EFEKTY DŁUGOOKRESOWE

Przyjmijmy, e dewaluacji towarzyszyła twardsza polityka fiskalna, zmierzaj ca do ograniczenia absorpcji krajów oraz stworzenia warunków, w których gospodarka byłaby w stanie zaspokoi zwi kszony popyt na eksport netto i nie wywołałoby to bezpo redniego nacisku na wzrost cen.

Działania te uwzgl dniaj tylko oddziaływanie popytu na ceny, nie bior natomiast pod uwag efektów poda owych. Krajowe przedsi biorstwa importuj ce surowce b d chciały przerzuci wzrost kosztów importu na ceny. Pracownicy, którzy kupuj importowane towary konsumpcyjne, od ywno ci a po telewizory, stwierdz , e ich koszty utrzymania podniosły si i wyst pi z daniami podwy ek płac nominalnych, tak, aby utrzyma swe płace realne na poziomie odpowiadaj cym warunkom

równowagi. Skutkiem tego wzrostu cen i płac b dzie podobna reakcja pozostałych przedsi biorstw i pracowników.

Je eli wi c w gospodarce nie wyst puj adne zmiany o charakterze realnym, to ko cowym skutkiem dewaluacji b dzie jedynie wzrost wszystkich nominalnych cen i płac, proporcjonalny do podwy ki cen dóbr importowanych, a wszystkie zmienne realne pozostan na dotychczasowym poziomie. W ostatecznym rozrachunku dewaluacja nie przyniesie wi c adnego efektu.

1. Podstawowe poj cia:

WZROST GOSPODARCZY- wzrost realnej produkcji społecznej

WIEDZA TECHNICZNA- wiedza o metodach wytwarzania + praktyczne umiej tno ci i kwalifikacje (know-how)

WYNALAZKI- zastosowanie nowej wiedzy w procesach produkcyjnych (nowe technologie i metody produkcji, nowe lub ulepszone produkty, usprawnienia)

INNOWACJE- odkrycie nowej wiedzy stosowanej

TECHNICZNE UZBROJENIE PRACY- relacja kapitał-praca, czyli wielko kapitału przypadaj ca na 1 zatrudnionego

CIE KA WZROSTU ZRÓWNOWA ONEGO- (w neoklasycznej teorii wzrostu) cie ka wzrostu, na której zarówno produkcja, jak i nakłady kapitału i pracy rosn w jednakowym tempie

AKUMULACJA INTENSYWNA- akumulacja kapitału polegaj ca na zwi kszaniu wyposa enia kapitałowego przypadaj cego na 1 pracownika (zwi kszenie technicznego uzbrojenia pracy)

AKUMULACJA EKSTENSYWNA- akumulacja kapitału polegaj ca na tworzeniu dodatkowych miejsc pracy przy utrzymaniu dotychczasowego technicznego uzbrojenia pracy

RESZTA SOLOWA – cz przyrostu produkcji, która nie wynika ze wzrostu mierzalnych nakładów WZROST ENDOGENICZNY- wzrost gospodarczy zale ny od czynników wewn trznych,

uwzgl dnionych w danym modelu wzrostu, a nie od czynników zewn trznych, takich jak wzrost liczby ludno ci.

FUNKCJA PRODUKCJI – funkcja przedstawiaj ca maksymalne rozmiary produkcji, któr mo na wytworzy przy okre lonych nakładach i danym stanie techniki.

ANALIZA CZYNNIKÓW WZROSTU- dokonywane na gruncie teorii wzrostu gospodarczego wyodr bnienie elementów składowych rzeczywistego przyrostu produkcji b d cych rezultatem nakładów ró nych czynników wytwórczych oraz składnika resztowego, odzwierciedlaj cego czysty post p techniczny.

NEOKLASYCZNA TEORIA WZROSTU GOSPODARCZEGO- teoria opracowana przez R.Solowa, która obja nia długookresowy wzrost potencjału wytwórczego, lecz nie wyja nia, w jaki sposób rzeczywiste tempo wzrostu produkcji osi ga poziom potencjalny.

