Po w ejściu w życie Kpc. toczyła się dyskusja na temat, czy dekret nadw orny z 5. listopada 1819 Zb. u s. Nr. 1621 zo
stał przez Kpc. uchylony czy też nie. Była to kw estja o tyle aktualna, że w myśl art. 858 Kpc. na podstaw ie samego pozwu można uzyskać zabezpieczenie czynszu przez zajęcie rucho
Str. 106 G Ł O S P R A W A Nr. 2
mości lo k a to ra w zględnie dzierżaw cy, k tó re z n a jd u ją się w w y n a ję ty c h pom ieszczeniach lub w w ydzierżaw io n ej n ie ru chomości, ale nie także przez zajęcie ruchom ości członków rodziny lokatora, żyjących z nim we wspólnem gospodarstwie dom ow em 1) pomimo, że w edle §1101 au str. K. c. ustaw ow em praw em zastawu, przysługującem właścicielowi, obciążone są także ruchom ości w spom nianych krew nych.
K w estją istnienia owego dekretu nadw ornego przestanie być ak tu a ln ą w dniu 1. lipca 1934, albowiem wedle art. XXV.
I. 5 ust. wprow. kod. zobowiązań dekret nadw orny z 5. listopa
da 1819 zostaje z dniem 1. lipca 1934 w yraźnie uchylony. — Ato
li wobec tego staje się ak tu aln ą główna kw estją, w ja k i sposób właściciel nieruchomości ma przysługujące m u wedle art. 386 i 403 kod. zob. ustawowe prawo zastaw u na wniesionych ru chomościach najem cy i jego krew nych realizować także wobec tych ostatnich.
Praw o zastaw u bowiem celem zabezpieczenia czynszu za
legającego nie dłużej niż rok wygasa, gdy rzeczy zostaną z przedm iotu n ajm u wyniesione (art. 387 kod. zob). Odnośnie ruchomości samego lokatora lub dzierżawcy właściciel może uzyskać zajęcie celem zabezpieczenia na podstawie samego po
zw u i w ten sposób uchronić się przed wygaśnięciem praw a za
staw u (§. 2 art. 387 przy końcu, kod. zob), ale w jak i sposób m a uzyskać zabezpieczenie czynszu przez zajęcie także rucho
mości krew nych, względnie w jak i sposób wierzyciel ma reali
zować swoje praw o zastaw u na ruchomościach krew nych lo
k atora po uzyskaniu ty tu łu wykonawczego?
1) Można stanąć na stanow isku, ja k ie zają ł Mgr. W echsler ) i wywodzić, że niema przyczyny do podejm ow ania jakichś in
nych jeszcze kroków poza uzyskaniem zabezpieczenia po m y
śli art. 858 Kpc., albow iem kom ornik na tej zasadzie zajm ie ruchom ości, z n a jd u ją c e się w pom ieszczeniach w y n a ję ty c h w zględnie w w y d zierżaw io nej nieruchom ości, a jeżeli w n a
stępstw ie tego k rew n i w y stąp ią z pow ództw em o naru szen ie ich p raw po m yśli art- 567 kpc., sp o tk ają się z zarzutem , że odnośne ruchomości, choć stanow ią ich własność obciążone s4 je d n a k ustaw ow em praw em zastaw u, na rzecz w łaściciela nieruchom ości, że zajęcie tych ruchom ości je st ty lko etapem n a drodze do zrealizow ania owego praw a zastaw u, a tem sa
mem ich praw o m e zostało przez w łaściciela nieruchom ości naruszone.
2) Można też stanąć na stanowisku, że właściciel nierucho
mości może wnieść pozew ta k przeciw lokatorowi, ja k i prze-9 O d tą d za m ia st „członków rodziny lok. ż y ją c y c h z nim we w spól
nem gospod. dom .“ lu b t. p. — sk rac ać będ ę w y ra ze m : „ k re w n y c h lok,“
-) W polem ice ze m ną w „G losie P ra w a " — zob. N r. 6, 9 i 10 z r. 1933.
Nr. 2. G Ł O S P R A W A Str. 107
ciw jego krew nym , i na podstawie tego pozw u uzyskać zajęcie ich ruchomości.
Ad 1.) Bezsprzecznie w w ielu w ypadkach kom ornik usku
teczni zajęcie w szystk ich egzek u cji podlegających ruchomo- śoi lokatora wzgl. dzierżawcy, znajdujących się na przedmio
cie najmu lub dzierżawy. Bezsprzecznie atoli komornik nie zaw sze będzie m ógł to u czyn ić bez naruszenia przepisów u
staw y.
