Józef C yrankiew icz
Droga PPS do Zjednoczonej Partii
Przeobrażenia ideologiczne i organizacyjne PPS, które przeprowadziły partię typu socjaldemokratycznego i reformistycznego, obciążoną w szcze
gólnie wysokim stopniu balastem nacjonalizmu i oportunizmu klasowe-;
na pozycje rewolucyjnego socjalizmu w marksowsko - leninowskim zna czeniu tego słowa — nie były zjawiskiem prostym.
Ażeby sens tych przeobrażeń pojąć gruntownie należałoby przede wszystkim przeprowadzić analizę pozycji ideologicznych i politycznych, na których znajdowała się oficjalna polityka PPS przedwojennej. Na tym dopiero tle można zrozumieć charakter i rolę lewicy socjalistycznej, która w łonie PPS działała, a następnie przemiany, którym ta lewica uległa pod
czas wojny i po wojnie — już w wyzwolonej Polsce Ludowej.
PPS okresu drugiej Rzeczypospolitej jest partią socjalistyczną, znajdu
jącą się raczej na prawym skrzydle Międzynarodówki Socjalistycznej.
Wśród partii Międzynarodówki wyróżnia się wyjątkowo silnym nacjo
nalizmem i bezpośrednim związkiem z burżuazyjno-szlacheckim pań
stwem polskim. Inne prawicowe partie socjalistyczne są już w tym okre
sie całkowicie pojednane z klasowym państwem burżuazyjnym, biorą udział w rządach i bronią gorliwie tego państwa przed naciskiem rewolu
cyjnych sil proletariackich. W PPS występuje tu czynnik dodatkowy - - poczucie współudziału w tworzeniu tego państwa. Kierownictwo przed
wojennej PPS uważa się nie tylko za partię, która zajmuje lojalną posta
wę wobec państwa burżuazyjnego, ale uważa to państwo, cały jego aparat za swój niejako twór, wobec którego obowiązuje szczególna troskliwość.
Stąd owa „państwowo-twórcza" postawa kierownictwa przedwojennej PPS.
Polska Partia Socjalistyczna w okresie przedwojennym barckje, a a większość partii soc-dem. zrosła się nierozerwalnie z państwem burzu azyjno-szlacheckim, stała się jego częścią składową, elementem jeg p
widłowego funkcjonowania. , . ■
Ale me dośó na ,ym. Przedwojenna p a to w o polek,e ^
dziestolecia swego istnienia paru istotnym przemianom. Wprawdzie je , pozostawała na ogól niezmieniona, ale
przesunięcia we wzajemnym okładzie sd warstw
zaś strony ulegały przeobrażeniom formy polityczne tego państwa.
e Z m z przełomowych momentów his,o,ii Polsk. m n ę d z y w o ^ by niewątpliwie przewrót majowy rok» 1926. I m a , w y s tę p y ze » z c ^
! L , ostrością charakter przedwojennej PPS. Nte chodź, o to ze PPS poparła przewrót majowy, me zdając sobie w p.erwszc, chwil,^aprawy z charakteru tego wydarzenia. Ten błąd popełń,la me tylko PPS. Ale PPS była tak silnie związana personalnie „a szczeblach k,cro w n ,c z y * z » sudskim i pitsudczyzną. że mimo przechodzeń,a do z tr . W * reżimu, co trwało pełne dwa lara, stanów,la ona jedną z
„m ajow ego (o charakterze tej opozyc,. mowa będz.c mzej). Rzecz |a
„a, wielką rolę odegrały tu wspomniane już pow.ązama PjT™ » n nie wystarczyłyby one, gdyby nie wspólna genealog,a tdeolog j k nawców przewrotu majowego oraz większości lerowm k , _
