Zmiany w przepisach prawa pracy
CZAS PRACY – ASPEKTY PRAKTYCZNE I TEORETYCZNE
I. CZAS PRACY (NORMA, WYMIAR, ROZKŁAD, OKRES ROZLICZENIOWY, DOBA PRACOWNICZA, TYDZIEŃ, GODZINY NADLICZBOWE).
Czas pracy – definicja i kryteria zaliczania
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy.
Do czasu pracy zalicza się:
- faktyczne wykonywanie pracy,
- pozostawanie w gotowości do pracy w czasie przestoju lub w niezawinionych przez pracownika okolicznościach uniemożliwiających świadczenie pracy,
- 15 minutową przerwę, przy pracy trwającej co najmniej 6 godzin:
- dodatkową przerwę w pracy pracownika niepełnosprawnego na gimnastykę usprawniającą lub wypoczynek – 15 minut;
- dwie przerwy po 30 minut przysługujące pracownicy na karmienie dziecka piersią, a gdy karmi ona więcej niż jedno dziecko – dwie przerwy po 45 minut (mogą to być dwie oddzielne przerwy lub jedna odpowiednio 60 lub 90-minutowa). Pracownicy zatrudnionej na czas krótszy niż 4 godziny dziennie, przerwy na karmienie nie przysługują. Jeżeli czas pracy pracownicy jest dłuższy niż 4 godziny ale nie przekracza 6 godzin dziennie, przysługuje jej tylko jedna przerwa na karmienie;
- czas przeprowadzanych w godzinach pracy badań lekarskich związanych z ciążą,
- szkolenia pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, a spośród innych szkoleń, jedynie tych, które odbywają się w ramach godzin pracy, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy,
- czas odbywania podróży służbowej, w granicach zaplanowanego rozkładu czasu pracy pracownika, - czas faktycznego wykonywania pracy (zadania, czynności) w czasie podróży, również poza granicami zaplanowanego dla pracownika na ten dzień rozkładu czasu pracy.
Do czasu pracy nie wlicza się natomiast następujących okresów:
- czasu nieusprawiedliwionej nieobecności, - prywatnych wyjść z pracy,
- czasu obecności w zakładzie pracy poza normalnym czasem pracy, jeśli ta obecność nie jest związana z wykonywaniem pracy,
- czasu uczestnictwa w strajku lub akcji protestacyjnej, jeśli polega ona na powstrzymywaniu się od wykonywania pracy,
- czasu uczestnictwa w szkoleniach, jeśli odbywają się poza zaplanowanym czasem pracy zgodnie z przyjętym rozkładem (poza szkoleniami bhp),
- czasu pełnienia dyżuru, jeśli w jego czasie nie była wykonywana praca,
- czasu odbywania podróży służbowej, odbywającej się poza normalnym czasem pracy, jeśli podczas jej trwania nie była wykonywana praca,
- czasu dodatkowej przerwy, jeśli takowa została przez pracodawcę wprowadzona, w wymiarze do 60 minut, przeznaczonej na spożycie posiłku lub załatwienie spraw osobistych (art. 141 k.p.),
- czasu odbywania podróży służbowej poza zaplanowanym dla pracownika na dany dzień rozkładem czasu pracy, a także kiedy podróż służbowa odbywana jest w dniu wolnym od pracy, chyba że podczas podróży pracownik świadczy pracę;
- czasu potrzebnego na dojazd z miejsca zamieszkania pracownika do miejsca wykonywania pracy i z powrotem. oznacza, że każde jej przekroczenie powoduje wystąpienie tzw. dobowych godzin nadliczbowych, powstają one już w momencie ich wypracowania. Norma tygodniowa jest normą przeciętną, średniotygodniową, co oznacza, że tzw. tygodniowe godziny nadliczbowe powstają dopiero w momencie zakończenia okresu rozliczeniowego.
Wymiar czasu pracy – faktyczna ilość godzin do wypracowania w okresie rozliczeniowym (tzw. nominalny czas pracy).
Rozkład czasu pracy – grafik, harmonogram, rozłożenie dni pracy oraz godzin pracy w okresie rozliczeniowym, plan pracy pracownika. Należy pamiętać, że w rozkładzie czasu pracy nie może pojawić się ani jedna godzina nadliczbowa.
