Czym jest zrównoważony rozwój?

Zrównoważony rozwój jest pojęciem, które swój sukces zawdzięcza w dużej mierze stwarzaniu szansy na poszukiwanie kompromisu pomiędzy trzema składowymi, to jest racji społecznych, ekonomicznych i ekologicznych. Nie chodzi jednak o prosty kompromis, gdyż przyrodniczych systemów podtrzy-mujących życie na Ziemi oraz kulturowego dziedzictwa ludzkości nie można zachować odwołując się do prostego kompromisu. Tym bardziej, że w praktyce

81 http://www.iclei.org/; http://www.iclei-europe.org/fileadmin/templates/iclei-europe/files/ content/Membership/ICLEI_General_Leaflets/ICLEI_ES_Booklet_POLISH-www.pdf

zrównoważony rozwój to nie tylko ciągłe poszukiwanie harmonii pomiędzy jego podstawowymi wymiarami, a także wymiarem przestrzennym, instytu-cjonalnym, moralnym, tu i teraz oraz w perspektywie międzygeneracyjnej. Od czasu opublikowania pierwszej definicji zrównoważonego rozwoju przez Komisję Brundtland, dziesiątki, jeśli nie setki, naukowców i praktyków for-mułowało i promowało własne, alternatywne definicje; ale jednoznaczne zna-czenie pojęcia pozostaje nadal nieuchwytne. Stąd niektórzy skłonni są nawet określać zrównoważony rozwój pojęciem oksymoronicznym: zestawiającym wyrazy o przeciwstawnym, wykluczającym się znaczeniu. Niezależnie od kry-tyki z jaką spotyka się każda nowa próba zdefiniowania pojęcia, to jest ona ważnym ogniwem trwającego dialogu. W rzeczywistości, niejednoznaczność pojęcia tworzy i  dostarcza nowych wartości. Wyzwania zrównoważonego rozwoju są co najmniej tak niejednorodne i złożone jak różnorodność społe-czeństw ludzkich i naturalnych ekosystemów na całym świecie. Plastyczność i otwartość tej koncepcji pozwala jej dostosować się do bardzo różnych sytuacji i kontekstów, w przestrzeni i czasie.

Należy podkreślić, że pomimo twórczej wieloznaczności i otwartości na in-terpretacje, zrównoważony rozwój zachował podstawowy zestaw przewodnich zasad i wartości, wymienionych w standardowej definicji Komisji Brundtland. Co więcej pojęcia „zrównoważony” i „rozwój” budzą pozytywne konotacje/ skojarzenia u  większości ludzi, a  ich połączenie sprawia, iż panuje niemal powszechna zgoda, że zrównoważony rozwój jest ważną wartością i ważnym celem – a także ważnym narzędziem w różnych, konfliktowych kontekstach społecznych.

Podstawowe zasady zrównoważonego rozwoju nie są raz na zawsze ustalone i niezmienne, ale rozwijają się w wyniku światowego dialogu. W początkowej jego fazie kładziono nacisk na rozwój gospodarczy i ochronę środowiska. Na-stępnie poszerzono i pogłębiono pojęcie zrównoważonego rozwoju włączając w jego zakres rozwój społeczny i ekocentryczną wizję natury. Koncepcja zrów-noważonego rozwoju powstaje zatem przy udziale różnych zainteresowanych stron reprezentujących różne perspektywy. Opiera się na idei pogodzenia wielu, czasem przeciwstawnych wartości w celu wypracowania syntezy i późniejszej koordynacji wspólnego działania, które umożliwia osiągnięcie wielu wartości jednocześnie, a nawet, przy sprzyjających okolicznościach, dając efekt synergii. Doświadczenie uczy, że osiąganie porozumień odnośnie celów, wartości i działań w zakresie wdrażania zrównoważonego rozwoju, jest często trudne

i wymaga ciężkiej pracy, negocjacji i kompromisu. Stąd wiele definicji zrówno-ważonego rozwoju zawiera stwierdzenia dotyczące otwartego i demokratycz-nego podejmowania decyzji.

Krytyka jest jednak istotną częścią zamierzonej ewolucji zrównoważonego roz-woju – koncepcji, która jest rezultatem zbiorowego wysiłku polegającym na wyobrażeniu sobie i wprowadzeniu w życie wizji świata, w którym podstawo-we potrzeby człowieka są zaspokojone bez niszczenia lub nieodwracalnej de-gradacji naturalnych systemów, od których zależy utrzymanie życia na Ziemi.

Bibliografia

Amalric F. (2004). The Relevance of Selected Social Movements for the Great Transition Initiative. Great Transition Initiative report, http://www.gtinitiative.org.

Brecher J., Costello T,. & Smith B. (2000). Globalization from Below: The Power of Solidarity, Boston: South End Press.