KAPITAŁ LUDZKI- zasób wiedzy i umiej tno ci posiadanych przez pracownika. BADANIA + ROZWÓJ- skrótowe okre lenie prac badawczo- rozwojowych

UPRZEDMIOTOWIONY POST P TECHNICZNY- post p wiedzy uprzedmiotowiony w nowych maszynach, technologiach i produktach

ZASOBY ODNAWIALNE- zasoby, które nie ulegn wyczerpaniu pod warunkiem, e b d umiarkowanie eksploatowane, piel gnowane i odnawiane (lasy, rzeki)

ZASOBY NIEODNAWIALNE- zasoby dost pne w ograniczonej ilo ci, nie daj ce si uzupełni (zło a w gla, ropy naftowej)

KONCEPCJA WZROSTU ZEROWEGO- koncepcja sugeruj ca, e optymalnym rozwi zaniem dla krajów wysoko rozwini tych jest zerowe tempo wzrostu PNB z uwagi na to, e wzrost produkcji powoduje zwi kszenie kosztów degradacji rodowiska.

POST P TECHNICZNY PODNOSZ CY WYDAJNO PRACY- post p techniczny zwi kszaj cy kapitał ludzki.

HIPOTEZA KONWERGENCJI- twierdzenie, zgodnie z którym kraje biedne rozwijaj si szybciej ni kraje bogatsze.

2. Wzrost gospodarczy

PKB i PNB- za ich pomoc mierzy si ogóln warto produkcji i całkowity dochód w gospodarce narodowej.

PKB jako miernik zadowolenia społecznego – PKB per capita- wska nik poziomu ycia i zadowolenia PKB- wska nik potencjału danej gospodarki, jej rangi w gospodarce wiatowej

PKB jako miernik produkcji w sensie ekonomicznym- miernik produkcji czystej, czyli warto ci dodanej (pieni na warto dóbr i usług nabywanych na rynku), nie obejmuje produkcji – zani a rzeczywiste ekonomiczne rozmiary produkcji w gospodarce.

3. Czynniki wzrostu Funkcja produkcji.

Wzrost produkcji potencjalnej- zwi kszenie nakładów czynników produkcji (ziemia, kapitał, surowce). ródłem wzrostu produkcji jest zwi kszanie nakładów lub efektywno ci ich wykorzystania.

Jednym ze sposobów jest zwi kszanie nakładów kapitałowych przypadaj cych na 1 pracownika(zwi kszanie technicznego uzbrojenia pracy).

Nakład pracy mo na zwi ksza poprzez wzrost liczby ludno ci zawodowo czynnej lub poprzez zmiany jako ciowe- podnoszenie poziomu wiedzy i umiej tno ci oraz kształtowanie innych czynników

okre laj cych wydajno .

Istotnym ograniczeniem wzrostu produkcji społecznej mog by surowce. Zasoby surowców nieodnawialnych s ograniczone a surowcami odnawialnymi trzeba gospodarowa ostro nie. W procesie wzrostu gospodarczego du rol odgrywa post p techniczny. ródłem wynalazków s prace badawczo rozwojowe(kosztowne i ryzykowne). Niedoskonało ci te rodz potrzeb wspierania wynalazków przez zapewnienie ochrony patentowej oraz subsydiowanie prac badawczych.

4. Teorie wzrostu gospodarczego

T.Malthus – przy stałej powierzchni upraw i malej cej kra cowej wydajno ci pracy istnieje granica mo liwo ci wy ywienia ludno ci.

Kraje uprzemysłowione wymkn ły si z pułapki Malthusa, dzi ki zwi kszeniu wydajno ci i post powi technicznemu w rolnictwie.

Neoklasyczna teoria wzrostu (R.Solow)- w stanie długookresowej równowagi produkcja oraz zasoby kapitału i pracy rosn w jednakowym tempie.

Podstaw wzrostu gospodarczego jest akumulacja kapitału. Przyjmuje ona 2 formy- (patrz poj cia). Czy zwi kszenie poziomu oszcz dno ci i inwestycji mo e przyspieszy wzrost gospodarczy? NIE. Mo e jedynie przyczyni si do jednorazowego podniesienia produkcji, ale nie wpływa na długookresow dynamik rozwoju. CIE KA WZROSTU ZRÓWNOWA ONEGO JEST WYZNACZONA PRZEZ TEMPO WZROSTU ZASOBÓW PRACY I POST P TECHNICZNY.

Do ródeł wzrostu gospodarczego nale : wzrost ilo ciowy i jako ciowy czynników wytwórczych oraz post p techniczny.

Przyczyny obni enia tempa wzrostu wydajno ci w krajach uprzemysłowionych: wzrost nakładów na ochron rodowiska, wzrost cen ropy naftowej oraz inflacja.

Dynamika wzrostu gospodarczego jest na wiecie bardzo zró nicowana- wg hipotezy konwergencji kraje biedne rozwijaj si szybciej- wynika to z mo liwo ci korzystania z przepływu wiedzy technicznej w skali mi dzynarodowej.

