Do czynności tych najczęściej przystępuje się po zakończeniu określonego czasu jego eksploatacji lub danego zadania transportowego. Należą one do bardzo ważnych obowiązków kierowcy11. Wykonu-je się Wykonu-je na stanowisku obsługiwania bieżącego lub w innym wydzielonym warsztacie czy też na tere-nie PST z wykorzystatere-niem sprzętu podręcznego, np.: szczotek, środków kosmetycznych, odkurza-czy. Pojazdy myje się w myjniach usytuowanych w obrębie kompleksów wojskowych (fot. 7). Naj-częściej pracują one w systemie zamkniętym i są obsługiwane przez personel WOG-u lub kompanii remontowych (logistycznych) jednostek wojsko-wych. Samochody osobowe można myć odpłatnie
Namiot techniczny Stacja paliw typu KSP 20
5. 6.
ARCHIWUM AUTORA (4)
SPRZĘT NALEŻY KIEROWAĆ DO OBSŁUGIWANIA TECHNICZNEGO LUB NAPRAWY W PODODDZIAŁACH REMONTOWYCH WRAZ Z ETATOWYM KIEROWCĄ
10 D. Woźniak: Techniczna infrastruktura obsługowo-naprawcza. „Przegląd Sił Zbrojnych” 2015 nr 4.
11 D. Woźniak: Zasady bezpiecznej eksploatacji…, op.cit.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017
98
na kartę Flota na stacjach Orlen. Pojazd po wjeź-dzie na myjnię lub stanowisko do mycia powinien być zabezpieczony przed przetoczeniem się za po-mocą hamulca pomocniczego, klinów podkłada-nych pod koła lub przekładek oporowych. W zależ-ności od projektu i rozwiązania budowlanego wy-różnia się myjnie jednostanowiskowe standardowe lub dwustanowiskowe dla pojazdów kołowych i po-jazdów gąsienicowych, często z podestami do na-trysku bocznego i górnego. Stosuje się też mycie parowo-wodne z wykorzystaniem przewoźnych agregatów do podgrzewania wody, ciągnionych lub zabudowanych na przyczepach samochodowych, używanych w warunkach polowych.
PRZEWÓZ LUDZI LUB ŁADUNKÓW
Do tego celu mogą być użyte wojskowe pojazdy mechaniczne sprawne technicznie i dostosowane do danego rodzaju przewozu12. Liczba przewożonych osób oraz wielkość ładunku nie mogą przekraczać normy ładowności przewidzianej dla danej marki po-jazdu. Za niezgodne z przepisami przewożenie osób i ładunków odpowiada kierowca. Samochód ciężaro-wy przystosowany do przewozu osób poza kabiną kierowcy lub z nadwoziem furgonowym powinien być wyposażony w:
– nadwozie kryte opończą;
– umocowane wzdłuż lub poprzecznie ławki dłu-gości co najmniej 500 mm na osobę oraz szerokości nie mniejszej niż 300 mm; odstęp między dwiema sąsiednimi ławkami ustawionymi jedna za drugą nie powinien być mniejszy niż 650 mm, a ustawionymi przeciwlegle – 900 mm, wliczając w to szerokość jednej ławki (fot. 8);
– podwyższone do wysokości 1100 mm burty nadwozia skrzyniowego lub założone listwy zabez-pieczające, z tym że zamiast podwyższenia tylnej burty na tylnym skrajnym pałąku może być założony pas bezpieczeństwa;
– dodatkową apteczkę doraźnej pomocy, jeśli przewozi się powyżej dziesięciu osób;
– dodatkową gaśnicę o pojemności nie mniejszej niż 2 kg środka gaśniczego, umieszczoną na skrzyni ładunkowej.
Zamki ścian skrzyni ładunkowej muszą być zabez-pieczone przed samoczynnym otwarciem. Wy-wietrznik w przednim płacie opończy powinien być otwarty, a jej tylny płat – zdjęty lub zrolowany.
W celu zapewnienia bezpieczeństwa żołnierzom przewożonym na skrzyni ładunkowej kierowca każ-dorazowo powinien sprawdzić przygotowanie pojaz-du do przewożenia osób (fot. 9), a zwłaszcza:
– zabezpieczenie przed wypadnięciem lub zatru-ciem spalinami;
– czy liczba przewożonych osób nie przekracza liczby przewidzianej dla danej marki i typu pojaz-du;
Myjnia standardowa
7.
ARCHIWUM AUTORA (3)
Zamocowanie ławek
8.
Pojazd przygotowany do przewozu żołnierzy
9.
