ODPOWIEDZIALNOŚĆ WYKROCZENIOWA ZGODNIE Z KK

29. Przestępstwo określone w art. 157 § 1 ścigane jest z urzędu.

30. Przestępstwa określone w art. 157 § 2 oraz w art. 157 § 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie trwały dłużej niż 7 dni, ścigane są z oskarżenia prywatnego (zob. art.

59-61 k.p.k.).

31. Przestępstwo określone w art. 157 § 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwały dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ścigane jest na wniosek (zob.

art. 12 k.p.k.). W wypadku przestępstwa określonego w art. 157 § 3, jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia trwał dłużej niż 7 dni, a pokrzywdzonym nie była osoba najbliższa, ściganie ma miejsce z urzędu.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ WYKROCZENIOWA ZGODNIE Z KK

Jackowiak Urszula, Piankowski Maciej, Stelina Jakub, Uziak Waldemar, Wypych-Żywicka Alina, Zieleniecki Marcin bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Polegają one na naruszeniu obowiązków pracodawcy wynikających z przepisów lub zasad bhp.

Powinności pracodawcy w zakresie zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy określone zostały w przepisach działu dziesiątego k.p. (art. 207-237¹⁵) oraz w wydanych na ich podstawie aktach wykonawczych.

2. Wykroczenie wskazane w art. 283 § 1 k.p. polega na nieprzestrzeganiu przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Orzekając o popełnieniu tego wykroczenia, należy zatem wskazać konkretny przepis lub zasadę bhp, która nie jest przestrzegana przez sprawcę.

Termin "przepisy bhp" posiada określoną treść normatywną. Sformułowanie "zasady bhp" nosi natomiast znamiona klauzuli generalnej, która do kwalifikacji konkretnego przypadku uprawnia organ orzekający.

Czyn, o którym mowa w art. 283 § 1 k.p., ma charakter wykroczenia formalnego, którego znamiona są spełnione także wtedy, gdy zachowanie sprawcy nie wywołało ujemnych skutków dla pracownika.

Niedopełnienie obowiązku z zakresu bhp, w wyniku którego pracownik zostaje narażony na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo na ciężki uszczerbek na zdrowiu, stanowi przestępstwo określone w art. 220 k.k.

Karze grzywny podlegają osoby odpowiedzialne za stan bhp w zakładzie oraz osoby kierujące pracownikami. Do osób odpowiedzialnych za stan bhp należą, obok pracodawcy, także pracownicy służby bhp, społeczni inspektorzy pracy, lekarze zakładowi oraz inni członkowie komisji bhp (patrz komentarz do art. 237¹¹-237 ^13a k.p.).

Osobami kierującymi pracownikami są w szczególności osoby zarządzające w imieniu pracodawcy zakładem pracy, kierownicy komórek organizacyjnych zakładu, majstrowie, brygadziści.

Kary przewidziane w art. 283 § 1 k.p. nie mogą być stosowane wobec pracowników, którzy nie są odpowiedzialni za stan bhp w zakładzie pracy oraz nie pełnią funkcji kierowniczych, choćby nie przestrzegali oni przepisów lub zasad bhp.

3. Obowiązek pracodawcy informowania właściwego państwowego inspektora pracy oraz właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności sformułowany został w art. 209 k.p. (patrz także art. 17 ustawy z 06.03.1981 r. o Państwowej Inspekcji Pracy - t.j. Dz. U. z 1985 r. Nr 54, poz. 276, z późn. zm., zwanej dalej "ustawą o PIP").

Zgodnie z art. 283 § 2 pkt 1 k.p., wykroczeniem przeciwko prawom pracownika jest niezłożenie organom inspekcji właściwych informacji w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności przez pracodawcę lub od zmiany miejsca, rodzaju i zakresu prowadzonej działalności, zwłaszcza zmiany technologii, jeżeli zmiana technologii może powodować zwiększenie zagrożenia dla zdrowia pracowników. Wykroczeniem jest również niedokonanie w terminie aktualizacji informacji, o której mowa w art. 209 § 4 k.p.

4. Obowiązek opiniowania projektów obiektów budowlanych, w których znajdują się pomieszczenia pracy, w zakresie ich zgodności z wymaganiami bhp przez właściwych rzeczoznawców, wynika z art.

213 k.p.

Wykroczenie, o którym mowa w art. 283 § 2 pkt 2 k.p., może polegać na: a) niezaopiniowaniu projektu obiektu budowlanego, b) realizowaniu niezaopiniowanego projektu obiektu budowlanego, c) realizowaniu negatywnie zaopiniowanego projektu, d) realizowaniu obiektu budowlanego wbrew zaopiniowanemu wcześniej pozytywnie projektowi.

