Czym jest rynek pracy oraz jakie szanse i zagrożenia czekają na Ciebie na rynku pracy?
W tym rozdziale chciałybyśmy skupić Twoją uwagę na zagad-nieniach dotyczących rynku pracy. Wspólnie zastanowimy się nad pytaniami:
• Czym jest rynek pracy oraz jakie szanse i zagrożenia czekają na Ciebie na rynku pracy?
• Jaka jest różnica między kwalifikacjami a kompeten-cjami oraz jak i po co je rozwijać?
• Dlaczego warto być mobilnym na współczesnym rynku pracy?
• Gdzie możesz znaleźć pomoc i wsparcie w poruszaniu
się po rynku pracy?
Na rynek pracy można spojrzeć jak na targowisko.
Wystawców straganów można potraktować jako poszukujących pracy, potencjalnych pracowni-ków, którzy oferują – „wystawiają na sprzedaż”
– swoje towary (kwalifikacje, kompetencje, umie-jętności, doświadczenie, czas). Kupujący to pra-codawcy, którzy szukają konkretnego produktu – kompetencji, kwalifikacji, oferowanych przez poszukującego pracy. W zależności od tego, w jaki sposób zareklamujesz swój towar i jakiej jakości towar oferujesz oraz czego w zamian (cena-wy-nagrodzenie itp.) oczekujesz, takiej transakcji dokonasz.
Odwołując się do przywołanej metafory, warto so-bie uświadomić pewne mechanizmy, które rządzą rynkiem, również rynkiem pracy – chodzi o pra-wo popytu i podaży. Zarówno na rynku pracy, jak i na straganie popyt, czyli zapotrzebowanie, ustalają kupujący, czyli w tym wypadku praco-dawcy. To oni określają, co chcą kupić, czyli jakich kwalifikacji, kompetencji – jakiego pracownika
potrzebują. Po drugiej stronie straganu mamy wystawcę (potencjalnego pracownika), oferują-cego towar, którym dysponuje. Od tego, w jaki sposób zareklamuje swój towar i za jaką cenę będzie chciał go sprzedać, będzie prawdopodob-nie zależało to, czy i jaki towar sprzeda. Sytuacja oczywiście będzie się zmieniała, w zależności od tego, jakiego rodzaju towar oferuje wystawca.
Jeżeli towar jest deficytowy (czyli np. są to spe-cjalistyczne kompetencje) i mało jest podobnych wystawców, to prawdopodobnie szybko znajdzie nabywcę, w dodatku za wysoką cenę. Podobnie jest na rynku pracy. Jeśli pracodawca szuka kon-kretnego pracownika, z bardzo precyzyjnie okre-ślonymi, specjalistycznymi kompetencjami – to jest skłonny zapłacić za jego pracę wysoką cenę.
Mamy wówczas do czynienia z tak zwanym ryn-kiem pracownika, co oznacza, że popyt (zapo-trzebowanie) jest większy niż podaż, czyli więcej jest kupujących niż straganiarzy. Niestety w rze-czywistości częściej mamy do czynienia z sytuacją odwrotną, a mianowicie rynkiem pracodawcy,
4
Od marzeń do kariery Rynek pracy
czyli popytem mniejszym od podaży. W praktyce oznacza to więcej poszukujących pracy – straga-niarzy oferujących podobne produkty, a mniej pracodawców – kupujących zainteresowanych danym produktem. W tej sytuacji zazwyczaj do-chodzi do sytuacji mniej korzystnej dla sprzeda-jącego, czyli może nie sprzedać wystawionego na straganie towaru – nie znaleźć pracy, albo sprzedać za niższą cenę – dostać gorsze warunki pracy, żeby pokonać konkurencję.
Mamy nadzieję, że przywołana metafora pozwo-liła Ci lepiej zrozumieć zależności zachodzące na rynku pracy.
Znasz już podstawowe prawa rządzące rynkiem pracy, wiesz, jakie zależności na nim występują.
Warto się również zastanowić nad tym, co jest najbardziej charakterystyczne dla współczesnego rynku pracy. Dzięki temu łatwiej będziesz mógł znaleźć na nim miejsce dla siebie.
Pomyśl i zastanów się, co według Ciebie jest najbardziej charaktery-styczną cechą współczesnego rynku pracy. Wypisz przynajmniej 3 takie cechy.
1. ………
2. ………
3. ………
Poniżej znajdziesz listę cech współczesnego ryn-ku pracy, sprawdź, czy odnajdziesz w nich swoje.
Cechy współczesnego rynku pracy
• globalizacja gospodarki, dzięki niej praktycz-nie praktycz-nie ma granic, jeśli chodzi o pracę; praktycz-nie wyjeżdżając z Polski możesz pracować dla pracodawcy z USA
• rozwój i upowszechnianie technologii tele-informatycznych
• wzrost znaczenia sektora usług
• pojawia się coraz więcej nowych zawodów
• zmieniający się system wartości pracowników
• pracownik XXI wieku jest najczęściej dobrze wykształcony i chętnie się uczy
• pracownicy często zmieniają miejsce zatrud-nienia
• coraz więcej osób zakłada własne firmy
• w wyniku wydłużania czasu nauki coraz póź-niej podejmuje się pracę
• pracodawcy zwracają coraz większą uwagę na tzw. kwalifikacje miękkie (o tym więcej dowiesz się w dalszej części tego rozdziału)
• zacierają się granice między pracą a czasem wolnym
• pojawiają się nowe formy pracy, np. telepraca
• zmniejsza się znaczenie pracy „na etat”
• spora grupa pracowników szuka pracy poza granicami kraju
• wysokość wynagrodzenia coraz bardziej róż-nicuje pracowników, co oznacza, że mamy sporą grupę osób zarabiających bardzo dużo i jeszcze większą tych, którzy żyją na granicy ubóstwa,
• polski rynek pracy jest bardzo zróżnicowany, co oznacza, że są województwa, w których mamy dobrą sytuację na rynku pracy (wiel-kopolskie, mazowieckie), oraz takie, gdzie bezrobocie jest bardzo wysokie (warmińsko--mazurskie, zachodniopomorskie)
• coraz większe zapotrzebowanie na absolwen-tów szkół zawodowych
• największy problem ze znalezieniem pracy mają młodzi ludzie.
