por. dr Aleksandra Morzycka
J
uż cztery lata działa w naszym kraju Centrum Eksperckie Policji Wojskowych NATO (NATO Military Police Centre of Excellence – NATO MP COE)1. Formalnie rozpoczęło funkcjonowanie 11 grudnia 2013 roku wraz z podpisaniem przez Polskę, która jest państwem ramowym, oraz sześć innych państw należących do NATO (Bułgarię, Chorwację, Czechy, Holandię, RFN i Rumunię – jako tzw. państwa sponsorujące) umów nadających mu osobowość prawnomiędzynarodową zgodnie z art. 14 protokołu paryskiego. Od tej chwili uzy-skało status międzynarodowej organizacji wojsko-wej (International Military Organization – IMO)2.Kolejnym etapem jego rozwoju była oficjalna akredytacja przeprowadzona 28 maja 2014 roku przez Radę Sojuszu Północnoatlantyckiego, nada-jąca mu status sojuszniczej organizacji wojskowej (NATO Military Body) akredytowanej przez NATO. Warto zauważyć, iż od ukonstytuowania się nowego Centrum do chwili, gdy przedstawiciele
Naczelnego Sojuszniczego Dowództwa Transfor-macji (HQ SACT3) prowadzili kontrolę akredyta-cyjną, upłynęły zaledwie trzy miesiące. W tym cza-sie Centrum musiało spełnić wymagania akredyta-cyjne określone w Kryteriach akredytacji centrów eksperckich NATO4.
Centra eksperckie NATO to niezależne między-narodowe organizacje wojskowe, instytucje narodo-wo lub wielonarodonarodo-wo sponsorowane, realizujące zadania koordynowane przez HQ SACT, a w ra-mach jego struktury przez Oddział ds. Współpracy w zakresie Transformacji (Transformation Network Branch – TNB). Podstawowym założeniem każde-go z nich jest wspieranie transformacji NATO.
Czuwa nad tym międzynarodowy zespół ekspertów kierowanych do realizacji zadań przez państwa współuczestniczące w projekcie (obowiązuje tu zasada dobrowolności). Proces, jaki musi przejść dane centrum, by osiągnąć status IMO, trwa około dwóch lat i obejmuje:
1 Proces tworzenia, zasadnicze zadania oraz przedsięwzięcia realizowane w pierwszym roku działalności NATO MP COE omówiono w artykule za-mieszczonym w „Przeglądzie Sił Zbrojnych” 2015 nr 6.
2 Memorandum o porozumieniu między Ministrem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej, Ministerstwem Obrony Republiki Bułgarii, Mini-sterstwem Obrony Republiki Chorwacji, MiniMini-sterstwem Obrony Republiki Czeskiej, Federalnym MiniMini-sterstwem Obrony Republiki Federalnej Nie-miec, Ministrem Obrony Królestwa Niderlandów, Ministerstwem Obrony Narodowej Rumunii dotyczące utworzenia, administracji i działania Cen-trum Eksperckiego Policji Wojskowych NATO. MP 2014 poz. 850.
3 HQ SACT – Dowództwo Naczelnego Sojuszniczego Dowódcy Transformacji – zgodnie z definicją w MC 342/2 (wersja końcowa), MC – Komitet Wojskowy – komitet NATO służący NAC radą w sprawach wojskowych, NAC – Rada Północnoatlanctycka, ustanowiona zgodnie z art. 9 Traktatu Północnoatlantyckiego.
4 NATO Centres of Excellence Accreditation Criteria (IMSM) – 0416, Norfolk 2004.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017
129
5 Centrum Eksperckie (COE), zgodnie z definicją w MCM-236-03, akredytowane przez NAC centrum wspierające NATO, sponsorowane ze środków krajowych lub wielonarodowych. Memorandum o porozumieniu między Ministrem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej..., op.cit., rozdz. 1, definicje 1.1.2.c.
6 Wniosek jest przedkładany Radzie Północnoatlantyckiej we współpracy z HQ SACT.
7 Concept of the NATO Military Police Centre of Excelllence. Version 9 as of 5 February 2014 – approved by the 1st NATO MP COE SC.
8 NATO MP COE wzmocni zdolności NATO MP, wesprze interoperacyjność oraz zapewni wiedzę ekspercką w zakresie policji wojskowych, zgodnie ze strategiczną koncepcją Sojuszu. Memorandum o porozumieniu między Ministrem Obrony Narodowej Rzeczypospolitej Polskiej…, op.cit., rozdz. 3.
Misja i obowiązki, pkt 3.1.