Teoria wzrostu endogenicznego- z akumulacj kapitału wi si jeszcze efekty zewn trzne (funkcja produkcji jednego przedsi biorstwa ma wpływ na inne).Mo e to usprawiedliwia interwencj pa stwa. Podstaw polityki wzrostu gospodarczego jest popieranie i pobudzanie inwestycji.

Ale konieczne s tak e starania o wzrost efektywno ci produkcji (podnoszenie kwalifikacji,post p techniczny).

Koszty wzrostu gospodarczego (degradacja rodowiska, nadmierne zag szczenie przemysłu, obni enie jako ci ycia) stanowi argumenty zwolenników koncepcji wzrostu zerowego.

31. CYKL KONIUNKTURALNY

Poj cie trendu i cyklu

Tendencja rozwojowa (trend) produkcji to wygładzona cie ka obrazuj ca rozwój produkcji w

długim okresie po wyeliminowaniu krótkookresowych waha .

Cyklem koniunkturalnym (ang. business cycle)nazywany krótkookresowe odchylenia produkcji od jej

trendu.

Fazy cyklu koniunkturalnego:

Depresja (kryzys) – dolny punkt zwrotny w cyklu koniunkturalnym; ang. slump Poprawa (o ywienie); ang. recovery

Rozkwit – wielko produkcji przekracza lini trendu; ang. boom

Recesja – produkcja wzrasta w tempie wolniejszym ni trend b d nawet spada; ang.

recession

Dno

Wzrost eksportu

Wzrost wydatków pa stwa Obni enie stopy procentowej

Czynniki wpływaj ce na spadek popytu globalnego:

Podwy ka podatków Spadek popytu na eksport

Obni enie si oczekiwanych przez przedsi biorstwa zysków Teorie cyklu koniunkturalnego

1. Koncepcja politycznego cyklu koniunkturalnego (ang. political business cycle) zakłada, e

wyborcy maj krótka pami i pozostaj pod silnym wpływem stanu koniunktury w okresie bezpo rednio poprzedzaj cym wybory. Rz d potrafi w krótkim okresie regulowa ogólny poziom popytu za pomoc narz dzi polityki pieni nej i fiskalnej. Aby zwi kszy szanse utrzymania si przy władzy w nast pnych wyborach, rz d ten na pocz tku stosuje restrykcyjna polityk pieni n i fiskaln , doprowadzaj c tym gospodark do kryzysu, a nast pnie, bezpo rednio przed nowymi wyborami, wprowadza rodki polityki pieni nej i fiskalnej pobudzaj ce o ywienie gospodarcze. Poniewa w trakcie kryzysu narosły w gospodarce rezerwy produkcyjne, mo liwy staje si wzrost produkcji tempie znacznie szybszym od długookresowego trendu. Wyborcy s dz , e rz d opanował samoistny kryzys i w zwi zku z tym udzielaj mu poparcia na nast pn kadencj .

2. Model mno nika-akceletora (znany w j zyku polskim tak e pod nazw zasady przyspieszenia)

zakłada, e przedsi biorstwa oceniaj przyszł wielko produkcji i zysków poprzez eksploatacj dotychczasowego wzrostu produkcji. Wzrost produkcji w stałym tempie prowadzi do niezmiennego poziomu inwestycji i stałego tempa wzrostu po danego maj tku produkcyjnego. Dla zwi kszenia zamierzonego poziomu inwestycji konieczny jest przyspieszony wzrost produkcji.

W modelu mno nika-akceletora cykle mog wyst powa tak e wtedy, kiedy nie istniej adne fizyczne ograniczenia skali waha Cykliczno jest jednak jeszcze bardziej prawdopodobna, gdy uwzgl dnimy ograniczenia poda owe i popytowe. Globalna poda wyznacza w praktyce górny punkt

zwrotny, czyli szczyt cyklu. Dolny punkt zwrotny, czyli dno cyklu, wyznaczone przez poziom, do

którego mo e obni y si popyt.

3. Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego zakłada, e cał makroekonomia jest zasadniczo

teori dynamiki gospodarczej, a takie jej elementy, jak funkcja konsumpcji czy nawet model IS-LM, s zbyt uproszczone i w praktyce nieprzydatne. Teorie obja niaj ce zachowania przedsi biorstw i gospodarstw domowych powinny wychodzi z mikroekonomicznej analizy wyborów mi dzyokresowych, ł cz cej tera niejszo z przyszło ci .

