C HARAKTERYSTYKA PRZEDSIĘBIORSTWA

Ogólna charakterystyka zarówno Kompanii Piwowarskiej S.A. (KP) jak i zespołu planowania eksportu i importu jest przedstawiona jako stan z marca 2014r. KP powstała w 1999 roku z połączenia Lech Browary Wielkopolski S.A. oraz Browarów Tyskich Górny Śląsk S.A. Inwestorem strategicznym powstałej w ten sposób spółki został międzynarodowy koncern piwowarski South African Breweries International (obecnie SABMiller). SABI w roku 1995 zakupił pakiety większościowe w Lech Browary Wielkopolski S.A., a rok później w Browarach Tyskich Górny Śląsk S.A. W 2003 roku podpisana została umowa pomiędzy KP a Radeberger Gruppe A.G., na mocy której KP stała się właścicielem browaru Dojlidy w Białymstoku.

Obecnie KP jest liderem rynku piwa w Polsce, posiada trzy browary (w Tychach, Poznaniu i Białymstoku) oraz oddziały handlowe na terenie całego kraju.

Wśród marek KP są takie piwa jak [93]: TYSKIE, największa marka piwa w Polsce, a także LECH, Dębowe Mocne, Żubr, Wojak, Redd’s, Książęce oraz szereg marek importowanych. Wielkość sprzedaży osiągniętej przez KP w roku finansowym zakończonym 31 marca 2016 r. wyniosła 12,9 mln hektolitrów piwa [93].

5.1.1. Import wyrobów akcyzowych jako integralna część działalności gospodarczej przedsiębiorstwa

Wszelkie działania importowe Kompanii Piwowarskiej S.A. koordynowane są z siedziby firmy w Poznaniu. Komórką odpowiedzialną za import jest dział planowania łańcucha dostaw, w którego strukturach znajduje się zespół planowania eksportu i importu. Zespół, mimo iż sklasyfikowany został w pionie operacyjnym (produkcja, technika i planowanie), charakteryzuje się, z jednej strony wyjątkowo dużą autonomicznością i samodzielnością działań, z drugiej zaś, koniecznością współpracy z wieloma innymi działami KP, a także z oddziałami światowego koncernu SABMiller.

Główne rynki, z których KP importuje wyroby gotowe to Czechy, Holandia i Włochy, przy czym w Czechach i Włoszech znajduje się więcej niż po jednym browarze,

a co za tym idzie jest więcej niż jedno miejsce załadunku. Import odbywa się tylko w ramach szeroko rozumianej grupy SABMiller, na zasadach intercompany.

Oznacza to, że importowane są wyłącznie marki należące do spółek powiązanych kapitałowo z grupą SABMiller, a KP jest ich wyłącznym importerem oraz jedynym oficjalnym dystrybutorem na terenie Polski. Oczywiście nie istnieją regulacje prawne zabraniające importu jakichkolwiek marek należących do grupy SABMiller spółkom konkurencyjnym lub niepowiązanym, ale działalność taka nie jest wspierana przez Spółkę. Do głównych marek importowych należą Pilsner Urquell, Miller Genuine Draft oraz Grolsch Premium Lager. Każda z marek dostępna jest w różnych rodzajach opakowań jednostkowych takich jak puszki 500ml, butelki 500ml, butelki 330ml, kegi oraz różnych rodzajach opakowań zbiorczych takich jak foliowe sześciopaki, foliowe czteropaki, kartony, tacki itd. Łącznie daje to od kilkunastu do kilkudziesięciu rodzajów SKU w zależności od okresu, gdyż ich liczba w dużej mierze zależy od tymczasowo prowadzonych kampanii promocyjnych. Wszystkie produkty wymienionych powyżej marek sprowadzane są z krajów członkowskich Unii Europejskiej, a zatem obrót nimi mieści się w ramach wewnątrzwspólnotowej wymiany handlowej. Poza typowymi markami importowymi z zagranicy, okresowo sprowadzane są przez KP również produkty marek, których właścicielem jest sama spółka, jednak ze względu na poufność danych, informacje te nie zostały zawarte w niniejszej pracy. Ponadto, w historii KP odnotować należy okres, w którym firma importowała szeroką gamę win i likierów.

