Narodowy Program Edukacji Ekologicznej - Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice na l

1. Wstęp

2.3. Narodowy Program Edukacji Ekologicznej

Narodowy Program Edukacji Ekologicznej powstał zgodnie z zapisami art. 5 Konstytucji RP uchwalonej w 1997 roku oraz wymogami ochrony środowiska przyrodniczego zawartymi w ustawie Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001r. (Dz. U. nr 62, poz.

627 z późniejszymi zmianami). Dokument ten jest rozwinięciem i konkretyzacją zapisów Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej i jest podstawą realizacji zadań z zakresu edukacji ekologicznej na poziomie krajowym. Określa zadania edukacyjne, podmioty odpowiedzialne za ich realizację i wskazuje źródła ich finansowania.

Główne cele Programu to:

1. WdraŜanie zaleceń Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej z uwzględnieniem zmian zachodzących w procesie reformowania Państwa i integracji z Unią Europejską.

2. Stworzenie mechanizmów pozwalających sprostać wyzwaniom związanym z wdraŜaniem idei i zasad w zrównowaŜonego rozwoju.

3. Zwiększenie efektywności edukacji ekologicznej przez promowanie najskuteczniejszych jej form, wskazywanie sposobów optymalnej alokacji środków finansowych i uporządkowanie przepływu informacji związanych z propagowaniem idei tego rodzaju edukacji.

Cele operacyjne programu ujęte są w wielu aspektach:

1. Aspekty polityczne to nadanie edukacji ekologicznej odpowiedniej rangi i włączenie jej do systemu kompleksowej edukacji obywatelskiej społeczeństwa.

2. Aspekty organizacyjne to umoŜliwienie koordynacji, korelacji i współdziałania w planowaniu i realizacji zadań z zakresu edukacji ekologicznej oraz stymulowanie i profilowanie jej rozwoju w zakresie poprawy stanu świadomości ekologicznej obywateli.

3. Aspekty materialne to wspomaganie instytucji i funduszy w trafnym finansowaniu edukacji ekologicznej, racjonalizacja wydatków i poszukiwanie nowych źródeł materialnego wsparcia edukacji ekologicznej.

4. Aspekty społeczne to przygotowanie społeczeństwa do realizacji zadań z zakresu ochrony środowiska w związku z dostosowywaniem Polski do standardów ekologicznych w Unii Europejskiej, promocja zachowań i postaw w procesach decyzyjnych na róŜnych szczeblach, stworzenie warunków do świadomego uczestnictwa społeczeństwa w przestrzeganiu zasad bezpieczeństwa ekologicznego oraz zapewnienie komplementarności wobec programów rządowych, regionalnych i samorządowych o zbliŜonych celach, takŜe w stosunku do strategii, programów i planów lokalnych i regionalnych.

5. Aspekty edukacyjne to promowanie metodyki nauczania ukierunkowanej na rozwój zrównowaŜony, tworzenie warunków do rozwoju bazy edukacji ekologicznej oraz inicjowanie badań naukowych nad efektywnością edukacji ekologicznej.

Adresatami Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej są:

1. Podmioty finansujące edukację ekologiczną, którym program ten pomoŜe planować budŜet i określać celowość i efektywność wykorzystania środków.

2. Podmioty realizujące zadania z zakresu edukacji ekologicznej, które otrzymają wykaz priorytetowych zadań wraz ze wskazaniem potencjalnych źródeł finansowania.

Program zakłada trzy sfery wprowadzania zapisów Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej w Ŝycie.

Edukacja formalna to zorganizowany system kształcenia, zgodny z określonymi zasadami sformułowanymi w odpowiednie akty prawne, który obejmuje system oświaty i szkolnictwa wyŜszego.

Ekologiczna świadomość społeczna, którą moŜna określić jako stan wiedzy, poglądów i wyobraŜeń ludzi o środowisku, jego zasobach oraz zagroŜeniach wynikających z działalności człowieka, a takŜe stan wiedzy o sposobach uŜytkowania i ochrony środowiska.

