Kapitał finansowy

Pomimo, iż w literaturze naukowej odnaleźć można pogląd, że dostęp do kapitału finansowego ma dużo mniejszy wpływ na uruchomienie własnej firmy niż kapitał ludzki (Uusitalo, 2001, s. 1634), prawdą jest również twierdzenie, że samo posiadanie dobrego pomysłu na biznes w większości przypadków nie jest gwarantem osiągnięcia sukcesu rynkowego. Ponadto wiele badań sektora małych i średnich przedsiębiorstw wskazuje, że rozwój tego typu podmiotów gospodarczych uzależniony jest od możliwości pozyskania oraz korzystania z zewnętrznych źródeł finansowania (Lisowska, 2014b, s. 176). Dlatego w dzisiejszych czasach niezwykle ważna jest umiejętność pozyskania funduszy niezbędnych do realizacji przedsiębiorczych idei. Przyszli przedsiębiorcy mają możliwość pozyskania kapitału finansowego na rozpoczęcie działalności z wielu różnych źródeł. Najczęściej dokonywana klasyfikacja kapitału finansowego wyróżnia jego rodzaje właśnie ze względu na źródło jego pochodzenia. W ten sposób wyodrębnia się finansowanie wewnętrzne i zewnętrzne (Mikołajczyk i Krawczyk, 2007, s. 28).

Finansowania wewnętrzne przedsiębiorstwa polega na pozyskaniu środków na realizację danego przedsięwzięcia w ramach prowadzonego dotychczas biznesu. Z tego powodu źródło to jest niedostępne dla osób rozpoczynających karierę przedsiębiorczą. Wśród instrumentów finansowania wewnętrznego organizacji wymienić można chociażby przekształcenia aktywów i pasywów, zatrzymane zyski, bieżące wpływy, długookresowe rezerwy, odpisy amortyzacyjne oraz przyspieszenia obrotu kapitału (Mikołajczyk i Krawczyk, 2007, s. 28).

Finansowanie zewnętrzne zawiera w sobie dwie mniejsze grupy - kapitały własne i obce. Do kapitału własnego zalicza się emisję akcji, dopłaty akcjonariuszy lub wspólników (rozumiane często jako wkład własny), udziały, wkłady wpisowe i dotacje. Jest on łatwo dostępny dla potencjalnych przedsiębiorców i uważany za najbardziej stabilną formę finansowania działalności. Dzieje się tak ponieważ osoba będąca dostawcą kapitału otrzymuje w zamian prawo własności danej firmy. Finansowanie poprzez kapitał obcy polega na przekazaniu do użytku przedsiębiorstwa określonych środków, które muszą zostać zwrócone po upływie pewnego okresu czasu (Gaweł, 2013a, s. 115). Do tej grupy zalicza się:

• inwestycje dokonywane przez członków rodziny oraz przyjaciół rozumiane jako nieformalne źródło finansowania działalności (Gaweł, 2013a, s. 115),

• kredyty – bardzo różnorodna i wykorzystywana przez większość przedsiębiorców forma finansowania działalności (Binks i Ennew, 1997, s. 83). Wyróżnić tu można kredyty krótko i długoterminowe oraz kredyty dostawcze i odbiorcze (Mikołajczyk i Krawczyk, 2007, s. 28),

• leasing – coraz bardziej popularny instrument finansowania działalności gospodarczej zarówno w Unii Europejskiej, jak i w Polsce. Przyczyn jego atrakcyjności dopatruje się w efektywności ekonomicznej oraz byciu alternatywą dla biznesów, które nie są w stanie uzyskać kredytów bankowych. Zaletą leasingu jest to, że leasingobiorca może dzięki niemu mieć dostęp do nowatorskich rozwiązań technologicznych (Lewandowska, 2009, s. 109),

• franczyza – instrument, który pozwala na synergię wysiłków innowacyjnych osób, które tworzą nowe produkty i rozpoznawalne marki z środkami finansowymi dostarczanymi przez franczyzobiorców charakteryzujących się wysokim poziomem motywacji. Franczyzodawca oferuje zazwyczaj znaczną pomoc franczyzobiorcom

zwłaszcza w obszarze finansów, promocji, doradztwa prawnego oraz organizacyjnego (Lewandowska, 2009, s. 109),

• venture capital – jeden z instrumentów private equity. Jest to inwestycja środków zarządzanych przez fundusz i otrzymanych od innych podmiotów w przedsiębiorstwa we wczesnych fazach rozwoju. Decyzja o udzieleniu takiego wsparcia jest dokonywana na podstawie oceny wiarygodności i solidności projektu w oparciu o przedstawiony plan inwestycji, analizę rynku, potwierdzenie odpowiednich kompetencji przedsiębiorcy i jego współpracowników oraz oczekiwaną stopę zwrotu. Charakterystycznym dla venture capital jest finansowanie projektów innowacyjnych (biotechnologicznych, nanotechnologicznych, IT, farmaceutycznych, komunikacyjnych, medialnych, czy przemysłu paliwowego), które odznaczają się dużym ryzykiem, ale także prawdopodobieństwem uzyskania dużego zwrotu na zainwestowanym kapitale. Venture capital zakłada nie tylko wsparcie finansowe, ale także merytoryczne w zakresie zarządzania firmą poprzez wniesienie know-how, czy udostępnienie kontaktów biznesowych. Venture capital dotyczy zazwyczaj okresu 5-10 lat. Po upłynięciu tego czasu następuje deziwestycja polegająca na odsprzedaży akcji lub udziałów danej organizacji (Lewandowska, 2011, s. 44-45),