Przechodząc do logistycznego aspektu wewnątrzwspólnotowego zakupu wyrobów alkoholowych przez KP można zacząć od tego, że transport odbywa się wyłącznie przez przewoźników zewnętrznych, z wykorzystaniem ciągników siodłowych z naczepami umożliwiającymi załadunek boczny. Jest to uwarunkowane technicznym i ekonomicznym aspektem działalności. Załadunek boczny umożliwia szybkie załadowanie auta, nawet w przypadku, gdy magazyn nie jest wyposażony w rampę. Wszystkie pojazdy powinny być wyposażone w linkę celną umożliwiającą zaplombowanie pojazdu przez funkcjonariusza Urzędu Celnego. Stosowaną powszechnie regułą Incoterms jest EXW (ExWorks), czyli reguła mówiąca o udostępnieniu towaru nabywcy w siedzibie sprzedawcy, obciążająca nabywcę całkowitą odpowiedzialnością za dostawę [15].

Podstawową jednostką transportową jest pojedyncza paleta:

• paleta EUR 800x1200mm,

• palety browarniane różnych rozmiarów.

Palety w większości przypadków funkcjonują jako niezwrotne, tj. ich koszt wliczony jest w cenę produktu, a Kompania Piwowarska nie zwraca ich dostawcom. Wyjątek stanowią palety browarniane wykorzystywane pod produkty w opakowaniach zwrotnych takich jak kegi. W takim przypadku palety zwracane są razem z opakowaniami do producenta.

Przewóz odbywa się w procedurze zawieszonego poboru akcyzy z wykorzystaniem dokumentu eAD, co powoduje, że miejscami odbioru są przybrowarniane składy podatkowe.

5.1.2. Źródła danych w planowaniu zasobów dystrybucji

Podstawowym źródłem danych wykorzystywanym przez Kompanię Piwowarską S.A. do planowania dostaw wyrobów gotowych z obszaru Unii Europejskiej jest system SAP ERP. Na podstawie informacji z tego systemu istnieje możliwość sprawdzenia aktualnego zapasu poszczególnych produktów (transakcja MB52) oraz tego, czy dane zamówienie zostało już przyjęte do systemu (transakcja MB51), a zatem, czy dostawa jest już zrealizowana. W systemie znajdują się również informacje o danych logistycznych produktów, takie jak masa brutto, masa netto, stosowana paleta etc.

Kontrola poziomu zapasu w systemie SAP i powiązanej z nim hurtownią danych odbywa się automatycznie w ramach funkcjonowania systemu w każdy poniedziałek o godzinie 00:00, a następnie wynik tej kontroli jest pobierany z systemu przez planistę. Dane w systemie SAP uaktualniane są na bieżąco przez pracowników magazynów, którzy dokonują w systemie przyjęć i wydań. Raz w miesiącu wykonywana jest inwentaryzacja zapasu, która odbywa się pod nadzorem pracownika Urzędu Celnego.

Źródłem informacji o prognozowanej wielkości sprzedaży są dane otrzymywane z pionu komercyjnego firmy. Prognozy tworzone są na podstawie modeli matematycznych, których rezultat jest modyfikowany w oparciu o planowane działania zespołów sprzedaży i marketingu (promocje sprzedażowe, kampanie reklamowe, z góry uzgodnione wielkości sprzedaży z kluczowymi klientami itp.). Prognoza sprzedaży wymaga również modyfikacji w oparciu o założenia dotyczące wydań bezpłatnych (deputat, cele reprezentacyjne itp.).

Informacje w zakresie organizowanego transportu pozyskiwane są z działu planowania transportu ulokowanego w strukturze pionu logistyki. Na podstawie bieżących doświadczeń oraz wywiadu z przewoźnikami ustalane i przekazywane do ośrodka planującego dostawy są takie informacje jak maksymalna dopuszczalna masa towaru, maksymalna liczba przewozów, jakie można zorganizować na danej trasie, dostępne okna czasowe załadunku, a także czas transportu, który poza informacją od przewoźnika można porównać z informacją statystyczną dostępną w wewnętrznej bazie danych.

