Dobór próby badawczej

Finalny schemat doboru próby badawczej z podziałem na poszczególne etapy

Dobór ostatecznej próby badawczej został wykonany w oparciu o jedną z metod heurystycznych, stosowanych przy podejmowaniu najwłaściwszych decyzji w skomplikowanych sytuacjach - tak zwaną metodę delficką, określaną inaczej mianem eksperckiej. Technika ta została opracowana w latach 50 XX wieku w USA. W swojej pierwotnej formie służyła głównie prognozowaniu przyszłości, jednak w kolejnych kilkudziesięciu latach powstały różne jej warianty, które znalazły zastosowanie w wielu dziedzinach wiedzy oraz życia.

Metoda ta polega na podejmowaniu decyzji (wypracowaniu wspólnego zdania w postaci rozwiązania określonego problemu) na podstawie wiedzy, doświadczenia oraz opinii ekspertów z danej dziedziny wiedzy. Pierwotnie metoda ta posiadała formę bezpośredniej dyskusji, jednak okazało się, że w wyniku pojawiania się pewnych negatywnych zjawisk uzyskiwane wyniki nie zawsze były najbardziej optymalnymi. W celu uniknięcia takich elementów jak dominacja silnych jednostek, presja grupy czy też inne zakłócenia oraz dla zniwelowania różnic autorytetów lub pozycji wprowadzono jako jedno z podstawowych narzędzi kwestionariusze (ankiety), które każdy z ekspertów wypełnia indywidualnie i anonimowo po wcześniejszym zapoznaniu się z materiałami oraz danymi wyjściowymi. Zapewnia to niezależność opinii specjalistów. Całość procesu nadzoruje tak zwany „moderator”, którego zadaniem oprócz opracowania ankiet jest późniejsza analiza uzyskanych odpowiedzi, sporządzenie raportu, udostępnienie wyników ekspertom do dalszej dyskusji oraz sformułowanie tak zwanego „oszacowania końcowego” stanowiącego rozwiązanie założonego zadania lub problemu.

W klasycznej metodzie delfickiej (algorytmie) zastosowanej w opracowaniu rozróżnia się kilka faz:

 faza 1 – sformułowanie problemu, określenie celów, jakie mają zostać osiągnięte, przygotowanie założeń,

 faza 2 – wybór grona wykwalifikowanych ekspertów oraz przedstawienie im materiałów i danych wyjściowych oraz założeń,

 faza 3 – przygotowanie i rozdanie formularzy z pytaniami, na które każdy ze specjalistów odpowiada indywidualnie oraz anonimowo,

 faza 4 – zebranie wyników kwestionariuszy oraz analiza uzyskanych odpowiedzi wraz z uzyskanymi uzasadnieniami (opiniami),

 faza 5 – osoba nadzorująca prezentuje rezultaty przeprowadzonych ankiet na forum grupy ekspertów w formie zestawienia (tzw. raportu estymacji) ze wskazaniem

„średnich oszacowań” oraz z prezentacją anonimowych opinii które specjaliści wspólnie omawiają (dyskusja zbliżona formą do metody „burzy mózgów”); na tym etapie formowane są propozycje ostatecznego rozwiązania zadania lub problemu,

 w przypadku uzyskania jednoznacznych wyników jest to etap końcowy na podstawie którego moderator może przystąpić do określenia oszacowania końcowego,

 w przypadku gdy nie zostaną wypracowane wystarczająco zbliżone wyniki należy skorygować lub uzupełnić kwestionariusze i ponownie udostępnić je specjalistom;

dopuszcza się wykluczenie skrajnych odpowiedzi; w sytuacji, gdy mimo kilkukrotnego ankiet nadal nie udaje się wypracować wspólnego stanowiska należy posłużyć się średnią ważoną, która wyróżnia średnią ocenę przy jednoczesnym uwzględnieniu skrajnych oszacowań, zgodnie z poniższym wzorem:

Oszacowanie = (P + 4A + O) / 6 (30)

gdzie:

P – oznacza rozwiązanie najgorsze (najbardziej pesymistyczne), A – to ocena / oszacowanie średnie,

O - oznacza rozwiązanie najlepsze (najbardziej optymistyczne).

