Dane ilościowe ilustrujące znaczącą rolę Niemiec w turystyce wyjazdowej w skali światowej zostały przytoczone we wstępie. Warto nadmienić, że Niemcy tylko w nieznacznym stopniu ustępują Stanom Zjednoczonym w wielkości liczbowej wydatków poniesionych na wyjazdy turystyczne, natomiast kolejne państwa w rankingu (Rosja i Wielka Brytania) osiągnęły wartości dużo mniejsze, prawie o 1/3 (Tourism Highlights 2014), zatem trzecia pozycja Niemiec jest silnie ugrun-towana.
Cennym źródłem informacji na temat wyjazdów urlopowych obywateli Nie-miec są badania i raporty przeprowadzone i sporządzone przez FUR
Forschungs-122 Ewa Stroik
gemeinschaft Urlaub und Reisen e.V., która corocznie prezentuje zestawienia Reiseanalyse wraz z prognozą na kolejny rok w ramach Międzynarodowej Giełdy Turystycznej ITB w Berlinie. Badania i zestawienia bazują na próbach pobieranych za pomocą dwóch metod. Na przełomie stycznia i lutego 2014 r. przeprowadzono badania metodą face-to-face na próbie 7500 osób, reprezentatywnych dla ludności niemieckojęzycznej w wieku 14 lat i więcej. W maju oraz w listopadzie 2013 r.
zostały przeprowadzone badania ankietowe na próbach każdorazowo ponad 2500 osób, co łącznie daje liczbę ponad 5000 wywiadów wśród niemieckojęzycznej ludności w wieku od 14 do 70 lat. Wyniki badań przedstawiono łącznie z obu prób (www.fur.de; dostęp: 15.06.2014).
W roku 2013 spośród 70,3 mln ludności niemieckojęzycznej aż 54,8 mln (77,9%) osób odbyło podróż trwającą minimum 5 dni (FUR 2014). Warto nad-mienić, że badania dynamiki rozwoju niemieckiej turystyki wyjazdowej prowa-dzone są w Republice Federalnej Niemiec już od roku 1954. Cezurę stanowi rok 1990 i zjednoczenie Niemiec. Od tego momentu badaniu poddawano zarówno mieszkańców dawnego NRD, jak i RFN-u. Do zjednoczenia Niemiec intensyw-ność w podróżowaniu obywateli RFN-u dynamicznie się nasilała w miarę upły-wu czasu. Natomiast od roku 1990 do czasów obecnych obserupły-wujemy pewną stabilizację oraz niewielki, ale systematyczny wzrost liczby osób podróżujących.
Badaniu poddawana jest ludność niemieckojęzyczna w wieku od 14 lat; od roku 2010 także łącznie z obywatelami Niemiec obcego pochodzenia (FUR 2014). Tak długoletnie monitorowanie ruchu turystycznego za pomocą kompatybilnych me-tod stwarza możliwość zaobserwowania dominujących trendów i kierunków ich rozwoju. Stanowi też doskonałą bazę porównawczą.
Pod względem systematyczności w odbywaniu podróży (trwających minimum 5 dni) można zaobserwować w przedziale czasowym od 1972 r. do dziś zmia-ny w strukturze uczestników ruchu turystycznego. Zdecydowanie zwiększyła się liczba osób regularnie wyjeżdżających na urlop. Obecnie aż 64% osób regularnie uczestniczy w wyjazdach urlopowych, 24% podróżuje mniej regularnie (raz lub dwukrotnie w ciągu ostatnich trzech lat), natomiast 12% w ostatnich trzech la-tach nie wyjechało w podróż urlopową (FUR 2014). W roku 2013 podróż urlopo-wą (5-dniourlopo-wą lub dłuższą) odbyło 55 mln osób, a liczba takich podróży wyniosła 71 mln. W przypadku podróży krótkich (2–4-dniowych) w roku 2013 ich liczba wyniosła 75,6 mln, nieznacznie mniej niż w roku 2012 (FUR 2014). Niemcy podróżują najchętniej po własnym kraju, co stanowi 30% wyjazdów. W turystyce krajowej dominują dwa kierunki – nadmorski oraz południowy. Poza tym obser-wujemy wzrost zainteresowania następującymi destynacjami – pozaeuropejskim obszarem basenu Morza Śródziemnego, podróżami dalekimi, Europą Południową i Północną – te kierunki ankietowani planują odwiedzić w ciągu kolejnych trzech lat. Zainteresowanie Europą Wschodnią pozostaje od roku 2005 na tym samym poziomie. Z tym regionem plany urlopowe wiąże co czwarty obywatel Niemiec (26%) (FUR 2014 ).