Przypuśćm y, że komornik ma przeprow adzić zajęcie ru chomości w mieszkaniu lokatora, — k tó ry jest drobnym h an dlarzem, rzemieślnikiem i t. p. W mieszkaniu zn ajd u je się mię
dzy innemi szafa z książkam i praw niczem i lub medycznemi, a gdy chce przystąpić do zajęcia książek, syn lokatora, p ra w nik czy medyk, sprzeciwia się temu, twierdząc, że ta k książki ja k i szafę n ab ył z w łasny ch funduszów za pieniądze zarobio
ne udzielan iem (lekcyj, przyczem, p rze d k ład a rach u n k i firm k rajo w y ch i zagranicznych pod jego adresem w ysłane oraz k w ity w y k azu ją ce, że on te przedm ioty zam ówił i zapłacił.
Klucz zaś od szafy ma w sw ojem przechow aniu- — C zy ko
m o rn ik m a ją c y zlecenie zajęcia ruchomości lo k ato ra sam e
go — zajm ie, w zględnie czy kom ornik m a p raw o zająć owe książki i szafę, co do k tó ry ch osoba różna od lo k ato ra w y k a zuje, a co n a jm n ie j w w ysokim stopniu upraw dopodabnia sw oją w łasność p rzez okazanie ty tu łu praw nego i sposobu n a
bycia? — C h y b a nie, bo tem samem p raw em m ógłby się u dać i do obcego m ieszkania celem zajęcia ruchomości. Art- 858 Kpc. postanaw ia w yraźnie, że n a podstaw ie samego po
zw u można uzyskać zajęcie ruchom ości lo k a to ra i dzierżaw cy, ale nie ruchomości —- k tó re do nich nie należą.
W praktyce zdarzają się w ypadki, jeszcze drastyczniejsze.
Ktoś w ynajm uje sklep i albo odrazu urządza swoje przedsię
biorstwo pod firm ą żony, syna lub córki, albo później przenosi to przedsiębiorstwo na którąś z tych osób razem z nim mieszka
jących. G d yb y więc kom ornik chciał zająć przedm ioty do tego przedsiębiorstwa należące , a w najętym sklepie się znajdujące
— żona, czy też syn lub córka sprzeciwi się temu, w skazując na to, że sklep jest już na zew nątrz oznaczony jako własność osoby sprzeciw iającej się i w ykazując ponadto fakturam i, ra chunkam i, listami przewozowymi i t. p. dokumentami, że to
w ary nadeszły na je j zamówienie, pod je j adresem i na je j ra chunek, a tem samem nie są to ruchomości lokatora. Czy mimo to kom ornik — m ając przeprow adzić zajęcie ruchomości sa
mego ty lk o lokatora, uskuteczni zajęcie w obcym sklepie i co do obcych towarów? P ro w adzący przedsiębiorstw o w tym sklepie może odpowiadać za czynsz, także i po m yśli §. 1409 poaustr. u. c. wzgl. §. 2. art. 40, §. I. art. 43 kod. handl-, a tem samem mógł naw et być w prost pozw any przez właściciela o za
Str. 108 G Ł O S P R A W A Nr. 2
płacenie tego czynszu, ale komornik nie jest pow ołany cło roz
strzygnięcia spraw y i m a tylko praw o i obowiązek w ykonania zarządzenia sądowego. —
Sposób więc realizow ania praw a zastaw u wobec krew nych lokatora, w skazany przez Mgr. W echslera, nie zawsze da pozytyw ne rezultaty.
A d 2). O ile chodzi o pow ództw o przeciw k rew n y m lo k a
tora na zasadzie §. 1409 u. c. wzgl. §. 2 art. 40 i §. I. art.43 kod.
handl., to będzie to w praw dzie powództwo o czynsz, ale nie przeciw lokatorowi, a tem samem dla takiego pow ództw a nie służą p raw a z art. 858 Kpc. W łaściciel nieruchomości może jednakże w ytoczyć skargę przeciw lokatorowi i jego krew nym , którzy za czynsz odpow iadają. K rewni ci odpow iadają atoli tylko swojemi ruchomościami, ze względu na to, że są obciążo
ne ustawowem praw em zastawu, ale nie odpow iadają osobi
ście, gdyż nie mogą być pociągnięci do zap łaty z innych swo
ich funduszów. Żądanie pozw u przeciw mm skierowanego nie może w ięc opiew ać n a zap łatę pew n ej k w o ty wogóle, ale na zapłatę te j kw oty z ruchomości praw em zastaw u obciążonych.
