M arian Spychalski
O jedność tradycji Zjednoczonej Partii
i
Zagadnienie tra dycji rna szczególną wagą dla polskiego ruchu ro
botniczego. Nasza walka o jedną partię klasy robotniczej jest w alką o jedną m arksistow sko-leninow ską ideologię partii. Jest to w alka o jedność klasy robotniczej 0 /jej wychowanie jako czołowej siły mas pracujących, całego narodu. Proces w alki o jedną partię klasy robotniczej jest powiązany z walką o jednolitą ocenę tra dycji, o ustalenie, ja kie są korzenie ideologiczne polskiego ruchu robotni
czego. Tradycje są nieodłączną częścią ideologii p a rtii; tradycje pol
skiego ruchu robotniczego są ściśle związane z marksistowsko r le
ninowską oceną naszej przeszłości. Jedna partia musi posiadać je d nolitą ocenę tradycji.
Przeżywamy końcowy etap w ieloletniej w alki w łonie polskiego ruchu robotniczego o jedynie słuszną ideologią, o jedynie słuszną politykę klasową ; polityczne form y władzy klasowej proletariatu;
0 partię, jako zdyscyplinowany, bojow y i czołowy oddz.iał klasy ro
botniczej w walce o- wyzwolenie proletariatu i mas pracujących. Na
sza tradycja jest nieodłącznie związana z walką międzynarodowego proletariatu, z głów nym i siłami rew olucji — rosyjską klasą robot
niczą oraz z rew olucyjną partią tej klasy, kierowaną przez Lenina 1 Stalina. T radycje rewolucyjnego n urtu w polskim ruchu robotni
czym związane są z tradycjam i WKP(b).
Zagadnienie przedstawia się następująco: w okresie im perializm u centrum rew olucji, ośrodek nowej epoki rozwoju ludzkości i świa
towego postępu przesunął się na wschód, do Rosji. Klasa robotniczą Rosji i je j partia' oraz je j kierow nicy wysunęli się nd czoło w no
w ym okresie w a lki o władzę proletariatu i budowę socjalizmu. O d tąd zagadnienie w a lki klasy robotniczej w każdym kra ju wiąże sie
7. w alką tej głów nej siły postępu, wiąże się z m arksizm em - le n i- nizmem, z rzeczywistością Zw iązku Radzieckiego, tworzoną przez
W KP(b) z Leninem i «Stalinem na czele. Stosunek w a lki klasy ro
botniczej w poszczególnych krajach do w alki rosyjskiego proletaria
tu stanowi m iernik oceny każdej p a rtii robotniczej, je j tra d y c ji jako tra d y c ji rew olucyjnych, . postępowych, m arksistowskich, jako tra d y c ji samodzielnej w a lk i klasy robotniczej na czele mas ludowych o władzę, o ustrój socjalistyczny.
Trzeba w yraźnie widzieć, że w ka żdym .kraju istnieją określone,- rew olucyjne tradycje klasy róbotniezej i istnieją tradycje burżuazji.
Tradycje oportunizm u I nacjonalizmu me są żadnymi „pośrednimi tradycjam i, lecz są tradycjam i w pływ ów burżuazji na klasą robot
niczą, w p ły w y zaś te realizowane są za pośrednictwem p a rtii socja demokratycznych, oportUrustycznych i nacjonalistycznych. Do tia - d y c ji' ruchu robotniczego należy wiąc w alka z burżuazją oraz.
z wszystkim i objawam i oportunizm u w szeregach klasy robotniczej.
Zadanie polega na tym , by zdemaskować do końca w p ły w y ideo
lo g ii burżuazyjnej na masy ludowe, w p ływ y, których nosie.e em w Polsce przede wszystkim była PPS. Trzeba odsłonić istotę rzeko
mo „ogólno-narodowych“ oświetleń tra dycji, maskujących an y u- dowe i szowinistyczne oblicze burżuazji, by zdemaskować je j niena
wiść do międzynarodowego ruchu robotniczego i przede wszystkim do rewolucyjnego ruchu robotników rosyjskich, Trzeba wydobyć na ja w i oświetlić tradycje w a lk i robotników polskich, którzy pro
w adzili masy ludowe i cały naród do wyzwolenia społecznego i naro
dowego w ścisłej łączności z rosyjską klasą robotniczą i światow ym i siłam i postępu.
