Dziaáania bezpoĞrednio ukierunkowane na zmianĊ wydajnoĞci pracy w gospodarstwach rolnych

Dziaáaniem ukierunkowanym na przeprowadzenie inwestycji byáa „Mo-dernizacja gospodarstw rolnych” (dziaáanie 121). Celem dziaáania byáo zwiĊk-szenie efektywnoĞci gospodarstw poprzez lepsze wykorzystanie czynników pro-dukcji za sprawą np. wprowadzenia nowych technologii propro-dukcji, poprawy ja-koĞci produkcji czy róĪnicowania dziaáalnoĞci rolniczej, jak równieĪ dostoso-wania warunków produkcji rolnej do wymagaĔ w zakresie ochrony Ğrodowiska naturalnego, higieny produkcji oraz warunków utrzymania zwierząt. Dodatko-wo, w związku z wygasaniem w 2015 r. systemu kwot mlecznych, dziaáanie miaáo na celu uáatwienie dostosowania siĊ producentów mleka do nowych oko-licznoĞci rynkowych.

Z pomocy mogáa skorzystaü osoba fizyczna, osoba prawna, spóáka oso-bowa, pod warunkiem prowadzenia dziaáalnoĞci rolniczej na terenie Rzeczpo-spolitej Polskiej i posiadania odpowiednich kwalifikacji zawodowych

[Rozpo-

12 Zasada n+2 okreĞla koniecznoĞü wypáacania Ğrodków w ramach PROW 2007-2013 do koĔ-ca 2015 r. [Rozporządzenie…, 2005].

rządzenie…, 2007a].¹³ Prowadzone gospodarstwo musiaáo mieü wielkoĞü eko-nomiczną równą co najmniej 4 ESU¹⁴.

Wzrost wartoĞci dodanej brutto (GVA) byá jednym ze sposobów poprawy ogólnych wyników gospodarstwa. Pozostaáymi sposobami, zgodnie z zapisami w PROW 2007-2013, byáa poprawa sytuacji w gospodarstwie w zakresie ochro-ny Ğrodowiska, warunków utrzymania zwierząt, higieochro-ny i bezpieczeĔstwa pro-dukcji oraz infrastruktury drogowej. Jako czynniki mogące wpáynąü na wzrost GVA okreĞlono m.in.:

x racjonalizacjĊ technologii produkcji, x wprowadzenie innowacji,

x zmianĊ profilu lub skali produkcji,

x poprawĊ jakoĞci produkcji lub zwiĊkszenie wartoĞci dodanej produktu.

W ramach dziaáania „Modernizacja gospodarstw rolnych” wsparciu pod-legaáy inwestycje, zarówno materialne, jak i niematerialne, przeprowadzane w gospodarstwie rolnym, których katalog opisano w PROW 2007-2013 oraz w rozporządzeniach wdraĪających. MoĪna wĞród nich wymieniü:

x budowĊ, przebudowĊ, remont poáączony z modernizacją budynków lub budowli przeznaczonych do produkcji rolnej;

x zakup maszyn, urządzeĔ oraz wyposaĪenia do produkcji rolnej;

x zakáadanie i wyposaĪanie sadów lub plantacji wieloletnich;

x budowĊ lub zakup elementów infrastruktury technicznej wpáywających bezpoĞrednio na warunki prowadzenia dziaáalnoĞci rolniczej;

x zakup patentów, licencji;

x przygotowanie dokumentacji technicznej lub ekonomicznej dotyczącej projektu oraz nadzór techniczny, związane bezpoĞrednio z realizacją pro-jektu.

Dodatkowo moĪna byáo uzyskaü pomoc na inwestycje dostosowujące do stan-dardów, wynikających z przepisów prawa Unii Europejskiej:

1. obowiązujących – pod warunkiem Īe inwestycjĊ podejmuje beneficjent dziaáania „Uáatwienie startu máodym rolnikom”, zgodnie z biznesplanem dla tego dziaáania, ponadto dostosowanie gospodarstwa rolnego nastąpi



13 Dla beneficjentów dziaáania „Uáatwianie startu máodym rolnikom” wprowadzono okres przejĞciowy na uzupeánienie wyksztaácenia, które powinno nastąpiü w terminie zgodnym z zaáoĪeniami w związku z przyznaniem premii.

14 Europejska Jednostka WielkoĞci Ekonomicznej (ESU) jest wielkoĞcią ekonomiczną ustala-ną z zastosowaniem parametru Standardowej NadwyĪki Ekonomicznej (ang. Standard Gross Margin, SGM), bĊdącej nadwyĪką Ğredniej wartoĞci produkcji okreĞlonej dziaáalnoĞci z trzech lat nad Ğrednią wartoĞcią kosztów bezpoĞrednich z trzech lat, w przeciĊtnych dla danego re-gionu warunkach produkcji [SkarĪyĔska, Goraj, ZiĊtek, 2005].

przed upáywem 36 miesiĊcy od dnia podjĊcia prowadzenia gospodarstwa rolnego;

2. nowo wprowadzonych – pod warunkiem Īe dostosowanie nastąpi w ter-minie nie dáuĪszym niĪ 36 miesiĊcy od dnia, w którym dany standard staá siĊ obowiązujący.

