Dobór wielkości próby badawczej

Dobór jakości i wielkości próby badawczej jest bardzo ważnym etapem w badaniach statystycznych. W realizowanej pracy analiza kosztów pozycjonowania informacji w sieci będzie prowadzona na losowej próbie przedsiębiorstw, wykorzystujących witrynę internetową do prowadzenia działalności gospodarczej. O doborze wielkości próby decyduje wiele czynników między innymi: typ próby, różnorodność i wielkość populacji, zmienność charakterystyki badanego zjawiska, czas, koszty i personel jakim dysponujemy do przeprowadzenia badań. W praktyce badań rynkowych przy próbie <30 różnorodność badanego zjawiska jest duża. Zmienność badanego zjawiska stabilizuje się już przy próbie

>30. Po przekroczeniu tej wielkości próby można powiedzieć, że znacznie rośnie zbieżność wyników. W przedziale od 30 do 200 różnorodność zjawiska jest już na tyle mała, że możemy mówić zarówno o badaniach jakościowych oraz ilościowych. Natomiast po przekroczeniu progu >200 możemy powiedzieć, że przechodzimy z badań jakościowych do ilościowych. Przy próbie >200 zmienność uzyskiwanych wyników bardzo mała i możemy mówić juz tylko o badaniach ilościowych²⁸⁴. W następnym etapie doboru wielkości próby

284 P. Hague, N. Hague, [2005]: Badania rynkowe w praktyce, Helion, Gliwice, s.82.

- 184 -

należy uwzględnić jeszcze dopuszczalny możliwy do zaakceptowania błąd, oraz środki jakie można przeznaczyć na realizację zadania. Zależność zmienności wypowiedzi od wielkości próby zaprezentowano na rysunku poniżej.

Rysunek 43. Zmienność wypowiedzi a wielkość próby.

Wielkość próby (liczba wywiadów)

.

30 .

200 .

1000 Zmienność

wypowiedzi

Źródło: Ibidem, s.83.

Jak wynika z raportu GUS w 2007 roku 65 % przedsiębiorstw UE posiadała firmową witrynę internetową, na której opierała swoją działalność w sieci. W Polsce w tym samym okresie 53% przedsiębiorstw posiadało własny serwis www²⁸⁵. Problem wypracowania standardu pozycjonowania informacji w Internecie dotyczy więc znacznego odsetka przedsiębiorstw w Polsce.

Tabela 14. Użytkowanie Internetu w przedsiębiorstwach Unii Europejskiej.

Źródło: Eurostat

Według GUS liczba zarejestrowanych w Polsce podmiotów gospodarki narodowej w sektorze prywatnym na koniec czerwca 2009 roku wyniosła 3.624.201 przedsiębiorstw²⁸⁶. W zestawieniu tych danych z danymi Eurostatu (53% przedsiębiorstw posiada witrynę w sieci) można określić frakcję podmiotów wykorzystujących własny serwis www w prowadzeniu działalności gospodarczej:

285 GUS [2008]: Notatka informacyjna pt., „Społeczeństwo informacyjne w Unii Europejskiej”, Warszawa, s. 7.

- 185 -

• badana populacja – 3.624.201 przedsiębiorstw,

• badana frakcja – 1.920.827 przedsiębiorstw.

Badania przeprowadzone zostaną na próbie ogólnopolskiej. Zastosowano następującą metodologię²⁸⁷. Do określenia wielkości próby badawczej posłużono się wzorem (1), dodatkowo dokonano weryfikacji liczebności próby za pomocą wzoru (2).

Liczebność próby badawczej

P - oszacowana frakcja w populacji, e - dopuszczalny błąd,

n - wielkość próby, N - wielkość populacji,

Z - wartość wynikająca z przyjętego poziomu ufności, dla 95% poziomu ufności Z = 1,96.