W walce ideologicznej, prowadzonej przez naszą partię w w y n ik u Lipcowego i Sierpniowego Plenum, jako główne niebezpieczeństwo dla ruchu określone zostało odchylenie prawicowe i nacjonalistyczne, zaś jako jego podstawowa przyczyna — oportunizm w walce klaso
wej. Oportunizm był głów nym niebezpieczeństwem dla pol
skiego ruchu robotniczego w ciągu całej jego historii, pra- wicowość i nacjonalizm, których nosicielem było prawicowe k e- row nictw o PPS, stanow iły głów ny wyraz tego oportunizmu. W alkę z oportunizmem i nacjonalizmem utrudniało sekciarstwo i lewactwo rewolucyjnego n u rtu polskiej klasy robotniczej. Sprzyjało to w p ły polskiego ruchu robotniczego nabrało w ie lk ie j wag! ideologicznej i politycznej. Oczyszczenie tra d y c ji z ocen prawicowych i nacjonali
stycznych jest szczególnie ważnym i aktualnym zadaniem w walce o jedność ruchu robotniczego, w procesie budowania zjednoczonej p a rtii klasy robotniczej. Jest to ty m bardziej ważne, że w naszych warunkach odchodzenie od podstaw ideologicznych p a itii.
z ideologią marksistowsko-leninowską ujaw nia się szczego nie właśnie jv zagadnieniu oceny tra d ycji. Te szkodliwe tendencje w y
i K PP — w kładu w walkę o społeczne S narodowe wyzwolenie.
Te tendencje znajdują wyraz w próbach oderwania PPR, tra d y c ji je j w a lk narodowo - wyzwoleńczych od w a lk je j poprzedniczek, co stanowi próbę oderwania PPR od podstaw marksizrnu-leninizrnu.
Te tendencje wyrażają się w próbach kultyw ow ania i pogłę
biania nacjonalistycznej, antyrew olucyjnej, i antyradzieckiej tra.
d ycji PPS w szeregach PPS - owskich.
W spólnym aktualnym zadaniem obu p a rtii PPR i PPS jest wspól
na uporczywa walka o słuszną, m arksistowsko-leninowską ocenę tra d y c ji zjednoczonej p a rtii. Zagadnienie tra d y c ji było i jest głów
nym hamulcem uruchom ionym przez WRN w celu powstrzymania ideologicznego dojrzewania PPS. G lo ryfika to rskie ujęcie nacjona
listycznej tra d y c ji PPS służy tu do podważenia pozycji lew icy pe- pesowskiej, stającej na gruncie ideologii marksistowsko-leninow
skiej, na gruncie w łaściw ej oceny tra d y c ji. ✓
Aż do ostatniego okresu — kiedy kierow nictw o PPS przeszło w ręce szczerych zwolenników jedności — obserwowaliśmy g lo ry fik a cje przeszłości 50 lat, tego, co prawica PPS nazywała „w a lk ą o nie
podległość“ , obserwowaliśmy wychow yw anie mas pepesowskich w poczuciu dumy, właśnie z tych tra d y c ji, będących faktycznie tra - dycjam i nacjonalistycznym i i oportunistycznym i, stwierdzaliśm y brak ostrej i zdecydowanej k ry ty k i tej postawy. T ylko działalność lewicowych, proletariackich i jednolitofrontow ych elementów PPS jest istotnym wkładem w w alkę polskiej klasy robotniczej i ta działalność powinna być przedmiotem dum y wspólnej p a rtii.
Z drugiej sttony nasza partia, przemilczając pcenę tra d y c ji i je j ideologicznych podstaw, przez to samo odrywała wychowanie partu od właściwego ideologicznego podłoża. W ytw orzyła się na ty m od
cinku próżnia, którą ty m g o rliw ie j w yp e łniały elementy ideologicz
nie mętne, oportunistyczne lub wręcz wrogie klasowo.
• • •
Istota problemu tra d y c ji tk w i w h isto rii w a lk i klasowej proleta
ria tu polskiego i jego czołowych, zorganizowanych sił o kierunek m arksistowsko-leninowski:
a) o jedność w a lk i międzynarodowej klasy robotniczej na czele mas ludowych przeciwko burżuazji i im perializm ow i
b) o jedność w a lk i klasy robotniczej na czele mas ludowych w k ra ju przeciw własnej burżuazji.
Obydwa tory w a lk i łączą się ściśle. T ylko ścisła łączność w alki pol
skiej klasy robotniczej z walką* międzynarodowej klasy , robotniczej określa prawidłowość naszego rozwoju. Nie można oderwać tra d ycji naszej w il k i wyzwoleńczej od w alki międzynarodowej. Internacjo
nalizm w naszej epoce ma swój konkretny i zasadniczy wyraz.