„ej PPS, a mianowicie, - Frakcja Rewolucyjna. Id ^ o g m « * boko sięgała do aparatu partyjnego przedwojennej P P k l czas skutecznie potrafiła paraliżować narastający w masach człon skich protest wobec oficjalnej p o lity k i partyjnej. o rzvwiśde
Opozycja PPS w stosunku do dyktatury sanacyjnej była oczywiste z n i e m c z o n a s.osunkiem kierownictwa par.yjnego do same, tucji patowa burżuazyjno-szlachcchego. Stąd
strategia Centrolewu, która w tstooe rzeczy J w w pożądanym kierunku narastającego buntu mas N » p £ , , » i ° politycznych i społecznych w tym okres,e ’ należało zn.leió d l. nich ujście. Odb.cem tego nap o ru ™ ’ nięcie przez przywódców legalnej op r S r f S » « , zali tu istotnie dużą elastycznose „państwo* d lo ił koncepcji Centro- W pewnym sensie niż sanacyjny kontra en ^ takie ramy,
A ieby
cer-trolew nie przerodził się przypadkiem w instrument rzeczywistej w alki — kierownictwo PPS i Stronnictwa Ludowego baczyło, by nie doszło do jed
nolitego frontu z komunistami. Innymi słowy, czuwało-, by Centrolew nie przemienił się w Front Ludowy. I ylko nieliczni spośród przywódców so
cjalistycznych (Dubois, Barlicki) traktowali Centrolew jako sposobność rozruszania mas. Oficjalne kierownictwo partii wystrzegało się jakichkol
wiek prawdziwie rewolucyjnych wystąpień, skierowanych przeciwko sa
nacji. Każda taką akcja rewolucyjna godziłaby ich zdaniem w podstawy samego aparatu państwowego, a to było niezgodne z linią zasadniczą ów
czesnej PPS.
_ drugim momentem charakteryzującym postawę ideologiczną ówczesnej PPS jest okres bezpośrednio poprzedzający wybuch wojny. Nosił oh w so
bie już wszystkie zadatki późniejszej degeneracji W R N . Jest rzeczą jasną, źr obowiązkiem PPS było mobilizowanie mas ludowych do w alki z grożą
cym najazdem hitlerowskim, że w chwili uderzenia hitlerowskiego nale
żało podjąć niezwłoczną walkę z najeźdźcą. Ale jak ten słuszny postulat został wykonany przez kierownictwo ówczesnej PPS? Oto przerodził się w hasło „jedności narodowej", które w danym momencie oznaczało całko
wite podporządkowanie się rządowi Śmigłego i Składkowskiego. Że ta no
wa forma „zgody narodowej między PPS a sanacją nie została zrealizo
wana z przyczyn od inicjatorów zupełnie niezależnych — to inna sprawa.
I anstwo polskie oparte na założeniach wspólnie niegdyś wypracowanych przez piłsudczykow i starą PPS załamało się pod pierwszym uderzeniem historii.
Ale to nie przeszkodziło przywódcom dawnej PPS kontynuować swych
„panstwowo-tworczych tradycji już po jego upadku. Rzecz wysoce cha
rakterystyczna, że główny wysiłek kierownictwa nowopowstałej W R N nazajutrz po klęsce jest zwrócony ku odbudowie w podziemiu tego ukła
du sił, który najazd hitlerowski zniszczył na powierzchni życia polskiego, a więc znów chodzi przede wszystkim o tłumienie sił rewolucji społecznej.
W najściślejszej współpracy z sanacją, kierownictwo W R N zaczyna odbu
dowywać konspiracyjnie zręby dawnego państwa polskiego. Mówiąc pros
tym językiem: zaczyna kręcić nowy stryczek kontrrewolucji dla tych, któ
rzy nauczeni gorzkim doświadczeniem roku 1918 próbowaliby w momen
cie wyzwolenia pójść drogą rewolucyjną.