Podsumowanie

1. Trend (tendencja rozwojowa) produkcji jest cie ka wzrostu wyznaczon po wyeliminowaniu krótkookresowych waha . Cykl koniunkturalny opisuje wahania produkcji wokół trendu. Przeci tna długo cyklu wynosi około 5 lat, ale istniej znaczne odchylenia od tej normy. 2. Zgodnie z koncepcj politycznego cyklu koniunkturalnego rz d stara si sterowa rozwojem

gospodarki, aby wygl dał on najpomy lniej tu przed wyborami. Rz d mo e tak e nieumy lnie przyczyni si do wywołania waha cyklicznych, nieumiej tnie stosuj c rodki wykorzystywane w celu stabilizowania gospodarki.

3. Wyst powanie cykli wi e si z powolnym przebiegiem procesów dostosowawczych lub ze zjawiskiem substytucji mi dzyokresowej. Nale y tak e wyja ni , dlaczego cykle s w miar regularne.

4. Model mno nika-akceletora na wietla zale no decyzji inwestycyjnych przedsi biorstw od oczekiwanych przyszło ci zysków i zakłada, e podstaw tych oczekiwa jest eksploatacja dotychczasowego wzrostu produkcji. Model ten umo liwia proste wyja nienie cykliczno ci, jednak e zakłada pewn naiwno przedsi biorstw, które w swych oczekiwaniach nie uwzgl dniaj waha koniunktury wywołanych przez ich własne działania.

5. Naturalnymi granicami waha produkcji, wyznaczaj cymi potencjalne szczyty i dna cykli, s odpowiednio: pełne wykorzystanie zdolno ci wytwórczych oraz zerowe inwestycje brutto. 6. Wa n przyczyn cyklicznych waha produkcji s , obok zmian inwestycji, wahania stanu

zapasów. Dotyczy to jednak tylko planowanych zmian zapasów. Nie planowane zmiany zapasów s skutkiem, a nie przyczyn cyklicznych waha koniunktury. Bez wzgl du jednak na charakter zmian zapasów, konieczno ich odbudowy do normalnego poziomu po okresowym spadku uzasadnia pewne fluktuacje wolumenu produkcji.

7. Koncepcja realnego cyklu koniunkturalnego zakłada, e faktyczna produkcja jest zawsze równa produkcji potencjalnej i e wahaniom cyklicznym podlega wła nie potencjalna wielko produkcji. Koncepcja ta, odwołuj ca si m.in. do kategorii wyborów mi dzyokresowych,

wyja nia zjawisko wzgl dnej trwało ci cyklicznych zmian koniunktury, lecz nie tłumaczy ich przyczyn.

8. Pewne wahania potencjalnego poziomu produkcji s stwierdzonym faktem, ale wiele krótkookresowych waha aktywno ci gospodarczej odzwierciedla raczej odchylenia faktycznej produkcji od jej poziomu potencjalnego. Dlatego pełne wyja nienie zjawiska cyklu koniunkturalnego wymaga poł czenia elementów teorii popytowej i pota owej.

9. Post puj ca integracja wiatowych rynków towarowych i finansowych sprawia, e sytuacja gospodarcza wi kszo ci pa stw zale y współcze nie w du ym stopniu od koniunktury za granic . Cykliczne wahania koniunktury w krajach wysoko rozwini tych s do ci le zsynchronizowane.

10. Wyj cie z recesji w latach 1990-1991 w krajach wysoko rozwini tych było powolne i trwało długo. Cech specyficzn tej recesji, utrudniaj c jej przezwyci enie, był ogromny ci ar zadłu enia gospodarstw domowych, które wydatnie wzrosło w wyniku deregulacji systemu finansowego przeprowadzonej w latach osiemdziesi tych. Konieczno spłaty zaci gni tych po yczek wraz z odsetkami zmusiła ludno do zwi kszenia stopy oszcz dno ci i odpowiedniego obni enia na dłu szy czas poziomu wydatków konsumpcyjnych.

32. MAKROEKONOMIA – STAN OBECNY

Tre : przedstawienie głównych, konkuruj cych ze sob pogl dów w makroekonomii oraz ich konsekwencji dla polityki gospodarczej

Główne zagadnienia: problemy, w przypadku, których ró nice pogl dów prowadz do znacznie odbiegaj cych od siebie wniosków, bez wzgl du na szczegółow posta modelu, która cechuje dane podej cie ogólne

Rozwa ania o podej ciu do 4 problemów: szybko ci, z jak rynek osi ga równowag ; istnienia/nieistnienia 1 stanu równowagi; sposobu kształtowania si oczekiwa ; wzgl dnego znaczenia zjawisk w krótkim i długim okresie