Szkolenia to zinstytucjonalizowane formy przekazywania wiedzy i umiejętności dla określonej grupy zawodowej lub społecznej, słuŜące podnoszeniu kwalifikacji niezbędnych w Ŝyciu zawodowym, działalności społecznej i dla potrzeb indywidualnych.

WdroŜenie Narodowego Programu Edukacji Ekologicznej powinno umoŜliwić pełną integrację tych trzech sfer w celu zwiększenia efektywności edukacji ekologicznej. Działalność w sferze edukacji formalnej powinna stymulować świadomość społeczeństwa w akcjach i kampaniach związanych z ochroną środowiska i z rozwojem zrównowaŜonym. Działania skierowane na wzrost świadomości ekologicznej powinny być prowadzone w taki sposób, by społeczeństwo zrozumiało potrzebę stałego kierowania środków na edukację ekologiczną.

Działania w sferze szkoleń powinny zwiększać trafność decyzji na róŜnych szczeblach zarządzania środowiskiem, podnosić stopień profesjonalizmu w działaniach organizacji społecznych oraz mediów, a takŜe pozytywnie wpływać na świadomość ekologiczną wszystkich obywateli. Środki wzmacniające efekty edukacji ekologicznej

PowaŜne znaczenie dla realizacji celów edukacji ekologicznej mają róŜnego rodzaju ogólnodostępne i promowane materiały programowe, strategie i regulacje.

NaleŜą do nich:

– dokumenty państwowe, teksty konwencji, polityki resortowe, programy polityczne i umowy społeczne, prawa samorządowe, przepisy i regulaminy,

– imprezy i wydarzenia publiczne jak akcje, festiwale, kampanie, święta, manifestacje, festyny, pokazy, zloty itp.

– działalność konkursowa, olimpiady, targi wystawy, działalność klubów, muzeów, domów kultury, ośrodków regionalnych,

– media, reklama, instytucje kultury, kultura fizyczna i rekreacja, wycieczki, turystyka kwalifikowana, ścieŜki dydaktyczne i przyrodnicze.

Wymienione wyŜej (i inne) czynniki tworzą sprzyjające warunki podnoszące stan świadomości ekologicznej społeczeństwa. Czynniki wzmacniające efekty edukacji ekologicznej powinny być dobrze wykorzystane przy realizacji zapisanych w programie zadań, oraz ułatwić sponsorom wybór finansowanych przedsięwzięć.

Program zawiera wskazówki dla prowadzących edukację róŜnych grup wiekowych i zawodowych, które są zalecane przy konstrukcji programów edukacji ekologicznej.

Zalecenia te dotyczą:

– wychowawców przedszkoli,

– nauczycieli w klasach 1–3 szkoły podstawowej, – nauczycieli w starszych klasach szkoły podstawowej,

– nauczycieli młodzieŜy gimnazjalnej, licealnej szkół zawodowych i policealnych, – nauczycieli akademickich,

– edukatorów prowadzących zajęcia w terenie, – duchownych i katechetów róŜnych wyznań, – rodziców,

– opiekunów dzieci i młodzieŜy o specjalnych potrzebach edukacyjnych, – policji, straŜy miejskiej, straŜy resortowej, słuŜby leśnej,

– kadry szkoleniowej słuŜby wojskowej, – pracodawców,

– redaktorów programów telewizyjnych, audycji radiowych,

– wydawców i redaktorów prasy codziennej, periodyków i autorów publikacji związanych z rozwojem edukacji ekologicznej,

– urzędników.

Narodowy Program Edukacji Ekologicznej jest dokumentem, który powinien stać się podstawą tworzenia systemowych rozwiązań realizujących cele poŜądane społecznie, w zakresie skutecznej edukacji ekologicznej obywateli. Powinien wyeliminować działania pozorne i mało efektywne na rzecz inicjatyw, które umoŜliwią zachowanie zdrowego środowiska oraz jego walorów dla przyszłych pokoleń zgodnie z zasadą zrównowaŜonego rozwoju.