Istota stosunku do Internacjonalizm u wyraża się w stosunku do ZSRR, w w ięzi klasowej z pierwszym w h is to rii zwycięskim k ra jem socjalizmu, w zrozumieniu czołowej i przodującej ro li p a rtii kierującej państwem socjalistycznym, p a rtii wychowanej i kiero
wanej przez .Lenina i Stalina, oraz w pełnym zrozumieniu rozwoju m arksizm u w now ej epoce. Wyrazem te j epoki jest leninizm marksizm okresu im perializm u i zwycięskiej re w o lu c ji socjalistycz
nej, m arksizm okresu zwycięskiego socjalizmu i powszechnego k r y zysu kapitalizm u.
Od samego zarania ruchu pro leta ria t polski w alczył o swą samo
dzielność w stosunku do burżuazji oraz o przodującą rolę w masach ludowych. Swoją w alkę wiązał on z rew olucyjną w alką postępo- , wych sił Rosji, zawsze najbliższych nam w międzynarodowym r u chu robotniczym. Od samego zarania ruchu burżuazja polska zmie
rzała do oderwania “w a lk i polskiej, klasy robotniczej od międzyna
rodowego ruchu robotniczego, do je j podporządkowania i w y k o rz y stania dla ,swoich celów. To dążenie ciąży na przeszłości PPS. Z gó
rą 50-letnia przeszłość w p ływ ó w p raw icy w kie ro w n ictw ie Polskiej P a rtii Socjalistycznej to zakorzeniony socjaldemokratyzm o szcze
gólnym w warunkach polskich, nacjonalistycznym i szowinistycz
nym zabarwieniu, w ykorzystujący trójzaborow ą niewolę narodu polskiego i jego klasy robotniczej. /
Po re w o lu cji 1917 ro ku ; kiedy nadzieje klasy robotniczej wszyst
kich narodów . związane b y ły z w alką p ro leta ria tu radzieckiego, głów ny ogień burżuazji skierowany został przeciwko ruchow i i idei solidarności z rew olucją rosyjską.
V I I
Demokracja ludowa w Polsce rozw ija się i umacnia jako form a władzy klasy robotniczej na czele mas pracujących. Umocnienie je j postępuje naprzód wraz z rozwojem politycznym klasy robotniczej i je j partii.
Najdonioślejszą sprawą ostatniego okresu jest dla klasy robotni
czej, dla mas pracujących, sprawa jedności obu p a rtii PPR i PPS, ostateczna lik w id a c ja rozbicia w polskim ruchu robotniczym, całko
w ita likw id a cja w p ływ ó w ideologicznych burżuazji na klasę robot
niczą. , .
Zadanie to jest realizowane w ostrej walce klasowej z w p ływ a m i burżuazji, która za wszelką cenę stara się rozbić narastającą jed
ność polskiego ruchu robotniczego i jego rosnące poczucie łącznoś
ci z m iędzynarodowym i siłami postępu.
„A le im g o rliw ie j starają się rządy i burżuazja wszystkich k ra jó w powaśnić robotników i poszczuć jednych przeciw drugim...
tym bardziej palący jest obowiązek świadomego proletariatu oca
lenia swej zwartości klasowej, swego internacjonalizm u, swych 37
przekonać socjalistycznych woSec rozpasańla szowinizmu „p a trio tycznej“ k lik i burżuazyjnej wszystkich krajów . Wyrzeczenie się tego zadania oznaczałoby ze strony świadomych robotników, w y
rzeczenie się wszystkich sytych dążeń wyzwoleńczych i demokra
tycznych, nie mówiąc już o socjalistycznych“ '1).
Nie przypadkowo właśnie w tym now ym okresie w a lk i klasowej w Polsce u ja w n iły się również w części kierow nictw a PPR klasowo obce tendencje w postaci odchylenia prawicowego i nacjonalistycz
nego. Rzecz charakterystyczna, że prawicowe i nacjonalistyczne błędy tow. Wiesława w odniesieniu do zagadnienia jugo-słowian- skiegoj do zagadnienia przebudowy wsi,, do'■walki klasowej, do B iu ra Inform acyjnego, ja k również zasad łączenia się z PPS —- u ja w n iły się przede wszystkim w sformułowaniach, dotyczących ideo o- gicznych tra d y c ji obu partii. U podstaw tych -błędów leżał nacjona
lizm jako przeciwstawienie internacjonalizm u, co w epoce zw y
cięstwa socjalizmu w ZSRR oznacza niedocenianie'roli -więzi ideo
wej, z W KP(b), niedocenianie doświadczeń i przodującej ro li te j par-Zarówno dla mas peperowskich ja k i pepesowskich jest rzeczą bezsporną, że ścisłe współdziałanie obu p a rtii w ostatnim okresie od powstania K R N dało poważne zwycięstwa i sukcesy w walce, o umocnienie władzy ludowej w naszym k ra ju . Było to tak bezspor
ne a pragnienie jedności w masach było tak. w ielkie, ze wsze.kie próby elementów prawicowych i nacjonalistycznych, zmierzające do podważenia jedności kończyły się niepowodzeń:em. Próby te zo
stały sparaliżowane dzięki w ysiłkom kierow nictw a \ masy człon
kow skiej PPR, ja k również dzięki w ysiłkom iew icy PPS i robotni
ków w tej p a rtii. Usunięte zasadniczo od kierow nictw a partyjnego prawicowe elementy PPS nie zdołały, podważyć jedności działania Pierwszy etap na drodze do lik w id a c ji rozbicia, do lik w id a c ji w a lk i obu p a rtii robotniczych, został urzeczywistniony.