9 Ibidem, rozdz. 3. Misja i obowiązki, pkt 3.2. i 3.3.
10 Ze względu na specyficzny status prawny NATO MP COE nie jest elementem Sił Zbrojnych RP. Pozostaje również poza strukturami dowodzenia NATO. Zarówno jego działalność, jak i pozostałych COE koordynuje Strategiczne Dowództwo Transformacji w Norfolk w USA.
11 NATO Military Policing Strategic Training Plan. 16 listopada 2015.
12 Centrum realizuje zadania w tej dziedzinie m.in. na rzecz Joint Analysis and Lessons Learned Centre w Lizbonie.
– utworzenie według postanowień memorandum operacyjnego (Operational Memorandum of Under-standing – MOU) centrum eksperckiego5;
– nawiązanie więzi funkcjonalnej z HQ SACT na podstawie memorandum funkcjonalnego (Functional Memorandum of Understanding);
– pomyślnie ukończoną kontrolę akredytacyjną prze-prowadzoną przez SACT TNB;
– akredytację oraz nadanie statusu sojuszniczej orga-nizacji wojskowej (NATO Military Body) po uprzed-nim złożeniu przez państwo ramowe wniosku o jej udzielenie w imieniu państw sponsorujących6.
Obecnie, po czterech latach działalności i przystą-pieniu do grona państw sponsorujących Włoch (2015), Grecji i Słowacji (2016), Centrum współ-tworzy dziesięć państw Sojuszu, a jego otwarta for-muła skutkuje rozmowami o przyłączeniu kolejnych partnerów. W 2017 roku do grona państw sponsoru-jących dołączą Węgry, a kolejne kraje rozważają swój udział w projekcie.
OBSZARY DZIAŁALNOŚCI
NATO MP COE jest szczególną organizacją, która wspiera procesy transformacyjne dotyczące policji wojskowych i żandarmerii w NATO. Funkcjonowanie jej polega głównie na rozwoju działalności naukowej (konferencje naukowe, seminaria, prace specjalistycz-nych zespołów roboczych, kursy), a także na wyko-rzystaniu wiedzy i doświadczeń personelu zaangażo-wanego w tworzenie projektów i systemowych roz-wiązań zgodnie z zaawansowanym systemem analiz7. Placówka w Bydgoszczy przygotowuje też ekspertyzy na temat działalności policji wojskowych zgodnie z założeniami strategicznymi Sojuszu8. Ponieważ głównym zadaniem Centrum jest zapewnienie za-awansowanej wiedzy specjalistycznej w celu rozwoju policji wojskowych z zachowaniem najwyższych stan-dardów, NATO MP COE skupia swoją działalność na:
opracowywaniu doktryn i koncepcji oraz ekspery-mentowaniu; edukacji i szkoleniu; badaniach i rozwo-ju; analizach i wnioskach z działań oraz konsulta-cjach. Nadaje przy tym priorytet działaniom oraz pro-duktom zapotrzebowanym przez HQ SACT. Ponadto wspiera działania policji wojskowych i żandarmerii państw sponsorujących i partnerskich oraz innych
podmiotów, których funkcjonowanie służy wzmoc-nieniu zdolności Sojuszu w tym obszarze9.
Swoboda działania oraz znaczna niezależność byd-goskiego Centrum w realizacji pewnych przedsię-wzięć zapewnia innowacyjne podejście do wielu za-gadnień. Jest ona jednak oparta na uwarunkowaniach uregulowanych w art. 14 protokołu paryskiego oraz memorandach o porozumieniu, które determinują działalność tej organizacji10. Odgrywa ona rolę insty-tucji wiodącej w koordynowaniu procesów edukacji i szkolenia oraz ćwiczeń policji wojskowych w NATO (Department Head), czyli w zakresie uję-tym w Sojuszniczym strategicznym planie szkolenia policji wojskowych11. Jest także instytucją wiodącą w systemie zbierania doświadczeń (lessons learned) w odniesieniu do działań natowskich policji wojsko-wych12. Poza tym Centrum jest angażowane przez dowództwo transformacji Sojuszu w projekty strate-giczne. Zwiększa się również zapotrzebowanie na wsparcie eksperckie podczas ćwiczeń na różnych po-ziomach dowodzenia. Ponadto wzrasta zainteresowa-nie policji wojskowych NATO i państw partnerskich udziałem w przedsięwzięciach, kursach i realizowa-nych szkoleniach. Potwierdza to wysoką ocenę jako-ści realizowanych przez Centrum zadań i projektów.
Wymownym tego przejawem jest powierzenie mu za-dań koordynacji wszelkich procesów edukacji i szko-lenia policji wojskowych w NATO (rola Department Head), przede wszystkim jednak przyznany w stycz-niu 2017 roku bezwarunkowy certyfikat jakości Quality Assurance. Tym samym bydgoska placówka (jako pierwsza i jedyna w kraju) dołączyła do wą-skiego grona certyfikowanych instytucji międzynaro-dowych spełniających wymagania natowskich stan-dardów zarządzania jakością.
