Na zakończenie pierwszego sezonu włoskiego Love Bugs, Michelle wyjeżdża w miesięczną podróż służbową do Stanów Zjednoczonych wraz ze swoim nowym szefem. Fabio, już od pierwszych chwil po jej wylocie, nie jest w stanie docenić zalet faktu, iż został słomianym wdowcem, tęskni za nią, nie potrafi zarządzać swoim codziennym trybem życia bez niej. To właśnie on, który bronił statusu związku bez zobowiązań i źle znosił wybuchy zazdrości swojej partnerki, sam jest teraz zazdrosny i mocno przeżywa jej nieobecność. Jedyną osobą, która w jakiś sposób pomaga mu w tej sytuacji jest właśnie teściowa, która z zamiarem kontrolowania zięcia podczas nieobecności córki odwiedza go regularnie i, mimo jego wyraźnej niechęci, autorytarnie wprowadza swój szwajcarski porządek w jego życie. Ich ciągła rywalizacja podtrzymuje w nim ducha walki, okazuje się lekiem na depresję. Dopiero na początku drugiej serii publiczność dowie się, że Michelle zakochała się w szefie i rzuciła Fabia, który, po długim okresie głębokiego kryzysu, znalazł nową partnerkę, Elisabettę.
W ten sposób we Włoszech teściowa schodzi ze sceny, podczas gdy w innych krajach w jej życiu ma się jeszcze pojawić miłość, stanowiąca swoisty papierek lakmusowy relacji dwojga głównych bohaterów, którzy – przyglądając się związ-ku matki – zastanawiają się nad temperaturą własnych uczuć. W Quebecu nie trafiamy na zwykłego kochanka, ale na wikarego w jej parafii, a więc na kato-lickiego księdza. Przy tak oryginalnym zwrocie akcji należy przywołać kwestię realistycznego i prawdopodobnego przedstawiania rzeczywistości w serialach telewizyjnych – jednym z kluczowych czynników sukcesu tego sitcomu jest fakt, iż publiczność może identyfikować się z parą głównych bohaterów. Należą oni do nowoczesnej klasy średniej, dają upust swojej hedonistycznej potrzebie przyjemności wydając pieniądze w drogich restauracjach i galeriach sztuki, a jednocześnie zmagają się z rutyną codziennego życia, w którym ujawniają się ich zwyczajne ludzkie słabości. Efekt komiczny często osiągany jest poprzez
Angelo Sollano
umieszczenie tych zwykłych osób w sytuacjach nadzwyczajnych, groteskowych, rzadko spotykanych w świecie rzeczywistym, a więc w okolicznościach bardziej prawdopodobnych niż prawdziwych. Sekretny kochanek w sutannie jest kolej-nym typem postaci, z którym zmaga się para, źródłem nowych, zabawnych, karykaturalnych puent, a w końcu pretekstem do antyklerykalnych, choć niekoniecznie wulgarnych, kpin.
W połowie ubiegłego wieku Quebec był najbardziej katolickim regionem Ameryki Północnej, a Kościół odgrywał ważną rolę społeczną, zarządzając szko-łami i szpitalami. Tak zwana „spokojna rewolucja”, zapoczątkowana w 1960 roku i konsekwentnie prowadzona przez kolejne lokalne władze, w ciągu pół wieku doprowadziła do laicyzacji prowincji w imię politycznej poprawności, która oddziela publiczne zachowanie obywatela od jego spraw prywatnych. Dzisiaj mieszkańcy Quebecu uważają religię bardziej za element kulturowego dziedzic-twa niż za akt wiary, prawdopodobnie też dlatego realistycznie nastawiony Guy nie dziwi się zbytnio, kiedy dowiaduje się, że kochanek teściowej jest księdzem – z jego pytań o ich romans wynika, że nie porusza go fakt, że jego rozmówca jest wikarym, ale to, że kogoś może fizycznie pociągać jego teściowa. Ton głosu księdza i jego dykcja są typowe dla niedzielnego kazania, jednak przyznaje się bez skrępowania, że to nie pierwsza jego kobieta, że to nie jest czysto platoniczna relacja, że w dawnych czasach można było wykorzystać fakt posiadania gosposi, ale jest ich coraz mniej i należy brać co się da, że protestanci są bardziej wyluzo-wani niż katolicy w sprawach seksu, że jego zwierzchnicy na ziemi, jak również Pan Bóg w niebiosach wiedzą o tym i patrzą na to przychylnym okiem.
