Lp. ZAGADNIENIE NIE TAK PRIORYTET UWAGI
1 Czy należy zwiększyć udział oświetlenia naturalnego w oświetleniu całkowitym?
2 Czy w przypadku konieczności poprawy warunków oświetleniowych celowe jest pomalowanie ścian i sufitów jasnymi farbami?
3 Czy korytarze, klatki schodowe, rampy i wszystkie inne miejsca, gdzie mogą przebywać ludzie są dobrze oświetlone?
4 Czy w celu zmniejszenia kontrastu należy rozświetlić miejsca pracy?
5 Czy stanowiska przeznaczone do wyko-nywania prac precyzyjnych i kontrol-nych są wyposażone w oświetlenie miejscowe?
6 Czy należy – w celu wyeliminowania odblasków – zmienić rozmieszczenie źródeł
Ad1) Dlaczego należy zwiększać udział oświetlenia naturalnego w oświetleniu całkowitym?
Światło naturalne jest najlepszym i najtańszym źródłem oświetlenia. Wykorzystanie światła naturalnego zmniejsza koszty zużycia energii.
Zwiększenie udziału oświetlenia naturalnego pozwala na poprawę rozkładu światła na stanowisku pracy, daje wieloletnie efekty i znacząco wpływa na poprawę wydajności i komfortu pracy.
Wykorzystanie światła naturalnego jest działaniem proekologicznym.
JAK?
- Należy myć okna i usuwać przeszkody ograniczające dostęp światła przez okna.
- W celu zwiększenia oświetlenia naturalnego można zmienić rozmieszczenie miejsc pracy lub ustawienia maszyn.
- Celowe jest zwiększenie rozmiarów okien lub umieszczenie ich wyżej.
- Należy tak rozdzielić wyłączniki różnych grup świateł elektrycznych, aby część oświetlenia sztucznego mogła być wyłączona, gdy w pobliżu okien jest światło naturalne, które gwarantuje wystarczające natężenie oświetlenia.
- Wskazane jest zastosowanie świetlików z materiału półprzepuszczalnego.
Ad2) Dlaczego w przypadku konieczności poprawy warunków oświetleniowych celowe jest pomalowanie ścian i sufitów farbami o jasnych kolorach?
Wybór odpowiednich kolorów ścian i sufitów jest istotny ze względu na różną ilość światła odbijanego przez różne kolory. Największe odbicie występują przy zastosowaniu koloru białego (do 90%), ciemne kolory mają znacznie mniejszy współczynnik odbicia.
Jasne ściany i sufity pozwalają na oszczędność energii elektrycznej, zwiększają komfort pracy.
JAK?
- W celu uzyskania dobrego odbicia światła sufity powinny być pomalowane na biało lub inne bardzo jasne kolory (80-90% odbicia), ściany mogą być nieco ciemniejsze (50-85% odbicia).
- Należy unikać dużych różnic jasności ścian i sufitów.
- Aby zapobiec odbiciom pośrednim do pokrycia tych powierzchni nie powinno się używać materiałów błyszczących.
- Należy wykorzystywać białe sufity i oprawy oświetleniowe otwarte do góry tak, aby sufit odbijał światło od lamp, a lampy od sufitu – daje to bardzo korzystny rozkład oświetlenia ogólnego.
Ad3) Dlaczego korytarze, klatki schodowe, rampy i wszystkie inne miejsca, gdzie mogą przebywać ludzie, powinny być dobrze oświetlone?
Słabo oświetlone (ciemne) miejsca mogą zwiększyć ryzyko powstawania wypadków, szczególnie podczas przemieszczania materiałów.
Klatki schodowe, tylne drzwi, pomieszczenia magazynowe są na ogół słabo oświetlone i często stają się wysypiskami odpadków. Zazwyczaj światło naturalne nie sięga do klatek schodowych. Należy więc tym miejscom poświęcić szczególną uwagę. Ocena stanu oświetlenia powinna być ważnym elementem regularnych kontroli.
JAK?