Ta współpraca dawnego kierownictwa PPS w podziemiach z obozem reakcji polskiej raz jeszcze dowodzi niezbicie, że oportunizm przedwojen
nej PPS nie był oportunizmem li tylko taktycznym, wyrosłym z chęci uni
kania otwartej w alki z potęgą dyktatury sanacyjnej, ani nie wynikał z
za-miaro P ę d z a n i , krw i ro b o rn ie ^U o p s ld e j ^ M - ° 1 ~ . , , • „ wvnikaiacv z utożsamienia się ówczesnego kierowmc.wa PPS z kapitalistyczno-obszarniczym państwem polskim i zdecydowanej w oli odbudowania takiego samego państwa po wojnie.
Do owego organicznego związku z kapitalistyczno-obszarniczym pań
stwem polskim dołączał się jeszcze element dodatkowy, rówmez; wy z irackiej tradycji PPS. Tym elementem była nienawiść do Związku Ra ' " ‘ n S r ^ i k k Jednym z „ich byl n i e w o l e
st„ 5»„=k dVo Rosji jako zaborcy. Msudczycy usiłowali W « * * * skie-o ruchu robotniczego nieufnością do rewolucji rosyjskiej, z dr g ł zaś "strony pielęgnowali nienawiść do Rosji, podstawiając często pojęcie R o s j r Z gdzie mowa była o caracie. PPS-Frakcja negowała rcwolucj, rosyjską, odrzucała koordynacji swej taktyki z rewolucyjnym r« h e » w o syjskim, usiłowała wąską powstańczą partyzantką zastąpić masowy r u . rewolucyjny, którego się bała najbardziej. Szermując hasłem niepodległoś
ci Polski PPS odrywała to hasło od zagadnienia w alki rewolucyjnej, prze
ciwstawiając go w istocie rzeczy walce klasowej. _
Logiczną konsekwencją postawy Piłsudskiego i piłsudczyków byl związanie ich „niepodległościowych wysiłków” me z rm olucyjnym ru
chem robotniczym, ale z którymś z impenalizmow rozbiorczych 1 rz dując że dojść musi do konfliktu wielkich mocarstw imperialistycznych, Piłsudski chciał jak nowoczesny kondotier ofiarować temu z P ^ s tw wo jujących, które znajdzie się w obozie przeciwników Rosji - swoją wsp pracę i swój materiał ludzki. Koncepcja Piłsudskiego me miała mc wspól
nego z socjalizmem, nawet w takim ujęciu, w jakim hasło walk, o mc podległość Polski ujmował program zjazdu paryskiego. W gruncie rzecz) właśnie koncepcja Piłsudskiego przyświecała większości przywódców ów
czesnej PPS-Frakcji i galicyjskiej PPSD. . , , . Toteż w tym świetle odsłania się mimo jego pozornej paradoksalnos,, głębszy sens następującego faktu: partia, która me docenia a n^ C
postulatów wyzwolenia narodowego w walce pro ctariatu ’ przyczyniła się obiektywnie w istotnym stopniu do przywrócenia w
„LpudiigloSci, nic zaś .partia, t ó r , o tej niepodległość, bet przerwy
de-klamowała — PPS-Frakcja. . , .
Bo SDKPiL czynnie uczestniczyła w ruchu rewolucyjnym ro yj . wiązała rewolucję polską z rewolucją rosyjską. Niepodległość I o k k i stała
ą ... • K • _ i af7nIe dlatego, że Wielka Rewolucja prole-się zaś możliwa jedynie i wyłącznie aiategu,
tariacka obaliła w Rosji carat. A nic dlatego, ze Piłsudski i piłsudczy.y 2 J
wespo! z frakcją rewolucyjną zawierali sojusz z imperializmem-austro- nwmieckim i nie dlatego, że dwaj monarchowie łaskawie proklamowali niezawisłość Polski w listopadzie 1916 r. ■
Wybuch rewolucji bolszewickiej w Rosji wzmógł oczywiście nienawiść kierownictwa PPS do Rosji. Do czynnika nacjonalistycznej nienawiści wobec Rosji dołączy! się czynnik ideologicznej wrogości partii na wsk-oś ugodowej i reform,stycznej wobec pierwszego państwa rewolucyjnego , proletariackiego. PPS bardziej niż inne partie Międzynarodówki Socja
listycznej poczuła się zagrożona falą rewolucyjną, wzniesioną przez prze
wrót listopadowy. Bardziej też niż inne partie socjalistyczne świata zaan
gażowała się w kontrrewolucyjnej interwencji. Tą karta z dziejów przed
wojennej PPS wymaga jeszcze przepracowania. W sumie'trzeba stwier
dzić, ze w momencie upadku drugiej Rzeczypospolitej kierownictwo PPS tkw iło na skrajnie prawicowym skrzydle ruchu socjalistycznego.