Dla dziewczyny ta sytuacja okazuje się trudniejsza do przyjęcia. Z jednej strony czuje się nieswojo w obecności księdza, stara się ważyć każde swoje słowo, żeby nie obrazić jego uczuć religijnych; z drugiej zaś, nie chce wyobrażać go sobie w przyziemnej roli kochanka matki. Jeszcze bardziej jej przeszkadza nonszalan-cja, z jaką matka mówi o seksie, rzuca nieprzyzwoite aluzje, zachowuje się jak naiwnie zakochana nastolatka. Tradycjonalistka, która dotychczas nikomu nie szczędziła słów potępienia, nagle porzuciła własne zasady, a w dodatku dziwi się, że córka nie potrafi cieszyć się jej szczęściem.
Schemat powtarza się w wersji francuskiej. Jean, w tym przypadku, jest pełen podziwu dla księdza, którego najpierw wyobraża sobie w roli egzorcysty, a potem jako uosobienie własnego anioła stróża, poświęcającego się i ratującego go przed teściową-potworem. Potwierdzeniem jego teorii jest historia opowiadana przez samego księdza: indagowany o tajemnice spowiedzi zdradza, że kiedyś pewna
O postaci Teściowej w międzynarodowych adaptacjach sitcomu Un gars, une fille
94
pani zwierzyła mu się z chęci zabicia własnego zięcia. Wymowne jest w tej chwili ukazanie dłoni teściowej, która nerwowo zgniata chipsy. Ksiądz jednak zadowolonym głosem chwali się, że udało mu się wybić jej ten pomysł z głowy.
We francuskiej wersji wyczuwa się swoiście satyryczny, antyklerykalny przekaz, typowy dla kraju od dawna szczycącego się świeckością, by nie powiedzieć otwarcie sceptycznego w stosunku do wszelkich religii.
Podczas gdy na Ukrainie i w Rosji również mamy do czynienia z duchownym – w tym przypadku prawosławnym – adaptatorzy w Polsce postanowili uniknąć tak krępującej, mogącej wywołać skandal sytuacji. Serial i tak został już nieprzychylnie przyjęty przez miejscowych konserwatystów, ponieważ Kasia i Tomek reprezentują jawne odstępstwo od kanonicznego wzoru katolickiej rodziny – para nie zawarła związku małżeńskiego, żyje w konkubinacie od prawie ośmiu lat, spędza długie chwile intymności w łóżku w poszukiwaniu przyjemności fizycznej, zdecydowanie nie w celach prokreacyjnych. W teściowej – pani Danucie – zakochuje się więc o 20 lat młodszy chirurg plastyczny, a cały komizm polega na tym, że teściowa jest przypadkiem beznadziejnym, że żadna operacja nie byłaby w stanie poprawić jej wyglądu i że – a może właśnie dlatego – doktora, który na co dzień ma do czy-nienia z kobietami o sztucznej urodzie, pociąga naturalne, choć odpychające ciało teściowej. W scenach tych przewidziano niewiele miejsca dla Kochanka, za to liczne są kwestie zaślepionej miłością starszej kobiety. W efekcie tego zau-roczenia roztargniona pani ulega poważnemu wypadkowi i trafia do szpitala.
W obliczu bezradności panikującej Kasi, Tomek rozumie, że nadeszła chwila na to, by zabezpieczyć swojej partnerce pewniejszą przyszłość i oświadcza się przy łożu umierającej matki, która cudownie wraca do zdrowia i wtrąca się w przygotowania do ślubu. Inaczej sytuacja ta rozwija się w innych krajach: teściowa faktycznie tam umiera (i jest to jedyny smutny odcinek w całym serialu), a jej śmierć inicjuje nowy wątek, zdominowany przez czarny humor.