12 D. Woźniak: Bezpieczna jazda. „Przegląd Wojsk Lądowych” 2013 nr 4.
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017
99
– czy każda przewożona osoba ma miejsce siedzą-ce, a siedzenia (ławki) są właściwie przymocowane do nadwozia;
– czy pojazdem nie przewożono ładunku, który ze względu na swoje właściwości lub budowę mógłby zagrozić bezpieczeństwu przewożonych osób.
W wojskowych pojazdach ciężarowych, np. samo-chodach ogólnego przeznaczenia średniej ładowno-ści typu Star 200 lub samochodach średniej ładow-ności wysokiej mobilładow-ności typu Star 266 M2, spoty-ka się najczęściej następujące rodzaje zabezpieczeń przewożonych osób (z zachowaniem warunku, że ich liczba nie może być większa niż podają obowiązują-ce przepisy):
– wysoką burtę i pas parciany,
– dodatkową burtę wsuwaną w mocowanie podsta-wowej,
– stelaż profilowany odpowiednio do konstrukcji burty tylnej,
– łańcuch drobno- lub średnioogniwowy, – wsuwane deski lub listwy.
PODCZAS ZAŁADUNKU I ROZŁADUNKU Kierowca każdorazowo w czasie załadunku powi-nien sprawdzić przygotowanie pojazdu do przewozu ładunków. Nie mogą one powodować przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej lub dopuszczalnej ła-downości pojazdu. Ładunek na pojeździe umieszcza się w taki sposób, aby:
– nie powodował przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi pojazdu na drogę,
– nie naruszał stateczności pojazdu, – nie utrudniał kierowania nim,
– nie ograniczał widoczności drogi lub nie zasła-niał świateł, urządzeń sygnalizacyjnych, tablic reje-stracyjnych lub innych tablic albo znaków, w które pojazd jest wyposażony.
Ładunek umieszczony na pojeździe powinien być zabezpieczony przed zmianą położenia lub wywoła-niem nadmiernego hałasu. Nie może mieć odrażają-cego wyglądu lub wydzielać nieprzyjemnej woni.
Urządzenia służące do jego mocowania powinny być zabezpieczone przed rozluźnieniem się lub zsunię-ciem z ładunku podczas jazdy. Nie mogą też swo-bodnie zwisać. Ładunek sypki może być umieszczo-ny tylko w szczelnej skrzyni ładunkowej, którą do-datkowo chronią odpowiednie zasłony uniemożliwiające wysypywanie się jej zawartości na drogę. Ładunek wystający poza płaszczyzny obrysu pojazdu może być umieszczony na nim tylko po spełnieniu określonych warunków. Kierowca każdo-razowo podczas rozładunku, w zależności od zasto-sowanego systemu, ręcznie lub z wykorzystaniem wózków widłowych, podnośników itp. powinien sprawdzić, czy jest on cały i nieuszkodzony oraz czy skrzynia ładunkowa nie ma widocznych śladów uszkodzeń. W czasie przewożenia (ewakuacji) SpW lub ładunku umieszczonego na przykład na nacze-pach, przyczepach czy też w kontenerach musi on
być zabezpieczony przez kierowcę (załogę) lub gru-pę załadowczą w celu zapewnienia bezpieczeństwa zarówno przewożącemu, jak i innym uczestnikom ruchu drogowego. Używa się do tego celu m.in.:
ściągających pasów transportowych, podstawek kli-nowych, poduszek powietrznych, łańcuchów ściąga-jących, przekładek kartonowych lub z wełny czy sty-ropianu, różnego typu opakowań hurtowych i han-dlowych, skrzyń i koszy transportowych. Sposób zabezpieczenia transportera typu KUB przewożone-go na zestawie niskopodwoziowym na naczepie
Zabezpieczenie ładunku na naczepie
Zabezpieczenie ładunku w kontenerze
10.
11.
ARCHIWUM AUTORA (2)
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017
100
przedstawiono na fotografii 10. Transporter jest mocowany z użyciem elementów konstrukcyjnych kadłuba i naczepy za pomocą regulowanych łańcu-chów w układzie na krzyż, gąsienice zablokowano stalowymi klinami. Na fotografii 11 pokazano za-bezpieczenie amunicji przewożonej w drewnianych skrzyniach na paletach umieszczonych wewnątrz stalowego kontenera. Tego typu ładunek jest moco-wany do ścian bocznych kontenera z wykorzysta-niem uniwersalnych pasów z różnymi uchwytami i zabezpieczeniami.
