W celu ograniczenia oddziaływania akustycznego Portu zaproponowano w Programie działania zapobiegawcze i kompensujące, uwzględniając strategiczne znaczenie Portu dla rozwoju regionu i wynikający stąd prognozowany wzrost ruchu lotniczego. Celem głównym tych działań jest zahamowanie wzrostu poziomu i zasięgu hałasu w otoczeniu Portu, bez blokowania możliwości jego rozwoju. Z tego powodu działania przeciwhałasowe dotyczące operacji lotniczych koncentrują się na porze nocnej, bez ograniczeń w porze dziennej, przynajmniej w najbliższej perspektywie, tj. do aktualizacji tego Programu.
Należy przy tym wyraźnie zaznaczyć, że uwzględniając obserwowany i przewidywany rozwój rynku lotniczego w kraju oraz lokalizację Portu Lotniczego im. Jana Pawła II Kraków - Balice, uzyskanie efektu w postaci dotrzymania dopuszczalnych poziomów hałasu w zabudowie mieszkaniowej w bezpośrednim sąsiedztwie Portu jest nierealne. Niezależnie od tego, zadaniem zarówno służb ochrony środowiska, jak i zarządzającego portem lotniczym jest podejmowanie wszelkich działań mających na celu niepogarszanie oraz poprawę stanu warunków akustycznych, a jeśli to nie jest możliwe tworzenie obszarów ograniczonego użytkowania (OOU). Utworzenie OOU nie ogranicza oddziaływania akustycznego w środowisku tylko wskazuje obszar narażony na ponadnormatywne oddziaływanie akustyczne oraz określa ograniczenia i sposoby korzystania z nieruchomości. Pozwala to właścicielom nieruchomości na uzyskanie odszkodowania, jeśli ograniczono sposób korzystania z tych nieruchomości. Z drugiej strony, istnienie obszaru ograniczonego użytkowania wskazuje zarządzającemu portem lotniczym dopuszczalny zasięg hałasu, w którym standardy akustyczne w środowisku nie muszą być zachowane.
Ze względu na wieloletnią perspektywę realizacji Programu cele strategiczne oraz zakres działań określono dla trzech horyzontów czasowych, tj. dla perspektywy: krótko-, średnio- i długo- okresowej (ROZDZIAŁ 10.1). Cele strategiczne Programu zdefiniowano w TAB.16.
Tab. 16 Cele Programu do osiągnięcia w poszczególnych okresach realizacji Programu Okres realizacji Programu Cel
Krótkookresowy
Zahamowanie wzrostu zasięgu oddziaływania akustycznego lotniska i docelowo – jego zmniejszenie względem stanu wyjściowego (rok 2019)
Obniżenie długookresowego poziomu hałasu w porze nocnej, LN, o min. 1 dB
Wdrożenie systemu zachęcającego do eksploatacji cichszych statków powietrznych w porze nocnej
Zmniejszenie skutków hałasu w postaci zaburzenia snu poprzez wprowadzenie ciszy nocnej w wybranych godzinach środkowonocnych
Średniookresowy i
Dalsze obniżenie poziomu hałasu w porze nocnej, LN, względem celu wskazanego dla perspektywy krótkookresowej
Rozwój systemu zachęcającego do eksploatacji cichszych statków
Na podstawie analiz rozkładu hałasu wokół Portu w odniesieniu do terenów wymagających ochrony akustycznej, przedstawionego w mapie akustycznej uwzględniającej działania i procedury przeciwhałasowe już wdrożone (ROZDZIAŁ 2.2), uwzględniając zasadę zrównoważonego podejścia (ROZDZIAŁ 8), na podstawie doświadczeń i wytycznych międzynarodowych odnośnie zarządzania hałasem wokół lotnisk, poniżej zaproponowano kierunki i zakresy działania (będące rozszerzeniem działań już w Porcie wdrożonych), możliwe do zaimplementowania pod względem technicznym, operacyjnym i organizacyjnym, a jednocześnie nie blokujące możliwości rozwoju lotniska. Taka blokada może nastąpić na przykład przy ograniczeniu wzrostu przepustowości w porze dziennej. Należy też wziąć pod uwagę, że wprowadzenie ograniczeń dla operacji nocnych może wpłynąć również na siatkę połączeń w porze dziennej, w szczególności w odniesieniu do przewoźników bazujących swoje samoloty na noc w Porcie.