Na potrzeby dysertacji badania przy wykorzystaniu metody eksperckiej wykonano w dwóch zasadniczych etapach:

 pierwszym, którego celem było wyłonienie spośród wszystkich grup funkcjonalnych kubaturowych zabytków nieruchomych miasta Poznania podlegających ścisłej ochronie konserwatorskiej tych frakcji, w których ze względu na sposób użytkowania może powstać potencjalnie największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi w przypadku pojawienia się pożaru; w etapie tym jako główne narzędzie została wykorzystana anonimowa ankieta,

 drugim, którego celem było wyłonienie spośród grup funkcjonalnych obiektów wybranych w pierwszym etapie, tych frakcji, które stanowią reprezentatywne grupy funkcjonalne historycznych obiektów powiatu miejskiego Poznań z wyłonieniem poszczególnych obiektów budowlanych, które stanowiłyby ze względu na swoje parametry zbiór najbardziej optymalnych elementów próby badawczej.

Etap 0 – przed wykonaniem badania metodą delficką przy użyciu ankiety

Zagrożenie dla życia i zdrowia ludzi w miastach w razie pojawienia się niebezpieczeństwa (zwłaszcza związanego z pożarem) jest zdecydowanie największe wewnątrz obiektach budowlanych niż na terenach otwartych. Pojawia się stąd potrzeba wyodrębnienia i wykluczenia zbioru obiektów niekubaturowych, czyli przestrzeni nieograniczonych przegrodami budowlanymi, od obiektów kubaturowych, rozumianych jako budynki wydzielone z otaczającej przestrzeni ¹¹⁶. Dodatkowo, aby móc analizować poziom bezpieczeństwa pożarowego, ze szczególnym uwzględnieniem możliwości ewakuacji użytkowników, należy ze zbioru tych obiektów kubaturowych wyłonić te budynki, w których mogą przebywać ludzie (obiekty budowlane z pomieszczeniami przeznaczonymi na stały lub czasowy pobyt ¹¹⁷).

W rejestrze zabytków nieruchomych Narodowego Instytutu Dziedzictwa NID znajduje się ponad 470 obiektów o indywidualnym numerze, w tym oprócz kubaturowych budynków także następujące obiekty niekubaturowe, zespoły przestrzenne (architektoniczo – urbanistyczne oraz architektoniczne) oraz budynki bez pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi (zarówno stały, jak i czasowy), które nie będą podlegać dalszym analizom:

 obiekty niekubaturowe (13):

- 3 założenia parkowe,

- 1 ogród botaniczny, 1 ogród zoologiczny oraz 1 tor wyścigów konnych z obiektami urządzeniami towarzyszącymi,

- 1 zespół pozostałości średniowiecznych murów obronnych (w tym 5 obiektów o indywidualnym numerze w rejestrze),

- 6 obiektów cmentarnych (w tym 1 mauzoleum oraz 1 zespół 2 cmentarzy - ul. Samotna),

 zespoły architektoniczno – urbanistyczne (4):

- 4 zespoły architektoniczno – urbanistyczne, w tym: 6 najstarszych dzielnic (Stare Miasto i Sołacz posiadają indywidualne numery w rejestrze), centrum miasta (z XIX i początku XX wieku), Stary Rynek oraz zespół Maxa Jahowa,

116 Zgodnie z Art. 3., pkt. 2 Ustawy z 07.07.1994 r. Prawo budowlane.

117 Zgodnie z §4, pkt. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie: „(…) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi to pomieszczenia w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny;

(…) na czasowy pobyt ludzi to pomieszczenia, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.”

