Charakterystyka młodzieży z Polski i Finlandii biorącej udział w badaniu

W pierwszej połowie 2013 roku zostało przeprowadzone badanie ankietowe wśród młodzieży uczęszczającej do szkół średnich w Polsce i Finlandii. Jego celem było zweryfikowanie poziomu intencji przedsiębiorczych u tych osób oraz wyróżnienie czynników, które oddziałują na ich pojawienie się przez wpływ na bezpośrednie poprzedniki intencji przedsiębiorczej zgodnie z teorią planowanych zachowań Ajzena, do których zalicza się postawę wobec zachowania, postrzeganą kontrolę zachowania oraz subiektywne normy.

Aby wyniki przeprowadzonych badań mogły zostać uogólnione na całą populację uczniów szkół średnich w danym kraju postanowiono sprawdzić jakie zmienne różnicują grupę młodzieży uczęszczającej do szkół średnich w obu państwach. Dzięki temu zastosowano dobór celowy osób biorących udział w badaniu, który pozwolił na możliwie najwierniejsze odwzorowanie rzeczywistej struktury tej społeczności. W obu przypadkach zmiennymi różnicującymi okazały się rodzaj placówki oświatowej oraz jej lokalizacja. W Finlandii ze względu na specyfikę ludności wprowadzono dodatkowe kryterium dotyczące języka, którym posługiwali się ankietowani (fiński oraz szwedzki). Ostatecznie w badaniu uczestniczyło 1612 respondentów, w tym 887 Polaków i 725 Finów.

mężczyzn (51,41%), zaś w przypadku Finów nieznaczną większość stanowiły kobiety (50,07%). Szczegółowe dane dotyczące podziału respondentów ze względu na płeć zostały przedstawione w tabeli 33.

Tabela 33. Charakterystyk grup badanych ze względu na płeć

Kobiety Mężczyźni

Liczba % Liczba %

Grupa polska 431 48,59% 456 51,41%

Grupa fińska 363 50,07% 362 49,93%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania

Wiek uczniów biorących udział w badaniu okazał się czynnikiem, który bardziej różnicował osoby ankietowane w Polsce i Finlandii. Wśród polskiej młodzieży najmłodsi respondenci mieli mniej niż 17 lat, co wśród uczniów fińskich w ogóle nie miało miejsca. Z kolei wśród Finów znalazł się znaczący odsetek osób (13,66%), które skończyły 20 lat, zaś w przypadku Polaków udział tej grupy wiekowej był niewielki (2,03%). Przyczyny wystąpienia tej sytuacji upatruje się w różnicach występujących w systemach edukacyjnych w Polsce i Finlandii. Pomimo tych rozbieżności w obu badanych grupach najwięcej respondentów było w wieku 17 (39,46% Polaków i 64,27% Finów) oraz 18 lat (29,99% Polaków i 19,86% Finów). Ponadto średni wiek osób biorących udział w badaniu był niezwykle zbliżony i wynosił 17,64 dla młodzieży polskiej oraz 17,65 dla młodzieży fińskiej. Dokładne dane prezentujące podział ankietowanych ze względu na ich wiek znajduje się w tabeli 34.

Tabela 34. Charakterystyka grup badanych ze względu na wiek

16 i mniej 17 18 19 20 i więcej Liczba 87 350 266 166 18 Grupa polska % 9,81% 39,46% 29,99% 18,71% 2,03% Liczba 0 466 144 16 99 Grupa fińska % - 64,27% 19,86% 2,21% 13,66%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania

Rodzaj placówki edukacyjnej był jedną z dwóch zdefiniowanych zmiennych, które pozwoliły na stworzenie wzorcowej struktury społeczności uczniów szkół średnich w Polsce i Finlandii. W przypadku obu tych krajów poziom reprezentacji osób uczęszczających do poszczególnych typów szkół był zbliżony do ich udziału w całości systemu edukacyjnego

w danym państwie. W Polsce tylko 3 rodzaje placówek edukacyjnych posiadały liczbę kształcących się w nich uczniów, która zapewniła im istotność statystyczną w całości zbiorowości szkół średnich. Były nimi licea ogólnokształcące (43,26%), technika (37,75%) oraz zasadnicze szkoły zawodowe (15,05%). Z kolei w Finlandii około 40% uczniów uczęszczało do szkół zawodowych, zaś pozostałe osoby wybierały naukę w liceach ogólnokształcących. Dane dotyczące rozkładu respondentów ze względu na rodzaj placówki edukacyjnej, do której uczęszczali został zaprezentowany w tabeli 35.