Stosunek do kapitalistycznego państwa polskiego i stosunek do Związ
ku Radzieckiego charakteryzowały ówczesne kierownictwo PPS w bar
wach bardzo czarnych..
Nie jest przeto rzeczą przypadku, że lewicą socjalistyczna, która za
częła się ujawniać w PPS w ostatnim dziesięcioleciu przedwojennym, fo r
mowała się przede wszystkim na dwóch elementach ideologicznych. Jed
nym było przyjęcie za podstawę ideologiczną marksowskicj teorii państwa, drugim walka o pozytywny stosunek do ZSRR.
W rozwoju ideologicznym polskiej lewicy socjalistycznej lat trzydzie
stych marksowska teoria państwa i leninowska teoria imperializmu ode
grały rolę decydującą. ! rzeba zresztą stwierdzić, że drogę od Marksa do Lenina przebywaliśmy etapami. W okresie formowania się naszych poglą
dów lewicowo-socjalistycznych ciążył np. na części lewicy socjalistycznej austro-marksizm, a w szczególności w pływ y Maxa Adlera.
Było niezwykle pomyślną okolicznością, że formowanie się ideologiczne polskiej lewicy socjalistycznej odbywało się na gruncie krystalizowania się słusznego — mimo pewnych wahań — stosunku do zagadnień najbardziej kluczowych teorii socjalizmu: do klasowego charakteru państwa i do im
perialistycznego charakteru kapitalizmu naszej epoki. Te dwa elementy teoretyczne, jakkolwiek nie obejmujące całości problematyki socjalistycz- nej, były jednak dosc ważkie, by wyraźnie zakreślić linię podziału pomię
dzy prawicą socjalistyczną a lewicą i uchronić tę ostatnią od rozpuszcze
nia się w mętnej i niebezpiecznej przez to frazeologii radykalnej, jaka za
czynała się w tym okresie krzewie na zachodzie Europy, że wspomnimy tylko de Mana.
Pełniejszy wyraz tych poglądów polskiej lewicy socjalistycznej znalazł Się w projekcie'programu lewego skrzydła PPS, przedłożonego Kongresy w i Radomskiemu jako kontrprojekt do platform y Niedziałkowskiego
^ Z a n h n jednak poglądy owe znalazły wyraz tak. opracowany, wykuwały się i dojrzewały w poszczególnych grupach i ośrodkach ew!cy s o lis ty e z -ncj, z .Lewym Torem , Płomieniami, grupą zoliborską Prochn , ZNMS-em i krakowskim O M TUR-em na czele. Żywą tresc wkładała zas w te sformułowania akcja lewicy socjalistycznej, zmierzająca juz w a
dzie, gdzie tylko miała jakieś w pływy, do montowania opozycji przeciw ko kierownictwu PPS i budowania jednolitego frontu na poszczególny
odcinkach działania. .. . . .
Z tych zasadniczych założeń programowych lewicy socjalistyczne, _ .-pływały już konkretne wskazania polityczne - stosunek do zagadnienia wojny, do sprawy mniejszości narodowych, do problemu lu t ów kolonia -
nych, a przede wszystkim do Związku Radzieckiego:
Z perspektywy widać, że brakło oczywiście tym wszystkim sformuło
waniom precyzji teoretycznej marksizmu - leninizmu, że tk w iły w men najprzeróżniejsze sprzeczności, że działały hamulce polityczne, wyrasta-ą- ce na tle silnego mimo wszystko związku z PPS ówczesną i jej tradycją oraz z Międzynarodówką Socjalistyczną. Może najsilniej ważyła na u- żym odłamie ówczesnej lewicy polskiej chęć poszukiwania tzw. trzeciej drogi pomiędzy reformizmem a komunizmem (tzw. D ritte Bewegung), której nic należy utożsamiać z dzisiejszą „trzecią silą", która jednak Dy
la wyrazem chwiejności i niekonsekwencji szczerej lewicy, socjalistycznej.