2.4. Program ZrównowaŜonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego

Utworzenie przez Gminę Miejską Polkowice własnego programu edukacji ekologicznej pozostaje w zgodzie z uchwalonym przez Sejmik Województwa Dolnośląskiego 26 kwietnia 2002 roku „Programem zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego”.

W Programie tym głównym załoŜeniem jest „takie prowadzenie polityki i działań w poszczególnych sektorach gospodarki i Ŝycia społecznego, aby zachować zasoby i walory środowiska w stanie zapewniającym trwałe i nie doznające uszczerbku moŜliwości korzystania z nich zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia, przy jednoczesnym zachowaniu trwałości procesów przyrodniczych oraz naturalnej róŜnorodności biologicznej.” Program ma stanowić podstawę do podejmowania działań proekologicznych w województwie dolnośląskim do roku 2015.

Długoterminowa strategia do roku 2015 zakłada wzrost znaczenia edukacji ekologicznej, jako istotnego elementu ochrony środowiska. Za generalny cel strategiczny edukacji ekologicznej przyjęto podniesienie świadomości ekologicznej społeczeństwa.

W oparciu o cele zawarte w Narodowej Strategii Edukacji Ekologicznej określono strategię realizacji celu generalnego Programu przez:

– upowszechnianie idei ekorozwoju we wszystkich sferach Ŝycia,

– wdroŜenie edukacji ekologicznej jako edukacji interdyscyplinarnej na wszystkich stopniach edukacji formalnej i nieformalnej,

– tworzenie wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów edukacji ekologicznej, – promowanie dobrych doświadczeń z zakresu metodyki edukacji ekologicznej.

Strategia realizacji celów długoterminowych „Programu zrównowaŜonego rozwoju i ochrony środowiska województwa dolnośląskiego” zakłada, Ŝe „edukacja ekologiczna powinna być prowadzona w sposób ciągły na wszystkich poziomach szkolnictwa, od szkół podstawowych po szkoły wyŜsze. Edukacja ekologiczna powinna być takŜe realizowana na wszystkich poziomach administracji. Władze wojewódzkie mogą np. promować system segregacji odpadów, podczas gdy władze gminne – inicjatywy lokalne, jak np. nasadzenia drzew. Konieczne jest równieŜ edukowanie dorosłej części społeczeństwa. W województwie stworzony zostanie spójny organizacyjnie i metodycznie system ośrodków edukacji ekologicznej, które będą ze sobą współpracować. Powstanie „Dolnośląski System Edukacji Ekologicznej.” W prowadzeniu edukacji ekologicznej moŜna wykorzystać potencjał pozarządowych organizacji ekologicznych. W województwie dolnośląskim istnieje wiele organizacji deklarujących proekologiczne cele działalności. Wiele organizacji prowadzi zakrojone na duŜą skalę akcje informacyjne skierowane do szerokich kręgów społeczeństwa.

„Urząd Marszałkowski we współpracy z Urzędem Wojewódzkim będzie inicjował i wspierał działania zmierzające do podniesienia stanu świadomości ekologicznej mieszkańców oraz rozbudzenia ich współodpowiedzialności w procesie podejmowania decyzji i rozwiązywa-nia problemów ekologicznych. Władze województwa, wspólnie z gminami i organizacjami pozarządowymi będą prowadziły kampanie informacyjno-edukacyjne w zakresie takich tematów, jak zapobieganie powstawaniu odpadów oraz sposobów i efektów ich segregacji, zmniejszenie zuŜycia wody, oszczędność energii, ochrona róŜnorodności biologicznej i krajobrazowej. Wspierane będą wydawnictwa ekologiczne.”