Planowane inwestycje nie mogáy mieü charakteru inwestycji odtworzeniowych oraz nie mogáy dotyczyü wzrostu produkcji, na którą brak jest zbytu. KaĪda z operacji oceniana byáa pod kątem zasadnoĞci ponoszonych kosztów.

Dziaáanie miaáo charakter refundacji czĊĞci kosztów kwalifikowalnych ponoszonych przez beneficjentów. Dofinansowanie nastĊpowaáo po zakoĔcze-niu operacji i záoĪezakoĔcze-niu wniosku o páatnoĞü, co powodowaáo, Īe beneficjent mu-siaá dysponowaü wáasnymi Ğrodkami na realizacjĊ inwestycji lub ewentualnie mógá wspomóc siĊ kredytem pomostowym. KaĪdorazowo podatek VAT musiaá byü finansowany przez beneficjenta. W sytuacji posiadania wáasnych Ğrodków, beneficjent miaá moĪliwoĞü ubiegania siĊ o zaliczkĊ na realizacjĊ inwestycji w wysokoĞci do 50% wnioskowanej kwoty wsparcia. Poziom wsparcia byá zróĪnicowany i zaleĪny od wieku rolnika i dáugoĞci okresu prowadzenia gospo-darstwa oraz lokalizacji realizowanej operacji. Podstawowy poziom pomocy wynosiá 40% kosztów kwalifikowalnych, przy czym maksymalnie mógá wy-nieĞü 75% dla operacji związanej z wdraĪaniem Dyrektywy Azotanowej [Dyrek-tywa Rady 91/676/EWG…, 1991]. Maksymalny limit wsparcia na 1 gospodar-stwo i 1 rolnika wynosiá 300 tys. zá w okresie realizacji PROW 2007-2013, przy czym do realizacji zatwierdzane byáy operacje o wysokoĞci kosztów kwalifiko-walnych powyĪej 20 tys. zá¹⁵. NaleĪy w tym miejscu zaznaczyü, Īe w PROW 2007-2013 operacja ta nie musiaáa prowadziü do wzrostu wartoĞci dodanej brut-to w gospodarstwie. Niemniej jednak wzrost warbrut-toĞci dodanej brutbrut-to stanowiá wskaĨnik rezultatu PROW, a wydajnoĞü pracy, okreĞlona jako wzrost wartoĞci dodanej brutto na osobĊ, stanowiáa wskaĨnik oddziaáywania PROW. W 2010 r.

wprowadzono kryteria wyboru operacji, w których preferowano gospodarstwa planujące operacje przyczyniające siĊ do wzrostu GVA o co najmniej 10%

w stosunku do roku bazowego.

Wzrost wartoĞci dodanej brutto, zgodnie z zasadami przyznawania pomo-cy w ramach „Modernizacji gospodarstw rolnych”, powinien byü wynikiem rea-lizowanej operacji. Sporządzając biznesplan, wnioskodawca zakáadaá staáoĞü innych czynników wystĊpujących w gospodarstwie. Stwarzaáo to problemy na-tury technicznej, poniewaĪ w FADN gospodarstwo traktowane jest jako caáoĞü



15 Kryterium dotyczące minimalnej wysokoĞci kosztów kwalifikowalnych nie dotyczyáo ope-racji obejmujących wyáącznie skáadowanie nawozów naturalnych lub związanych z dostoso-waniem do norm wspólnotowych.

i nie jest moĪliwe okreĞlenie zmiany GVA związanej wyáącznie z operacją rea-lizowaną w ramach dofinansowania.

Dla operacji prowadzących do osiągniĊcia wzrostu wartoĞci dodanej brut-to w gospodarstwie, wzrost ten powinien byü osiągniĊty w okresie nie dáuĪszym niĪ 5 lat od dnia zawarcia umowy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR). Wyliczenia zarówno wartoĞci dodanej brutto, jak i jej wzrostu dokonywano w formularzu „Plan Rozwoju Gospodarstwa” stanowią-cym zaáącznik do wniosku. Po osiągniĊciu wzrostu GVA, nie mógá nastąpiü jej spadek poniĪej poziomu z roku bazowego powiĊkszonego o 10%. ZaáoĪono równieĪ, Īe GVA dla roku bazowego nie mogáa przyjmowaü wielkoĞci ujemnej ani zerowej.

WartoĞü dodaną brutto definiowano tutaj jako róĪnicĊ pomiĊdzy wartoĞcią produkcji w gospodarstwie rolnym (przychody) a kosztami produkcji w gospo-darstwie rolnym (koszty uzyskania przychodu). Do kosztów produkcji nie zali-czano kosztów pracy, ziemi i kapitaáu, tj.:

x kosztów dzierĪawy ziemi;

x wynagrodzeĔ pracowników najemnych;

x amortyzacji;

x odsetek od kredytów i poĪyczek.

Rachunek GVA powinien byü sporządzony przy staáoĞci cen zarówno dla produktów rolnych, jak i Ğrodków produkcji. Wykazanie wzrostu cen mogáo wy-stąpiü jedynie w wyniku zmian jakoĞciowych produktu wynikających z operacji.

Podobnie naleĪaáo zachowaü niezmiennoĞü wydajnoĞci jednostkowej, chyba Īe projekt zakáadaá inwestycje prowadzące do zwiĊkszenia poziomu wydajnoĞci.

2.1.2. Dziaáania poĞrednio ukierunkowane na zmianĊ wydajnoĞci