Wykroczenie, o którym mowa w art. 283 § 2 pkt 2 k.p. może popełnić podmiot, na którym ciąży obowiązek zapewnienia prawidłowej realizacji projektu budowlanego. Wykroczenie w postaci wskazanej wyżej w punkcie a) komentarza popełnia jednostka projektowania, sporządzająca dokumentację. Wykroczenie w postaci wskazanej w punkcie b)-d) komentarza może popełnić inspektor nadzoru budowlanego, zgodnie z art. 25 pkt 1 ustawy z 07.07.1994 r. - Prawo budowlane (t.j. Dz. U. z 2003 r. Nr 207, poz. 2016, z późn. zm.).

5. Zgodnie z art. 217 k.p. niedopuszczalne jest wyposażanie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności określonych w odrębnych przepisach. Zasady dokonywania oceny zgodności maszyn i innych urządzeń technicznych, określa m.in. ustawa z 30.08.2002 r. o systemie oceny zgodności (Dz. U. Nr 166, poz.

1360, z późn. zm.).

Wyposażenie stanowisk pracy w maszyny i inne urządzenia techniczne, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności stanowi z mocy art. 283 § 2 pkt 3 k.p. wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Wykroczenie to może popełnić pracodawca lub inna osoba odpowiedzialna za organizację procesu technologicznego.

6. Obowiązek pracodawcy dostarczenia pracownikowi nieodpłatnie środków ochrony indywidualnej, zabezpieczających przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy, które spełniają wymagania dotyczące oceny zgodności, został sformułowany w art. 237⁶ § 1 i 3 k.p.

Wyposażenie pracownika w środki ochrony indywidualnej, które nie spełniają wskazanych wymogów, stanowi z mocy art. 283 § 2 pkt 4 k.p. wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Wykroczenie to może popełnić pracodawca lub inna osoba, która w imieniu pracodawcy odpowiada za bezpieczne i higieniczne warunki pracy w zakładzie pracy.

7. Obowiązek pracodawcy przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia związanych z procesem produkcji oraz stosowania odpowiednich środków profilaktycznych wynika z art. 227 § 1 k.p. i rozp. Ministra Zdrowia wydanego na podstawie art. 227 § 2 k.p.

Wykroczenie, o którym mowa w art. 283 § 2 pkt 5 lit. a k.p., może polegać na: a) stosowaniu materiałów i procesów technologicznych bez uprzedniego ustalenia stopnia ich szkodliwości dla zdrowia pracowników, b) stosowaniu materiałów i procesów technologicznych, szkodliwych dla zdrowia pracowników, bez podjęcia odpowiednich środków profilaktycznych, zmierzających do zmniejszenia stopnia szkodliwości. Wykroczenie określone w art. 283 § 2 pkt 5 lit. a k.p., może popełnić pracodawca lub inna osoba odpowiedzialna za organizację procesu technologicznego w zakładzie pracy.

8. Art. 283 § 2 pkt 5 lit. b k.p. chroni prawo pracownika do informacji o stopniu szkodliwości dla zdrowia wykonywanej przez niego pracy. Takie uprawnienie oraz towarzyszący mu obowiązek pracodawcy informowania pracownika o ryzyku zawodowym, związanym z wykonywaną przez niego pracą, wynika z art. 226 pkt 2 k.p.

Sposób oznakowania substancji i preparatów chemicznych określa ustawa z 11.01.2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.) oraz przepisy wydane na jej podstawie.

Wykroczeniem z mocy art. 283 § 2 pkt 5 lit. b k.p. jest stosowanie substancji i preparatów chemicznych nieoznakowanych w sposób widoczny i umożliwiający ich identyfikację. Wykroczenie to jest wykroczeniem formalnym, dla którego nie ma znaczenia, czy nieoznakowana substancja była szkodliwa dla zdrowia pracowników.

Odpowiedzialności za omawiane wykroczenie podlegają osoby odpowiedzialne za organizację procesu technologicznego w zakładzie pracy.

9. Zakaz stosowania niebezpiecznych substancji i niebezpiecznych preparatów chemicznych bez posiadania aktualnego spisu tych substancji i preparatów oraz kart charakterystyki, a także opakowań zabezpieczających przed ich szkodliwym działaniem, pożarem lub wybuchem, został sformułowany w art. 221 § 2 k.p. Zasady klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych pod względem zagrożeń dla zdrowia lub życia, wykaz substancji niebezpiecznych, wymagania dotyczące kart charakterystyki substancji i preparatów niebezpiecznych określa ustawa z 11.01.2001 r. o substancjach i preparatach chemicznych (Dz. U. Nr 11, poz. 84, z późn. zm.) oraz przepisy wydane na jej podstawie.

Naruszenie zakazu określonego w art. 221 § 2 k.p. stanowi, z mocy art. 283 § 2 pkt 5 lit. c k.p., wykroczenie przeciwko prawom pracownika. Wykroczenie to może popełnić pracodawca lub inna osoba odpowiedzialna za prawidłową organizację procesu technologicznego w zakładzie pracy.