Schemat 25. Schemat ideowy doboru ostatecznej próby badawczej (reprezentatywnej grupy obiektów zabytkowych powiatu miejskiego Poznań) – opracowanie własne na podstawie rejestru zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego NID – stan na 31 grudnia 2015r.

 zespoły architektoniczne (4):

3 kamienice Deierlinga, 2 kamienic przy ul. Taczaka, grupa kamienic secesyjnych oraz 15 „Domków Budniczych”,

 obiekty kubaturowe bez pomieszczeń przeznaczonych na pobyt ludzi (3):

- 3 zespoły fortyfikacji, w tym: umocowania Ostra Tumskiego, fortyfikacje Twierdzy Poznań - 18 fortów (większość jest współcześnie nieużytkowana, fort IIIa pełni funkcję krematorium, fort VII oraz zespół fortu „Winiary” – Parku Cytadela stanowią wyjątki – w obu zespołach zlokalizowane są odpowiednio: Wielkopolskie Muzeum Niepodległościowe oraz Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości z Muzeum Uzbrojenia, które zostaną uwzględnione w dalszej typologii),

 obiekty drogowe (4): 3 mosty oraz 1 wiadukt.

Etap 1 – Ankieta nr 1 – metoda delficka

Aby umożliwić grupie ekspertów wybór głównych grup funkcjonalnych kubaturowych zabytków nieruchomych miasta Poznania tych frakcji, w których ze względu na sposób użytkowania może powstać potencjalnie największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi w przypadku pojawienia się pożaru, pojawiła się konieczność uporządkowania i sklasyfikowania wybranych w zerowym etapie budynków według kryterium pełnionej współcześnie funkcji. Klasyfikacja sposobu użytkowania oparta została na ogólnie przyjętym w architektonicznej praktyce projektowej schemacie. Poszczególne grupy oraz podgrupy funkcjonalne zostały wymienione w kolejności występowania w rejestrze NID:

 obiekty sakralne (32):

- 1 katedra, 9 zespołów klasztornych, 7 zespołów kościelnych, 14 kościołów wolnostojących, 1 kaplica,

 budynki użyteczności publicznej:

 oświaty, edukacji (46):

- 21 obiektów dydaktycznych szkolnictwa wyższego, w tym: Obserwatorium Astronomiczne UAM w dawnym dworze, Wyższa Szkoła Bankowa w starych koszarach, Collegium Maius UM w danym budynku Pruskiej Komisji Kolonizacyjnej, Państwowa Szkoła Policealna nr 1, Collegium Chemicum UAM pierwotnie „Pałac Rządowy”, Budynek Główny UE „A”, Budynek UE „B” oraz Filharmonii - początkowo gmachy należące do Ziemstwa Kredytowego, Wyższa Szkoła Muzyczna – dawny ewangelicki dom związkowy, Collegium Juridicum UAM – początkowo Bank Stowarzyszeń Krajowych, budynki UA w dawnym gmachu Ziemstwa Kredytowego oraz w starym sądzie, Collegium św. Marii Magdaleny UM - dawny gmach Związku Kobiet

„Ojczyzna”, budynki Politechniki Poznańskiej w dawnej łaźni miejskiej oraz w starej szkole gminnej wsi Wilda (obecnie nieużytkowane i wystawione na sprzedaż), a także w obiekcie fundacji Bergera (Zakład dla Starców) oraz w starej Szkole Królewskiej Budowy Maszyn, Collegium Anatomicum UM, Collegium Minus UAM, obiekt PAN w dawnym domu miejskim, budynek UR (Kolegium Rungego) – pierwotnie dom Bractwa Kurkowego, obiekt dydaktyczno – biurowy UR (Katedra Siedlikoznawstwa i Ekologii Lasu) w starym dworze miejskim,

- 4 zespoły zabudowy szkolnej, w tym: przy ulicy H. Cegielskiego, Wyspiańskiego i Słowackiego oraz Zespół Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 2,

- 15 szkół wolnostojących, w tym: Katedralna Ogólnokształcąca Szkoła Muzyczna w dawnym budynku poklasztornym, Szkoła Podstawowa nr 26 im. R. Berwińskiego, I LO oraz Gimnazjum Dwujęzyczne im. K. Marcinkowskiego, Ośrodek Szkolno – Wychowawczy dla Dzieci Niesłyszących w dawnym zespole poklasztornym, LO im. Św.