Tworzenie programów takich, jak Program Edukacji Ekologicznej powinno odbywać się metodami uspołecznionymi. W „Programie ZrównowaŜonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego” podkreśla się, Ŝe „komunikacja społeczna, której rola była niedoceniana przez wiele lat, uznawana jest coraz częściej za jedno z waŜniejszych narzędzi ochrony środowiska. W połączeniu z edukacją ekologiczną stanowi bardzo istotny element podnoszenia świadomości ekologicznej i upowszechniania idei ochrony środowiska”. Jej wzmocnienie nastąpiło z początkiem roku 2001, dzięki wejściu w Ŝycie Ustawy z dnia 9 listopada 2000r. o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Ustawa ta określa zasady udostępniania informacji o środowisku i jego ochronie, udziału społeczeństwa w postępowaniu w sprawie ochrony środowiska oraz w postępowaniu w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Obecnie zapisy tej Ustawy włączono w ustawę prawo ochrony środowiska.

Generalny cel strategiczny do roku 2015 „Programu ZrównowaŜonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego” to „otwarta i dwustronna komunikacja pomiędzy wszystkimi stronami zaangaŜowanymi w ochronę środowiska.”

W strategii realizacji tego celu zapisano m.in. „Organy administracji publicznej dołoŜą starań, aby jak największa część społeczeństwa została zaangaŜowana w konsultacje projektów aktów normatywnych, programów, polityk i decyzji.”

Komunikacja społeczna nabiera coraz większego znaczenia i naleŜy się spodziewać, iŜ tendencja ta w najbliŜszych latach utrzyma się. Dotyczy to zarówno współpracy z organizacjami pozarządowymi, która bywa ustawowo nakazywana (np. samorząd województwa przy formułowaniu strategii i realizacji polityki rozwoju, zobowiązany jest współpracować m.in. z organizacjami pozarządowymi), jak i z przedstawicielami innych zainteresowanych stron.

Przedstawiciele róŜnych środowisk powinni być zapraszani do współtworzenia ciał opiniodawczo-doradczych.

Strategia długoterminowa do roku 2015 „Programu ZrównowaŜonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego” stanowiła punkt wyjścia do sformułowania strategii krótkoterminowej do roku 2004. W myśl jej załoŜeń, powinno się tworzyć „sprawnie funkcjonujący system edukacji ekologicznej” dokonując „przeglądu działań edukacyjnych” oraz promując „rozwój róŜnorodnych form edukacji ekologicznej w oparciu o instytucje zajmujące się edukacją”. Jako podmioty realizujące, nadzorujące i wspomagające realizację tych zadań wymieniono Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, Dolnośląski Zespół Parków Krajobrazowych, Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Lasy Państwowe, organizacje pozarządowe, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, szkoły, Kuratorium Oświaty, media.

W strategii krótkoterminowej zapisano równieŜ „rozwój i doskonalenie komunikacji społecznej” poprzez:

– realizację ustawy o dostępie do informacji o środowisku i jego ochronie oraz o ocenach oddziaływania na środowisko,

– wzrost wykorzystania mediów, takich jak prasa, telewizja, internet,

– wprowadzenie systemu „krótkich informacji” – wydawanie ulotek i broszur informacyjnych, – zwiększenie ilości informacji w publikacjach,

– stworzenie systemu „łatwego dostępu” do informacji,

– włączenie organizacji pozarządowych i społeczności lokalnych w procesy decyzyjne i systemy zarządzania.

Jako odpowiedzialne za realizację tych zadań Program wymienia Dolnośląski Urząd Wojewódzki, Wojewódzkiego Konserwatora Przyrody, Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego, starostwa powiatowe, urzędy gminne, Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, środowiska naukowe.

„Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice” powstał m.in. w oparciu o w/w załoŜenia „Programu ZrównowaŜonego Rozwoju i Ochrony Środowiska Województwa Dolnośląskiego”.

2.5. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Polkowickiego

Program został opracowany na lata 2008-2014 dla gmin naleŜących do powiatu Polkowice, tj. Chocianów, Gaworzyce, Grębocice, Przemków, Radwanice.

Przygotowano go w oparciu o Prawo Ochrony Środowiska z 27 kwietnia 2001r., Politykę Ekologiczną Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 oraz „Wytyczne do sporządzenia programów ochrony środowiska na szczeblu regionalnym i lokalnym”.

