Charakterystyka wsparcia Polski ze środków Unii Europejskiej w latach 2007–2013

2.2.1 Podstawy wsparcia Polski w ramach polityki strukturalnej na lata 2007–2013

W ramach polityki spójności na lata 2007–2013 Polska wynegocjowała kwotę 67,3 mld euro.

Kwota ta zostanie zasilona 11,9 mld euro z krajowych środków publicznych (w tym ok. 5,93 mld euro z budżetu państwa) oraz ok. 6,4 mld euro zostanie zaangażowanych ze strony podmiotów prywatnych²⁹. Jest to zatem bezsprzecznie największy w historii Polski jednorazowy napływ środków, który skierowany jest stricte na cele rozwojowe.

Na poziomie wspólnotowym zasady wdrażania polityki strukturalnej zostały określone Rozporządzeniem Rady (WE) nr 1083/2006 (tzw. rozporządzeniem ogólnym). Dokument ten reguluje proces powstawania strategicznych dokumentów na poziomie zarówno UE, jak i krajowym.

Podstawowym dokumentem strategicznym z zakresu polityki strukturalnej są Strategiczne Wytyczne Wspólnoty dla Spójności (SWW), który „zawiera wytyczne w zakresie spójności gospodarczej i terytorialnej oraz określa szacunkowe ramy interwencji”³⁰. Dokument ten jednoznacznie określa priorytety wsparcia państw członkowskich, wskazując m.in. na wspieranie innowacji, rozwoju

29 Zgodnie z danymi MRR zamieszczonymi na stronie

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/wstepdofunduszyeuropejskich/strony/nss. aspx

30 Tkaczyński J.W., Willa R., Świstak M., op. cit., s. 434

gospodarki opartej na wiedzy, ale też tworzeniu większej liczby miejsc pracy i zwiększeniu inwestycji w kapitał ludzki.

Podstawą prawną do wdrażania polityki strukturalnej w Polsce jest Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 (Dz. U. nr 227, poz. 1568, z późn. zm.). Ustawa ta określa zasady prowadzenia polityki rozwoju, podmioty prowadzące tę politykę oraz tryb współpracy między nimi³¹. Podstawowe dokumenty strategiczne wyznaczające kierunki wsparcia na lata 2007–

2013 to wspomniana SRK oraz jej plan wykonawczy – tj. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007–2013 (NSRO).

2.2.2 Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007–2015

Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007–2015 wyznacza cele i priorytety polityki rozwoju w perspektywie najbliższych lat oraz warunki, które powinny ten rozwój zapewnić³². Głównym celem SRK na lata 2007–2015 jest podniesienie poziomu i jakości życia mieszkańców Polski:

poszczególnych obywateli i rodzin. Przez podniesienie poziomu życia rozumie się wzrost dochodów w sektorze gospodarstw domowych, ułatwienie dostępu do edukacji i szkolenia, co prowadzi do podwyższenia poziomu wykształcenia społeczeństwa i podnoszenia kwalifikacji obywateli, wzrostu zatrudnienia i wydajności pracy, które skutkują zarówno obniżeniem bezrobocia, jak i zwiększeniem poziomu aktywności zawodowej oraz skutkuje poprawą zdrowotności mieszkańców Polski³³. Warto podkreślić, że SRK nie jest dokumentem wymaganym przez Komisję Europejską, jednak zostanie jej informacyjnie przekazana. Realizacja celu głównego SRK odbywa się przez 6 priorytetów strategicznych:

Większość z tych priorytetów wykazuje ścisłe powiązanie z działaniami w szkolnictwie wyższym. W opisie priorytetu 1 stwierdzono, że należy stymulować rozwój tych kierunków kształcenia, które w niedalekiej przyszłości będą stanowić o sile konkurencyjnej polskiej gospodarki i przyczynią się do powstawania gospodarki opartej na wiedzy³⁴. W celu 2 wyraźnie wskazano na podniesienie jakości kształcenia jako jednego z elementów działań modernizacyjnych infrastruktury społecznej.