Podsumowując można powiedzieć, że rynek pracy jest rynkiem dynamicznych zmian! Wydaje się, że tylko ta tendencja jest stała i pewna. To oznacza, że najważniejszą umiejętnością pracownika XXI wieku jest nie tylko dostosowywanie się do zmian, ale przede wszystkim podążanie za zmianą.
Niestety faktem jest, że ciągle rośnie stopa bez-robocia wśród młodych ludzi. Nie jest to
wyłącz-nie tendencja charakterystyczna dla polskiego rynku pracy, ale tendencja europejska, a nawet ogólnoświatowa. W roku 2012, według Eurostatu, pracy nie mogło znaleźć ponad 400 tys. mło-dych Polaków (15-24 lata), co daje 28% stopę bezrobocia w tej grupie wiekowej. Nie oznacza to jednak, że 28% młodzieży (w wieku lat 15-24) było bezrobotnych. Stopa bezrobocia to odsetek osób, które pozostają bez pracy, spośród osób aktywnych zawodowo, czyli pracujących lub poszukujących pracy. Z dostępnych danych wynika, że w Polsce współczynnik aktywności zawodowej w tej grupie wiekowej wynosi 33%.
Oznacza to, że prawie co trzeci młody Polak z tej grupy, a nie z ogółu młodych Polaków, jest bez pracy. Dla porównania, w Unii Europejskiej mamy 23,2% stopę bezrobocia. Specjaliści od rynku pra-cy szacują, iż w krajach Unii Europejskiej 4-6 mi-lionów młodych ludzi nie ma pracy, a w krajach południa Europy (Grecja, Hiszpania) bezrobocie wśród młodzieży sięga do 60%. Mimo iż dane mogą być przesadzone i czasami rozbieżne, nie ulega wątpliwości, że problem zatrudnienia mło-dych jest bardzo istotny.
O bezrobociu młodych często mówi się jako o zja-wisku tymczasowym, które samo się rozwiąże wraz z ustąpieniem skutków kryzysu gospodar-czego. Jednak biorąc pod uwagę skalę problemu, jest to przekonanie dość ryzykowne.
Eksperci od spraw rynku pracy twierdzą, że dla osób, które nie znajdują pracy po zakończeniu szkoły, bezrobocie może okazać się ciężką cho-robą na całe życie, w wyniku której stają się one niezatrudnialne. W Polsce po ukończeniu studiów, technikum czy szkoły zawodowej czeka się na pracę średnio 2 lata. Jest to długi okres czasu, który często zniechęca do dalszych poszukiwań i wzbudza brak zaufania ze strony potencjalnego pracodawcy. Jest to niewątpliwie jedno z najwięk-szych zagrożeń współczesnego rynku pracy. Two-im zadaniem jest szukanie sposobu na zmianę tej sytuacji, a nie powodu do narzekań.
Po pierwsze, musisz zrobić wszystko, żeby tę pracę znaleźć. Musisz dążyć do tego, żeby być zatrudnial-nym. Pamiętaj, że dla pracodawcy cenniejszym pracownikiem będzie taki pracownik, który po-dejmował różne aktywności, nawet te, które nie są bezpośrednio związane z wyuczonym zawo-dem, niż ten, który przez ostatnich kilka lat nie robił nic poza czekaniem na pracę.
Niestety, im dużej jesteś na bezrobociu, tym trudniej będzie Ci znaleźć pracę!!!
Informacje na temat tego, w jaki sposób znaleźć pracę i rozwijać swoje mocne strony, znajdziesz w III i V rozdziale tego poradnika.
Przykładowa analiza SWOT kucharza, absolwenta zasadniczej szkoły zawodowej, może wyglądać tak:
Mocne strony Szanse
Ukończona z dobrym wynikiem szkoła
=
2-miesięczna praktyka w renomowanej restauracji
=
Kurs dekorowania potraw
=
Wakacyjna praca w kuchni w zagranicznym kurorcie
=
Pracowitość i obowiązkowość
=
Umiejętność pracy w zespole
=
Dobrze opracowane dokumenty aplikacyjne
=
Zapotrzebowanie na kucharzy
=
Bogata oferta kursów i szkoleń dokształcających
=
Miejsce zamieszkania – duże miasto
=
Słabe strony Zagrożenia
Brak doświadczenia zawodowego
=
Słaba znajomość języka angielskiego
=
Dużo poziom stresu podczas rozmów kwalifikacyjnych
=
Duża rotacja pracowników w branży
=
Wymagane doświadczenie w zawodzie
=
Źródło: opracowanie własne.
4
Od marzeń do kariery Rynek pracy
79
umiejętność prowadzenia rozmów z klientami