W programie zadania do realizacji zostały określone w następujących obszarach:

Zdania o charakterze systemowym:

– integracja aspektów ekologicznych z rozwojem społeczno-gospodarczym, – aktywizacja rynku na rzecz ochrony środowiska,

– edukacja ekologiczna i udział społeczeństwa w sprawach ochrony środowiska, – współpraca ponadlokalna.

Ochrona dziedzictwa przyrodniczego i racjonalne uŜytkowanie zasobów przyrody:

– ochrona przyrody i krajobrazu, – ochrona lasów,

– ochrona gleb,

– ochrona zasobów kopalin.

Jakość środowiska i bezpieczeństwo ekologiczne: jakość wód, gospodarowanie odpadami, zanieczyszczenia powietrza, oddziaływanie hałasu, awarie przemysłowe.

ZrównowaŜone wykorzystanie surowców, materiałów wody i energii: kształtowanie stosunków wodnych, wykorzystanie energii odnawialnej.

W ramach zadań dotyczących edukacji ekologicznej wypracowano następujące cele i kierunki działań do 2011 roku:

– Maksymalna ochrona środowiska, oszczędne gospodarowanie i korzystanie z jego zasobów poprzez wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku

– Kierunki działań w formalnym systemie kształcenia:

aktywna edukacja ekologiczna młodzieŜy w formalnym systemie kształcenia

wspieranie działań edukacji szkolnej przez instytucje samorządowe i państwowe – Kierunki działań dla pozostałych grup:

aktywna edukacja ekologiczna na terenach obszarów chronionych i innych cennych przyrodniczo,

podnoszenie świadomości ekologicznej rolników, organizatorów turystyki i agroturystyki,

edukacja ekologiczna w miejscu pracy,

promowanie przez środki masowego przekazu stylu Ŝycia i zachowań przyjaznych środowisku,

zapewnienie społeczeństwu niezbędnych informacji o stanie środowiska naturalnego.

2.6. Program Ochrony Środowiska dla Gminy Polkowice

Cele i kierunki działań do 2011r.:

– Utrzymanie hałasu w zakresie norm,

– WdroŜenie subregionalnego systemu gospodarki odpadami Związku Gmin Zagłębia Miedziowego,

– Ograniczenie zagroŜeń środowiskowych i negatywnych skutków związanych z eksploatacją rud miedzi,

– Stworzenie systemu promocji i motywacji do wykorzystania alternatywnych źródeł energii, – Podniesienie poziomu świadomości ekologicznej mieszkańców gminy,

– Rozwój systemu obszarów prawnie chronionych.

Główny cel strategiczny do 2011r. w zakresie edukacji ekologicznej:

Maksymalna ochrona środowiska, oszczędne gospodarowanie i korzystanie z jego zasobów poprzez wykształcenie u mieszkańców postawy przyjaznej środowisku.

Działania do roku 2011:

– Opracowanie Programu Edukacji Ekologicznej, – Prowadzenie edukacji przyrodniczo – leśnej, – Edukacja ekologiczna w szkołach poprzez:

opracowanie Programu Edukacji Ekologicznej i wprowadzenie go do szkół,

powołanie odpowiednich koordynatorów na róŜnych poziomach kształcenia w celu przebadania aktualnego stanu edukacji ekologicznej oraz znalezienie współpracowników,

uczestnictwo dzieci i młodzieŜy szkolnej w akcjach propagujących ochronę środowiska (m.in. w sprzątaniu świata).

– Edukacja społeczeństwa poprzez:

przeprowadzenie kampanii na rzecz ograniczania ilości wytwarzanych odpadów i ścieków,

edukację i propagowanie postaw i zachowań motywujących ludność do oszczędzania wody i dbania o czystość cieków powierzchniowych,

podjęcie masowej akcji edukacyjnej przez dostarczenie do gospodarstw ulotek na temat potrzeby budowania płyt obornikowych lub zbiorników na gnojowicę,

wprowadzenie nowych materiałów izolacyjnych i uszczelnień w budownictwie, energetyce i przemyśle,

akcje propagandowe nawołujące do oszczędzania energii w gospodarstwach domowych,

upowszechnianie wśród rolników korzyści ekologicznych wynikających z nasadzeń śródpolnych,

popularyzację wiedzy krajoznawczej i przyrodniczej,

propagowanie wykorzystania alternatywnych źródeł energii,

propagowanie zmniejszenia dobowego zuŜycia wody.