Działania przeciwhałasowe, przewidziane do realizacji w ustawowym okresie do aktualizacji tego Programu, wskazano w TABELI 17.
W TABELI 18 wytyczono kierunki działań do realizacji w dłuższej perspektywie, przy czym pierwsze dwie pozycje stanowią kontynuację działań z TABELI 17. Krótką charakterystykę działań wymienionych w ww.
tabelach przedstawiono poniżej.
Tab. 17 Działania przeciwhałasowe krótkookresowe przewidziane do realizacji do 2025 r.
L.p. Działania Termin
realizacji
1
Wprowadzenie kontroli poziomu emisji hałasu w porze nocnej – system „Quota Count”, uwzględniającego deklarowany poziom emisji hałasu statków powietrznych i liczbę operacji lotniczych, przy założeniu, że limit punktów:
dla roku 2021 powinien być mniejszy niż dla roku 2020
dla roku 2022 powinien być mniejszy niż dla roku 2019 i dla roku 2020
w kolejnych latach, od 2023 roku, powinien ulegać dalszemu zmniejszeniu
Od 1 listopada 2020
2 Wprowadzenie obowiązywania ciszy nocnej („core night”) od godziny 1:00 do 5:00 Od 1 listopada 2020
3
Obniżenie emisji do środowiska hałasu innych źródeł niż pochodzący z operacji lotniczych, poprzez stosowanie rozwiązań z zakresu akustyki technicznej (osłony, obudowy, ekrany) i zmniejszenie hałasu „źródła”, poprawę jakości sprzętu, instalacji i urządzeń związanych z funkcjonowaniem Portu oraz działania i ograniczenia organizacyjne i operacyjne, w tym:
całkowity zakaz wykonywania prób silników w godzinach 22:00-05:00.
ograniczenie pracy urządzeń pokładowych generujących hałas podczas pobytu samolotów na płytach postojowych do niezbędnego minimum, w szczególności w porze nocnej
związane z wykonywaniem operacji lotniczych - przyjęcie zaleceń ograniczenia wykorzystania rewersu silników, stosowanie wydłużonego dobiegu po lądowaniu oraz redukcję mocy silników podczas startu poprzez wykorzystanie pełnego dystansu drogi startowej. Ograniczenia te nie będą obowiązywały w sytuacjach awaryjnych.
Od 1 listopada 2020
4
Kontynuowanie przez Port programu poprawy komfortu akustycznego mieszkańców wewnątrz OOU, poprzez finansowanie poprawy izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach mieszkalnych do poziomu zapewniającego warunki komfortu akustycznego wewnątrz pomieszczeń
Od 2020
5
Aktualizacja obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie analizy porealizacyjnej wynikającej z decyzji środowiskowej Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Krakowie z dnia 22 kwietnia 2011 r.
Od 2023
Tab. 18 Działania przeciwhałasowe średnio- i długo- okresowe przewidziane do realizacji po 2025 r.
