Inne czynniki kształtujące intencje przedsiębiorcze

2.2.4. Inne czynniki kształtujące intencje przedsiębiorcze

W literaturze naukowej odnaleźć można także wskazania na inne – rzadziej omawiane czynniki, które mogą determinować pojawienie się intencji przedsiębiorczych. Wśród nich znaleźć można zależności pomiędzy poziomem intencji przedsiębiorczych, a wiekiem potencjalnych przedsiębiorców, ich poziomem edukacji, czy wyznawaną przez nich religią. Nie bez znaczenia dla poziomu orientacji przedsiębiorczej pozostaje także region, w którym żyją potencjalni przedsiębiorcy oraz ich mobilność, a także poziom bogactwa.

Wiek może mieć nieliniowy lub negatywny wpływ na prawdopodobieństwo zostania przedsiębiorcą. Największe prawdopodobieństwo pojawienia się intencji przedsiębiorczych

występuje w grupie wiekowej 25-34 lat. Jednakże chęć założenia własnej firmy mogą silnie odczuwać także osoby w wieku 35-44 lat. Wiek jest często utożsamiany z poziomem doświadczenia zdobytego przez daną jednostkę. Dzieje się tak ponieważ określenie miary doświadczenia jest problematyczne i rzadko spotykane. Należy jednak zwrócić uwagę, że nieuprawnione jest, używanie tych dwóch określeń jako synonimów. Poza posiadanym doświadczeniem, ludzie w wieku 35-44 lat posiadają już kapitał finansowy, ludzki i społeczny, którym mogą dowolnie dysponować. Oznacza to mniejsze problemy z pozyskaniem środków finansowych niezbędnych do uruchomienia własnej działalności. Wiek ten posiada także pewne specyficzne przeciwwskazanie odnośnie rozpoczynania kariery przedsiębiorczej. Osoby na tym etapie życia charakteryzują się zazwyczaj większą awersją do ryzyka niż ich młodsi o kilka lat koledzy. Fakt ten kompensuje wpływ wieku i doświadczenia na pojawienie się intencji przedsiębiorczych (Brixy i in., 2012, s. 110-111).

W literaturze naukowej brak jednomyślnego stanowiska odnośnie wpływu poziomu edukacji na występowanie intencji przedsiębiorczych (por. rozdział 1.3.1). Część uczonych twierdzi, że osoby z wyższym wykształceniem posiadają stosunkowo silne skłonności do bycia przedsiębiorcami. Zaś regiony, które są zamieszkałe przez osoby posiadające wyższe niż przeciętne dla danej społeczności wykształcenie, charakteryzują się wysokim wskaźnikiem podejmowania aktywności gospodarczej (Kilber, 2013, s. 298-299). Z drugiej strony istnieje pogląd, że wyższy poziom edukacji może wpływać na obniżenie poziomu intencji przedsiębiorczych. Przyczyny takiej zależności dopatruje się w fakcie, że osoby lepiej wykształcone mają lepszą pozycję na rynku pracy i są mniej zagrożone bezrobociem. To wpływa na obniżenie u nich skłonności do podejmowania ryzyka związanego z prowadzeniem własnej działalności gospodarczej. Jednocześnie w przypadku podjęcia tego ryzyka firmy prowadzone przez osoby z wyższym wykształceniem osiągają zazwyczaj bardziej zadowalające wyniki ekonomiczne (Burke, FitzRoy i Nolan, 2000).

.Lazear (2005, s. 676) wskazuje, że sukces przedsiębiorczy nie jest skorelowany z poziomem formalnych kwalifikacji. W myśl jego twierdzenia przedsiębiorcy nie tyle powinni być ekspertami w wąskiej dziedzinie, co posiadać wszechstronną, specjalistyczną wiedzę z różnych zakresów. Z kolei Mohamad Noorkartina, Lim Hock-Eam, Yusof Norhafezah, Kassim Mustafa i Abdullah Hussin (2014, s. 69-70) w swoim artykule prezentują szereg dowodów na pozytywny związek pomiędzy edukacją w zakresie przedsiębiorczości oraz występowaniem

przedsiębiorczości może wpływać na przyszłe wybory dotyczące kariery zawodowej. Z tego też powodu osoby kształcące się na kierunkach związanych z przedsiębiorczością charakteryzują się wyższym poziomem intencji przedsiębiorczych niż absolwenci jakichkolwiek innych kierunków biznesowych. Wiedzą one bowiem jak założyć nowy podmiot gospodarczy, jak opracować i wdrożyć biznes plan oraz znają różne aspekty procesu rozwoju organizacji.