Tabela 35. Charakterystyka grup badanych ze względu na rodzaj placówki edukacyjnej Liceum

ogólnokształcące ^Technikum

Szkoła zawodowa

Liczba % Liczba % Liczba %

Grupa polska 424 47,8% 353 39,8% 110 12,4%

Grupa fińska 432 59,59% 0 - 288 39,72%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania

Tabela 36. Charakterystyka polskiej grupy ze względu na lokalizację placówki edukacyjnej

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania

Drugim czynnikiem różnicującym badaną społeczność była lokalizacja placówki edukacyjnej. W Polsce doprowadziło to do wyróżnienia szkół miejskich oraz wiejskich. W całej zbiorowości uczniów uczęszczających do szkół średnich w Polsce było 94,34% osób edukujących się w placówkach miejskich oraz 5,66% korzystających z oferty edukacyjnej jednostek zlokalizowanych na wsi. Szczegółowe dane ukazujące reprezentację

Miasto/wieś Nazwa miasta/wsi Liczba %

Buk 61 6,88% Grodzisk Wielkopolski 65 7,33% Opalenica 66 7,44% Pobiedziska 14 1,58% Poznań 371 41,83% Szamotuły 76 8,57% Śrem 78 8,79% Środa Wielkopolska 62 6,99% Miasto Wągrowiec 43 4,85% Łękno 14 1,58% Objezierze 30 3,38% Wieś Przemęt 7 0,79%

w przeprowadzonym badaniu uczniów uczęszczających do szkół w poszczególnych miejscowościach (z uwzględnieniem rozróżnienia na szkoły miejskie i wiejskie) zostały przedstawione w tabeli 36.

Lokalizacja jednostek edukacyjnych została wykorzystana jako kryterium doboru jednostek do badania również w Finlandii. W tym przypadku doprowadziło to także do wyróżnienia dwóch grup - uczniów szkół znajdujących się na terenie metropolii Helsinki (68,6%) oraz wychowanków placówek zlokalizowanych poza jej granicami (31,4%). W badaniu udało się zachować zbliżony do rzeczywistego udział obu tych grup w całej zbiorowości. Dokładne dane dotyczące udziału w badaniu uczniów uczęszczających do szkół w poszczególnych lokalizacjach (z uwzględnieniem podziału na metropolię Helsinki oraz inne miejscowości regionu Uusimaa) zostały zaprezentowane w tabeli 37.

Tabela 37. Charakterystyka fińskiej grupy ze względu na lokalizację placówki edukacyjnej Metropolia Helsinki/pozostałe regiony Nazwa miasta Liczba %

Espoo 167 23,03% Helsinki 150 20,69% Metropolia Helsinki Vantaa 181 24,97% Hyvinkaa 36 4,97% Jarvenpaa 113 15,59% Raasepori/Karjaa 33 4,55% Sipoo 22 3,03% Pozostałe regiony Tuusula 23 3,17%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania

W kwestionariuszu ankietowym zostało zamieszczone także pytanie dotyczące posiadania w rodzinie osób, które prowadzą własną firmę. Z odpowiedzi udzielonych na nie wynika, że wśród krewnych ponad 60% uczniów szkół średnich w Polsce były osoby zarządzające własnym przedsiębiorstwem. W przypadku ankietowanych z Finlandii sytuacja przedstawiała się odmiennie. Tylko niecałe 30% osób deklarowało, że w kręgu ich rodzinny można odnaleźć przedsiębiorców. Szacuje się, że ta rozbieżność może w sposób widoczny wpływać na różnice w poziomie deklarowanych intencji przedsiębiorczych osób badanych. Wychowywanie się wśród przedsiębiorców może bowiem umożliwiać praktyczne obcowanie z biznesem już od najmłodszych lat. Wcześniejsze zaznajomienie się z tematami związanymi z prowadzeniem działalności gospodarczej może zaś przełożyć się na wyższy poziom edukacji przedsiębiorczej, wykształcenie indywidualnych cech przedsiębiorczych, a także wpływać na postrzeganie tej

grupy zawodowej. Szczegółowe dane dotyczące rozkładu osób ankietowanych ze względu na działalność przedsiębiorczą podejmowaną przez członków ich rodzin zostały zamieszczone w tabeli 38.

Tabela 38. Charakterystyka grup ze względu na działalność przedsiębiorczą innych członków rodziny

Obecność przedsiębiorców w

rodzinie ^{Brak przedsiębiorców w rodzinie}

Liczba % Liczba %

Grupa polska 549 61,89% 338 38,11%

Grupa fińska 212 29,24% 512 70,62%

Źródło: Opracowanie własne na podstawie wyników badania