Charakterystyka społeczno-demograficzna respondentów

Podrozdział dotyczy analizy struktury społeczno-demograficznej osób dojeżdżających do pracy dokonanej na podstawie wyników wywiadów kwestionariuszowych przeprowadzonych wśród osób migrujących do pracy. Ze względu na dużą próbę badawczą wyniki analizy mogą być uznane za reprezentatywne dla całej grupy społecznej.

Badaną zbiorowość tworzyli mieszkańcy powiatu kutnowskiego. Obserwacją objęto 1400 respondentów z tego powiatu dojeżdżających do pracy. Po kontroli merytoryczno-formalnej zebranego materiału źródłowego do dalszych analiz 1340 prawidłowo wypełnionych kwestionariuszy ankiet.

Blisko 56% respondentów stanowili mężczyźni, natomiast kobiety biorące udział w badaniu tworzyły grupę około 44% (ryc. 58). Struktura płci respondentów jest podobna do struktury płci mieszkańców powiatu kutnowskiego w wieku produkcyjnym, w analogicznym czasie (2015 r.) mężczyźni stanowili tu 53,4%.

Ryc. 58. Struktura respondentów według płci

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych

Zjawisko dojazdów do pracy dotyczy głównie konkretnych grup społecznych znajdujących się w określonym wieku. Z punktu widzenia prawodawstwa polskiego

159

najczęściej do grupy tej zalicza się osoby w wieku produkcyjnym. W Polsce osoby tej grupy to osoby w przedziale od 18 do 59 lat dla kobiet oraz od 18 do 64 lat dla mężczyzn. Zdecydowana większość respondentów mieści się w powyższym przedziale wiekowym. Największą grupę osób dojeżdżających stanowią respondenci mieszczący się w kategorii wieku produkcyjnego mobilnego, tj. mający od 18 do 44 lat, niezależnie od płci. Grupa ta to aż 75,6% ogółu. Zdaniem badaczy osoby te są zdolne do zmiany stanowiska, a także miejsca pracy lub ewentualnego przekwalifikowania się. Największy odsetek dojeżdżających do pracy stanowią osoby młode między 25. a 34.r.ż. – 35,8% (ryc. 59). Respondenci dojeżdżający do pracy mający ponad 55 lat stanowią grupę niespełna8%.

Ryc. 59. Struktura respondentów według wieku

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych

Badając strukturę wieku respondentów według płci można zauważyć, że w młodszych grupach, tj. w grupie wieku produkcyjnego mobilnego dominują kobiety. Najliczniejszą grupę wiekową dojeżdżających do pracy respondentów stanowiły osoby w wieku 25–34 lata (ryc. 60). W tej grupie dominowały wyraźnie kobiety, ich udział stanowił bowiem aż 21,6% ogółu respondentów. Znacząca przewaga kobiet widoczna jest także w grupie osób w wieku od 35 do 44 lat. Ze względu na rolniczy charakter obszaru badań można przypuszczać, że mężczyźni pozostają w gospodarstwach zajmując się obowiązkami związanymi z pracą w gospodarstwie rolnym, natomiast kobiety poszukują pracy poza miejscem zamieszkania, chcąc zwiększyć dochody swojego gospodarstwa domowego. Dodatkowo kobiety przejawiają większą aktywność w poszukiwaniu pracy oraz są bardziej elastyczne, jeśli chodzi o

160

dostosowanie się do zmian na rynku pracy, w tym również dojazdów (Wiśniewski 2013). W pozostałych starszych grupach wiekowych nie odnotowano aż tak dużych dysproporcji w strukturze płci respondentów. W kohorcie 45–54 mężczyźni dominowali nieznacznie. Nieco większą dysproporcję dotyczącą przewagi mężczyzn można zauważyć w grupie wiekowej powyżej 55 lat, jednak dojazdy do pracy w tej grupie wiekowej były najmniejsze.

Ryc. 60. Struktura respondentów według płci i wieku Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych

Struktura osób dojeżdżających do pracy według stanu cywilnego jest mało zróżnicowana. Największy ich odsetek stanowią osoby będące w związku małżeńskim (ryc. 61). Taki stan jest wynikiem natury dojazdów do pracy, które dotyczą w dużym stopniu określonych grup społecznych. Druga dominująca grupa to osoby stanu wolnego, a także pozostające w nieformalnych związkach.