Marii Magdaleny, Szkoła Podstawowa z Oddziałami Integracyjnymi Nr 40, Zespół Szkół Muzycznych, Publiczne Gimnazjum Katolickie, Ogólnokształcąca Szkoła Baletowa w dawnej szkole jezuickiej, Gimnazjum oraz LO Sióstr Urszulanek, Zespół Szkół nr 5, Zespół Szkół Budownictwa, Liceum Ogólnokształcące Kossaka, LO nr III im. Św.

J. Kantego, technikum handlowe,

- 6 bibliotek, w tym: Biblioteka Kórnica wraz z siedzibą Polskiej Akademii Nauk w dawnym Pałacu Działyńskich, Biblioteka Raczyńskich, miejska biblioteka publiczna,

Biblioteka Uniwersytecka, filia Biblioteki Raczyńskich przy ulicy Wronieckiej oraz Biblioteka uniwersytetu Medycznego (brak informacji czy budynek nadal pełni tę funkcję),

 kultury (16):

- 4 teatry: „Arkadia”, Teatr „Polski”, „Teatr Wielki”, Teatr Nowy (w dawnej kamienicy), - 1 Centrum Kultury Zamek” – dawny pałac cesarski „Nowy Zamek”,

- 11 muzeów w tym: dawny „Ratusz”, obecnie „Muzeum Historii Miasta Poznania”, stary

„Odwach” a współcześnie Muzeum Powstania Wielkopolskiego 1918 - 1919, odbudowany zamek Przemysła (jeszcze nie wpisany do rejestru zabytków) z budynkiem

„kuchni” z indywidualnym numerem, Muzeum Narodowe, Muzeum Etnograficzne – początkowo loża masońska, Muzeum Archidiecezjalne – dawna Akademia Lubrańskiego, Muzeum Archeologiczne – pierwotnie Pałac Górków, Muzeum Instrumentów Muzycznych oraz Muzeum Rogalowe w starych kamienicach, Wielkopolskie Muzeum Niepodległościowe oraz Wielkopolskiego Muzeum Niepodległości w Poznaniu wraz z Muzeum Uzbrojenia w dawnych fortyfikacjach,

 administracji publicznej (16):

- 16 budynków administracyjno – biurowych, w tym: budynek Urzędu Miasta – pierwotnie kolegium jezuickie, rozgłośnia radia Merkury - dawna willa miejska, budynek ZUS, a początkowo gmach Zakładu ubezpieczeń Pracowników Umysłowych, Urząd WKZ w starej kamienica śródmiejskiej, Archiwum Państwowe a pierwotnie gmach Najwyższego Sądu Krajowego, Wydział Działalności Gospodarczej UM w jednej z dawnym kamienic miejskich, siedziba ZKZL oraz ZTM w starych kamienicach miejskich, budynek Sądu Rejonowego Poznań – Stare Miasto, Prokuratura Apelacyjna w dawnym gmachu Konsystorium Królewskiego, siedziba MPGM w jednej ze starych kamienic śródmiejskich, 2 urzędy pocztowe, 2 strażnice straży pożarnej, oraz 1 Komenda Policji w dawnym gmachu Urzędu Podatkowego,

 służby zdrowia (13):

- 3 zespoły obiektów szpitalnych, w tym: Szpital Dziecięcy im. B. Krysiewicza, Ginekologiczno – Położniczy UM, Szpital Kliniczny im. H. Święcickiego UM,