Wspomniane sprawdzanie systemu zarządzania jakością obejmowało trzy obszary (Leadership and Management, Education and Training, Contribution to NATO) oraz 31 szczegółowych zagadnień (stan-dardów), dotyczących m.in.: programowania i plano-wania, przygotoplano-wania, zabezpieczenia i prowadzenia szkolenia; zgodności z wymaganiami doktrynalnymi i wytycznymi strategicznego poziomu dowodzenia;
oceny rezultatów oraz kryteriów przyjętych do oceny;
zarządzania informacją; komunikowania i wymiany
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017
130
Wszystkie zadania NATO MP COE wykonuje 45-osobowy personel, skupiający kadrę kierowniczą i dydaktyczną oraz administrację i wsparcie bezpieczeństwa.
informacji; budżetu i zabezpieczenia finansowego;
wykorzystania systemu zbierania doświadczeń oraz wielu innych. Dzięki otrzymanej akredytacji kursy oferowane w Centrum uzyskały certyfikat NATO Approved – najwyższy z trzech stopni certyfikacji kursów w Sojuszu13, a przedsięwzięcia szkoleniowe w nim realizowane będą wpisane w kompetencyjne zakresy odpowiedzialności oraz wymagane na stano-wiskach związanych z policją wojskową w NATO.
Placówka uzyskała dodatkowe fundusze, które po-zwolą na zaangażowanie specjalistów z innych kra-jów do prowadzenia zajęć.
AKTYWNOŚĆ
Wszystkie zadania NATO MP COE wykonuje 45-osobowy personel, skupiający kadrę kierowniczą i dydaktyczną oraz administrację i wsparcie bezpie-czeństwa14. Mimo tak nielicznej obsady etatowej Cen-trum aktywnie realizowało w ciągu czterech ostatnich lat własne projekty oraz uczestniczyło w przedsięwzię-ciach podejmowanych na rzecz policji wojskowych
NATO, jak również w pracach koncepcyjnych prowa-dzonych pod auspicjami Sojuszniczego Dowództwa Transformacyjnego (HQ SACT). Warto wspomnieć chociażby o:
– opracowaniu i prowadzeniu corocznych kursów stacjonarnych dla podoficerów starszych MP (MP Senior NCO Course – NATO MP SrNCOC), ofice-rów młodszych MP (MP Junior Officer Course – MPJOC) oraz oficerów starszych MP (MP Senior Officers Course – MPSrOC) i oficerów MP Pionu Wykorzystania Doświadczeń (MP LL Staff Officer Course – MPLLSOC);
– opracowaniu kursów do szkolenia na odległość (Advanced Distribution Learning) oraz wprowadzenia ich do doktryn MP w NATO (Introduction to NATO MP Doctrine) oraz do procesu wykorzystania do-świadczeń w NATO dla oficerów MP (Introduction to the NATO Lessons Process for the MP Staff);
– realizowanych corocznie taktycznych warsztatach systemu wykorzystania doświadczeń policji wojsko-wych NATO i państw partnerskich z problematyki
