4. Analiza zasobów edukacyjnych
4.2. Edukacja ekologiczna prowadzona przez placówki oświatowe
Zasoby placówek oświatowych słuŜące edukacji ekologicznej
– Kadra nauczycielska prowadząca edukację ekologiczną w placówkach oświatowych:
W przedszkolach edukację ekologiczną prowadzą wszyscy nauczyciele w ramach obowiązujących programów nauczania, jak teŜ w oparciu o programy autorskie.
W szkołach edukacją ekologiczną zajmują się szczególnie nauczyciele nauczania zintegrowanego (klasy I-III) oraz przedmiotów przyrodniczych w ramach programów nauczania własnych przedmiotów, jednak pozostali nauczyciele są takŜe zobowiązani do wprowadzania treści ekologicznych poprzez realizację międzyprzedmiotowej ścieŜki ekologicznej i prozdrowotnej. Rozszerzoną edukację ekologiczną realizują nauczyciele prowadzący przyrodnicze koła zainteresowań.
– Zasoby sprzętowe placówek oświatowych słuŜące edukacji ekologicznej:
Placówki oświatowe prowadzą edukację ekologiczną w oparciu o:
– gabinety przyrodnicze w szkołach, – księgozbiory, czasopisma, filmy video, – komputery – internet,
– sprzęt multimedialny,
– rzutniki, mikroskopy, lupy itp., – plansze, gry dydaktyczne itp.
NaleŜy zauwaŜyć przy tym, Ŝe w lepszej sytuacji są szkoły, które mogą korzystać z większej liczby pomocy dydaktycznych jak teŜ pozycji literatury i czasopism niŜ przedszkola, które mają mniej pomocy (nie mają specjalistycznych gabinetów).
Formy edukacji ekologicznej w ankietyzowanych placówkach oświatowych
– Programy nauczania, według których realizowana jest edukacja ekologiczna w placówkach oświatowych gminy Polkowice:
W przedszkolach podstawowe programy kształcenia dzieci młodszych zawierają treści ekologiczne, jednak są one uzupełniane, rozszerzane poprzez realizację dodatkowych programów oraz projektów edukacyjnych dotyczących ekologii. W Przedszkolu Miejskim nr 3 np. są to dodatkowe programy „Szkoła dla ekorozwoju”, „Czyste powietrze wokół nas”, program autorski wycieczek przyrodniczych „Wędrowniczek”; w Przedszkolu Miejskim nr 5 realizowano projekty edukacyjne „Z ekologią za pan brat”, „Na ratunek przyrodzie”, „Nasza zielona oaza”. W szkołach podstawowych edukacja ekologiczna jest wpisana do programów nauczania dla kształcenia zintegrowanego (klasy I - III) oraz przyrody (klasy IV - VI), jak teŜ ścieŜek edukacyjnych ekologicznej i prozdrowotnej. W niektórych szkołach realizowane są autorskie programy edukacji ekologicznej takie jak „Edukacja ekologiczna i propagowanie zdrowego sty-lu Ŝycia” czy „Z Ekosty-ludkiem w szkole” dla klas I – III Szkoły Podstawowej nr 3 w Polkowicach.
Dodatkowo nauczyciele poszerzają tę edukację poprzez realizowanie projektów edukacyjnych takich jak np. „Z ekologią na ty” w Szkole Podstawowej nr 1 czy „Edukacja ekologiczna młodzieŜy szkolnej” w Szkole Podstawowej nr 2 w Polkowicach.
W gimnazjach edukacja ekologiczna najszerzej realizowana jest w nauczaniu biologii, geografii, chemii i fizyki, ale teŜ treści ekologiczne zobowiązani są realizować nauczyciele innych przedmiotów w ramach międzyprzedmiotowej ścieŜki edukacyjnej ekologicznej i prozdrowotnej. SłuŜą edukacji ekologicznej w gimnazjach równieŜ realizowane tam dodatkowo projekty edukacyjne takie, jak „Tydzień Ziemi” i „Nasza miedź – bogactwo i zagroŜenia” w Gimnazjum nr 1 czy „Las jako dar natury”, „Planeta Ziemia” i „Dlaczego powinniśmy chronić przyrodę” w Gimnazjum nr 2 w Polkowicach.