Zapas w drodze kontrolowany jest za pośrednictwem systemu SAP. Planista w momencie kontroli poziomu zapasu sprawdza równocześnie status realizacji poszczególnych zamówień. Jeśli jakieś z zamówień, które powinny być już zrealizowane nadal nie zostały przyjęte do systemu, to planista kontaktuje się z zespołem planowania transportu odpowiedzialnym za organizowanie przewozu i ustala z czego wynika opóźnienie. W zależności od wyniku rozmów podejmuje decyzję kiedy dodać wielkość zapasu w drodze do planowanego zapasu dostępnego.

Dostępność zdolności załadunkowych i rozładunkowych jest potwierdzana z pracownikami magazynów dostawcy i odbiorcy, przy czym zwykle istnieje możliwość oparcia się o sztywne reguły, takie jak brak możliwości rozładunku w ustalone dni inwentaryzacji na początku każdego miesiąca, bądź w dni, kiedy planowana sprzedaż jest największa, co przypada w ostatni dzień danego miesiąca. W wątpliwych sytuacjach finalna decyzja o tym czy dany pojazd można będzie rozładować, czy nie, podejmowana jest przez dział planowania transportu.

Daty produkcji, dostępności produktu po okresie kwarantanny związanej z kontrolą jakości, a także wielkość zapasu u dostawcy potwierdzane są przez zespół planowania eksportu i importu, przy czym obowiązująca jest zasada, że jeśli wielkość zamówienia nie odbiega znacząco od wcześniej przekazywanych planów, a samo zamówienie zostało wysłane zgodnie z ustalonym między stronami wyprzedzeniem, to dostawca zobowiązuje się rozlać taki wolumen piwa aby zapas wyrobu gotowego w dniu załadunku był wystarczający do zrealizowania potwierdzonych zamówień.

Za wielkość zapasu w drodze przyjmuje się wolumen produktu, który został już załadowany na pojazd, a nadal nie jest dostarczony lub przyjęty do systemu przez co nie wchodzi on w skład zapasu dostępnego, sprawdzanego w systemie SAP.

Czas przewidywanej kontroli jakości, a także w przypadku zaistniałych problemów czy i ile z dostarczonego wolumenu produktu będzie nadawało się do sprzedaży, potwierdzane jest z działem jakości lub laboratorium rozlewu odpowiedzialnym również za kontrolę jakościową wszystkich dostaw importowych.

Czas potrzebny na kontrolę Urzędu Celnego sprawdzany jest w oparciu o obowiązujące uregulowania prawne przez zespół planowania eksportu i importu.

Obecnie wynosi on 2 godziny w trakcie pracy urzędu lub 6 godzin poza godzinami pracy urzędu oraz w święta i dni wolne od pracy [66]. Na podstawie informacji dostępnych w systemie EMCS⁷ ustalane jest czy dana dostawa będzie podlegała kontroli, a następnie określany jest czas jej przeprowadzenia.

5.1.3. Stan aktualny w zakresie planowania zasobów dystrybucji

Planowanie dostaw wyrobów alkoholowych sprowadzanych z obszaru Unii Europejskiej przez Kompanię Piwowarską S.A. odbywa się w oparciu o klasyczną tablicę DRP. Odejmując od bieżącego poziomu zapasu wielkość prognozy popytu na poszczególne SKU, otrzymuje się planowany zapas danego produktu. W oparciu o czas dostawy uzupełniającej ten zapas oraz zalecaną wielkość uzupełnienia zapasu generuje się nowe zamówienia w taki sposób, aby planowany zapas nie był niższy od przewidzianego zapasu bezpieczeństwa.