- 8 szpitali wolnostojących, w tym: Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego UM w dawnym budynku poklasztornym bernardynek, Ortopedyczno – Rehabilitacyjny Szpital Kliniczny UM, 111 Szpital Wojskowy - pierwotnie „Hotel Polonia”, budynek szpitalny diakonistek przy ulicy Kościuszki, nieużytkowany współcześnie szpital elżbietanek, Szpital Miejski im. F. Raszei w gmachu dawnego Krajowego Zakładu Ubezpieczeń, Niepubliczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej Medicor- pierwotnie klasztor karmelitanek, szpital im. J. Strusia (nieużytkowany) w dawnym Domu dla Bezdomnych, - 2 przychodnie (w starym starostwie powiatowym i dawnej kamienicy),

 handlowo – usługowe (25):

- 1 zespół budynków Targów Poznańskich,

- 21 budynków handlowo - usługowych, w tym: stara szkoła przy ulicy Strusia a obecnie obiekt wielofunkcyjny z hipermarketem, dawne koszary ułanów – współcześnie ciąg lokali z hipermarketem, wielopoziomowa restauracja „Dąbrowskiego 42” z pokojami hotelowymi w starej kamienicy, dawny (nieużytkowany) pawilon Krzyżanowskiego, restauracja z pokojami hotelowymi w starej zagrodzie bamberskiej, gmach handlowo – administracyjny z klubem muzycznym przy ulicy Paderewskiego, obiekt PZU w dawnej siedzibie Prowincjonalnej Ubezpieczalni Ogniowej, kilkupoziomowy klub muzyczny

„Shark” w starej kamienicy śródmiejskiej, PKO Bank Polski S.A., Citibank Handlowy w dawnym domu towarowym firmy Hasse & co, Bank Zachodni WBK, stary hotel

„Saski”, centrum designu „Concordia” w dawnej drukarni, siedziba fundacji „SPOT”

w starej elektrowni Wildeckiej, zespół budynków po dawny browarze Huggerów, a współcześnie Centrum Handlu, Sztuki i Biznesu „Stary Browar”, 4 kamienice z różnymi lokalami, - 3 dworce kolejowe,

Schemat 26. Struktura funkcjonalno – użytkowa zabytków powiatu miejskiego Poznań - opracowanie własne na podstawie rejestru zabytków nieruchomych województwa wielkopolskiego NID – stan na 31.12.2015r.

 biurowe nie podlegające administracji publicznej (23):

- 23 budynki biurowe, w tym: obiekt na przy Młyńskiej 12, siedziba dyrekcji Szpitala Klinicznego nr 2 UM – pierwotnie dom „Diakonis”, obiekt dawnej Izby Rolniczej, budynek ZETO - początkowo Bank, 3 kancelarie w starych domach, siedziba Polskiej Spółki Gazownictwa w starym domu, dawny dom towarowy „Okrąglak”, dyrekcja PKP, stary budynek Miejskich Łazienek Rzecznych, fundacja „Dom Bretanii” – dawna kamienica z

„Czerwoną Apteką”, siedziba Gminy Żydowskiej, stary kantor fabryki Cegielskiego (dzisiaj jeden z obiektów szpitala onkologicznego), Towarzystwo Muzyczne im. H. Wieniawskiego, dawna Resursa Kupiecka – współcześnie biurowiec PO, siedziba Cechu Rzemiosł, budynek pierwotnego zakładu „Pebeko”, stara stacja pomp przy Garbarach (obecnie Aquanet), dawna fabryka Zeylanda, 2 kamienice i 1 dom,

 budynki mieszkalne (zamieszkania zbiorowego, wielo oraz jednorodzinne) (239):

- 11 zamieszkania zbiorowego, w tym: 1 Dom Aktora, 4 hotele (w tym: „Bazar”), 3 hostele, 1 dom akademicki, 1 internat oraz 1 zespół dawnych koszar,