L.p. Kierunki działań
1
Rozwój sytemu preferencji statków powietrznych o mniejszej emisji hałasu, korzystających z lotniska w porze nocnej (system „Quota Count”) bazując na wynikach pomiarów poziomów emisji hałasu pojedynczej operacji lotniczej
2 Rozszerzenie przedziału czasowego obowiązywania ciszy nocnej („core night”)
3 Wprowadzenie opłat hałasowych w zależności od poziomu emisji hałasu statków powietrznych
4
Kontynuacja działań służących obniżeniu emisji do środowiska hałasu innych źródeł niż pochodzący z operacji lotniczych, poprzez stosowanie rozwiązań z zakresu akustyki technicznej (osłony, obudowy, ekrany) i zmniejszenie hałasu „u źródła”, poprzez poprawę jakości sprzętu, instalacji i urządzeń związanych z funkcjonowaniem Portu oraz działań organizacyjnych
5
Kontynuowanie przez Port programu poprawy komfortu akustycznego mieszkańców wewnątrz OOU, poprzez finansowanie poprawy izolacyjności akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach mieszkalnych do poziomu zapewniającego warunki komfortu akustycznego wewnątrz pomieszczeń 6 Aktualizacja obszaru ograniczonego użytkowania na podstawie analizy porealizacyjnej dla przyszłych
inwestycji na terenie Portu.
Wszystkie działania wskazane w Programie, odnoszące się bezpośrednio do operacji lotniczych realizowanych w Porcie, dotyczą wszystkich rodzajów operacji, za wyjątkiem lotów specjalnych (w tym wojskowych) oraz sytuacji awaryjnych.
Działania przewidziane do realizacji w okresie do aktualizacji tego Programu (do roku 2025)
Działanie 1
Zakłócenia snu spowodowane hałasem lotniczym wynikają nie tylko z liczby operacji lotniczych, ale również z dużego poziomu hałasu pojedynczych operacji. Celem Działania 1 jest obniżenie poziomu hałasu pojedynczych operacji.
System Quota Count (QC, ROZDZIAŁ 8) ma na celu uwzględnienie parametrów emisji hałasu statków powietrznych i dostosowanie do tej emisji liczby operacji lotniczych podczas koordynacji rozkładu lotów w porze nocnej (ROZDZIAŁ 2.2). Kryterium doboru tych dwóch czynników jest utrzymanie zasięgu hałasu w środowisku w granicach OOU (który będzie zmieniany w związku z realizacją inwestycji planowanych w Porcie, patrz ROZDZIAŁY 3 i 13). W pierwszym etapie (perspektywa krótkookresowa, TABELA 21, ROZDZIAŁ 10.1), system QC będzie oparty tylko na deklarowanych parametrach akustycznych statków powietrznych (poziomy EPNL, określone wg danych certyfikacyjnych, patrz ROZDZIAŁ 8), co umożliwi względnie proste wdrożenie systemu QC w koordynacji lotów w porze nocnej (patrz Działanie 1).
Metoda naliczania punktów QC dla operacji wykonanych w porze nocy powinna przewidywać przyznawanie punktów quota operacjom wykonywanym w ramach przyjętego limitu punktów dla jednej nocy. Wartości punktów quota odwzorowują poziom hałasu generowanego przez poszczególne statki powietrzne. Suma punktów wynikająca z wszystkich operacji lotniczych wykonanych w ciągu jednej nocy nie może być większa od ustalonej wartości limitu punktów dla jednej nocy, przy czym limit punktów wynika z zamierzonego celu (w tym przypadku utrzymanie zasięgu hałasu w granicach OOU). System taki
Dla osiągnięcia zamierzonego celu strategicznego, w TABELI 17 wskazano na konieczność obniżanie limitu punktów QC w kolejnych latach realizacji Programu.
Potencjał tego rozwiązania pokazują poniższe dane, zgromadzone w roku 2018 przez system monitoringu hałasu wokół Portu. W tabelach i na rysunkach poniżej pokazano średni hałas pojedynczej operacji (wskaźnik LAE, ROZDZIAŁ 8) w dwóch punktach monitoringu po wschodniej (P3) i zachodniej (P1) stronie lotniska, dla trzech typów samolotów turboodrzutowych firmy Airbus i dwóch typów firmy Boeing, w tym najnowszego – B738-MAX (B38M). Ze WZORU 6 (ROZDZIAŁ 8) wynika, że zmniejszenie średniego poziomu hałasu w porze nocnej o 1 dB nastąpi przy zmniejszeniu liczby operacji o ok. 20%. Taki sam efekt można osiągnąć również bez zmiany liczby operacji (i liczby przewożonych pasażerów), obniżając średni poziom hałasu pojedynczej operacji o 1 dB, co jak wynika z poniższych danych jest możliwe.