Okres rozliczeniowy – stały przedział czasowy, w którym czas pracy ulega rozliczeniu.
Doba pracownicza – 24 kolejne godziny, poczynając od godziny, w której pracownik rozpoczyna pracę zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Przy ustalaniu harmonogramów należy przestrzegać zasady, by najwcześniejszą godziną rozpoczynania pracy w danym dniu była godzina rozpoczęcia pracy w dniu poprzednim.
Tydzień – 7 kolejnych dni kalendarzowych, poczynając od pierwszego dnia okresu rozliczeniowego.
Godziny nadliczbowe – praca wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy (8 na dobę i przeciętnie 40 w tygodniu), a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy
(dotyczy równoważnego systemu czasu pracy – gdzie pracą
w godzinach nadliczbowych będzie praca ponad przedłużony wymiar ustalony w harmonogramie). Wyróżniamy dobowe godziny nadliczbowe (przekraczające normę 8 oraz tygodniowe – przekraczające przeciętnie 40 godzin).
System czasu pracy – forma gospodarowania czasem pracy pracowników stosowana przez pracodawcę ze względu na rodzaj i organizację pracy. Pracodawca może stosować jeden lub kilka systemów czasu pracy, w zależności od potrzeb.
II. WZÓR NA OBLICZANIE WYMIARU CZASU PRACY R · 40 + 8 · W – 8 · Ś
R – oznacza pełne tygodnie okresu rozliczeniowego (w miesięcznym okresie rozliczeniowym, pokrywającym się z miesiącem kalendarzowym są zawsze 4 pełne tygodnie liczone od 1 do 28 dnia miesiąca);
40 – norma tygodniowa;
8 – norma dobowa;
W – dni wykraczające poza pełne tygodnie przypadające od poniedziałku do piątku (w miesięcznych okresach rozliczeniowych, pokrywających się z miesiącem kalendarzowym będzie to 29, 30 oraz 31 dzień miesiąca, pod warunkiem, że mieści się w przedziale od poniedziałku do piątku).
Ś – święta wypadające w innym dniu niż niedziela.
Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się: niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin.
Wymiar czasu pracy pracownika w okresie rozliczeniowym ulega w tym okresie obniżeniu o liczbę godzin usprawiedliwionej nieobecności w pracy, przypadających do przepracowania w czasie tej nieobecności, zgodnie z przyjętym rozkładem czasu pracy.
III. ZASADY REKOMPENSOWANIA PRACY W DNIU WOLNYM OD PRACY WYNIKAJĄCYM Z ROZKŁADU CZASU PRACY W PIĘCIODNIOWYM TYGODNIU PRACY.
Pracownikowi, który ze względu na okoliczności uzasadniające pracę w godzinach nadliczbowych wykonywał pracę w dniu wolnym od pracy wynikającym z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, przysługuje w zamian inny dzień wolny od pracy udzielony pracownikowi do końca okresu rozliczeniowego, w terminie z nim uzgodnionym. Oznacza to, że pracodawca jest zobowiązany zrekompensować taką prace poprzez udzielenie dnia wolnego.
IV. REKOMPENSATA PRACY W DOBOWYCH GODZINACH NADLICZBOWYCH
Pracą w dobowych godzinach nadliczbowych jest praca ponad 8 godzin w danym dniu. W równoważnym systemie czasu pracy, pracą w dobowych godzinach nadliczbowych jest praca ponad przedłużony dobowy wymiar, z tym zastrzeżeniem, że praca do 8 godzin na dobę nie będzie stanowiła pracy w godzinach nadliczbowych dobowych.
Rekompensata przedmiotowych przekroczeń następuje według jednego z trzech wariantów:
1) wypłata wynagrodzenia wraz z dodatkiem za pracę w takich godzinach;
2) w zamian za czas przepracowany w dobowych godzinach nadliczbowych pracodawca, na wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych i nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.