Mimo jednak te wszystkie obciążenia i hamulce polska lewica socjalis
tyczna w momencie wybuchu wojny była dostatecznie silnie uzbrojona ideologicznie, by nie zagubić się na manowcach i znaleźć własną drogę, która z czasem wyprowadziła polski ruch socjalistyczny na szero i je no litofrontow y szlak marszu do jedności ruchu robotniczego , do socjalizmu.
N ie jest oczywiście naszym zadaniem kreślenie historii lewicy socjahs tycznej w okresie okupacji. Nie była to bynajmniej prosta lima rozwojo
wa od tych pozycji, które lewica zajmowała przed wojną, do tych, na ja
kich znalazła się po wyzwoleniu. I tu następowały procesy uwsteczniają- o“ które działały hamująco na rozwój m y lił lew,cowo-s„c,aUstyczneb Atmosfera klęski i krzywdy narodowej ułatwiała wprawdzie mtateczny porachunek z przeszłofclą Polski burżuazyjno-obszarmczej, która tej c T l była winowajcą, ale z drugiej strony stwarzała cały kompleks u,azow stanowiących znakomitą pożywkę dla rozkwttu nacjonalizmu, a nawa
25
szowinizmu. Prawicowi przywódcy przedwojennej PPS wyhodowali też na tej pożywce najbardziej zwyrodniałą formę prawicowego socjalizmu—
W R N . Lewica socjalistyczna, broniąc się przed tego rodzaju wpływami — zdołała wykrystalizować własną linię. Nie była ona jednak ani jasna, ani prawidłowa. Można tu było wyczuć nalot wszelakich ideologii. Sprawa C KL-u np. jest dobrą ilustracją, jak ciężko było części lewicy socjalistycz
nej odnaleźć właściwą drogę nawet wtedy, kiedy w ruchu robotniczym działała już PPR i lątwiej było o korektywę polityczną przez właściwą ocenę roli tej partii. Stopniowo jednak — właśnie dzięki współpracy z PPR— lewicowy odłam polskiego ruchu socjalistycznego, po otrząśnię- ciu się za- pomocą rozłamu z wpływów CKL-u lub agentur londyńskich — RPPS znajduje właściwe podejście do zagadnienia jednolitego frontu, do zagadnienia walki o władzę, do sprawy frontu demokratycznego i do ZSRR. '
Odrodzona PPS powstała na bazie ideologicznej przedwojennej lewicy socjalistycznej i doświadczeń politycznych RPPS z okresu wojny i oku
pacji. Nie była to ideologia o charakterze zwartym, ani nie miała gruntow
nej podbudowy teoretycznej. Z przedwojennych zdobyczy ideologicznych lewicy socjalistycznej PPS odrodzona odziedziczyła niewątpliwie mark"
sowskie pojmowanie teorii państwa. Dzięki temu od samego początku par
tia jako całość uniknęła takiego podejścia do zagadnienia władzy i reform społecznych, jakie reprezentowała PPS w roku 1918.
Utrzymanie władzy i natychmiastowe przeprowadzenie podstawowych reform społecznych, decydujących o klasowej treści odrodzonego państwa polskiego, było nienaruszalnym kanonem postawy nowej PPS po wy
zwoleniu.