• anioły biznesu – prywatni inwestorzy, którzy mając odpowiednie doświadczenie i zasoby, wspierają wybrane przez siebie małe i średnie przedsiębiorstwa, głównie te, które rozpoczynają działalność gospodarczą. Dzielą się z nimi swoją wiedzą, doświadczeniem, posiadaną technologią oraz środkami finansowymi. W zamian za to mogą uzyskać udział w zyskach wspieranej firmy, choć niektórzy z nich oferują swoją pomoc za darmo. Wartość, którą wnoszą ze sobą do małych i średnich przedsiębiorstw poza kapitałem finansowym, jest ogromna. Oferują oni transfer posiadanej wiedzy z zakresu zarządzania, marketingu, znajomości danej branży, rynku, czy produktu, doświadczenie, kontakty biznesowe, dostęp do know-how oraz reputację. Anioły biznesu mogą realizować swoje wsparcie w sposób nieformalny (Lewandowska, 2011, s. 50-51),

• NewConnect – zorganizowany rynek akcji w alternatywnym systemie obrotu prowadzonym przez Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie. Został otwarty 30 sierpnia 2007 roku. Ma on szansę stać się atrakcyjną alternatywą finansowania

innowacyjne projekty z zakresu IT, elektroniki, telekomunikacji, biotechnologii, kosmetyki oraz energii odnawialnej. Dzięki liberalnym wymaganiom formalnym i informacyjnym koszty pozyskania kapitału za pośrednictwem tej metody są niższe w stosunku do innych opcji (Lewandowska, 2009, s. 110).

Nowopowstałe firmy mają zazwyczaj trudności w uzyskaniu finansowana ze źródeł zewnętrznych (Gaweł, 2013a, s. 114). Z tego powodu w początkowej fazie działalności przedsiębiorcy korzystają najczęściej z własnych kapitałów, sięgając po finansowanie zewnętrzne dopiero na etapie wzrostu, kiedy posiadane przez nich zasoby zaczynają być niewystarczające (Lewandowska, 2009, s. 107). Ograniczoność kapitału własnego można zaobserwować szczególnie w przypadku opłacania działań innowacyjnych podmiotów sektora małych i średnich przedsiębiorstw (Lisowska, 2017, s. 206). Należy jednak pamiętać, że nie wszystkie nowopowstałe firmy wymagają przy rozpoczęciu działalności zaangażowania dużej ilości zasobów finansowych. Zapotrzebowanie na kapitał jest często uzależnione od branży, w jakiej zamierza działać firma.

Dostęp do kapitału finansowego może mieć wpływ na podejmowanie działań przedsiębiorczych. Wiele badań wskazuje, że większa ilość zasobów finansowych wpływa na lepszy proces tworzenia nowej organizacji oraz na jej przetrwanie. Determinowane jest to możliwością przezwyciężenia potencjalnych barier w wejściu na rynek takich jak regulacje rynku pracy oraz przepisy rejestracyjne (Gaweł, 2013a, s. 113). Posiadanie kapitału finansowego pozwala także na stworzenie bufora chroniącego przedsiębiorstwo przed niespodziewanymi zdarzeniami, a także możliwość inwestycji w bardziej kapitałochłonne strategie, które chronią przed naśladownictwem ze strony konkurentów i sprzyjają przetrwaniu firmy (Klyver i Schenkel, 2013, s. 540). Z drugiej strony warto zwrócić uwagę na wyniki badań, które wskazują na U-kształtną zależność pomiędzy posiadanym dochodem gospodarstwa domowego, a prawdopodobieństwem zostania przedsiębiorcą. Wizja otwarcia własnej firmy wydawała się być najbardziej atrakcyjna dla około 10% podmiotów o najniższym i około 20% o najwyższym dochodzie. Przy niskim poziomie dochodu tłumaczono to dostrzeganiem szansy na poprawienie swojej sytuacji materialnej poprzez zwiększenie dochodów wpływających do budżetu rodzinnego z nowoutworzonego biznesu oraz zabezpieczeniem przed utratą środków do życia wynikającą ze straty dotychczasowej pracy. W przypadku osób wywodzących się z gospodarstw o najwyższych dochodach przyczyn chęci założenia własnego przedsiębiorstwa upatrywano w eliminacji bariery

finansowej. Osoby te odczuwały mniejsze ryzyko związane wejściem do przedsiębiorczości, które wynikało z faktu, że ewentualna porażka założonej przez nich organizacji nie odciskała się w znaczącym stopniu na sytuacji finansowej ich gospodarstwa domowego (Zięba, 2015, s. 139).