Jednym z bardzo ważnych czynników regulujących życie wielu ludzi jest wyznawana przez nich religia. Jak się okazuje może ona także wpływać na kształtowanie się intencji przedsiębiorczych swoich wyznawców. Teorię tą potwierdza podejście kościoła protestanckiego, który postrzega pracę jako formę modlitwy, a bogactwo i dobrobyt w życiu doczesnym jako przejaw łaski Boga. Z tego też powodu uważa się, że powstanie tej religii pozwoliło na stworzenie w ludziach postawy niezbędnej do podjęcia działalności biznesowej. Wyznawcy tej religii nie tylko obierali drogę ku przedsiębiorczości i gospodarności, ale także tworzyli sieci wspierające podobne inicjatywy, na przykład szkoły industrialne w Niemczech. Podobne założenia wiary mogące skutkować zwiększeniem poziomu intencji przedsiębiorczych można odnaleźć chociażby w purytanizmie i konfucjanizmie (Szymański, 2000, s. 99-100).

Wpływ regionu, w którym się żyje na działalność przedsiębiorczą jest omawiany przez uczonych zajmujących się geografią ekonomiczną. Zazwyczaj dzieje się bowiem tak, że przedsiębiorcy zakładają firmy w pobliżu swojego miejsca zamieszkania. W związku z tym wielu badaczy twierdzi, że przedsiębiorczość jest wynikiem interakcji pomiędzy czynnikami środowiska lokalnego. Warunki regionalne, takie jak poziom rozwoju gospodarczego oraz cechy demograficzne ludności zamieszkującej dany obszar, determinują okazje po stronie popytowej oraz zasoby, możliwości i zainteresowania po stronie podażowej. Te zaś nie pozostają bez znaczenia dla podjęcia działań przedsiębiorczych. Wszystko to wpływa na zróżnicowanie regionów pod względem reprezentowanego poziomu aktywności przedsiębiorczej (Kibler, 2013, s. 295-296).

Mobilność potencjalnego przedsiębiorcy może odgrywać również ważną rolę w procesie tworzenia się intencji przedsiębiorczych oraz zakładania nowego podmiotu gospodarczego. Związane jest to z możliwością przeniesienia się do miejsca, w którym założenie danego przedsiębiorstwa może okazać się prostsze oraz bardziej uzasadnione, chociażby z powodu celowości jego powstania. Mobilność związana jest także z występowaniem na danych

terenie zasobów oraz pojawianiem się szans biznesowych. Dostrzeganie zaś takich okazji może zwiększyć prawdopodobieństwo pojawienia się intencji i zachowań przedsiębiorczych. Stopień mobilności może więc z czasem wpływać na zmianę przekonań, postawy, postrzeganej kontroli oraz intencji przedsiębiorczych jednostki (Hajer, 2013, s. 46).

Regiony, w których odnotowuje się wyższy poziom dochodów i bogactwa mogą wspierać działania przedsiębiorcze poprzez zwiększone moce nabywcze, wyższy poziom zgłaszanego popytu na produkty oraz większą podaż zasobów i niższe koszty finansowania zewnętrznego. Z jednej strony, wyższy poziom posiadanych oszczędności i aktywów (w tym także praw własności) może wpłynąć na zmniejszenie ryzyka związanego z samozatrudnieniem oraz stać się zabezpieczeniem potrzebnych kredytów bankowych. Z drugiej strony, wyższy poziom płac w regionie powoduje zwiększenie kosztów pracy dla firm oraz zwiększa atrakcyjność pracy etatowej. Osoby o niższych dochodach mogą być zainteresowane utworzeniem własnego przedsiębiorstwa zakładając, że pozwoli to na zwiększenie ich zarobków oraz uzyskanie stabilności finansowej. Z kolei pobieranie wyższego wynagrodzenia powoduje zwiększenie kosztów alternatywnych zostania przedsiębiorcą (por. rozdział 1.3.1). Ukazuje to, że poziom dochodów oraz bogactwa w danym regionie może wpływać zarówno pozytywnie, jak i negatywnie na kształtowanie się intencji przedsiębiorczych (Kibler, 2013, s. 299).