URZĄDZENIA SPECJALNE
Aby wojskowym pojazdom mechanicznym umoż-liwić pokonywanie przeszkód terenowych i wod-nych, samozaładunek czy też rozładunek, przewi-dziano w nich specjalne rozwiązania konstrukcyjne.
Zapewniają one dużą wartość kątów zejścia i natar-cia oraz dużą wartość prześwitu poprzecznego i wzdłużnego. Ponadto wyposaża się je najczęściej w: skrzynie rozdzielcze z reduktorami lub multipli-katorami sterowane mechanicznie albo elektrycz-nie; mosty napędowe z blokadą mechanizmu różni-cowego w układzie pojedynczym lub całkowitym (międzyosiowym); układy centralnego pompowania kół (CPK); koła dodatkowe do pokonywania rowów i okopów; wciągarki (wyciągarki); instalację do-szczelniającą silnik i układ przeniesienia napędu;
podgrzewacze silników, świece żarowe i płomienio-we oraz szerokoprofilopłomienio-we opony z różnym typem bieżnika; umieszczone względnie wysoko filtry po-wietrza i wyloty rur wydechowych; wodoszczelną instalację elektryczną; silniki o dużym zapasie mo-cy; dodatkowe wyposażenie do brodzenia i pokony-wania przeszkód wodnych, w tym zawory do bro-dzenia, hermetyczne korki w podzespołach, do-szczelnianie obwodów, uzupełniające uchwyty do blokowania burt; dodatkowe wyposażenie do odbio-ru mocy; łańcuchy i linki przeciwpoślizgowe na ko-ła; urządzenie samozaładowcze, np. typu Hiab (fot. 12); urządzenia typu Multilift (fot. 13) oraz platformy typu halftrack.
W zależności od potrzeb i warunków eksploata-cyjnych kierowca musi umieć pracować z wykorzy-staniem poszczególnych urządzeń, włączać je i wy-łączać, znać parametry techniczne, być
odpowied-nio przeszkolony i mieć dodatkowe uprawnienia.
Wszystko to wiąże się z szeroko pojętym bezpie-czeństwem eksploatacji.
ZAKAZY
Każdy kierowca, i nie tylko on, powinien wie-dzieć, że nie wolno w trakcie wykonywania obo-wiązków spożywać alkoholu lub podobnie działają-cych środków zarówno przed jazdą, jak i w czasie prowadzenia pojazdu. Ponadto nie może dopuszczać do przekraczania dopuszczalnej ładowności pojazdu lub przewozić większej liczby osób ponad ustaloną normę, jak również umieszczać obok siebie osób bądź ładunków ograniczających mu swobodę ru-chów czy utrudniających obserwację drogi. Zabro-nione są także wszelkie działania, które mogłyby spowodować zagrożenie dla bezpieczeństwa lub po-rządku ruchu drogowego, ruch ten utrudnić albo za-kłócić spokój lub porządek publiczny oraz narazić kogokolwiek na szkodę. Ponadto nie wolno wyko-rzystywać wojskowego pojazdu mechanicznego w celach niezwiązanych z realizowanym zadaniem lub udzielonym zezwoleniem, a także niezgodnie z jego przeznaczeniem lub zastosowaniem.
ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZAWODOWA
Przedstawiona problematyka została jedynie zasy-gnalizowana w głównych obszarach związanych z zawodem kierowcy wojskowego pojazdu mecha-nicznego. Autor podjął próbę odniesienia się do za-sadniczych obowiązków kierowcy w kontekście od-powiedzialności zawodowej i profesjonalizmu, jaki powinien cechować każdego żołnierza. Problematy-ka ta jest bardzo istotna ze względu na fakt, że siły zbrojne komponentu lądowego są bardzo mobilne i eksploatują różne rodzaje oraz typy SpW. Pierwsze ogniwo bezpiecznej eksploatacji stanowią zawodowi kierowcy i operatorzy sprzętu. Przypomnienie ogól-nych zasad przestrzegania bezpieczeństwa eksplo-atacji sprzętu przez kierowcę pozwoli na uniknięcie nieprzewidywanych strat, w tym ludzkich i material-nych. W artykule omówiono jedynie niektóre aspek-ty prakaspek-tyczne zawodu kierowcy w celu zainicjowa-nia przez nich indywidualnych analiz postępowazainicjowa-nia, jak też przypomnienia ich przełożonym, jakie obo-wiązki na nich ciążą.
Z ARCHIWUM AUTORA (2)
Pojazd z systemem Multilift Pojazd z systemem Hiab
12. 13.
n
PRZEGLĄD SIŁ ZBROJNYCH nr 4 / 2017