161 Ryc. 61. Struktura respondentów według stanu cywilnego

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych

W grupie objętej badaniem dominowali respondenci z wykształceniem średnim (31,3%). Na drugim miejscu znalazły się osoby legitymujące się wykształceniem zasadniczym zawodowym (19,8%).Osoby z wykształceniem wyższym (magisterskim i licencjackim) stanowiły łącznie nieco ponad 32% ankietowanych, natomiast respondenci z wykształceniem podstawowym niepełnym oraz bez wykształcenia jedynie 5% (ryc. 62). Poziom wykształcenia respondentów różni się znacząco od struktury wykształcenia mieszkańców powiatu kutnowskiego (dane z NSP 2011) – w badaniu wzięło udział znacznie więcej osób z wyższym wykształceniem, uszczuplając tym samym odsetek osób z wykształceniem podstawowym. Wśród mieszkańców obszarów wiejskich największą grupę tworzą osoby legitymujące się wykształceniem podstawowym, następnie z policealnym i zasadniczym zawodowym.

162 Ryc. 62. Struktura wykształcenia respondentów

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych

Identyfikacja struktury badanej zbiorowości osób dojeżdżających do pracy przeprowadzona została również według kryterium zawodów i specjalności występujących na rynku pracy (KZiS – Klasyfikacja Zawodów i Specjalności). Otrzymany rozkład pokazuje, że ponad 27% wszystkich respondentów dojeżdżających do pracy pracowało na stanowisku sprzedawcy bądź pracownika usług. Dużą grupę stanowią także operatorzy maszyn i urządzeń oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy. Udziały wymienionych grup w ogólnej liczbie respondentów dojeżdżających do pracy wynosiły odpowiednio 15,2 i 16,2%. Struktura zawodów i specjalności jest nierozerwalnie związana z wykształceniem mieszkańców obszarów wiejskich, jest jej odbiciem.

Specjaliści mieszkający na terenach wiejskich, dojeżdżający do pracy, ponad10% wszystkich dojeżdżających (ryc. 63). Miejsce zamieszkania w dużym stopniu warunkuje miejsce pracy (Mossakowska 2006). W powiecie kutnowskim widoczny jest proces suburbanizacji. Dobrze wykształceni mieszkańcy miast przenoszą się na tereny podmiejskie, stąd odsetek specjalistów w grupie osób zamieszkujących tereny wiejskie jest znaczący. Można zauważyć także, że wraz z oddalaniem się miejsca zamieszkania od miasta wzrasta odsetek osób pracujących na takich stanowiskach, jak operatorzy i monterzy maszyn czy pracownicy wykonujący prace proste, natomiast spada odsetek zatrudnionych jako technicy bądź specjaliści. Niższe kwalifikacje, a także niższy poziom wykształcenia mieszkańców terenów wiejskich sprawiają, że ich mieszkańcy pracują w zawodach, które wymagają niższych kwalifikacji.

163 Ryc. 63Struktura respondentów według zawodów i specjalności KZiS

Źródło: opracowanie własne na podstawie badań kwestionariuszowych

Dojeżdżający do pracy mieszkańcy terenów wiejskich powiatu kutnowskiego byli mało zróżnicowaniu pod względem wielkości rodziny pochodzenia. Ponad połowa z nich(60,7%) pochodziła z rodzin małych, tworzonych przez rodziców i dzieci, a tylko 12,7% z dużych, wielopokoleniowych rodzin składających się z dziadków, rodziców i dzieci. Osoby samotne stanowiły 11,8%, a jedynie 7,4% osoby pozostające w związku małżeńskim bez dzieci.

Respondenci dojeżdżający do pracy w większości należeli do grupy osób nie posiadających dzieci (61,5%). Jedynie nieco ponad 37% z nich posiadało potomstwo. Ponad połowa z tej grupy, aż 60,9% dojeżdżających, współtworzyła gospodarstwa domowe o modelu rodziny „2+1”. Jedynie 33% osób dojeżdżających posiadało dwoje dzieci, natomiast tylko nieco ponad 5% miało więcej niż troje dzieci.