Przyjmując zasadniczo tego rodzaju stosunek do zagadnienia władzy i reform społecznych, partia nie uchroniła się jednak w praktyce od po
sunięć i wystąpień politycznych, które były właściwie zaprzeczeniem tego zasadniczego stanowiska. Deklaratywnego stwierdzenia „władzy, fabryk i ziemi nie oddamy" nikt wprawdzie oficjalnie w odrodzonej PPS me kwestionował (jednym z nielicznych przedstawicieli dawnej PPS, który miał odwagę nawet to zakwestionować publicznie, byl Żuławski) — ale znaczny odłam partii nie ukrywał swej niechęci wobec tych organów wła
dzy ludowej, które były w pierwszej linii walki z kontrrewolucją. Nie jest tajemnicą, że Ministerstwo Bezpieczeństwa i jego organy, że Komisje Spe
cjalne i inne społeczne organy walki klasowej, powołane do obrony
wła-dzy i gospodarki państwa ludowego, były pod silnym obstrzałem wie u działaczy odrodzonej PPS, i równie wielu krzyw iło się na te mstytucje po katach, wprowadzając w partii zamęt nie tylko organizacyjny ale i l e olomczny. W ten sposób mimo znacznego zbliżenia się partu do teoretycz- nie°słusznej postawy w stosunku do zagadnienia władzy . klasowej treści państwa - niezależnie od poszczególnych błędnych dociekań pra tyczna polityka wielu działaczy PPS była często zaprzeczeniem rewolu
cyjnej linii. Zdrowy trzon .kierownictwa partyjnego musiał przezwycięzac wiele trudności i oporów w tej dziedzinie. _ ,
Ani przedwojenna lewica PPS-owska ani RPPS me zdołały dojsc o właściwego zrozumienia roli partii w procesie rewolucji i budownictwa socjalistycznego. Konsekwencją tego było przejęcie zresztą w sposób nie
zupełnie świadomy założenia żywiołowości procesów rewolucyjnych i automatyzmu ewolucji demokracji ludowej w kierunku socjalistycznego ustroju gospodarczego i politycznego. Ten balast „luksemburgizmu po^
mieszany z nieprzezwyciężonymi tradycjami reformistycznymi, jak juz podkreślałem, nie był formułowany w sposób literalny. Ciążył jednak nac całą linią partyjną w braku sprecyzowanej teorii rewolucji oparte, na za
łożeniach marksizmu - leninizmu. Na szczęście w naszym wypadku dzia
łała nie tylko żywiołowość procesów ale i bratnia PPR. _
Pakt że przedwojenna ani wojenna lewica socjalistyczna me zdołała w procesie swej ewolucji ideologicznej dojść do konsekwentnie rewolu
cyjnej postawy i przyjąć za swą ideologię marskizmu-lenin.zmu (nie w c h o d z ą w problem, czy to było w ogóle możliwe w warunkach przedwojennych) zaciążył na dalszym rozwoju odrodzone, 1 1 N
W luki teoretyczne, nie wypełnione wyraźną treścią, zaczęły się wcis ac przeróżne teorie i teoryjki formułowane ad hoc, bądź też rodzące się na tle starych, nie przezwyciężonych do końca ciągotek prawicowych, opo.- tunistycznych i nacjonalistycznych. T o pewnym czasie bagaż ideologiczny odrodzonej PPS wzbogacił się o nie lada ładunek, którego ciężar coraz bardziej mógł przytłaczać politykę partii i groził zepchnięciem je, ze szlaku, którym winna była kroczyc, jako jedna z partii po stiej rewo u j
Może najfatalniej zaciążył tu brak teoretycznego wypracowania drogi do socjalizmu w demokracji ludowej, a przede wszystkim brak analizy sa
mego ustroju demokracji ludowej. Różność tego ustroju od demok«c, burżuazyjnej była oczywista. Niewątpliwa była tez o miennosc polskiej od drogi radzieckiej. Oczywiście, analizując tę odmienność na-L , „ ’ . w , P ^ a ć , * ,
klasowych zarówno w kraju, jak i w skal ę y
i 27
pamiętać, że potęga zwycięskiego kraju rewolucji socjalistycznej chroniła Polskę przed niebezpieczeństwem interwencji imperialistycznej, a tym samym paraliżowała potencjalne siły kontrrewolucji polskiej, która bez pomocy z zewnątrz nie mogła marzyc o podważeniu władzy ludowej.