Należy podkreślić, że realizacja tych priorytetów nie jest możliwa bez zdecydowanych przekształceń na uczelniach, które będą powiązane z poprawą jakości kształcenia. W tabeli 2.2 przedstawiono powiązania poszczególnych priorytetów SRK i działań rozwojowych ze szkolnictwem wyższym.

31 Ustawa o zasadach prowadzenia polityki rozwoju z dnia 6 grudnia 2006 r. (Dz. U. Nr 227, poz. 1568, z późn.

zm.), Warszawa 2006

32 Strategia Rozwoju Kraju na lata 2007–2015..., s. 29

33 Ibidem, s. 24

34 Ibidem, s. 29

Tabela 2.2. Powiązanie poszczególnych priorytetów SRK ze szkolnictwem wyższym

Priorytet Działanie w szkolnictwie wyższym

Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki

 Zwiększenie nakładów na sektor szkolnictwa wyższego.

 Odnowienie i wzmocnienie bazy badawczej.

 Odmłodzenie kadry naukowej.

 Powiązanie placówek naukowo-badawczych z przedsiębiorstwami.

 Stworzenie kilku uczelni na światowym poziomie Poprawa stanu infrastruktury

 Zwiększenie odsetka osób z wyższym wykształceniem w populacji 15–

64 lat.

 Zwiększenie odsetka absolwentów kierunków matematycznych, przyrodniczych i technicznych wśród absolwentów szkół wyższych

Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej

 Strategia przewiduje wzmocnienie rangi ośrodków akademickich w województwach: kujawsko-pomorskim, lubelskim, lubuskim, łódzkim, małopolskim, opolskim, świętokrzyskim, warmińsko-mazurskim, wielkopolskim, zachodniopomorskim.

Źródło: opracowanie własne, na podstawie Strategii Rozwoju Kraju

2.2.3 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007–2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie

Dokumentem programującym wydatkowanie środków w ramach polityki strukturalnej UE na lata 2007–2013 w Polsce były Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia na lata 2007–2013 (zwane też Narodową Strategią Spójności). Podstawą do jego uchwalenia są opracowane przez Komisję Europejską Strategiczne wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013 (SWW). Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienia określały działania o charakterze rozwojowym, jakie polski rząd zamierzał podjąć w latach 2007–2013 w zakresie promowania wzrostu konkurencyjności oraz wzrostu zatrudnienia³⁵. W dokumencie zapisano cel główny (strategiczny) oraz 6 celów horyzontalnych NSRO, które miały wspierać realizację głównego założenia. Cel strategiczny NSRO to tworzenie warunków do wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej³⁶. Wśród sześciu celów strategicznych dwa cele NSRO odnoszą się bezpośrednio do szkolnictwa wyższego:

35 Kania I., Europejska polityka regionalna a system polityki regionalnej w Polsce, Wyższa Szkoła Biznesu w Dąbrowie Górniczej, Dąbrowa Górnicza 2010, s. 211

36 Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007–2013, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, s. 40

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia stanowiły podstawę opracowywania dla wszystkich programów operacyjnych dla Polski na lata 2007–2013. Programy te są głównym narzędziem realizacji NSRO, a zatem także polityki strukturalnej. Programy te dzielą się na centralnie, zarządzane przez właściwego ministra oraz regionalne, zarządzane przez właściwego marszałka województwa.

Programy operacyjne w ramach NSRO na lata 2007–2013 to:

Na rysunku 2.4 zamieszczono powiązania pomiędzy funduszami europejskimi i programami operacyjnymi w ramach NSRO w latach 2007-2013.

37 Polska wschodnia rozumiana jako województwa: podkarpackie, świętokrzyskie, lubelskie, podlaskie i warmińsko-mazurskie

Rysunek 2.4. Zależności pomiędzy funduszami strukturalnymi i programami operacyjnymi w ramach NSRO w latach 2007-2013

Źródło: Lewandowski K., Wdrażanie polityki strukturalnej i regionalnej w sektorze szkolnictwa wyższego – pomorskie na tle innych województw, „E-Mentor”, nr 5 (47), 2012, s. 10