Tablice DRP są utworzone osobno dla każdego SKU, jednak dopuszcza się mieszanie niektórych produktów w tym samym zamówieniu. Tablice są uaktualniane w cyklu tygodniowym, przy czym dzień aktualizacji uzależniony jest od ustaleń z danym dostawcą. Sam proces przygotowania tablicy na bieżący tydzień polega na aktualizacji danych z tygodnia wcześniejszego oraz przesunięciu horyzontu czasowego o kolejny tydzień. W oparciu o tablice DRP uaktualniany jest plan załadunków, nowe zamówienia są wprowadzane do systemu SAP, gdzie generowane są ich numery. Do każdego wygenerowanego zamówienia przypisywany jest m.in. dostawca, produkt, wolumen i data załadunku. Zamówienia w postaci

7 Excise Movement and Control System – System Przemieszczania oraz Nadzoru Wyrobów Akcyzowych to stworzony w ramach projektu prowadzonego przez Komisję Europejską, komputerowy system wykorzystywany do przemieszczania wyrobów akcyzowych (wyrobów energetycznych, napojów alkoholowych, wyrobów tytoniowych) w procedurze zawieszenia poboru akcyzy (bez zapłaconego podatku akcyzowego), w obrocie wewnątrzwspólnotowym pomiędzy Państwami Członkowskimi Unii Europejskiej oraz przemieszczania ww. wyrobów na terytorium Wspólnoty Europejskiej w ramach eksportu i importu [68].

odpowiednio wysortowanego i wyfiltrowanego planu wysyłane są do dostawców, którzy potwierdzają możliwość realizacji zamówień zgodnie z oczekiwaniem planisty Kompanii Piwowarskiej S.A. lub sugerują wprowadzenie zmian.

5.1.4. Ocena stosowanych obecnie metod i narzędzi planistycznych

Wykorzystywane narzędzia obliczeniowe tylko w niewielkim stopniu wspierają planistę w przygotowywaniu planu zamówień. Nieskomplikowane arkusze programu Microsoft Excel wspomagają jedynie obliczenia służące do analizy danych i automatycznych przeliczeń tablicy DRP. Decyzja o tym, czy i ile palet danego produktu zamówić, podejmowana jest intuicyjnie przez planistę w oparciu o jego wiedzę i dostępne informacje, a następnie dla każdego produktu w każdym z tygodni wprowadzana jest ręcznie do tablicy DRP. Obserwując zmiany poziomu zapasów widoczne w tablicy, planista decyduje czy wprowadzona wartość jest ostateczna, czy też wymaga modyfikacji. Brakuje również kompleksowego narzędzia pomagającego w ustalaniu czy zamówienia z różnymi SKU pozwalają na utworzenie załadunku całopojazdowego. Jedynym wsparciem planisty jest w tym przypadku dodatkowa informacja znajdująca się w tablicy DRP mówiąca o tym, ile załadunków całopojazdowych jest wymagane do realizacji zamówienia, przy czym liczba załadunków określona jest jako wielkość rzeczywista.

Planowanie dostaw w oparciu o dostępne narzędzia wymaga od planisty wysokich umiejętności analitycznych, dużej wiedzy oraz doświadczenia, a otrzymywane wyniki nie są powtarzalne. Proces planowania jest czasochłonny, a ostateczny rezultat zależy w dużej mierze od włożonego nakładu pracy oraz umiejętności osoby przygotowującej plan. Na pracochłonność istotnie wpływa trafność oraz stabilność prognozy sprzedaży.

Jeśli wysokość sprzedaży w minionym tygodniu była w 100% zgodna z prognozą, która nie uległa zmianie również dla tygodni przyszłych, to tablica DRP nie wymaga zwykle żadnych zmian, poza poszerzeniem horyzontu czasowego o kolejny tydzień i kontroli aktualnego zapasu pod kątem strat w magazynie lub ubytków jakościowych.

W praktyce jednak, sytuacje takie nie mają miejsca, a prognoza znacząco odbiega od rzeczywistej sprzedaży, przy jednoczesnej niskiej stabilności dla przyszłych okresów.

Opracowanie planu dostaw z określonej lokalizacji, dla wariantu z 5 produktami zajmuje planiście ok. godziny czasu do otrzymania rezultatu

zadowalającego. Otrzymany plan nie jest optymalny z punktu widzenia planisty i przyjętego kryterium poziomu zapasów bądź poziomu pokrycia zapotrzebowania zapasem, jednak jego dalsze poprawianie wiązałoby się ze zbyt dużym nakładem pracy w stosunku do otrzymywanych rezultatów.