Wyniki przeprowadzonych na zlecenie FUR badań ankietowych potwierdza-ją, że tendencje do skrócenia głównego urlopu są coraz wyraźniejsze. Zauwa-żalny jest także trend do odbywania drugiego i trzeciego wyjazdu w ciągu roku.
Niemiecki rynek turystyczny – turystyka wyjazdowa versus turystyka przyjazdowa 123
Eksperci FUR prognozują, że właśnie ta tendencja nasili się w kolejnych latach.
Segment podróży do miast dynamicznie się rozwija. W roku 2013 18% obywateli Niemiec powyżej 14 roku życia deklarowało, że w ciągu minionych trzech lat od-było podróż do miasta, natomiast aż 31% respondentów deklaruje, że zamierza odbyć taką podróż w ciągu najbliższych trzech lat (FUR 2014). Do roku 2020 udział procentowy społeczeństwa, które podróżuje kilkakrotnie w ciągu roku, ma wynosić od 15–22% (fur.de, dostęp: 05.12.2013). „Podczas gdy głównych sił napędowych rozwoju w latach 60., 70. i 80. należy upatrywać przede wszystkim w rozkwicie gospodarczym (w powiązaniu z rosnącym dochodem do dyspozycji), wzrastającej ilości czasu wolnego, w rozwoju motoryzacji i powstaniu przemy-słu turystycznego (włącznie z występowaniem nowych destynacji na świecie), to od lat 90. istotne są przede wszystkim wzrastające doświadczenie podróżnicze i przyzwyczajenie oraz przemysł turystyczny, który staje się coraz bardziej pro-fesjonalny z ofertami adresowanymi do określonych grup klientów, i ofensywna polityka cenowa” (fur.de, dostęp: 05.05.2014). Można zaryzykować stwierdzenie, że podróżowanie wielokrotnie w ciągu roku staje się nieodłącznym „elementem życia” i pociąga za sobą zmiany po stronie organizatorów turystycznych, którzy profilują ofertę, dostosowując ją do indywidualnych oczekiwań klientów. Per-spektywy na rok 2014 są optymistyczne, aż 55% Niemców ma już ustalone plany urlopowe, natomiast tylko 11% nie planuje wyjazdu (fur.de, dostęp: 05.05.2014).
Charakterystykę trendów niemieckiego rynku turystycznego dokonano w ar-tykule Komercjalizacja usług turystycznych na przykładzie rynku niemieckiego (Stroik 2014), przedstawiając zagadnienie od strony podaży i popytu. Do najważniej-szych działań obserwowanych po stronie konsumentów należy zaliczyć:
• skrócenie czasu trwania głównego wyjazdu urlopowego na korzyść kilku wy-jazdów w ciągu roku,
• wzrastającą liczbę zakupu podróży za pośrednictwem Internetu, rzadsze ko-rzystanie z usług biur podróży – wyparcie ogniwa pośrednictwa, skutkujące malejącą liczbą biur podróży.
Natomiast organizatorzy turystyczni, działając w warunkach silnej konkuren-cji, koncentrują swoje wysiłki na takich działaniach, jak:
• aktywne pakietowanie oraz wzbogacanie warstw produktów,
• kreowanie nowych wariantów i indywidualizacja ofert, np. wprowadzenie oferty podróży modułowej,
• działania marketingowe oparte na współpracy wielu podmiotów rynku tury-stycznego oraz sposoby dystrybucji ofert i informacji online,
• podnoszenie standardu świadczonych usług i badanie stopnia satysfakcji klientów (Stroik 2014, s. 133–134).
O ile są to działania ważne z punktu widzenia turystów oraz przedsiębiorstw turystycznych, to z punktu widzenia gospodarki Niemiec istotną rolę odgrywa przede wszystkim turystyka przyjazdowa, gdyż dzięki niej generowane są wpływy do budżetu państwa, zatem dalsze rozważania zostaną jej poświęcone.
124 Ewa Stroik