- Należy regularnie czyścić okna i punkty świetlne na klatkach schodowych, rampach, korytarzach, magazynach, wymieniać przepalone żarówki i świetlówki.
- Należy usuwać przeszkody uniemożliwiające uzyskanie dobrego rozkładu oświetlenia.
- Aby poprawić oświetlenie można zmienić rozmieszczenie źródeł światła. Po konsultacji z pracownikami można założyć nowe, dodatkowe.
- Należy, jak najlepiej wykorzystać światło naturalne zostawiając otwarte drzwi, instalując nowe okna, świetliki.
- Należy umożliwić łatwy dostęp do wyłączników światła przy wyjściach do i z korytarzy, klatek schodowych.
- Powierzchnie należy malować jasnymi kolorami, dzięki temu schody i różnice wysokości będą lepiej widoczne.
Ad4) Dlaczego w celu zmniejszenia kontrastów należy rozświetlać miejsca pracy?
Zmiana jasności płaszczyzny, na którą patrzymy, z jasnej na ciemną, wymaga adaptacji wzroku, wymaga to czasu i męczy oczy. Znacznie bardziej wydajna i wygodna jest praca w pomieszczeniu, w którym nie ma dużych zmian jasności (kontrastu).
Niezmiernie istotne jest tłumienie migotania światła (dokuczliwego i powodującego zmęczenie wzroku). Niekiedy migotania może również powodować zagrożenie zdrowia (epileptycy).
Ostre cienie na powierzchni roboczej są powodem niskiej jakości pracy, małej wydajności, zmęczenia oczu, zmęczenia ogólnego, a czasami wypadków. Należy eliminować cienie.
Ważne jest, aby nie polegać tylko na oświetleniu elektrycznym – dobre połączenie różnych rodzajów oświetlenia pozwala na lepsze oświetlenie i oszczędność energii.
JAK?
- Należy eliminować izolowane punkty jasnego światła. Są one nieekonomiczne, zakłócają równomierność oświetlenia stanowiska pracy.
- Celowe jest rozważenie, czy dzięki zmianie wysokości lub rozmieszczenia istniejących punktów świetlnych można poprawić oświetlenie (uzyskując większą równomierność).
- Podczas korzystania ze światła dziennego należy, jeśli jest to konieczne, rozświetlać
- Konieczne jest zminimalizowanie migotania światła przez wymianę spalonych świetlówek.
Jeśli jest to wskazane, można zastąpić je światłem żarowym.
Ad5) Dlaczego stanowiska przeznaczone do wykonywania prac precyzyjnych i kontrolnych powinny być wyposażone w oświetlenie miejscowe?
Prace wymagające precyzji lub polegające na kontroli wymagają lepszego oświetlenia niż konieczne podczas pracy zwykłej np. biurowej. Właściwie rozmieszczone źródła światła miejscowego mogą znacznie poprawić bezpieczeństwo i efektywność prac kontrolnych lub wymagających precyzji.
Łączenie oświetlenia ogólnego i miejscowego pomaga spełnić wymagania różnych prac i usunąć cienie.
JAK?
- Oświetlenie miejscowe powinno być umieszczone blisko i ponad miejscem pracy. Poprawnie umieszczone oświetlenie miejscowe nie powinno powodować powstawania odblasków ani cieni. Jako oświetlenia miejscowego nie wolno stosować żarówek bez opraw.
- Niekiedy celowe jest stosowanie takich źródeł oświetlenia miejscowego, które można łatwo przenieść i ustawić w żądanej pozycji.
- Źródła oświetlenia miejscowego powinny być łatwe do utrzymania w czystości i sprawności.
- W przypadku wykonywania zadań wymagających rozpoznawania kolorów należy stosować żarówki i świetlówki o charakterystyce światła zbliżonej do dziennego.
- Zawsze należy stosować takie łączenie oświetlenia miejscowego i ogólnego, aby na każdym stanowisku można było uzyskać odpowiedni kontrast pomiędzy punktem pracy a tłem.
- Oświetlenie miejscowe powinno być zamontowane na stałych, izolowanych elementach, a nie na drgających częściach maszyn.