Nie znaczy to, aby w PPS nie Było już wahań, często nawet bar
dzo niebezpiecznych, nie znaczy to, by prawicy me udawało się nie
jednokrotnie poważnie w pływ ać na p olitykę PPS. Podstawa w p ły w ów ideologicznych praw icy wywodzi się z w ieloletnich, na dzie
siątkach lat “opartych, tra d y c ji oportunizmu. Prawica korzystała tu z fa k tu istnienia niejasności w zagadnieniach tra d ycji, z braku krytycznego ich naświetlenia,' prawica wydobywała z powodzi m gławicowych sloganów o „niepodległości i socjalizmie' frazesy o wyraźnych tendencjach szowinistycznych, anty robotniczych,
anty-J / I 1 _________ JL_________ « A D T 3 C T T t r o l I H k l a
-radzieckich. Toteż ci co próbowali powstrzymać PPS od w alki sowej, ci co pragnęli widzieć ją jako partię nieondetaracką, m ów i
li szczególnie wiele o tradycjach tej partii, g lo ry fik o w a li je i
vryno-• ) Lenin, Dzieła wybrane, Wyd. polskie t. v str. t135
s ili jako jedyne w a rto M polskiego nicS u robotniczego, przeciwsta
w iając je tradycjom zarówno rewolucyjnego ruchu robotniczego Polski, ja k i tradycjom międzynarodowego ruchu rewolucyjnego.
Jest faktem, że tolerow aliśm y dotychczas niejasność w zagadnie
niach tra dycji. N ie w ą tpliw ie przejawem odchylenia prawicowego i nacjonalistycznego było zaniedbanie wychowania m ilionow ych szeregów p artyjnych w tym duchu, by poznały wiaściwe źródła ru chu robotniczego, by zrozum iały jego rozwój,, jego nieustającą cią
głość, jego zwycięstwa, jego niew ątpliw e błędy i wahania, jego 70- e- tnią w alkę z w p ływ a m i ideologii burżuazyjnej na ruch robotniczy.
Polski ruch rew olucyjny b y ł w ciągu całego swego istnienia zw ią
zany z w alką proletariatu rosyjskiego, te j czołowej siły re w o lu c y j
nej okresu im perializm u, b y ł związany z rew olucyjną partią tego proletariatu, współdziałał z w ie lk im Leninem i Stalinem w walce przeciwko oportunizm ow i i walcząc o wyzwolenie proletariatu pol
skiego, polskich mas ludowych, nie odryw ał te j w a lk i od w a lk pro
le ta ria tu rosyjskiego. H istoria potwierdziła, że bez względu na błę
dy i wahania w szeregu kw e stii na które w skazywali Lenin i Sta
lin — było to jedynie słuszne stanowisko.
Oportunistyczna i nacjonalistyczna ocena tra d y c ji polskiego ru chu przejaw iała się często w ostatnim okresie jedności działania PPR i PPS w form ie nieklasowego i niemarksistowskiego ujęcia tra dycji, jako swoistego zlepka internacjonalistycznych tra d y c ji n u rtu rewolucyjnego (Proletariatu, S D K P iL i K P u ) oraz „niepodległoś
ciowego“ n u rtu PPS. B yło to z gruntu fałszywe, oznaczało to oder
wanie się od istotnych tra d y c ji polskiej klasy robotniczej w je j walce z burżuazją o swe narodowe i społeczne wyzwolenie.
T y lk o w rezultacie pewnego ugięcia się pod naciskiem w pływ ów praw icow ych i nacjonalistycznych — nic albo praw ie nic w sprawie tak ważnej dla wychowania i uzbrojenia ideologicznego szeregów p a rtyjn ych PPR nie zrobiła. N iektóre wystąpienia w tej dziedzinie b y ły z gruntu niesłuszne i nosiły piętno odchylenia prawicowego i nacjonalistycznego (np. przemówienie tow. Wiesława w rocznicę śmierci Mariana Buczka, które faktycznie było wyrazem ulegania w pływ om i poglądom, forsowanym przez prawicę PPSh .