– Nawiązanie współpracy z przedszkolami oraz szkołami podstawowymi i gimnazjami, polegającej na:

przeprowadzeniu róŜnego rodzaju konkursów i akcji proekologicznych

szkołach typu „Zielona Szkoła”,

uzgodnieniu zasad finansowania ww. edukacji, a takŜe edukacji ekologicznej, prowadzonej w ramach zajęć pozalekcyjnych, działalności pozaszkolnej, bezpośrednim uczestnictwie przedstawicieli władz samorządowych w procesie edukacji ekologicznej.

– Nawiązanie współpracy ze szkołami, fundacjami ekologicznymi i wspólna organizacja:

akcji promocyjnych, powiązanych np. ze zbiórką odpadów problemowych, lub akcji np.

wielkie sprzątanie gminy Polkowice,

konkursów (np. „Najczystsze podwórko”, „Najefektywniejsze osiedle w zbiórce selektywnej”, itp.),

wystaw prac związanych z ekologią,

zakładowych i szkolnych wycieczek technicznych (pt. „Oczyszczalnia ścieków”, „System selektywnej zbiórki”),

wycieczek ekologicznych, np. na Międzynarodowe Targi Ekologiczne POLEKO, Forum Gospodarki Odpadami,

seminariów, sympozjów, konferencji itp.

2.7. Plan Gospodarki Odpadami dla Związku Gmin Zagłębia Miedziowego

Gmina Polkowice naleŜy do Związku Gmin Zagłębia Miedziowego w ramach którego opracowano wspólny Plan Gospodarki Odpadowej dla gmin objętych działaniami Związku (gmina Chocianów, Grębocice, Jerzmanowa, Pęcław, Przemków, Radwanice, Polkowice). Plan będzie realizowany w latach 2005-2011.

Podstawowe Cele stojące przed ZGZM w zakresie gospodarki odpadami:

Cele ogólne:

– Wysoka świadomość mieszkańców,

– Dostosowanie gospodarki odpadami do wymogów ochrony środowiska, w tym przepisów Unii Europejskiej.

Cele szczegółowe:

– wytwórcy odpadów objęci zorganizowanym wywozem, – minimalizacja wytworzonych odpadów „u źródła”,

– minimalizacja odpadów przeznaczonych do deponowania na składowiskach, – modernizacja nie więcej niŜ trzech składowisk w skali regionu,

– likwidacja miejsc nielegalnego gromadzenia odpadów („dzikich wysypisk”), – likwidacja wysypisk nie spełniających wymogów.

W ramach wdraŜania planu zaproponowano przeprowadzenie kampanii edukacyjnej, której celem będzie zmiana dotychczasowego postępowania mieszkańców z odpadami.

Zadania kampanii:

– przegląd istniejących na terenie gminy materiałów, których celem jest podnoszenie świadomości społeczeństwa,

– przygotowanie kampanii na rzecz podniesienia świadomości społeczeństwa, – identyfikacja problemów, których nie omawiają dostępne materiały informacyjne, – wprowadzenie w Ŝycie powyŜszych kampanii.

Zestawienie przykładowych działań w zakresie edukacji odpadowej zaproponowanych w ramach kampanii:

– druk materiałów informacyjnych,

– produkcja filmów reklamowych i szkoleniowych,

– szkolenia dla:

przedstawicieli gmin,

przedstawicieli Rad Osiedli,

nauczycieli szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych.

– odczyty i wystawy poświęcone problematyce odpadów niebezpiecznych, – konkursy dla przedszkolaków na „rysunek ekologiczny”,

– konkursy dla szkół i turystów:

najładniejszy plakat ekologiczny,

największa ilość zebranych baterii.

– sympozjum: odpady niebezpieczne w strumieniu odpadów komunalnych.