Obliczamy wielkość próby: o więcej niż 14%. Wielkość frakcji przedsiębiorstw posiadających witrynę internetową, wśród całej populacji przedsiębiorstw określono na poziomie 0,53. Maksymalny błąd szacowania wyniku nie będzie większy niż 14% w stosunku do całej populacji. Ze względu na ograniczone możliwości finansowe przeznaczone na finansowanie prowadzonych badań uznano, iż przyjęty na tym poziomie błąd jest wystarczający do zinterpretowania wyniku końcowego²⁸⁸. Dalej przeprowadzono weryfikacje poprawności wyliczenia wielkości próby badawczej za pomocą wzoru (2). Uwzględniono w nim zależność wielkości próby od założonego błędu i wielkości badanej populacji:



287 A. G. Churchill, [2002]: Badania marketingowe podstawy metodologiczne, PWN, Warszawa, s.547-569.

288 R. Zasępa, [1962]: Badania statystyczne metodą reprezentacyjną, PWN, Warszawa, s.13-38.

- 186 -

∆ - zaplanowana wielkość błędu (na którą się godzimy), N - wielkość populacji.

Dla badanej populacji otrzymujemy wielkość próby:

019600276 51 próby na poziomie 50 przedsiębiorstw. Maksymalny błąd losowy szacowania wyniku z próby w stosunku do całej populacji nie przekroczy wówczas 14%.

Rozmiary błędu systematycznego związane z trafnością pytań i jakością udzielanych odpowiedzi, weryfikowane będą na bieżąco podczas analizy jakości ankiet. Dla metody AHP współczynnik niespójności udzielanych przez respondentów odpowiedzi nie powinien przekraczać 10%.

Przedsiębiorstwa zakwalifikowane do próby badawczej zostały dobrane w sposób losowy. Do wyszukiwania przedsiębiorstw wykorzystano oprogramowanie VirtualTrader v. 2.7 Personal Producent JSystems, które przeszukuje kolejne serwisy w sieci Internet dla wybranych słów i fraz kluczowych. Dla wyszukiwania przedsiębiorstw, prowadzących działalność gospodarczą w Internecie użyto fraz kluczowych związanych z szeroko pojętą branżą IT, handlem w sieci, marketingiem i usługami. Zastosowano następujące frazy: firma, przedsiębiorstwo, Internet, usługi internetowe, usługi, handel, produkcja, hosting, pozycjonowanie, seo, sem, marketing, konsulting, doradztwo, e-commerce, zakupy przez Internet, sklep internetowy, agencja interaktywna, domeny, ubezpieczenia, portale internetow, optymalizacja wyszukiwarek. Podczas losowego przeszukiwania serwisów internetowych odnaleziono 1627 przedsiębiorstw dla wymienionej wyżej baterii fraz kluczowych. Następnie nawiązano kontakt z firmami, które zgodziły się na wypełnienie ankiety. Z wylosowanej grupy wyłoniono 50 podmiotów, które zgodziły się na udział w badaniach. Ostatecznie zebrano 50 kompletów wypełnionych ankiet.

Poniższe przedsiębiorstwa zdecydowały się przystąpić do współpracy i wypełnić ankietę badawczą: Weldon Sp. z o.o. Dębica, Gratka Technologie Sp. z o.o. Gdańsk, OX.PL Portal Śląska Cieszyńskiego, Agencja Interaktywna Arcymedia, NUIT usługi informatyczne Sebastian Marzjan, Agencja Interaktywna Blazing Wright, Biuro Rachunkowe DP Synergia, ATOM Media Interaktywne, NetSprint.pl Sp. z o.o., IT KONTRAKT Sp. z o.o., Portal www.dezintegracja.pl, Intestat oprogramowanie dedykowane, Artneo Arkadiusz Drohomirecki, Lukkos agencja internetowa, HAVO Sp. z o.o., Bptech.pl, BuildDesk Polska

- 187 -

Sp. z o.o., Biuro Nieruchomości Investfal, European Projects Group Sp. Z o. o., AkwaCentrum.pl, Portal Nowoczesna Firma Sp. z o.o., Promico Agencja Reklamy, ATF Consulting sp. z o.o., PR MANAGEMENT agencja marketingowa, Kowalski Consulting Sp.