V. DOPUSZCZALNOŚĆ ŚWIADCZENIA PRACY W NIEDZIELE I W ŚWIĘTA ORAZ ZASADY JEJ REKOMPENSATY
Zamknięty katalog dopuszczalnej pracy w niedziele znajduje się w przepisie art. 15110 Kodeksu pracy, w myśl którego: „Praca w niedziele i święta jest dozwolona:
1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii,
2) w ruchu ciągłym, 3) przy pracy zmianowej, 4) przy niezbędnych remontach, 5) w transporcie i w komunikacji,
6) w zakładowych strażach pożarnych i w zakładowych służbach ratowniczych, 7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
8) w rolnictwie i hodowli,
9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze względu na ich użyteczność społeczną i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w:
a) placówkach handlowych,
b) zakładach świadczących usługi dla ludności, c) gastronomii,
d) zakładach hotelarskich,
e) jednostkach gospodarki komunalnej,
f) zakładach opieki zdrowotnej i innych placówkach służby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga całodobowych lub całodziennych świadczeń zdrowotnych, g) jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej oraz placówkach
opiekuńczo-wychowawczych, zapewniających całodobową opiekę,
h) zakładach prowadzących działalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku, 10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest
świadczona wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta”.
W innych sytuacjach niż wymienione, praca w niedzielę i święta jest niedopuszczalna.
Pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, pracodawca jest zobowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy:
1) w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli,
2) w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego.
Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie dnia wolnego w zamian za pracę w niedziele w terminie wskazanym w pkt 1, pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego. W przypadku nie udzielenia dnia wolnego za pracę w niedzielę i święto dnia wolnego do końca okresu rozliczeniowego, pracodawca jest zobowiązany do wypłaty dodatku za każdą godzinę pracy w tych dniach.
Pracownik pracujący w niedziele powinien korzystać co najmniej raz na 4 tygodnie z niedzieli wolnej od pracy.
VI. OKRESY DOBOWEGO I TYGODNIOWEGO ODPOCZYNKU
Kwestia ta uregulowana została w przepisie art. 132 Kodeksu pracy, zgodnie z którym: „§ 1. Pracownikowi przysługuje w każdej dobie prawo do co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, z zastrzeżeniem § 3 oraz art. 136 § 2 i art. 137.
§ 2. Przepis § 1 nie dotyczy:
1) pracowników zarządzających w imieniu pracodawcy zakładem pracy,
2) przypadków konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii.
§ 3. W przypadkach określonych w § 2 pracownikowi przysługuje, w okresie rozliczeniowym, równoważny okres odpoczynku”.
Stosownie natomiast do przepisu art. 133 Kodeksu pracy: „§ 1. Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego.
§ 2. W przypadkach określonych w art. 132 § 2 oraz w przypadku zmiany pory wykonywania pracy przez pracownika w związku z jego przejściem na inną zmianę, zgodnie z ustalonym rozkładem czasu pracy, tygodniowy nieprzerwany odpoczynek może obejmować mniejszą liczbę godzin, nie może być jednak krótszy niż 24 godziny.
§ 3. Odpoczynek, o którym mowa w § 1 i 2, powinien przypadać w niedzielę. Niedziela obejmuje 24 kolejne godziny, poczynając od godziny 6.00 w tym dniu, chyba że u danego pracodawcy została ustalona inna godzina.
§ 4. W przypadkach dozwolonej pracy w niedzielę odpoczynek, o którym mowa w § 1 i 2, może przypadać w innym dniu niż niedziela”.
VII. PODSTAWOWY SYSTEM CZASU PRACY
Podstawowy system czasu pracy to praca przez 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w pięciodniowym tygodniu pracy. Każda godzina ponad podane normy stanowi pracę w godzinach nadliczbowych.
VIII. RÓWNOWAŻNY SYSTEM CZASU PRACY
Jeżeli jest to uzasadnione rodzajem pracy lub jej organizacją, może być stosowany system równoważnego czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy, nie więcej jednak niż do 12 godzin, w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 1 miesiąca.
Przedłużony dobowy wymiar czasu pracy jest równoważony krótszym dobowym wymiarem czasu pracy w niektórych dniach lub dniami wolnymi od pracy.
Równoważny system czasu pracy zezwala na planowanie pracy ponad 8 godzin na dobę, bez wystąpienia pracy w dobowych godzinach nadliczbowych. Jednakże maksymalnie zaplanować można 12 godzin pracy. Pracą w dobowych godzinach nadliczbowych jest wówczas praca przekraczająca przedłużony dobowy wymiar.