Podobnie realizowana jest edukacja ekologiczna w szkołach ponadgimnazjalnych wchodzących w skład Zespołu Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy w Polkowicach. Poza obowiązującymi programami nauczania realizuje się tam takŜe dodatkowe projekty edukacyjne, np. „Poznać i zrozumieć małą cząstkę Ziemi”, „Quo vadis Homo sapiens?”,
„Recykling”, „Ptaki powiatu polkowickiego”, „Co kryje Ziemia” i inne.
W Dolnośląskiej WyŜszej Szkole Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach edukacja ekologiczna jest prowadzona w ramach licencjackich seminariów z zakresu socjologii polityki, polityki socjalnej, prawa międzynarodowego, stosunków międzynarodowych oraz ekonomii.
Przygotowane są programy autorskie uwzględniające politykę ekologiczną Polski w okresie transformacji ustrojowej i integracji Polski z Unią Europejską oraz dostosowanie przepisów polskich do europejskich w zakresie ochrony środowiska.
W działającym przy Dolnośląskiej WyŜszej Szkole Przedsiębiorczości i Techniki Polkowickim Uniwersytecie Trzeciego Wieku edukacja ekologiczna prowadzona jest głównie w ramach sekcji turystycznej oraz na wykładach popularnonaukowych z zakresu przedmiotów ścisłych, ekonomiczno-gospodarczych, humanistycznych, medycyny i psychologii.
Edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych słuŜą teŜ akcje, kampanie i imprezy ogólnopolskie, lokalne czy wewnątrzszkolne.
Prawie wszystkie placówki z gminy Polkowice biorą udział w corocznym Sprzątaniu Świata. Organizowane są w większości z nich kwietniowe Dni Ziemi, przy czym placówki obchodzą to ekologiczne święto według róŜnych scenariuszy, np. Szkoła Podstawowa nr 3 w Polkowicach organizuje „Zielony Korowód” – marsz dzieci z klas I – III ulicami miasta w celu zainteresowania mieszkańców problemami ochrony środowiska, a w Gimnazjum nr 1 w Polkowicach kaŜdego roku w kwietniu trwa „Tydzień Ziemi” poświęcany rozszerzaniu wiedzy o ochronie środowiska.
Problem zagospodarowania odpadów jest nagłaśniany poprzez kampanie selektywnej zbiórki niektórych grup odpadów (puszek, makulatury, zuŜytych baterii), jak teŜ nakrętek z butelek PET w ramach „Akcji Odkręcania”. SłuŜą temu takŜe takie imprezy jak ekologiczne konkursy np. plastyczny pn. „Dzieło z odpadów” w Przedszkolu Miejskim nr 5, czy szkolny konkurs ekologiczny pn. „Odpady – problem lokalny lub globalny” w Gimnazjum nr 1, jak teŜ projekt pn. „Recykling” w Zespole Szkół.
Wiedzę z dziedziny ekologii doskonalą dzieci przygotowując się do konkursów wiedzy np. powiatowego turnieju ekologicznego „Ekologia – nasz region i my”, czy
„Międzyprzedszkolnego Turnieju Ekologicznego” (Przedszkole nr 5 i Przedszkole nr 4), albo szkolnego turnieju z okazji Dnia BioróŜnorodności w Zespole Szkół.
Przyrodę i problemy jej ochrony poznają dzieci i młodzieŜ z gminy Polkowice dzięki licznym wycieczkom edukacyjnym. Przedszkolaki z Przedszkola nr 3 uczestniczą w takich wycieczkach systematycznie w ramach realizacji własnego programu autorskiego pn.
„Wędrowniczek” poznając takie obszary, jak ścieŜki przyrodnicze: „Buczyna Jakubowska”,
„Krajobrazy Nadodrzańskie Orsk”, „Uroczysko Obiszów”, „Stawy Przemkowskie”, „Lasy okolic Przemkowa”, „Torfowisko Borówki”, „Grodowiec”, „Lasy Chocianowskie”. Dzieci ze Szkoły Podstawowej nr 2 w Polkowicach poznają przyrodę swojej okolicy uczestnicząc w rajdach szkolnych. Szkoła Podstawowa nr 3 organizuje liczne wycieczki edukacyjne m.in. w systemie Fundacji Ekologicznej „Zielona Akcja” pn. „Lekcje w Przyrodzie” (w tym teŜ realizując własny projekt „Poznajemy Przemkowski Park Krajobrazowy”), w Centrum Edukacji Ekologicznej
„Salamandra” w Myśliborzu i inne, w tym wycieczki badawcze koła przyrodniczego działającego w placówce. Uczniowie uczestniczą teŜ w obozach ekologicznych.