- 49 jednorodzinnych, w tym: po 5 zespołów folwarcznych i willowych, 10 willi, 24 domy (w tym 2 kościelne), 3 dworki, 2 pałace (arcybiskupi i Mielżyńskich – nieużytkowany), - 179 wielorodzinne, w tym: 177 kamienic, 1 dom mieszkalny wielorodzinny (pierwotnie szpital św. Łazarza), 1 zespół dawnych koszar,

 obiekty przemysłowe i techniczne (9):

- 1 stacja transformatorowa, - 1 wieża ciśnień, - 1 zespół starej rzeźni oraz - 1 zespół starej gazowni, - z zespół pobrowarny oraz - 1 wytwórnia wódek, - 1 zajezdnia tramwajowa, - 1 wiatrak.

Wśród kubaturowych zabytków miasta Poznania z pomieszczeniami przeznaczonymi na pobyt ludzi jest ponad 100 obiektów użyteczności publicznej, więcej niż 20 budynków biurowych, ponad 30 obiektów sakralnych, prawie 240 budynków mieszkalnych oraz ponad 10 obiektów przemysłowych. Najliczniejszą podgrupę wśród obiektów użyteczności publicznej stanowią budynki oświaty i edukacji – jest ich prawie 50.

Ze względu na interdyscyplinarny charakter problematyki z pogranicza architektury i konserwacji zabytków oraz inżynierii bezpieczeństwa pożarowego, w celu uzyskania jednoznacznych i wiarygodnych wyników, powołano grupę ekspertów, w skład której weszli specjaliści kilku branż. Wybrane osoby są lub były wieloletnimi mieszkańcami miasta Poznania i posiadają dużą wiedzę na temat jego zabytków:

 5 ekspertów zajmujący się ochroną przeciwpożarową i bezpieczeństwem pożarowym (rzeczoznawcy do spraw zabezpieczeń przeciwpożarowych, inspektorzy ochrony przeciwpożarowej, specjaliści w zakresie inżynierii pożarowej, strażacy),

 5 ekspertów zajmujący się projektowaniem architektoniczno - budowlanym (architekci z uprawnieniami budowlanymi do projektowania bez ograniczeń, konserwatorzy zabytków, rzeczoznawcy budowlani).

Tabela 12. Zestawienie odpowiedzi ekspertów z ankiety.

grupa

gdzie:

EP1-5 oraz EA1-5 – eksperci odpowiednio do spraw przeciwpożarowych oraz architektury G1-10 – grupy funkcjonalne zgodnie z oznaczeniem na ankiecie

Schemat 27. Dobór próby badawczej – metoda delficka - wzór ankiety – opracowanie własne.

Etap 2 - Interpretacja wyników oraz podsumowanie uzyskanych uzasadnień

Opinie ekspertów reprezentujących obie branże były w większości jednomyślne.