W edle art. 206 Kpc- 1. I. żądanie m a b yć dokładnie okreś
lone, nie w ystarczy więc żądanie o zapłatę pew nej kw oty z ru chomości osoby X., znajdujących się w najętem pomieszcze
niu, lecz pow inny być wymienione i należycie określone te przedm ioty, które za czynsz odpow iadają. Nie jest w ykluczo
ne, że właściciel realności w pew nych w ypadkach będzie mógł to uczynić, ale w przew ażającej ilości w ypadków nie będzie w stanie sformułować dokładnie tego rodzaju żądania, zwłasz
cza tam, gdzie chodzi o znaczniejszą ilość przedmiotów, np.
w sklepach i różnego rodzaju przedsiębiorstwach, o b ejm ują
cych liczne i rozm aite przedm ioty. Ale przypuśćm y, że w łaści
ciel nieruchomości uczyni zadość wymogom ustaw y w te j mie
rze i w ym ieni te przedm ioty, które m u za czynsz odpow iadają.
Mimo to niewiele wskóra, ze względu na to, że wedle art. 857 Kpc. na podstawie samego pozw u może uzyskać tylko zajęcie ruchomości lokatora, ale nie jego krew nych przy nim m ieszka
jących. Przeciw tym może uzyskać tym czasowe zarządzenie tylko wedle przepisów ogólnych, a więc za upraw dopodobnie
niem niebezpieczeństwa w zwłoce (art. 837 Kpc).
I ten sposób zatem nie doprow adzi do celu.
D la zabezpieczenia czynszu najm u i dzierżaw y m am y te
d y ustawowe praw o zastaw u na ruchomościach lokatora i dzier
żaw cy, oraz na ruchomościach krew nych współmieszkańców, w edle p raw a m aterjalnego (§. 1101 u. c. i art. 386 wzgl. 403, 412 kod. zob). i zabezpieczenie po m yśli art. 858 Kpc. Pierwsze za
bezpieczenie jest ograniczone do czynszu zaległego nie dłużej n iż rok i n a d a je praw o do zaspokojenia w edle art. 796 1. 3.
Kpc-, d ru g ie zabezpieczenie nie zaw ie ra takiego ograniczenia,
Nr. 2 G Ł O S P R A W A Str. 109
natomiast zaw iera to ograniczenie art. 796 1. 4 Kpc., co od i lipca 1934 ulegnie zmianie o tyle, że od tego czasu na obszarze całego państw a będzie obowiązywać przepis art. 386 kod. zob., a więc wierzytelności z ty tu łu czynszu za ostatni rok będą zaspokaja
ne w kolejności art. 796 1. 3 Kpc-, podczas gdy czynsz zaległy dłużej niż rok będzie zaspokajany dopiero w raz z innemi w ie
rzytelnościami.
D rugie tedy zabezpieczenie czynszu po m yśli art. 858 Kpc.
jest odnośnie czynszu za ostatni rok teoretycznie zbędne, skoro czynsz ten jest zabezpieczony, i to naw et lepiej, wedle p rzepi
sów p raw a m aterjalneg o. Ma ono je d n ak p rak ty c zn e znacze
nie o tyle, że za pomocą tego zajęcia pośrednio stw ierd za się, które rzeczy lokatora są obciążone praw em zastaw u dla za
bezpieczenia czynszu i że bez dalszych w ym agań zabezpiecza czynsz, zalegający dłu żej niż rok. Nie m am y natom iast środ
ka, a b y stw ierdzić ju ż w chw ili w niesienia pozw u o czynsz, jak ie przedm ioty odpow iadają za ten czynsz w w ypadkach, gdy oprócz nich z n a jd u ją się tak że ruchom ości ich krew nych razem z nim i m ieszkających, albow iem art. 858 Kpc. w te j m ierze zawodzi- T en b rak d ałb y się łatw o usunąć przez odpo
w iednie uzupełnienie przepisu art. 858 Kpc.. k tó ry m ógłby o
' piew ać:
„Z powództwa o zapłatę czynszu najm u lub dzierżaw y sąd na podstawie samego tylko pozwu udziela zabezpieczenia przez zajęcie ruchomości lokatora lub dzierżawcy, oraz krew nych z nimi razem m ieszkających, które znajd u ją się w w y n a
jętych pomieszczeniach, lub w w ydzierżaw ionej
nieruchomo-r • (< ° "
SCI .
ANTO NI W ŁADYSŁAW BARTZ em. Sędzia. (Joraanów ).