Innym i słowy, demokracja ludowa w Polsce i innych krajach tej części Europy kształtowała się tak a nie inaczej nie tylko na skutek specyficz
nych warunków rozwojowych, ale w niemniejszej mierze dlatego, że proletariat rosyjski w najtrudniejszych warunkach zdołał przed 30 laty utrzymać się dzięki dyktaturze proletariatu przy władzy, a następnie zbu
dował państwo socjalistyczne, które w ciężkiej ale zwycięskiej wojnie po
konało Hitlera.
Gdyby nie ten wyjątkowo pomyślny układ stosunków międzynarodo
wych — rewolucja polska byłaby oczywiście narażona na znacznie bar
dziej zajadłą walkę z wrogiem wewnętrznym i zewnętrznym i dla reali
zacji swych zadań musiałaby szukać innych form.
Znaczny odłam odrodzonej PPS niezbyt jasno zdawał sobie z tego wszystkiego sprawę.
Wskutek braku słusznej teorii rewolucyjnej w szeregach PPS krzewie się począł pogląd, że demokracja ludowa jest czymś pośrednim pomiędzy dyktaturą proletariatu a demokracją mieszczańską. Wulgarna socjologia pseudosocjalistyczna zaczynała nawet stawiać demokrację ludową po wyżej wszystkich znanych form ustrojowych, widząc w niej szczęśliwą kombinację „najlepszych cech ustroju parlamentarnego i ustroju dykta
tury proletariatu. Demokracja ludowa jako taki „zło ty środek ustrojowy traktowana była jako „najtańsza droga do socjalizmu". A przejście od demokracji ludowej do socjalizmu wyobrażano sobie jako swego rodzaju automatyczny proces wrastania w socjalizm.
Krzewieniu się tej teorii sprzyjał niezmiernie napływ do szeregów par
tyjnych licznych grup WRN-owskich, które przyniosły ze sobą nawyk reformistycznego myślenia. Znalazłszy się mimo a nawet, jak niektórzy, wbrew swej w oli w ustroju rewolucyjnym, jakim jest demokracja ludowa, usiłowali stępić jego rewolucyjne ostrze, uczynic bardziej „pokojowym , szerząc pogląd co do możliwości automatycznego przejścia czy wrastania w socjalizm, stopniowo, ewolucyjnie, a przede wszystkim b e z w a l k i k l a s .
Prawicowcy w odrodzonej PPS starali się zupełnie wyeliminować walkę klas ze sfery rozumowań politycznych. Szczególnie duże spustoszenia powstały na tym tle na odcinku polityki gospodarczej. Ustrój gospodarki trójsektorowej potraktowano równic błędnic, jako cos niezmiennego
•
i ustalonego raz na zawsze. Powstał kierunek m y t ó a u w a i ^ gospo
darkę trójsektorową za skończony tzw „model gospodarczy. } . tz w . model polski. Znowu wyższa rzekomo form a rozwojowa „górująca nad obu ustrojami, nad kapitalistycznym i nad socjalistycznym.
Z tego założenia wypływają dwie tendencje. Jedna ‘ ten model" jako najwyższe osiągnięcie ustrojowe i popierać równomier y rozwój trzech sektorów, łudząc się, że tą drogą da się
wy podział dochodu narodowego. O tym, że teoria ta prowadź do zaU mania „ równowagi" między S to ra m i i do . kaoimlistycznych — teoretycy owego modelu me mysie U. Un
również zapomnieli o walce klas 1 dlalektyce procesów spolecznyc . Tendencja droga w yrażał, pogląd, że gospodarka
etapem tylko na drodze do socjalizm», lecz sadz,la opaczme ze wal (
etapem tylko na drodze do socjalizm», lecz sadz,la opaczme ze wal (