Wnioski
Teściowa zobrazowana w formacie Un gars, une fille jest postacią karykaturalną, maską, wprowadzoną do fabuły w kontraście do głównych bohaterów. Z tego powodu jej zachowanie i jej wypowiedzi są mało realistyczne. Wystarczyłoby przez chwilę odejść od tej konwencji i dać kobiecie większą autonomię, żeby odnaleźć zupełnie inną postać i usprawiedliwić przynajmniej niektóre z jej
Angelo Sollano
zachowań. Stanęłaby przed nami stara, samotna kobieta, zgorzkniała w wyniku wdowieństwa, życząca własnej córce lepszej przyszłości i lepszego mężczyzny niż jej obecny partner, tak podobny do zmarłego męża. Ma nadzieję na wnuki, które wyleczyłyby ją z samotności. Niepewna co do szczerości uczuć córki, a zazdrosna o miłość, którą ta darzy partnera, gra na poczuciu winy, na współczuciu, czasami niesprawiedliwie domaga się wdzięczności za to, że ją wychowała. Publiczność postrzega jednak „Starą” przez pryzmat bohaterów: kamera skupiona jest bo-wiem przez cały czas na nich, a widz odbiera pozostałe postacie właśnie tak, jak widzą je oni.
Analiza wzajemnego oddziaływania postaci [...] jawi się jako szczególne pole doświadczalne w ramach badań nad adaptacją międzykulturową seriali tele-wizyjnych. W rezultacie, badania nad wzajemnymi relacjami osób w związku pozwalają uświadomić sobie występowanie reprezentacji społecznych wła-ściwych określonym kulturom w ogóle, oraz reprezentacji współczesnej pary w szczególności (Drago, Lacroix, Ouellet 2005: 5).
Na zakończenie należy stwierdzić za Caroline Lacroix, że o ile treść poszcze-gólnych epizodów nakręconych w różnych krajach może wydawać się bardzo po-dobna, sposób przedstawiania relacji między postaciami, uwzględnione aspekty estetyczne, kulturowe, społeczne i językowe, odpowiadają obowiązującym w poszczególnych krajach reprezentacjom społecznym. Jest to prawdopodobnie najważniejszy czynnik przyczyniający się do coraz większego rozpowszechnienia zjawiska adaptacji formatów telewizyjnych.
Bibliografia
Bogunia-Borowska Małgorzata, 2012, Fenomen telewizji� Interpretacje socjologiczne i kulturowe, Kraków.
Drago Philippe, Lacroix Caroline, Ouellet Jean-François, 2005, Les facteurs clés de succès de l’exportation de concepts télévisés: le cas de la série Un gars, une fille en France et au Québec, neumann.hec.ca/aimac2005/PDF_Text/LacroixC_DragoP_OuelletJF.pdf [dostęp: 29.07.2017].
Jodelet Denise, 1994, Représentations sociales: un domaine en expansion, w: Les repré-sentations sociales, red. Denise Jodelet, Paris, s. 31–61.
O postaci Teściowej w międzynarodowych adaptacjach sitcomu Un gars, une fille
Lacroix Caroline, 2004, Entre fiction et réalités culturelles: les formats télévisuels� Le cas de la télésérie Un Gars, Une Fille en France et au Québec, Montreal.
Lepage-Boily Elizabeth, 2015, Le concept original d’Avanti Ciné Vidéo et de Guy A� Lepage fait encore des petits, http://showbizz.net/ 2015/10/07/27e-adaptation-dun-gars-une-fille-love-bugs-en-serbie-et-au-montenego/ [dostęp: 29.07.2017].
Moran Albert, red., 2010, TV Formats Worldwide: Localizing Global Programs, Bristol.
Moscovici Serge, 1961, La psychanalyse, son image et son public: Étude sur la représen-tation sociale de la psychanalyse, Paris.
Straubhaar Joseph, 1991, Beyond Media Imperialism: Asymmetrical Interdependence and Cultural Proximity, „Critical Studies in Mass Communication”, numer 8, s. 39–59.
Vion Robert, 1992, La Communication verbale: analyse des interactions, Paris.
Angelo Sollano