Clark J.G. (1995). Economic Development vs. Sustainable Societies: Reflections on the Play-ers in a Crucial Contest, Annual Review of Ecology and Systematics 26.

Czapiński J. (2012). Ekonomia szczęścia i psychologia bogactwa, Nauka 1.

Earth Charter International Secretariat, The Earth Charter: Values and Principles for a

Sustain-able Future, http://www.earthcharter.org/files/resources/Earth%20Charter%20-%20

Brochure%20ENG.pdf, page 1

Earth Charter International Secretariat, The Earth Charter Handbook, http://www.earthcharter.org/files/resources/Handbook.pdf, page 4

Earth Charter International Secretariat, The Earth Charter: Values and Principles for a

Sustain-able Future, http://www.earthcharter.org/files/resources/Earth%20Charter%20-%20

Brochure%20ENG.pdf, page 1

Eurostat (2015). Sustainable development in the European Union. Monitoring report of the EU

Sustainable Development Strategy.

http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/6975281/KS-GT-15-001-EN-N. pdf/5a20c781-e6e4-4695-b33d-9f502a30383f

Freedom 21 Santa Cruz, Understanding Sustainable Development (Agenda 21): A Guide for

Public Officials, http://www.freedom21santacruz.net/guide.pdf.

Great Transition: The Promise and Lure of the Times Ahead, (2002). Stockholm Environment

Institute: Boston. Bending the Curve: Toward Global Sustainability (1998), Stockholm Environment Institute; Branch Points:

Global Scenarios and Human Choice, Stockholm Environment Institute, Stockholm 1997 (wszystkie raporty dostępne na: http://www.gsg.org/gsgpub.html

Global Reporting Initiative, http://www.globalreporting.org/.

Global 100: Most Sustainable Corporations in the World, http://www.global100.org/what.asp.

Kates R. W. (2003). Sustainability Science in Transition to Sustainability in the 21st Century.

Leiserowitz A., Kates R.W, & Parris T.M. (2004). Sustainability Values, Attitudes and Be-haviors: A Review of Multi-National and Global Trends, CID Working Paper 112, Cam-bridge, MA: Science, Environment and Development Group, Center for International Devel¬opment, Harvard University.

Low N.I. & Gleeson B. (1998). Justice, Society and Nature: an exploration of political ecology London: Routledge.

Ostrom E. (2013). Dysponowanie, wspólnymi zasobami. Warszawa:Wolters Kluwer Polska.

Prawne aspekty gospodarowania zasobami środowiska : oddziaływanie na zasoby środowiska,

(2014). red. B. Rakoczy, M. Szalewska, K. Karpus. Toruń : Tow. Nauk. Organizacji i Kierownictwa. Dom Organizatora,

Raskin P. et al., (2002). Great Transition: The Promise and Lure of the Times Ahead Boston: Stockholm Environment Institute.

Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Polski są dostępne pod adresem:

http://stat.gov.pl/files/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5501/5/2/1/ wzr_2015_-_publikacja.pdf

Wskaźniki zrównoważonego rozwoju Unii Europejskiej są dostępne pod adresem: http:// ec.europa.eu/eurostat/web/sdi/indicators

Zgromadzenie Ogólne ONZ, „Deklaracja Milenijna Narodów Zjednoczonych,” Uchwała 55/2, ONZ A / RES / 55/2, 18 września 2000.

Netografia http://www.un.org.pl/strony-2011-2015/zrownowazony-rozwoj-i-cele-zrownowazonego-rozwoju/2860#sthash.CbS53vXo.dpuf http://www.unic.un.org.pl/strony-2011-2015/agenda-na-rzecz-zrownowazonego-rozwoju-2030-i-cele-zrownowazonego-rozwoju/2850#sthash.8qRlAcBI.dpuf http://www.unic.un.org.pl/strony-2011-2015/zrownowazony-rozwoj-i-cele-zrownowazonego-rozwoju/28 http://www.globalreporting.org/. https://www.unglobalcompact.org/ http://www.wbcsd.ch/. http://www.global100.org/what.asp http://www.wbcsd.ch \http://endgamenow.com/tag/freedom-21-santa-cruz/ http://www.gtinitiative.org/documents/Great_Transitions.pdf. http://www.prisonplanet.pl/polityka/wielka_globalna_transformacja,p1604015479 http://przeglad.org/wp-content/uploads/2014/07/Rogala_Lewicki_Adam_PG_tom_7.pdf http://ec.europa.eu/eurostat/web/sdi/indicators http://stat.gov.pl/WSKAZNIKI-MONITORUJACE. http://epp.eurostat.ec.europa.eu/portal/page/portal/sdi/indicators http://ec.europa.eu/eurostat/documents/3217494/6975281/KS-GT-15-001-EN-N. pdf/5a20c781-e6e4-4695-b33d-9f502a30383f

5. Rozwój zrównoważony głównego