z o.o., Centrum Kredytowe AWANS FINANSE, KREI usługi informatyczne, Holms Pomoc Ubezpieczeniowa, „Netiona” – Cyberbajt, Walkin.pl - Agencja marketingu internetowego, NETImage, EDEN - Media Studio grafiki i reklamy, Centrum Internetowe Radek Kraczkowski, Agencja Interaktywna Krakweb.pl Maciej Chmielowski, Kompan.pl Sp. z o.o., EVILLAGE.PL - aplikacje internetowe, Firma INFO-CAL Center, Firma ADG ROMAN LASKOWSKI, WebPromotor Sp. J., Sklep internetowy Olive.pl, F.H.U. VMP, Firma kurierska SWAP, Profesjonalne Pozycjonowanie Poznań, X-Web Brokers, INFORES Nowe Technologie Sp. z o.o. ul. Spytka 5, Ober Haus Nieruchomości Sp. z.o.o., Sklep internetowy Ubiorek.pl, INTERTAM, Sklep internetowy dolasu.pl, Handel Hurtowy i Detaliczny K. Józef Kozłowski, Web-Profit S.C., Sklep internetowy Media Expo. Szczegółowe zestawienie całej próby badawczej II etapu badań, wraz z danymi ekspertów wypełniających ankietę przedstawiono w załączniku 4 na końcu opracowania.

Ze względu na zbyt duże koszty i czas jaki potrzebny byłby do przeprowadzenia badań osobiście, w tym etapie zdecydowano się na ankietę pocztową^∗. W praktyce dla respondentów wywiad pocztowy okazała się o wiele bardziej skuteczną formą współpracy niż wywiad osobisty. W tym konkretnym przypadku wywiad pocztowy gwarantuje też większy komfort pracy związanej z jej wypełnieniem, jest mniej stresująca dla respondenta i można ją wypełnić w dowolnym czasie²⁸⁹. Oczywiście ta forma przeprowadzania badań ma swoje wady i zalety, ale po przeanalizowaniu wszystkich za i przeciw ta wywiad pocztowy wypada korzystniej w porównaniu z wywiadem osobistym. Do zalet ankiety pocztowej należą²⁹⁰:

• niskie koszty w porównaniu z innymi metodami,

• obniżenie błędu wynikającego z osobistego wpływu ankietera, jego sugestii i stronniczości lub stosowanych technik,

• możliwość zastanowienia respondenta się nad udzielanymi odpowiedziami,

• brak presji czasu możliwość wypełnienia w dowolnym terminie,

∗ Sprawdzono w praktyce, iż czas potrzebny na przeprowadzenie jednej ankiety osobiście zaproponowaną metodą analitycznego procesu hierarchicznego wynosi około 2 godzin. W tym rozmowa wyjaśniająca respondentowi sposób badania i zasadę wypełniania ankiety. Przy próbie ogólnopolskiej należy doliczyć jeszcze czas dojazdu, koszty noclegu. Samo przekonanie klienta do współpracy w zakresie przeprowadzenie ankiety jest również bardzo trudne. Przedsiębiorstwa tłumaczą się tajemnicą zawodową i brakiem czasu. Dlatego też zdecydowano się na ankietę pocztową. Wywiady osobiste czasowo wydłużyłyby proces badawczy, a koszty byłyby niewspółmiernie wysokie.

289 Kędzior Z. (red.) [2005]: Badania rynku metody i zastosowania, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa, s.85.

290 Ch. Frankfort-Nachmias, D. Nachmias, [2001]: Metody badawcze w naukach społecznych, tytuł oryginału:

Research Methods in the Social Science, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań, s. 243.

- 188 -

• możliwość przeprowadzenia badania na rozproszonym terenie geograficznym po stosunkowo niewielkich kosztach.

Wywiad pocztowy ma też pewne wady. Podczas przeprowadzania ankiety pocztowej pytania muszą być proste i jednoznacznie sformułowane. Problem ten wyeliminowano poprzez napisanie czytelnej instrukcji dla respondentów. Wywiad pocztowy nie zapewnia także badaczowi możliwości sondowania respondentów i obserwacji ich reakcji na zadawane pytania, a odsetek odpowiedzi jest zwykle niewielki. Jednak w przypadku metody AHP nie ma potrzeby obserwacji reakcji respondenta. Problem niewielkiego odsetka zwrotu ankiety wyeliminowano w ten sposób, iż wcześniej uzgodniono telefoniczne lub przez pocztę elektroniczną chęć wzięcia udziału w badaniu. Ostatecznie ankietę pocztową wysłano jedynie do tych przedsiębiorstw, które wcześniej potwierdziły chęć udziału w badaniu. Osiągnięto w ten sposób 90 procentowy stopień zwrotu.