Ad6) Dlaczego w celu eliminowania odblasków należy zmienić rozmieszczenie źródeł światła lub wprowadzić odpowiednie osłony?
Występowanie odblasków zmniejsza zdolność widzenia – np. obraz jasnych świateł wokół głowy, odbijającej się na ekranie monitora, zmniejsza zdolność czytania ekranu.
Odblaski występujące w pracy są źródłem dyskomfortu, uciążliwości i zmęczenia oczu. Zmniejszają one możliwości pracowników, powodując obniżenie jakości i wydajności.
JAK?
- Aby zmniejszyć bezpośrednie odblaski od światła naturalnego panele wyświetlaczy (lub ekrany) nie powinny być umieszczone przodem, ani tyłem, do źródeł światła (okien).
- Bezpośrednio w polu widzenia pracownika nie wolno umieszczać nieosłoniętych żarówek lub świetlówek.
- Należy zmienić położenia lamp tak, aby znalazły się poza obszarem dobrego widzenia.
Stanowiska pracy z monitorami ekranowymi należy umieszczać pomiędzy szeregami lamp górnych, w ten sposób aby lampy nie znajdowały się bezpośrednio nad stanowiskami i aby kierunek patrzenia operatora był równoległy do linii światła.
- Należy zmniejszyć odblaski od okien lub sąsiednich stanowisk pracy, wykorzystując kurtyny, parawany, osłony lub ścianki działowe.
Ad7) Dlaczego aby wyeliminować odblaski z pola widzenia pracownika należy usunąć błyszczące powierzchnie?
Odblaski, podobnie jak bezpośrednie olśnienie powodują rozproszenie uwagi i zmniejszaja zdolność widzenia. Dyskomfort i uciążliwość związane z odblaskami występującymi w ciągu całej zmiany roboczej prowadzą do zmęczenia narządu wzroku i niskiej wydajności.
JAK?
- Zmniejszenie odbić od błyszczących lub szklanych powierzchni uzyskać można poprzez zmianę ich rozmieszczenia względem źródeł światła.
- W przypadku powierzchni dającej odbicia należy używac wykończenia matowego, zamiast błyszczącego. Blaty i powierzchnie robocze powinny być wiec matowe.
- Jeżeli jest to wskazane – niekiedy można zmniejszyć natężenie oświetlenia (pod warunkiem, że zmniejszenie natężenia wystarcza do wygodnego i wydajnego wykonywania pracy).
- Umieszczając jasne powierzchnie poza obszarem roboczym można rozjaśnić najbliższe tło.
Sama przestrzeń robocza powinna być najjaśniejsza w środku i ciemnieć w kierunku krawędzi.
- Starsi pracownicy są bardziej czuli na odblaski – wymagają lepszego rozkładu oświetlenia i ogólnie warunków bezodblaskowych.
Ad8) Dlaczego konieczne jest regularne mycie okien i konserwacja źródeł światła?
Brudne i zaniedbane źródła światła mogą w ciągu roku znacznie obniżyć natężenie oświetlenia.
Stopniowe zmniejszanie natężenia światła zachodzi niezauważalnie, stając się ukrytym powodem niskiej jakości pracy i wypadków.
Czyste i właściwie konserwowane okna i źródła światła zmniejszają zużycie energii przez zwiększenie wkładu oświetlenia naturalnego.
Konserwacja źródeł światła wydłuża okres trwałości żarówek i świetlówek. Okresowa wymiana wypalonych lamp fluorescencyjnych zapobiega problemom z tętnieniem światła.
JAK?
- Mycie okien i czyszczenie źródeł światła powinno stanowić czynności zaplanowane w okresowym rozkładzie zajęć.
- Należy upewnić się, że personel odpowiedzialny za prace konserwacyjne wyposażony jest w odpowiednie narzędzia do czyszczenia i drabiny.
- Wymiana przepalonych żarówek powinna stanowić element programu konserwacji.
- Program czyszczenia i konserwacji źródeł światła i okien należy rozpocząć od wyznaczenia osób odpowiedzialnych za te czynności.