Tab. 19 Średni poziom hałasu pojedynczej operacji i liczba operacji lotniczych zarejestrowanych w roku 2018 przez stację monitoringu P1 (Morawica)
Typ statku Start Lądowanie
LAE, śr Liczba op. LAE, śr Liczba op.
A319 91,4 1642 85,6 657
A320 91,9 1891 85,7 794
A321 94,2 240 85,5 99
B738 94,4 7030 86,8 2616
B38M 90,4 193 84,5 60
Tab. 20 Średni poziom hałasu pojedynczej operacji i liczba operacji lotniczych zarejestrowanych w roku 2018 przez stację monitoringu P3 (Kraków)
Typ statku
Start Lądowanie
LAE, śr Liczba op. LAE, śr Liczba op.
A319 84,4 571 86,4 1579
A320 84,4 592 86,6 1793
A321 86,4 80 86,0 225
B738 87,7 2164 87,1 6807
B38M 84,5 58 85,6 195
Rys. 17 Porównanie średnie poziomu hałasu pojedynczej operacji lotniczej dla wybranych typów statków powietrznych na podstawie danych z monitoringu hałasu w roku 2018 (stacja monitoringu P1, Morawica)
Rys. 18 Porównanie średnie poziomu hałasu pojedynczej operacji lotniczej dla wybranych typów statków
Działanie 2
Celem działania jest poprawa jakości życia mieszkańców w otoczeniu Portu poprzez zmniejszenie uciążliwość akustycznej w porze snu (ROZDZIAŁ 7). Wprowadzenie ciszy nocnej, określane jako core night, obowiązywać będzie w ciągłym przedziale czasu godzin pory nocnej.
Przerwa w ruchu lotniczym w godzinach środkowonocnych nie dotyczy lotów specjalnych, lądowań awaryjnych oraz lądowań opóźnionych z przyczyn niezależnych od przewoźników. Zgodnie z obowiązującymi przepisami zarządzający lotniskiem użytku publicznego może odmówić przyjęcia statku powietrznego wyłącznie ze względu na ważne okoliczności związane z funkcjonowaniem lotniska, uniemożliwiające bezpieczne jego lądowanie. Wprowadzenie core night nie ogranicza całkowitej przepustowości lotniska w porze nocy.
Cisza nocna powinna obowiązywać we wszystkie noce w roku. Ograniczenie to dotyczy nie tylko bezpośrednio operacji lotniczych, ale również emisji hałasu z płyt postojowych.
Działanie 3
Celem tego działania jest obniżenie poziomu hałas instalacji, tj. emitowanego z terenu Portu do środowiska z innych źródeł hałasu niż pochodzący bezpośrednio od operacji lotniczych. Hałas instalacji związany jest bezpośrednio lub pośrednio z obsługą operacji lotniczych, jak i codzienną pracą maszyn i urządzeń niezbędnych do funkcjonowania Portu. Ten rodzaj hałasu nie jest objęty mapą akustyczną, jednak jest źródłem uciążliwości (ROZDZIAŁ 7).
W odniesieniu do hałasu instalacji typowymi sposobami ograniczenia hałasu są: zmiana lokalizacji źródła hałasu, wymiana urządzeń na cichsze (np. przy okazji remontu, modernizacji), zmiana godzin i czasu eksploatacji, wykonanie osłon lub obudów lub ekranów akustycznych, bądź wykorzystanie obiektów kubaturowych do tej funkcji. Należy przy tym wskazać, że ekrany akustyczne nie zawsze są racjonalnym wyborem. Wynika to z faktu, że skuteczność ekranowania zależy od długości ekranu i maleje wraz: z odległością ekranu od źródła hałasu, wysokością źródła hałasu względem powierzchni ziemi oraz odległością źródło hałasu – zabudowa mieszkaniowa. Dodatkowo, skuteczność ekranowania degradują przerwy w konstrukcji (np. w celu zapewnienia przejazdu, itd.). Z tego powodu, na przykład ekranowanie płyt postojowych samolotów (mające w zamierzeniu chronić przed hałasem prób silników przed startem) przy pomocy ekranów o wysokości kilku metrów będzie działaniem nieskutecznym.