Spośród grup funkcjonalnych kubaturowych obiektów zabytkowych miasta Poznania za potencjalnie stwarzające największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi w przypadku powstania pożaru uznano przede wszystkich budynki użyteczności publicznej oraz mieszkalne wielorodzinne i zamieszkania zbiorowego. Jako uzasadnienie najczęściej przytaczano fakt, że są to budynki ze strefami pożarowymi zaliczanymi do jednej lub kilku z kategorii zagrożenia ludzi ZLI – III lub ZLV ¹¹⁸. Eksponowano również pogląd, że do wspomnianych wyżej budynków zaliczają się w szczególności budynki z pomieszczenia służącymi do jednoczesnego przebywania dużych grup osób, które nie są ich stałymi użytkownikami (nie znają układu funkcjonalno – przestrzennego, w tym wyjść ewakuacyjnych, etc.), lub / i które w tych budynkach mogą spać. Podkreślano również, że szczególną podgrupę stanowią obiekty z pomieszczeniami przeznaczonymi dla ponad 50 osób o ograniczonej zdolności poruszania się ¹¹⁹, do których zaliczają się szpitale. Żaden z ekspertów nie wybrał budynków mieszkalnych jednorodzinnych ani obiektów przemysłowych i technicznych. Argumentowano to faktem, że tym obiektom zgodnie z literą prawą oraz w odniesieniu do ich specyfiki oraz niewielkiej liczby użytkowników nie stawia się wymagań w zakresie ochrony przeciwpożarowej. W przypadku budynków produkcyjno – magazynowe (PM) oraz technicznych brak wyboru tych obiektów uzasadniano stosunkowo niewielką ilością osób w nich przebywających (pracowników) w odniesieniu do powierzchni użytkowej (nieduża gęstość) oraz koniecznością stosowania zgodnie z odpowiednimi przepisami wykonawczymi odmiennych wymagań z zakresu bezpieczeństwa pożarowego niż dla obiektów zaliczanych do jednej z kategorii zagrożenia ludzi ZL. Dodatkowym faktem przemawiającym za wykluczeniem obiektów przemysłowych i produkcyjnych, jako budynków o niższym stopniu zagrożenia bezpieczeństwa ludzi z dalszych analiz jest ich specyficzny układu funkcjonalno – przestrzenny (duże, wysokie, niepodzielone przegrodami budowlanymi przestrzenie wewnętrzne, często tylko 1 kondygnacja nadziemna) oraz konstrukcja (z zewnątrz zazwyczaj mur ceglany, wewnątrz szkielet stalowo-żeliwny, etc.).

Większość specjalistów (za wyjątkiem jednego z architektów) nie wybrała również obiektów sakralnych ze względu na stosunkowo krótki, z góry założony czas (np.: podczas niedzielnych godzinnych nabożeństw, etc.), w jakim użytkownicy mogą w tych obiektach przebywać oraz dobre warunki ewakuacji (brak klatek schodowych, szerokie drzwi wyjściowe, pomieszczenia jednoprzestrzenne o wysokim pułapie, etc.).

Etap 3 - dyskusja

Zestawienie wyników wraz z zebranymi w formie wypunktowanej listy opiniami zostało udostępnione grupie ekspertów podczas spotkania zorganizowanego w siedzibie jednego z poznańskich biur specjalizujących się w inżynierii bezpieczeństwa pożarowego.

W wyniku przeprowadzonego pierwszego etapu dyskusji uzyskano porozumienie, co do wyboru głównych grup funkcjonalnych kubaturowych zabytków nieruchomych miasta Poznania, w których ze względu na sposób użytkowania może powstać potencjalnie największe zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi w przypadku pojawienia się pożaru, potwierdzające wcześniejsze indywidualne wybory.

Spośród pierwotnie proponowanych 11 grup funkcjonalnych wykluczono z dalszych badań następujące 3 grupy:

 obiekty sakralne,

 budynki mieszkalne jednorodzinne,

 obiekty przemysłowe (produkcyjno – magazynowe) i techniczne,

118 Zgodnie z §4, pkt. 1 i 2 Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 12.04.2002 r w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie: „(…) pomieszczenia przeznaczone na stały pobyt ludzi to pomieszczenia w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa dłużej niż 4 godziny;

(…) na czasowy pobyt ludzi to pomieszczenia, w których przebywanie tych samych osób w ciągu doby trwa od 2 do 4 godzin włącznie.”

119 Ibidem.

oraz wybrano do kolejnych analiz 8 grup:

 budynki użyteczności publicznej edukacji i oświaty,

 budynki użyteczności publicznej kultury,

 budynki użyteczności publicznej administracji publicznej,

 budynki użyteczności publicznej służby zdrowia,

 budynki użyteczności publicznej handlowo – usługowe,

 budynki biurowe (biurowce) nie podlegające administracji publicznej,

 budynki mieszkalne wielorodzinne,

 budynki zamieszkania zbiorowego.