10. Z art. 234 § 2 k.p. wynika obowiązek pracodawcy niezwłocznego zawiadomienia właściwego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, który może być uznany za wypadek przy pracy. Obowiązek zgłoszenia właściwym organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej i inspektorowi pracy każdego przypadku choroby zawodowej oraz podejrzenia o taką chorobę został sformułowany w art. 235 § 1 i § 2 k.p. Szczegółowe zasady postępowania w razie wystąpienia wypadku przy pracy lub choroby zawodowej zostały określone w rozporządzeniach wykonawczych wydanych na podstawie art. 237 k.p.

Wykroczenie, o którym mowa w art. 283 § 2 pkt 6 k.p., może polegać na: a) niezawiadomieniu w terminie właściwego organu o kwalifikowanym wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej, b) nieujawnieniu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej, c) przedstawieniu niezgodnych z prawdą informacji, dowodów lub dokumentów dotyczących takich wypadków lub chorób (fałszerstwo).

Czyn wskazany w punkcie b) komentarza stanowi wykroczenie, chociażby został popełniony z inicjatywy samego pracownika (np. obawiającego się utraty miejsca pracy).

Odpowiedzialności za omawiane wykroczenie podlegają osoby, na których ciąży obowiązek zawiadomienia - pracodawca, osoby działające w imieniu pracodawcy oraz lekarz (lekarz stomatolog, lekarz weterynarii), który przy wykonywaniu zawodu powziął podejrzenie o istnieniu choroby zawodowej.

11. Zgodnie z art. 9, pkt 1-3 ustawy o PIP, inspektorzy pracy wydają nakazy: a) usunięcia uchybień w razie stwierdzenia, że naruszone zostały przepisy lub zasady bhp, b) wstrzymania robót, w razie stwierdzenia, że naruszenie przepisów prawa pracy powoduje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników zatrudnionych przy tych robotach, c) skierowania do innych robót pracowników zatrudnionych wbrew obowiązującym przepisom przy pracach wzbronionych, szkodliwych lub niebezpiecznych albo pracowników zatrudnionych przy robotach niebezpiecznych, jeżeli pracownicy ci nie posiadają odpowiednich kwalifikacji, d) wypłaty wynagrodzenia lub innego świadczenia związanego z pracą należnego pracownikowi, e) zaprzestania działalności lub działalności określonego rodzaju przez zakład pracy lub jego część w przypadku stwierdzenia, że stan bhp zagraża życiu lub zdrowiu pracowników.

Z mocy art. 283 § 2 pkt 7 k.p. niewykonanie w terminie podlegającego wykonaniu nakazu inspektora pracy stanowi wykroczenie przeciwko prawom pracownika.

Za nakaz inspektora pracy podlegający wykonaniu uważa się:

- nakaz prawomocny, tzn. taki, od którego nie wniesiono w terminie odwołania oraz nakaz wydany na skutek odwołania,

- nakaz nieprawomocny, któremu został nadany rygor natychmiastowej wykonalności (art. 108 k.p.a.

oraz art. 9 pkt 2 ustawy o PIP).

Odpowiedzialności za wykroczenie, o którym mowa w art. 283 § 2 pkt 7 k.p. podlega osoba zobowiązana do wykonania nakazu inspektora pracy.

12. W myśl art. 8 ust. 2 ustawy o PIP, pracownicy PIP wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne uprawnieni są do przeprowadzania bez uprzedzenia kontroli przestrzegania przez pracodawców przepisów prawa pracy, w szczególności stanu bezpieczeństwa i higieny pracy, o każdej porze dnia i nocy.

Szczegółowy zakres uprawnień inspektorów pracy (oraz odpowiadający im zakres obowiązków osób działających w zakładzie pracy) w trakcie przeprowadzania kontroli określa art. 19a-19i ustawy o PIP.

Pracownicy Państwowej Inspekcji Pracy wykonujący lub nadzorujący czynności kontrolne mają prawo

przeprowadzania czynności kontrolnych nie tylko wobec pracodawców, lecz wobec wszystkich podmiotów, na rzecz których jest wykonywana praca przez osoby fizyczne, bez względu na podstawę świadczenia tej pracy (art. 8 ust. 1² ustawy o PIP).

Wykroczenie, o którym mowa w art. 283 § 2 pkt 8 k.p., polega na utrudnianiu działalności Państwowej Inspekcji Pracy. Wykroczeniem tym jest w szczególności: a) uniemożliwianie prowadzenia wizytacji zakładu pracy, b) nieudzielanie informacji niezbędnych do wykonywania zadań PIP.

Wyliczenie w art. 283 § 2 pkt 8 k.p. form popełnienia omawianego wykroczenia jest przykładowe.

Odpowiedzialności za wykroczenie podlega każda osoba, która swoim zachowaniem utrudnia działalność Państwowej Inspekcji Pracy.

ODPOWIEDZIALNOŚĆ CYWILNA