W ramach działania należy:
przeprowadzić szczegółową inwentaryzację źródeł hałasu na terenie Portu, wraz z wyznaczeniem ich poziomów emisji oraz czasu emisji,
wyznaczyć obszary wymagające ochrony akustycznej, potencjalnie narażone na oddziaływanie hałasu instalacji,
dla każdego z ww. obszarów wyznaczyć ranking źródeł hałasu, w zależności od wkładu danego źródła do wypadkowego poziomu hałasu w analizowanym obszarze,
przeanalizować techniczne, organizacyjne i/lub inwestycyjne możliwości ograniczenia hałasu od poszczególnych źródeł.
Na podstawie powyższego, przed upływem 2 lat od uchwalenia tego Programu należy rozpocząć wdrażanie działań.
Jeśli nie jest wykonywana operacja lotnicza, wtedy statki powietrzne mogą być również źródłem hałasu instalacji. Stąd dla ograniczenia uciążliwości Portu w porze nocnej w Programie wprowadza się czasowe ograniczenia dla prób silników.
W ramach tego działania należy wprowadzić także ograniczenia organizacyjne i operacyjne związane z emisją hałasu samolotów podczas pobytu na płytach postojowych. Może to być zrealizowane m.in.
poprzez rozszerzenie zaleceń dotyczących zasilania samolotów na płytach postojowych (ROZDZIAŁ 2.2), wprowadzając ograniczenie do niezbędnego minimum stosowania agregatów wewnętrznych (APU) na korzyść jednostek zewnętrznych (GPU).
Rozszerzenie i doprecyzowanie istniejących zaleceń w tym zakresie należy połączyć z wytycznymi operacyjnymi (TABELA 14) dotyczącymi lądowania (ograniczenia wykorzystania rewersu silników i stosowanie wydłużonego dobiegu) oraz startu (redukcję mocy silników podczas startu poprzez wykorzystanie pełnego dystansu drogi startowej)
Ww. plan działań powinien być zrealizowany w terminie umożliwiającym ocenę jego skuteczności przy najbliższej aktualizacji tego Programu.
Działanie 4
Celem tego działania jest zapewnienie warunków komfortu akustycznego wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych w budynkach mieszkalnych narażonych na ponadnormatywny poziom hałasu w środowisku, tj. budynków położonych wewnątrz OOU.
Działanie polega na finansowaniu przez Port adaptacji akustycznej przegród zewnętrznych w budynkach (zwiększenie izolacyjności przegród) do poziomu gwarantującego odpowiednie warunki akustyczne wewnątrz pomieszczeń.
Działanie 5
Z danych przedstawionych w ROZDZIAŁACH 2-4 wynika, że granice OOU wprowadzonego w 2011 roku nie odzwierciedlają faktycznego zasięgu oddziaływania Portu w stanie aktualnym. Dlatego aktualizację granic OOU wskazuje się jako niezbędny element strategicznego zarządzania środowiskiem wokół Portu. Wynik tego działania będzie wpływał na obszar objęty Działaniem 4.
Działanie 5 powinno być realizowane od roku 2023 i powinno oprzeć się na wynikach następnej mapy akustycznej, którą zarządzający Portem jest zobowiązany sporządzić do roku 2023.