IX. SYSTEM PRACY W RUCHU CIĄGŁYM
Przy pracach, które ze względu na technologię produkcji nie mogą być wstrzymane (praca w ruchu ciągłym), może być stosowany system czasu pracy, w którym jest dopuszczalne przedłużenie czasu pracy do 43 godzin przeciętnie na tydzień w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 tygodni, a jednego dnia w niektórych tygodniach w tym okresie dobowy wymiar czasu pracy może być przedłużony do 12 godzin. Za każdą godzinę pracy powyżej 8 godzin na dobę w dniu wykonywania pracy w przedłużonym wymiarze czasu pracy pracownikowi przysługuje 100% dodatek do wynagrodzenia.
System ten można zastosować także w przypadku, gdy praca nie może być wstrzymana ze względu na konieczność ciągłego zaspokajania potrzeb ludności.
Obowiązujący pracownika wymiar czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym oblicza się:
1) mnożąc 8 godzin przez liczbę dni kalendarzowych przypadających w okresie rozliczeniowym, z wyłączeniem niedziel, świąt oraz dni wolnych od pracy wynikających z rozkładu czasu pracy w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy, a następnie
2) dodając do otrzymanej liczby liczbę godzin odpowiadającą przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy.
Liczba godzin odpowiadająca przedłużonemu u danego pracodawcy tygodniowemu wymiarowi czasu pracy nie może przekraczać 4 godzin na każdy tydzień okresu rozliczeniowego, w którym następuje przedłużenie czasu pracy.
X. ZADANIOWY SYSTEM CZASU PRACY
Polega NA określeniu czasu pracy wymiarem zadań pracownika w taki sposób, by pracownik mógł je wykonać w ramach 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym. Dla pracowników zatrudnionych w omawianym systemie nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji godzin pracy.
XI. OGRANICZENIA PRACY W GODZINACH NADLICZBOWYCH
Liczba godzin nadliczbowych ograniczana jest koniecznością zapewnienia pracownikowi dobowego oraz tygodniowego odpoczynku.
Ponadto łączna liczba godzin pracy wraz z godzinami nadliczbowymi nie może przekraczać przeciętnie 48 godzin na tydzień w przyjętym okresie rozliczeniowym (dotyczy to wszystkich godzin nadliczbowych, czyli zarówno tych, ze szczególnych potrzeb pracodawcy, jak i z tytułu usuwania awarii, czy prowadzenia akcji ratowniczej dla ochrony życia, zdrowia ludzkiego lub mienia).
Trzecim ograniczeniem godzin nadliczbowych jest roczny limit. Kodeksowo wynoszący 150 godzin w roku kalendarzowym. Pracodawca może zwiększyć wskazany limit w regulaminie pracy, układzie zbiorowym lub w umowie o pracę, jeśli nie ma obowiązku tworzenia regulaminu pracy lub nie obowiązuje u niego układ zbiorowy pracy. Ograniczenie to dotyczy jedynie godzin nadliczbowych z tytułu szczególnych potrzeb pracodawcy.
ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ1)
z dnia 9 października 2007 r.
zmieniające rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z dnia 24 października 2007 r.)
Na podstawie art. 2375 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz.