W celu zawężenia ilości elementów wchodzących w skład próby badawczej, która zostanie poddana szczegółowym analizom bezpieczeństwa pożarowego oraz możliwości ewakuacji ludzi, a zarazem wyłonienia reprezentatywnej grupy zabytków miasta Poznania przystąpiono do drugiego etapu dyskusji. Na tym etapie prac ekspertom zostało udostępnione szczegółowe zestawienie kubaturowych obiektów powiatu miejskiego Poznań objętych ścisłą ochroną konserwatorską stanowiące „Załącznik nr 1” do rozprawy.

Na podstawie wspólnie wypracowanych przez grupę ekspertów określonych poniżej kryteriów wykluczono z dalszych analiz kolejne 4 grupy funkcjonalne budynków:

 budynki użyteczności publicznej służby zdrowia - z uwagi na specyficzny podział tych obiektów na strefy pożarowe odpowiadające poszczególnym skrzydłom (segmentom) oraz piętrom (kondygnacjom) tych budynków, co z kolei przekłada się na szczególny typ zarządzania procesem ewakuacji polegającej na przeprowadzaniu pacjentów do sąsiednich stref pożarowych w obrębie jednego budynku,

 budynki użyteczności publicznej handlowo – usługowe – ze względu na dużą niejednorodność funkcji oraz częste zmiany wewnętrznego układ funkcjonalno – przestrzennego oraz ilości użytkowników wynikające z charakteru własności oraz sposobu zarządzania obiektem (podnajem powierzchni użytkowych), co przekłada się na modyfikacje warunków ewakuacji,

 budynki mieszkalne wielorodzinne – ze uwagi na dobrą znajomość obiektu przez jego stałych użytkowników (mimo ich dużej liczby oraz możliwości snu) oraz na możliwość uratowania w inny sposób (przez strażaków) niż poprzez ucieczkę poziomymi i pionowymi drogami ewakuacyjnymi,

 budynki zamieszkania zbiorowego - ze względu na wymaganie stosowania w tych obiektach drzwi przeciwpożarowych z uszczelkami dymoszczelnymi do pomieszczeń hotelowych (użytkownicy niezaznajomieni z budynkiem i mogący w nim spać) oraz na specyficzny rodzaj zarządzania ewakuacją polegający zazwyczaj na wyprowadzeniu z obiektu osób znajdujących się na kondygnacjach poniżej poziomu pożaru oraz ratowaniu pozostałych użytkowników po zakończeniu akcji gaśniczej lub przez strażaków przy użyciu drabin i podnośników.

W efekcie przeprowadzonego drugiego etapu dyskusji pozostały 4 następujące reprezentatywne grupy funkcjonalne historycznych obiektów budowlanych miasta Poznania, a wśród nich 95 z ponad 470 zabytków wpisanych pod indywidualnym numerem do rejestru NID:

 budynki użyteczności publicznej edukacji i oświaty (46 obiektów),

 budynki użyteczności publicznej kultury (16 obiektów),

 budynki użyteczności publicznej administracji publicznej (17 obiektów),

 budynki biurowe (biurowce) nie podlegające administracji publicznej (22 obiekty), Ze względu na dużą ilość budynków wchodzących w skład każdej z wyżej wymienionych grup funkcjonalnych przystąpiono do trzeciego etapu dyskusji mającego na celu wyłonienie obiektów, które ze względu na liczbę i rodzaj użytkowników, wielkość i liczbę kondygnacji oraz układ funkcjonalno – przestrzenny.

 budynki biurowe (biurowce) nie podlegające administracji publicznej (22 obiekty), Ze względu na dużą ilość budynków wchodzących w skład każdej z wyżej wymienionych grup funkcjonalnych przystąpiono do trzeciego etapu dyskusji mającego na celu wyłonienie obiektów, które ze względu na liczbę i rodzaj użytkowników, wielkość i liczbę kondygnacji oraz układ funkcjonalno – przestrzenny.