Działania przewidziane do realizacji w dłuższym okresie, po pierwszej aktualizacji tego Programu Wdrażanie procedur przeciwhałasowych na lotniskach jest procesem wieloletnim i musi uwzględniać zobowiązania z obowiązujących umów i przepisów oraz zasadę zrównoważonego podejścia. Stąd w praktyce, w perspektywie najbliższych kilku lat nie można spodziewać się radykalnej poprawy warunków akustycznych wokół Portu. Działania przewidziane do realizacji w średniej i dłuższej perspektywie stanowią rozwinięcie rozwiązań wskazanych dla perspektywy krótkookresowej (TABELA 17 oraz TABELA 21w ROZDZIALE 10.1). Działania te będą wdrażane z uwzględnieniem doświadczeń zebranych w
Kierunek działań - 1
System QC opiera się tylko na danych certyfikacyjnych statków powietrznych. W rzeczywistości poziom hałasu pojedynczej operacji zależy od większej liczby czynników, np. od masy startowej, kąta wznoszenia, profilu lądowania, itp.. Dlatego docelowo system QC powinien zostać rozszerzony i uwzględniać rzeczywistą wartość poziomu hałasu każdej operacji lotniczej w porze nocnej, co docelowo powinno doprowadzić do zwiększenia liczbę operacji lotniczych o obniżonej emisji hałasu w porównaniu ze standardowymi procedurami (ROZDZIAŁY 2.2i8).
Poziom emisji hałasu pojedynczej operacji na potrzeby systemu QC będzie kontrolowany poprzez pomiary w referencyjnych stacjach systemu monitoringu hałasu. W tym celu można wykorzystać istniejący system monitoringu lub wprowadzić dodatkowe stacje dla każdego progu RWY (TABELA 4) zlokalizowane np. w granicach terenu lotniska.
Kierunek działań - 2
W celu dalszej poprawy warunków akustycznych w porze nocnej należy wdrożyć rozszerzony przedział czasu trwania ciszy nocnej względem wprowadzonego Działaniem 2.
Rozszerzenie może być przeprowadzone z uwzględnieniem: pory roku, dnia tygodnia, czy też kierunku wykonywania operacji.
Kierunek działań - 3
Strategiczny kierunek działań to minimalizacja hałasu pojedynczej operacji lotniczej w porze nocnej realizowany m.in. poprzez wprowadzenie opłaty hałasowej (TABELA 14). Wieloletnia perspektywa wdrożenia (patrz ROZDZIAŁ 110.1) pozwala na przygotowanie odpowiednich regulacji. System opłat powinien zachęcać przewoźników do stosowania cichszych statków powietrznych. Wytyczne w tym zakresie zawiera dokument ICAO’s Policies on charges for Aircrafts and Air Navigation Services (Doc 9082). Zdefiniowano tam generalne wytyczne dla takiego systemu:
opłaty hałasowe powinny być pobierane tylko przez lotniska naruszające standardy akustyczne w środowisku i nie powinny być wyższe niż koszty zapobiegania, czy zmniejszania tych naruszeń,
opłaty hałasowe powinny być powiązane z opłatami lotniskowymi (landing fee) poprzez zwyżki lub rabaty i powinny uwzględniać dane certyfikacyjne samolotów (patrz Działanie 1 oraz ROZDZIAŁ 8),
opłaty hałasowe nie powinny dyskryminować żadnego użytkownika i nie powinny być ustawione na zbyt wysokim poziomie, uniemożliwiającym wykonywanie operacji przez wybrane samoloty.
Kierunek działań – 4
Ograniczanie hałasu przy pomocy metod wskazanych w Działu 4 jest procesem ciągłym i od momentu wdrożenia będzie stanowiło stały element zarządzania Portem.
Kierunek działań – 5
Program Portu zorientowany na poprawę warunków akustycznych wewnątrz pomieszczeń mieszkalnych w budynkach mieszkalnych będzie realizowany w dłuższej perspektywie ze względu na
potencjalną liczbę wniosków do rozpatrzenia, spowodowaną między innymi zmianą granic OOU, wskazaną w Działaniu 5.
Kierunek działań – 6
Ze względu na rozwój lotniska, uwzględniając planowane inwestycje w infrastrukturę (w tym budowa nowej drogi startowej) już obecnie, w toku prowadzonych postępowań administracyjnych (ROZDZIAŁ 13) wskazuje się na konieczność aktualizacji OOU dla przyszłych inwestycji.