94, z późn. zm.2)) zarządza się, co następuje:
§ 1. W rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 oraz z 2005 r. Nr 116, poz. 972) wprowadza się następujące zmiany:
1) po § 1 dodaje się § 1a w brzmieniu:
"§ 1a. Ilekroć w rozporządzeniu jest mowa o:
1) instruktażu - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 2 godziny lekcyjne, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności dotyczących wykonywania pracy i zachowania się w zakładzie pracy w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;
2) jednostce organizacyjnej prowadzącej działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy - rozumie się przez to:
a) placówkę kształcenia ustawicznego, placówkę kształcenia praktycznego, ośrodek dokształcania i doskonalenia zawodowego,
b) szkołę ponadgimnazjalną,
c) jednostkę badawczo-rozwojową, szkołę wyższą lub inną placówkę naukową,
d) stowarzyszenie, którego celem statutowym jest działalność związana z bezpieczeństwem i higieną pracy,
e) osobę prawną lub fizyczną prowadzącą działalność oświatową na zasadach określonych w przepisach o swobodzie działalności gospodarczej,
jeżeli prowadzą działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy;
3) kursie - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 15 godzin lekcyjnych, składającego się z zajęć teoretycznych i praktycznych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy;
4) przygotowaniu dydaktycznym - rozumie się przez to ukończenie kształcenia lub szkolenia przygotowującego do prowadzenia procesu szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w sposób zapewniający wysoką efektywność, z uwzględnieniem, odpowiednich dla określonych grup uczestników szkolenia i rodzajów szkolenia: form organizacyjnych i metod szkolenia oraz środków dydaktycznych;
5) samokształceniu kierowanym - rozumie się przez to formę szkolenia umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie materiałów przekazanych przez organizatora szkolenia, w szczególności przy zastosowaniu poczty, internetu, przy jednoczesnym zapewnieniu konsultacji z osobami spełniającymi wymagania dla wykładowców;
6) seminarium - rozumie się przez to formę szkolenia o czasie trwania nie krótszym niż 5 godzin lekcyjnych, umożliwiającego uzyskanie, aktualizowanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy.";
2) w § 4 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Szkolenie może być organizowane i prowadzone przez pracodawców lub, na ich zlecenie, przez jednostki organizacyjne prowadzące działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.";
3) § 5 otrzymuje brzmienie:
"§ 5. Pracodawca organizujący i prowadzący szkolenie oraz jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, zwani dalej "organizatorami szkolenia", zapewniają:
1) programy poszczególnych rodzajów szkolenia opracowane dla określonych grup stanowisk;
2) programy szkolenia instruktorów w zakresie metod prowadzenia instruktażu - w przypadku prowadzenia takiego szkolenia;
3) wykładowców i instruktorów posiadających zasób wiedzy, doświadczenie zawodowe i przygotowanie dydaktyczne zapewniające właściwą realizację programów szkolenia;
4) odpowiednie warunki lokalowe do prowadzenia działalności szkoleniowej;
5) wyposażenie dydaktyczne niezbędne do właściwej realizacji programów szkolenia;
6) właściwy przebieg szkolenia oraz prowadzenie dokumentacji w postaci programów szkolenia, dzienników zajęć, protokołów przebiegu egzaminów i rejestru wydanych zaświadczeń.";
4) w § 7 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Programy szkolenia wstępnego oraz szkolenia okresowego, określające szczegółową tematykę, formy realizacji i czas trwania szkolenia, dla poszczególnych grup stanowisk opracowuje pracodawca lub w porozumieniu z pracodawcą - jednostka organizacyjna prowadząca działalność szkoleniową w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, na podstawie ramowych programów szkolenia.";
5) w § 10 ust. 2 otrzymuje brzmienie:
"2. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.";
6) w § 13 w ust. 1 skreśla się zdanie drugie;
7) w § 15 ust. 1 otrzymuje brzmienie:
"1. Szkolenie okresowe pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych przeprowadza się w formie instruktażu, nie rzadziej niż raz na 3 lata, a na stanowiskach, na których są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, nie rzadziej niż raz w roku.";
8) § 16 otrzymuje brzmienie:
"§ 16. 1. Szkolenie, o którym mowa w § 13 ust. 1, oraz szkolenie okresowe kończą się egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez uczestnika szkolenia wiedzy objętej programem szkolenia oraz umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
2. Egzamin jest przeprowadzany przed komisją powołaną przez organizatora szkolenia.
3. Potwierdzeniem ukończenia z wynikiem pozytywnym szkolenia, o którym mowa w § 13 ust. 1, oraz szkolenia okresowego jest zaświadczenie wydane przez organizatora szkolenia. Odpis zaświadczenia jest przechowywany w aktach osobowych uczestnika szkolenia.
4. Wzór zaświadczenia, o którym mowa w ust. 3, jest określony w załączniku nr 3 do rozporządzenia.";
9) po załączniku nr 2 do rozporządzenia dodaje się załącznik nr 3 do rozporządzenia w brzmieniu określonym w załączniku do niniejszego rozporządzenia.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia.