(Na marginesie 8 tomów Dzieł Stalina)
w * Stalina1,, . "
liczbę 16), me są ty jk o od __ Lenina dnia dzisiejszego, w yb itn e j jednostki. W dzieł < zawart e jest teoretyczne uogólme- ja k go nazwał H enn B “ £ 1« t ^ ^ ^ l a d c z S i . zwycięskiej nie, naukowe opracowanie lus Y . miądzynarod(>wego ruchu ro- p a rtii bolszewickie], cz ł J P podkreślać, ja k bezcenną wartość botmczego. Nie ma więc p o t n e o y * 1 zbiorow ym dzieł Stalina, posiadają prace zamieszczo . r j asności i prostocie roz-Głębokie a równocześnie uderzają dni°e]( m arksizm u-leninizm u, winięcie najbardziej “ # }zm na ws7;ystkich je j etapach — czyn' i f z Ł T s t a l i n a i i o m n , oręż w rękach międzynarodowego rucha
robotniczego. . oczywiście, u tw o ry
pisa-Zbiorowe wydanie prac lina ' NajwcZeśmejsze prace pochodzą ne w najrozmaitszych onresac j pćdziesięciu. Wystarczy jed-z r. 1901, a więc -P«ęd W t t a * oczywiście takie lu b in -nak zgłębić zasadniczą ich .JP fi J całej pelni świeżość i aktu-ne konkretaktu-ne szczego y), broszurach pisanych przed alność m yśli, z a w a r ty * ” f g " “ “ f wtaSai e z perspektowy dnia kilkudziesięciu mekiedy y , doświadczeń całego m m
io-•dzisiejszego, na i ^ a w ^ k o głąboką słuszność zasad
nego okresu, możemy dzi^ ach Stalina. Praktyka, życie — oto S “ Ł ? o w 7 k ^ t e r Ł y prawdziwości teo rii. Studiowanie dziel Stalina
a ? « i «
-i konfrontacja -ich z rzeczyw-istośc-ią h-istoryczną daje — poza wszyst
kim in n ym — najlepsze potwierdzenie słuszności,’ praw dziw ości'te
orii mai ksizmU-leriinizmu, a więc potęguje nasze poczucie pewności ostatecznego zwycięstwa.
Teoria marksizmu nie jest czymś zastygłym, danym raz na zawsze w gotowej formie. Praktyka jest nie ty ik o k ry te riu m słuszności teo
rii. P raktyka jest także źródłem rozwoju, wzbogacenia, doskonalenia teorii i jeżeli będziemy szukali żywej ilu s tra c ji tej tezy — to obok ctzier Lenina trudno niew ątpliw ie znaleźć lepszy przykład niż zbio- iow e wydanie Dzieł Stalina. Dzieła Stalina to 'w z ó r twórczego pra
w d z iw e marksistowskiego, rozwoju teorii. Studiowanie poszczegól
nych utw orow (zamieszczonych w porządku chronologicznym) po
zwani zrozumieć, jak w toku walk: j pracy, w procesie żywego do
świadczenia, wzbogacała się i krzepła teoria m arksizm u-leninizm u, ja k twórcza, naukowa analiza rzeczywistości rozw ijała m yśl teore
tyczną, jak postępowała krystalizacja poglądów na poszczególne za
gadnienia,, ja k rosła precyzja sformułowań.
Teoria m arksizm u-leninizm u wyjaśnia i fo rm u łu je ogólne prawa rozwojowe, które posiadają powszechne znaczenie dla wszystkich ep0f h i,st°rycznej. Z samych założeń teorii m arksi-
nia teorii w życie w konkretnych warunkach historycznych.
-om y I — V III Dzieł Stalina obejm ują prace z okresu 1901 — 1926 bezpośrednio kierowa! sprawą przygotowania powstania październi
kowego i zdobycia władzy przez klasę robotniczą. W latach w ojny domowej i interw encji Stalin, pod kierow nictw em Lenina, b y ł orga- . mzatorem zwycięstw A rm ii Czerwonej na wszystkich decydujących odcinkach frontu, budując równocześnie zręby państwa socjalistycz
n i Po zakończeniu w o jn y domowgj Stalin, u boku Lenina, przy- stąpiLdo rozwiązywania w ielkich zagadnień przebudowy socjalistycz
nej, o śmierci Lenina, Stalin stanął na czele p a rtii i państwa ra- dzieekiege.
Cala ta olbrzymia, niesłychanie wielostronna, działalność współ
twórcy, a później wodza WKP(b) j Zw iązku Radzieckiego w tym 452
okresie — znajduje pełne odbicie w 8 tomach Dzieł Stalina. W
oma-“ S T r z e ^ r ^ i a s n , że najbardziej nawał zwiezie omówienie
m S a ło w T a łe g o cyklu artykułów . W artykule niniejszym ograniczy;
. Y p t . j tp kwestie postaramy się naświetlić przede niezm iernie istotną tę kwestię P -m ' ■ k gł6wne źródło siły w«!7V‘itk ir h od strony tego, CO b ta lin OKiesin J.a tw £ 1 - _ • m r tu b S izew ickie i i władzy radzieckiej, od strony łączności radz.e-
■SSgo apatatu państwowego z masami pracującym i m iast , wsi.
Podstawowe zagadnienie rew olucji — to zagadnienie władzy.
Podstawow 8 nrzebieg i rezultaty są całkowicie
oKreslo-“ nzi ef t o1 z L j d u j e się'w ładza jaka B » * l u wTadzy“' ’-’i Do te sprawy nieraz wracają w swoich pracach zarow- u władzy l uo f ' f „,-tawicznie, z największym naciskiem, pod-
£ ¿ 2 ! ^ „ ^ n T c S e zdobycia władzy przez p roletariat dla
urzeczywistnienia w ym ka z
sa-Znaczeme zdoby ć a ” ^ r t w n e t - Stalin charakteryzuje
napstot-« "“ •*“ * * sp° f „
1 „ B6tn.ee * - * * " * &
ŻU?jTwoTu°eTaa & S S S f ^ T & zazwyczaj wówczas.
1) Rewolucja d * J . . „ otowe form y ustroju kapitali-gdy istnieją m niej ud t . d,‘ f onic spoieczeństwa feodalnego
” r - “ prawie
Sie ’do tego. żeby zdobyć
e ko n o m « b u r z u ^ jn e i
V ^ ^
zdo_byciu Władzy zbudować nową, socjalistyczną ekonomikę.
*) S ta lin — Dzieła, t. II, str. 294.
153
*
ł J i ! ,
ReY°JUcja
burżiiazyjna k o ń c z y się zazwyczaj na zdobyciu władzy, gdy tymczasem dla rew olucji proletariackiej zdo- bycle władzy jest dopiero p o c z ą t k i e m re w o lu c ji' przy 2 ™ władza z° s1ta.l‘e wykorzystana jako dźwignia do przebudo- wama starej ekonomiki i zorganizowania nowej.
dzv, i = 1r a bUrŻUaZTjna ° granicza siS do zastąpienia w ła -w aczl w o h f PY WyZy'Sk,waczy władz^ inne-1 t<™py w yzyski-
y ’. , bec c.zeg0. nie ma ona potrzeby burzenia starej maszy- n y państwowej, gdy tymczasem rew olucja proletariacka
po-i S t a w l a ' 1 ^ Wy« tkU w.yzyskiwaezy
i stawia u władzy wodza wszystkich mas pracujących - klasę n i a ^ S p f Zy’ W° beC CZGg0 1116 m ° Że Się ona obei ść bez zburze- ma starej maszyny państwowej i zastąpienia iej nową.
} K£wolucja burzuazyjna me może skupić wokół burżua-z ji na cokolwiek dłuburżua-zsburżua-zy okres m ilionów mas pracujących i wy wane1^ 7?
* * * * * *
dlateg° ’ Że Są to masy P r L ją J e i w y z ^ i ™ ’ gdy tymczasem rewolucja proletariacka może powiązaćv E r i a,l f n ° r ąZaC Je Z Pr° letanatem w d ługotrw ałym sojuszu asme jako masy pracujące i wyzyskiwane, leżeli chce spełnić d lw fn 6 zadanie ut^Walenia władzy proletariatu i zbu
dowania nowej ekonom iki socjalistycznej“ 3).
Stąd w ynika znaczenie zdobycia władzy jako początku iako nie p r S X ” ^ L ^ " iSt" ienia Pr° grami1 S0cjalistycznej
przed zwycięstwem rew olucji: r ’*
”,MÓ.W] si?> że Przekazać władzę Radom, to znaczy zmonto
wać je d no lity rząd demokratyczny, zorganizować Jow y ^ a - c z „socjalistycznych“ m inistrów i w ogóle przeprowadzić
- SWadZie T y m T z a s i
wego ) l o jest niesłuszne. Sprawa nie polega wcale na zasta
Z Z
JnadntyCmh ° t b drUgim i W Rządzie T ym fz J o w y m " S p S a rew fluc“ „ / k C - ) Pa" am i SStUaCii W kraiU S“ y S ii nOWe' n a f„ e lęCr7aduZWyll l a ” 2mU‘" a ga“ n,!t" " składu perso-S 2 i e w lfd z v ~ J ? . zmiana całkowita, zasadmcza, rew olucyjna:e c, l ™ a y u
: t
lnne| klasy’ w klasy robotniczej sto- jącej na czele ogołu mas pracujących.łasa robotnicza zdobywa w sojuszu z najszerszymi masami ludu p racującego władzę po to, by zbudować now y ustrój, ustrój"
prze-22. (Przekl. polski „Zgadnienia leniniznur a) Dzielą, t. VIII, str. 21
wyd. „Książka”, str. 109).
\ £ T J L Z £ & « &
“ — starei — w p a s tw o -W A i f f S s o i l d e m o k r a t y c z n e , urojone „w rastanie w socjalizm*w ramach p a ń s tia burżuazyjnego, przy zac^ ^ n f aJ ^ ^ e tej
^ S n S ^ S ^ S e ^ a p a r a t u państwowego, c d i powiadającego celom rew olucji socjalistyczne]. oreżem
To nowe państwo jest najważniejszym, n a ^ u l t u S klasy robotniczej w walce o gospodarcze
'
“ en r7Pnbra>enia w kie ru n ku socjalizmu. Zdobycie władzy, iczDicie s ta re k b m iu a ly jn e S aparatu państwowego i stworzenie nowego p t S a S o aparatu państwowe.«» me
całkowitego unicestwienia klasy wyzyskiwaczy Ł
to dopiero początek dzieła. Burzuazja, obalona w jednym kra u, długo jeszcze pozostaje wskutek w ielu przyczyn silniejsza o d Pro1^
K a t T k ^ y i , 'o b a l i ł . Dlatego
~ — * ¿ t u S S i
otoczenie k ra ju zwycięskiej rew oiuc.i . . c ele caw 0
państwowy, jako J ^ ^ S L e T g w a ł c ę o społeczeństwo bezkla- ludu pracującego klasy ronoimczej w r
sowę i usunięcie d y k ta tu ry proletariatu apara-Jak każde Pa^ J ° Jies\ maszyną w ręku klasy panującej, słu- tem przemocy. „Państwo klasowych - pisze Sta-żącą do dławienia oporu j ] P d y k tatura proletariatu w istocie P ° d * y ■? d ” k ta rn “ każdej innej klasy, ponie-raecay m c z y m d ? «
*
ą służącą do zdławienia b u r-waz państwo proletariackie je .? różnica Polega ona na tym , żuazji. A le jest tu ta j jedna i « 1 ° * n istniały, b y ły d y-że wszystkie państwa k la s eisź0ści nad w yzyskiw aną większością, proletariatu ^ s t "dyktaturą w yzyskiw anej większości nad wyzyskującą n i d zapominać nieT ° jest r ° z*J1(^ skazanie tej ’różnicy nie wyczerpuje bynajm niej wolno. A le ty lk o wskaza
]
w i istoty państwa proletariackie- istoty d y k ta tu ry p ro le t, ^ (i niestety dość u nas jeszcze roz-g „. W brew ” US r p o i m » w aniay sprawy, d yktaturo pro-S S b y n a iS ie lT e sprowadza sie do przemocy. Stalin pisze:- r ^ T - O p o d s ta w a c h l.ntoizma- - M ela, Ł VI, str. 10». (Przekład 4 l, . 0 - p Ś S ^ t n S » “ - - S i « ® l VI. (Przekład poł.kł - .Zagad- nienia leninizmu” , str. 35).
155
£ cip d v k ^ f ją SłUST ° ;ic i towarzy sze- którzy utrzym ują, że poję- D y k S i r i y ,P™le tf latu wyczerpuje się pojęciem przemocy.
J f t nie ty lk o p r z e m o c ą , lecz owniez k i e r o w a n i e m masami pracującym i klas nie- p roetanackich, lecz również b u d o w n i c t w e m go^po- knnw J??'allstycznej ’ g °sPOdarki wyższego typu niż gospodarka pftelistyczna“ ^) ° WyZSZej wydaj ności Pracy niż gospodarka
ka-^ Pojmowanie d y k ta tu ry proletariatu jedynie jako p r z e m o c y fest niesłusznym, bo jednostronhym ujęciem zagadnienia. Prawdziwe pełne pojęcie d y k ta tu ry proletariatu wymaga uwzględnienia je j trzech zasadniczych stron. Stalin charakteryzuje te trzy podstawo
we strony d y k ta tu ry proletariatu w następujący sposób:
„1) W ykorzystanie władzy proletariatu w celu zdławienia wyzyskiwaczy, w celu obrony kra ju , utrw alenia łączności
z proletariuszami innych krajów , w celu rozw oju i zw y
cięstwa re w o lu cji we wszystkich krajach,
w ykorzystanie władzy proletariatu w celu ostatecznego oderwania mas od burżuazji, w celu utrw alenia sojuszu proletariatu z tym i masami, wciągnięcia tych mas do bu
dow nictwa socjalistycznego, w celu państwowego kiero
wania ty m i masami,
w ykorzystanie władzy proletariatu w celu zorganizowa
nia socjalizmu, zniesienia klas i przejścia do społeczeństwa bez klas, bez państwa.
D yktatura proletariatu jest połączeniem wszystkich tych trzech stron. Żadnej z tych stron nie można wysunąć jako 3 f d y,n e J, cf chy charakterystycznej d ykta tu ry proletariatu i, o wrotme, brak chociażby jednej z tych cech wystarczy żeby dyktatura proletariatu przestała być dykta tu rą w warunkach otoczenia kapitalistycznego. Dlatego też żadnej z tych trzech stron nie można pominąć bez obawy wypaczenia pojęcia d ykta
tu ry proletariatu. T ylko wszystkie te trz y strony razem wzięte dają nam całkow ite i zakończone pojęcie d y k ta tu ry proleta- ria tu ).
2)
3)
. D latf g ° tez »dyktatura proletariatu jest to szczególna forma so
juszu klasowego między proletariatem , awangardą ludu pracujące- go, i licznym i nieproletariackim i w arstw am i ludu pracującego (drobnomieszczaństwo, drobni posiadacze, chłopstwo, inteligencja ltd.) lub ich większością, sojuszu przeciw kapitałow i, sojuszu ma
jącego na celu zupełne obalenie kapitału, całkowite zdławienie opo- 8 8) „Pytania i odpowiedzi“ — Dzieła t. V II, str 186
') »Przyczynek do zagadnień ieninizmu - Dzieła, t. V III. (Przekład polski
— „Zagad. Ieninizmu , str. 114 — 115).
ru burżuazji 1 prób restauracji z je j str°ny. ^ ju s z u majace^
celu ostateczne stworzenie i utrw alenie } • {onny s0_
v pharaktpru d y k ta tu ry proletariatu jako „szczegół ej - y . ju zu klasowego między proletariatem i h c ? n ^ ™ 1 ^ ^ T m i z e ^ — ^wy- 'warstwami ludu pracującego“ pod hegemonią W asyrobotm cze] wy_
n ika ją jasno zadania i
stwowy jest instrum entem zdła ^ P ^ urzeczywlstnienia i p0-cych, ale jest równocześnie robotniczą a nieproletariackim i
głębienia łączności Pomlc^ > ■ t w pierwszym rzędzie instrum en- w arstw am i ludu pracującego ] es P Robotniczo-chłopskiego, tern urzeczywistnienia i P ° ^ b l^ ; j , praw dziw y
demo-Cechą tego aparatu musi więc byc pajgięos y, H kratyzm najściślejsza łączność, zespolenie się z masami.
’Czym różni się radziecki aparat państwowy od aparatu pań
stwa burfeuazyjnego? hnrżuazvinv aparat państwowy Przede wszysttam tyną “ ^ g r U S a d z l e t a y od ta
-S S s s i S S
s i ę z masami, gdyż n - . , ra dziecki aparat