekonomiczodpowied-nie odpowied-nie miałby on sensu. Tym bardziej, że niemożliwym fizycznie jest przejście całego szlaku, zdobycie wszyst-kich szczytów podczas jednej wyprawy. Dlatego też rozwiązanie punktowe bę-dzie jego wartością dodaną: każdy z turystów bębę-dzie mógł w dowolny, optymalny indywidualnie sposób, dobrać dla siebie odpowiednie punkty i wytyczyć między nimi dogodną trasę. Liniowość szlaku rozpocznie się dopiero w momencie podej-ścia, zgodnie z załączonymi mapami na projektowanym serwisie internetowym.
Powstanie międzynarodowego szlaku turystycznego Korona Europy wiąże się z rozwojem turystyki także na terenach do tej pory mniej uczęszczanych. Pojawia się przy tym dodatkowy motyw podróży – zdobywanie kolejnych pozycji z listy, a więc pewnego rodzaju wyzwanie o charakterze nieformalnych zawodów rekre-acyjnych, które potęguje fakt, że dotychczas nikt nie zdobył kompletu szczytów14. Trzeba mieć świadomość, że nie wszyscy, którzy wystartują w owych „zawodach”, zdobędą wszystkie szczyty. Czasami zaważą czynniki psychofizyczne, innym ra-zem czysto materialne. Niemniej samo wzięcie udziału będzie motywujące, po-dobnie jak motywujący jest udział w maratonie czy innego rodzaju amatorskich zawodach. Na potrzeby rodzin z dziećmi można dodatkowo stworzyć „małą listę”
Korony Europy – o najniższym poziomie trudności oraz inne warianty.
Podsumowanie
Turystyka górska należy do najpopularniejszych form aktywnego spędzania wol-nego czasu. Nie ulega wątpliwości, że wszelkie inicjatywy związane z jej popu-laryzacją, a zakładające minimalny wpływ antropogeniczny na przyrodę spotkają się z entuzjazmem nie tylko samych turystów, ale i całego rynku turystycznego,
13 Skrzynka znajdować by się mogła nieco poniżej szczytu, na terenie o mniejszej ekspozycji.
14 A przynajmniej nie ma takiej wiadomości w literaturze. Wydaje się logiczne, że zdobycie wszyst-kich 46 szczytów spotkałoby się z zainteresowaniem świata nauki i mediów.
156 Grzegorz Borkowski, Michał Kaczmarek
który zanotuje dzięki powstaniu nowych szlaków dodatkowe przychody. Między-narodowy górski szlak to też okazja do rozwoju turystyki rodzinnej. Zwrócenie uwagi na inne europejskie masywy górskie oraz ich popularyzacja przyczynią się w dłuższym czasie do zmniejszenia ruchu turystycznego w Tatrach Polskich.
Dzięki wprowadzeniu projektu w życie turyści kwalifikowani będą mieli dużo większe możliwości realizacji swoich motywów, rozwinie się ponadto współpraca międzynarodowa na poziomie instytucjonalnym. Wreszcie skorzystają na tym lo-kalne społeczności, rynek turystyczny jest bowiem wciąż dynamicznie rozwijającą się gałęzią gospodarki, generując aż 9% światowego PKB(Niewiadomski 2012).
Literatura
Brożek Z., Kwilecka M., 2007, Bezpośrednie funkcje rekreacji, wyd. II rozszerzone, Wyższa Szkoła Ekonomiczna, Warszawa.
Cohen E., 1979, A Phenomenology of Tourist Experiences, Sociology 13.
Kaczmarek J., Stasiak A., Włodarczyk B., 2005, Produkt turystyczny, PWE, Warszawa.
Kulczycki Z., 1977, Zarys historii turystyki w Polsce, Wydawnictwo Sport i Turystyka, War-szawa.
Łobożewicz T., 1983, Turystyka kwalifikowana, Wydawnictwo Nasz Kraj, Warszawa.
Niewiadomski P., 2012, List do Prezesa Rady Ministrów, L. dz. 581/PIT/2012, Warszawa.
Ostrowski S., 1968, Ruch turystyczny w Polsce, Sport i Turystyka, Warszawa.
Podemski K., 2005, Socjologia podróży, Wydawnictwo UAM, Poznań.
Radwańska-Paryska Z., Paryski W., 2004, Wielka encyklopedia tatrzańska, Wydawnictwo Górskie, Poronin.
Spis źródeł internetowych
http://tpn.pl/zwiedzaj/turystyka/statystyka, [dostęp: 12.01.2015]
http://www.monikawitkowska.pl/everest/o-gorze/historia-wej, [dostęp: 20.01.2015]
http://turystyka.interia.pl/news/za-pieniadze-wniosa-cie-na-mont-everest,1300541,6069, [dostęp: 21.01.2015]
http://mojegory.com.pl/szlaki.php, [dostęp: 18.02.2015]
http://igu-online.org/, [dostęp: 05.02.2015]
Summary
The phenomenon of mountain tourism. The idea of establishing
an international mountain tourist trail based on the peaks of the Crown of Europe
The article deals with the growing popularity of mountain tourism on the basis of new European destinations. The basis for the discussion is to discuss the motives of qualified tourism, as well as the concept of the new division. Field studies on new trails were con-ducted in selected tops of the list of the informal European crown. They consisted of an inventory of existing tourist facilities and the overall availability of vertices and the ways of reaching. The performers were members of the Student Scientific Society Research Group
Fenomen turystyki górskiej 157 at the Department of Tourism and Recreation, under “On the roof of Europe”. The result of the study is a project to create a new international pedestrian tourist trail, which will be the main points of the highest peaks in each of the European countries.
Key words: mountain tourism, crown of Europe, tourist trail
Grzegorz Borkowski Katedra Turystyki i Rekreacji Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu e-mail: corax@amu.edu.pl Michał Kaczmarek Koło Naukowe „Studencka Grupa Badawcza”
przy Zakładzie Centrum Turystyki i Rekreacji Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu e-mail: michal@nadachueuropy.pl