3. Uwarunkowania formalne edukacji ekologicznej w programach nauczania

3.1. Edukacja ekologiczna w programach nauczania

W zreformowanym systemie oświaty wprowadzonym na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 26.02.2002r. (Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół) tematyka ekologiczna pojawia się w programach nauczania w postaci bloków tematycznych i jako wybrane hasła w zaleŜności od poziomu kształcenia.

W programach przedszkolnych realizuje się wybrane treści ekologiczne według metodyki pracy z dziećmi najmłodszymi.

Na etapie szkoły podstawowej edukacja ekologiczna realizowana jest w bloku tematycznym PRZYRODA. Głównym załoŜeniem programowym jest kształtowanie postaw poszanowania dóbr przyrody w oparciu o podstawowe informacje o środowisku. Treści ekologiczne pojawiają się jako ścieŜki edukacyjne, gdzie wiadomości z zakresu ochrony środowiska mają ścisły związek z Ŝyciem i zdrowiem człowieka.

W gimnazjum edukacja ekologiczna jest realizowana na lekcjach biologii, chemii i geografii oraz jako ścieŜka edukacji ekologicznej na innych przedmiotach. W programie szkolnym przewidziano poznawanie środowiska jako całości oraz wpływu działalności człowieka na otoczenie. Realizowane są teŜ wybrane problemy skaŜenia i ochrony środowiska oraz racjonalnej gospodarki rolniczej i przemysłowej.

W szkołach ponadgimnazjalnych edukacja ekologiczna realizowana jest w sposób bardzo okrojony i wybiórczy. Dział „ekologia” pojawia się jedynie w klasach biologiczno-chemicznych liceum ogólnokształcącego. W pozostałych kierunkach kształcenia treści ekologiczne są realizowane jako ścieŜka międzyprzedmiotowa lub w postaci kilku wybranych tematów z zakresu ochrony środowiska i zdrowia człowieka.

W programach trzyletniego liceum ogólnokształcącego i liceum profilowanego zagadnienia dotyczące ekologii realizowane są tylko w pierwszym roku edukacji tego poziomu.

Autorzy programów zakładają, iŜ kształtowanie postaw poszanowania dóbr przyrody i świadomość ekologiczna zostaną wyrobione na wcześniejszych etapach edukacyjnych.

Większość programów zakłada realizację ogólnych celów edukacyjnych wyznaczonych przez podstawę programową, takich jak:

– kształtowanie postawy odpowiedzialności za zdrowie swoje i innych, – rozumienie zaleŜności istniejących w środowisku przyrodniczym,

– rozumienie zaleŜności człowieka od środowiska i wpływu człowieka na środowisko, – rozumienie potrzeby zachowania bioróŜnorodności.

MoŜna stwierdzić, Ŝe im wyŜszy poziom kształcenia ogólnego tym mniej treści ekologicznych w programach nauczania. Taki system nie prowadzi do utrwalenia postaw i nawyków kształtujących świadomość ekologiczną dorosłego człowieka. Konieczna jest kontynuacja edukacji ekologicznej w róŜnych formach, dostosowana do róŜnego poziomu świadomości odbiorców i docierająca do jak największej ilości osób.

3.2. Przedszkola

Edukację ekologiczną powinno zaczynać się od najmłodszych lat Ŝycia gdyŜ, wtedy zdecydowanie rośnie szansa na wykształcenie „nowego człowieka przyszłości” - człowieka, który zmieni swój styl Ŝycia, zwracając uwagę na sprawy otaczającego go środowiska jako na sprawy własnego w nim istnienia. Wymaga to ukształtowania wysokiej świadomości ekologicznej, innego systemu wartości, zmiany codziennych nawyków i zachowań. Na dorosłych członków społeczeństwa wpływ edukacji ekologicznej jest ograniczony, bo trudno zmieniać zachowania i sposób Ŝycia juŜ ukształtowany. Z dziećmi ta szansa rośnie, poniewaŜ

W dokumencie Program Edukacji Ekologicznej dla Gminy Polkowice na lata (Stron 9-0)