Naszym obowiązkiem jest całkow ite w ykorzenienie .0<l e” y tra d y c ji i w yrów nanie ogromnej lu k i powstałe i wrkutez: z
nia w wychowaniu szeregów partyjnych na rew olucyjnych tra d y cjach ruchu międzynarodowego. B r d 'e to również p •...•.¡■ivvo.vym obowiązkiem Zjednoczonej P artii, albowiem nieświadome c ciąg c-ści historycznej i tra d y c ji w alk w ruchu roooinic/.ym .1- ’ ...yw<a na k tó re j burżuazja zaszczepia klasie robotn czej m ewim ę we v .a - sne siły.
i 39
rj-„Rzecz najważniejsza — uczy Stalin — do któ re j dąży burżua- zja wszystkich • krajów i je j reformistyczne pachołki, polega na tym , żeby w ykorzenić w klasie robotniczej wiarę we własne siły, wiarę w możliwość i niechybność je j zwycięstwa i ty m samym u trw a lić na w ie ki niewolę kapitalistyczną. Albow iem burżuazja wie, że jeżeli kapitalizm nie został jeszcze obalony i wciąż jeszcze istnieje, to zawdzięcza on to nie swym zaletom, ale temu* że pro
le ta ria t nie ma jeszcze dość w iary w możliwości swego zwycięstwa.
Nie można powiedzieć, że starania burżuazji w ty m kierunku nie odniosły żadnego skutku. Przyznać należy, że burżuazji i je j agen- torm wśród klasy robotniczej udało się do pewnego stopnia za
tru ć , duszę klasy robotniczej jadem zwątpienia i niew iary. Jeżeli sukcesy klasy robotniczej naszego k ra ju , jeżeli je j walka i zw y
cięstwo posłużą do tego, by zagrzać ducha klasy robotniczej k ra jó w kapitalistycznych i wzmocnić W niej w iarę we własne siły, w iarę w swoje zwycięstwo, to partia nasza może powiedzieć, że pracuje ńie nadaremnie. N ie ulega wątpliwości, że tak się właśnie
stanie“ *). f
Przejaw y n ie w ia ry i wahań w yn ik a ją i z tego, że niedostatecz
nie uczyliśmy członków naszej p a rtii, naszą klasę robotniczą na doświadczeniach historycznej w a lki, jaką toczyli i toczą nadal ludzie radzieccy, prowadzeni przez przodującą w skali światowej partię W KP(b) i kierow ników światowego postępu ze Stalinem na czele.
Niedostatecznie uczyliśm y ich, że przewodnictwo W KP(b) w ynika stąd, iż marksizm -ieniwizm stał się rzeczywistością na jednej szó
stej k u li ziemskiej, rzeczywistością, obejmującą setki m ilionów lu dzi, że ustrój ien rozgrom ił najbardziej zaciekłe siły im perializm u.
Niedostatecznie uczyliśm y naszą partię, nasze masy pracujące że w w y n ik u tego zwycięstwa klasa robotnicza w szeregu kra jó w przepędzPa kapitalistów , zbudowała demokrację ludową i w opar
ciu o doświadczenia ZSRR .buduje socjalizm, że osiągnięcia i zw y, cięstwa państwa socjalistycznego zagrzewają do w a lk i o socjalizm m ilio n y najbardziej oddanych bojow ników - kom unistów i uczci
wych socjalistów, którzy powstali do boju z kapitalizm em w obronie swych kra jó w i narodów przed im perializm em anglosaskim i socja.- szowinistami spod znaku II Międzynarodówki.
I I I
Na fali nowej epoki socjalizmu wyrósł now y ustrój dem okracji lu dowej. I my jesteśmy w tej szczęśliwej sytuacji, że budujem y socja
lizm. Ale w ustroju naszym są jeszcze klasy wrogie socjalizmowi, jest jeszcze ęlość szeroka baza materialna, ideologiczna i ludzka, której główną siłę stanowią kapitalistyczne elementy na wsi. Ciągle jeszcze trw a ją w y s iłk i sztabów im perialistycznych, aby z zewnątrz
*) d. S ta lin — R eferat sprawozdawczy na X V I I I Zjeździe W KPfb),
ALFRED JESION - „G enerał Świerczewski-W alter" ( 1 9 4 7 ) Brqz
feg*}
HKOWVtC