13 Zgodnie z zapisami Bi-SC Directive 75-7: Education and Individual Training Directive. 10 września 2015.
14 Na podstawie porozumień 25 z tych stanowisk jest przeznaczonych dla strony polskiej jako państwa ramowego.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017
131
zadań stojących przed policją wojskową w operacjach Sojuszu oraz o corocznej konferencji na temat systemu wykorzystania doświadczeń policji wojskowych NATO i państw partnerskich;
– przeprowadzeniu NATO Standardization Forum dla policji wojskowych NATO i państw partnerskich;
– utworzeniu jedynego w NATO internetowego por-talu poświęconego systemowi wykorzystania doświad-czeń policji wojskowych NATO i państw partnerskich oraz administrowaniu nim;
– udziale w kluczowych dla NATO projektach, ta-kich jak: Strategic Foresight Analysis, Urbanisation Project, NATO Stability Policing Concept Develop-ment;
– prowadzeniu corocznego Forum dla Szefów Policji Wojskowych Dowództw NATO (Force Provost Mar-shal Forum);
– opracowaniu i publikacji wydawnictw specjali-stycznych, takich jak: NATO MP Handbook, MP Stan-dardized Reports Handbook oraz cyklicznych rapor-tów, np. Annual Tactical LL Fora Lessons Identified Reports;
– udziale w analizie i uaktualnieniu Doktryny policji wojskowych NATO (Allied Joint Doctrine AJP 3.2.3.3) w ramach powołanego zespołu będącego częścią pane-lu policji wojskowych NATO;
– stałym przewodniczeniu pracom zespołu będącego częścią panelu policji wojskowych NATO, odpowiedzial-nego za współpracę w ramach systemu wykorzystania doświadczeń policji wojskowych NATO i państw part-nerskich oraz za jego analizę, a także drugiego zespołu odpowiedzialnego za standaryzację terminologii MP;
– opracowaniu na potrzeby Wielonarodowego Kor-pusu Północno-Wschodniego standardowej procedury operacyjnej (SOP) odnoszącej się do postępowania z osobami zatrzymanymi;
– wsparciu systemu wykorzystania doświadczeń oraz przygotowaniu do certyfikacji według CREVAL Wie-lonarodowego Batalionu Policji Wojskowych NATO;
– wsparciu dla Joint Analysis and LL Centre (JALLC) w charakterze wykładowców na kursach or-ganizowanych przez centrum w Lizbonie;
– współorganizowaniu spotkań Strategicznej Grupy Roboczej NATO ds. Systemu Wykorzystania Doświad-czeń Sojuszu;
– wsparciu dla HQ SACT Joint Force Trainer w za-kresie analizy potrzeb szkoleniowych w ramach natow-skiej dyscypliny policji wojskowych (Military Policing Discipline), w tym o przeprowadzeniu pierwszej konfe-rencji szkoleniowej policji wojskowych (Military Poli-cing Annual Discipline Confernce);
– zapewnieniu wsparcia eksperckiego w ramach ćwiczeń (NATO/międzynarodowych/narodowych), m.in. „Citadel Kleber”, „Citadel Bonus”, „Triden Joust”, „Trident Juncture”, „Resolute Support”,
„Guardian Angel”, „NATO – Georgia Exercise”,
„Anakonda”;
– współpracy z innymi centrami eksperckimi NATO, np. CCD COE w ramach projektu Digital Battlefield Forensics Study;
– wspieraniu dowództw NATO w działalności szko-leniowej przez delegowanie personelu do mobilnych grup szkoleniowych (Mobile Training Team – MTT), np. na potrzeby Połączonego Dowództwa Sił NATO w Brunssum (JFC) – udział w MTT w Armenii;
– bilateralnej współpracy szkoleniowej z duńską po-licją wojskową w dziedzinie wsparcia eksperckiego kursów NORDEFCO United Nations Military Police Course oraz Provost Marshal Course i kursów stacjo-narnych w NATO MP COE;
– udziale w pracach MP Sub-Committee Meeting for the Multinational Joint Commission for Security and Defence Reform in the Ukraine – wsparciu utworzenia i rozwoju ukraińskiej policji wojskowej.
Działalność Centrum w wyszukiwaniu nowych ele-mentów przydatnych dla Sojuszu jest stypizowana w rocznym planie przedsięwzięć15, w którym liczba za-dań w ciągu ostatnich czterech lat działalności wzrosła
niemal trzykrotnie. n
15 Programme of Work.
JFTC
+
OKRĘT PODWODNY ZNAJDUJĄCY SIĘ NA BAŁTYKU
WEWNĄTRZ IZOBATY 50 M, DYSPONUJĄCY POCISKAMI KLASY CRUISE O ZASIĘGU 1000 KM, MOŻE PORAZIĆ CELE LEŻĄCE W OBSZARZE MORZA
PÓŁNOCNEGO, SKANDYNAWII, RFN, PÓŁNOCNYCH WŁOCH, BOŚNI, RUMUNII, POŁOWY UKRAINY, BIAŁORUSI I ROSJI AŻ PO MOSKWĘ I MORZE BIAŁE.
SAAB
132
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017kmdr ppor. Tomasz Witkiewicz
Autor jest dowódcą ORP „Sęp”.
O
publikowana przez Biuro Bezpieczeństwa Naro-dowego Strategiczna koncepcja bezpieczeństwa morskiego Rzeczypospolitej Polskiej, opracowana wspólnie z Akademią Marynarki Wojennej i Radą Budowy Okrętów, jest dokumentem szczególnym, kompleksowo opisującym środowisko, uwarunkowa-nia geograficzne, zadauwarunkowa-nia, potencjał i wyzwauwarunkowa-niastoją-ce przed siłami morskimi naszego kraju1. Jest ona również unikatowa z tego względu, że już na pierw-szych stronach zawiera deklarację o tym, że ma być próbą zainicjowania dyskusji o sprawach morskich w szerszym niż dotychczas gronie. Dlatego też autor pozwolił sobie na zabranie głosu, do czego czuł się uprawniony z racji doświadczenia zawodowego i