Uczniowie Gimnazjum nr 1 w Polkowicach przeprowadzali obserwacje związane z biologią bociana białego w ramach projektu „Bocian” PTPP, brali udział w warsztatach ekologicznych w Masywie ŚlęŜy, Karkonoszach, Masywie ŚnieŜnika, Górach Sowich prowadząc obserwacje i badania w terenie, a nauczyciele tej szkoły poznawali problemy środowiska własnego regionu podczas wycieczek: zbiornik „śelazny Most” i „Gilów” oraz Huta Miedzi „Cedynia”. Gimnazjum nr 2 w Polkowicach organizuje dla swoich uczniów obozy ekologiczne oraz wycieczki w ramach projektu „Las jako dar natury”.
Zespół Szkół im. Narodów Zjednoczonej Europy umoŜliwia swoim uczniom udział w zajęciach terenowych słuŜących poznawaniu regionu pod względem przyrodniczym i historycznym, poznawaniu róŜnych ekosystemów (np. lasu, zbiorników wodnych), jak teŜ funkcjonowania zakładów KGHM. Organizowane są wycieczki do ogrodów botanicznych, muzeów, na Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO itp.
W Polkowickim Uniwersytecie Trzeciego Wieku działa sekcja turystyczna organizująca m.in. wycieczki przyrodnicze.
Inne formy edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych to np. teatrzyk w wykonaniu uczniów Szkoły Podstawowej nr 2 dla przedszkolaków z Przedszkola nr 5, ekologiczne ślubowania przedszkolaków, warsztaty ekologiczne np. w Szkole Podstawowej nr 1, udział w świętach ekologicznych takich, jak „Święto Drzewa”, „Święto Niezapominajek”, akcja sadzenie drzewek w Szkole Podstawowej nr 3, wystawy takie, jak „Ekogaleria” z okazji Dnia Ochrony Środowiska czy kiermasz ekologicznych ozdób świątecznych w tej samej szkole, konkursy na najlepszego zbieracza makulatury i baterii, na logo programu ekologicznego, na okładkę szkolnej publikacji ekologicznej w Zespole Szkół w Polkowicach, jak teŜ w tej samej szkole kampanie społeczne: recyklingu, profilaktyki antynowotworowej, konferencje, warsztaty samokształceniowe dla nauczycieli zajmujących się edukacją ekologiczną.
Edukację ekologiczną prowadzi teŜ Placówka Socjalizacyjna „Skarbek” w Polkowicach.
Organizowane są tam wyjazdowe zajęcia terenowe takie, jak „Poznajemy polskie parki narodowe”, „Kotlina Kamiennogórska i Jeleniogórska”.
Sojusznicy edukacji ekologicznej w placówkach oświatowych
Placówki oświatowe w gminie Polkowice mogą liczyć na stałe wsparcie ze strony przede wszystkim Gminy Polkowice, Starostwa Powiatowego jak teŜ Związku Gmin Zagłębia
Współpracę z przedszkolami i szkołami z terenu gminy nawiązały równieŜ takie przedsiębiorstwa jak Przedsiębiorstwo Gospodarki Miejskiej w Polkowicach, Dolnośląska Korporacja Ekologiczna oraz Firma Becker-Polska. Instytucje współdziałające z przedszkolami i szkołami to Miejsko – Gminna Biblioteka Publiczna, Nadleśnictwo Lubin i Nadleśnictwo Chocianów. Organizacje pozarządowe współpracujące z placówkami oświatowymi to Fundacja Ekologiczna „Zielona Akcja”, Rodzinne Ogrody Działkowe, „Marysieńka”, „Miedzianka”,
„Barbarka”, „Relaks”. Fundacja „Porozumienie Wzgórz Dalkowskich”, Stowarzyszenie Animacji Twórczej i Działań Alternatywnych „SATIDA”.
Uczestnicy warsztatów konsultacyjnych „Programu Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice” uznali, Ŝe potencjalni sojusznicy oświaty w prowadzeniu edukacji ekologicznej to:
KGHM, Polkowickie Centrum Animacji, Firma „Becker”, Stowarzyszenie Hodowców i Miłośników Koni „Koń i Człowiek”, Polski Związek Wędkarski, Parafie (świetlice środowiskowe), słuŜba zdrowia, Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Samorządy Mieszkańców Wsi, Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych, Uniwersytet III Wieku działający przy Dolnośląskiej WyŜszej Szkole Przedsiębiorczości i Techniki w Polkowicach.