Efektywność Planu dla Rozwoju, Dobrobytu i Wzmocnienia Państwa

Plan dla Rozwoju, Dobrobytu i Wzmocnienia Państwa przyniósł pewne pozytywne rezultaty i zmiany w Kolumbii. Państwo zrestrukturyzowało swój system polityczny i prawny, a także wzmocniło gospodarkę. Co więcej, kraj rozwinął profesjonalizację sił zbrojnych, zmodernizował wojsko, a największym sukcesem jest przejęcie kontroli państwa nad większością terytorium oraz proces pokojowy z FARC zakończony porozumieniem.

Ponadto, liczba bojowników FARC i jej możliwości zostały dramatycznie zmniejszone przez ciągłe ataki na jej przywództwo, przechwytywanie lub zabijanie członków oraz coraz więcej dezercji. Według amerykańskich i kolumbijskich urzędników, możliwości i finanse FARC zostały znacznie zmniejszone w wyniku dwustronnych wysiłków na rzecz zneutralizowania bojówek i ciągłej presji ze strony kolumbijskich sił zbrojnych. Ponadto dzięki działaniom Planu Kolumbii nastąpiła redukcja przemocy, nastąpił również gwałtowny spadek porwań i masakr.

Niewątpliwym sukcesem Planu są zmiany w systemach politycznym i prawnym Kolumbii. Dzięki zasobom planowym Kolumbii, kraj wprowadził system skargowy - ustny,

61 M. Solaún, dz. cyt., p. 11.

62 D. Mejía, dz. cyt., p. 1.

63 A. Isacson, The Human Rights Landscape in Colombia: Adam Isacson’s testimony before the Tom Lantos Human Rights Commission, WOLA - Washington Office on Latin America, 24 X 2013, p. 20,

https://www.wola.org/analysis/the-human-rights-landscape-in-colombia-adam-isacsons-testimony-before-the-tom-lantos-human-rights-commission/, [dostęp: 25 V 2018]

20

charakteryzujący się debatą i rozmową między zaangażowanymi stronami, po ponad 100 latach tradycji inkwizycyjnej - pisemnej. Kolumbia zmieniła mieszany system sądownictwa z elementami skargowego modelu procesowegoi inkwizycyjnego modelu procesowego, na system wyłącznie skargowy. Proces przejścia ze starego systemu na nowy został sfinansowany i wsparty przez rząd Stanów Zjednoczonych za pośrednictwem Departamentu Sprawiedliwości oraz z funduszy przydzielanych Kolumbii każdego roku w ramach Planu Kolumbia. W ciągu ostatnich czterech lat Biuro Prokuratora Generalnego otrzymało ponad 150 milionów USD, a także niezbędne wsparcie techniczne⁶⁴.

Kolejnym osiągnięciem Planu Kolumbia jest udoskonalenie systemu społeczno-gospodarczego kraju. Kolumbia osiągnęła ogromne postępy gospodarcze w ciągu ostatnich 15 lat, ponieważ poprawiła się sytuacja w zakresie bezpieczeństwa. Do 2014 roku produkt krajowy brutto Kolumbii wzrósł do 377,7 miliardów USD, w porównaniu z 99,88 miliardami USD w 2000 roku, co uczyniło Kolumbię trzecią największą gospodarką w Ameryce Łacińskiej. Nastąpiła również znaczna redukcja ubóstwa, a odsetek ludności żyjącej poniżej krajowej granicy ubóstwa zmniejszył się z 64% w 1999 roku do 28,5% w 2014 roku. Skrajne ubóstwo spadło jeszcze bardziej gwałtownie z 23% w 2000 roku do 8,1% w 2014.

Współczynnik Giniego Kolumbii, wiodący wskaźnik nierówności ekonomicznych, choć nadal wysoki, zmniejszył się z 58,7 do 53,3 w ciągu ostatnich 15 lat, co stanowi poprawę porównywalną z sytuacją Brazylii podczas wysiłków tego kraju, mających na celu wyprowadzenie milionów ludzi z ubóstwa⁶⁵.

Wspominania wcześniej profesjonalizacja kolumbijskich sił zbrojnych to także jedna z zalet planu pomocowego dla Kolumbii. Znaczna część finansowania Planu Kolumbii została wykorzystana do zwiększenia zdolności państwa, w szczególności zdolności instytucji rządowych. Wojsko w Kolumbii doświadczyło ogromnej poprawy, w dużej mierze dzięki wsparciu finansowemu z USA, które umożliwiło pomoc w szkoleniu i lepszym wyposażaniu kolumbijskich sił. Na przykład w latach 2000-2008 brygada lotnictwa wojskowego w Kolumbii otrzymała od rządu USA 844 miliony USD, co pozwoliło jej niemal trzykrotnie zwiększyć flotę powietrzną do ponad 100 śmigłowców. Ponadto od 2000 do 2008 roku wojska kolumbijskie zwiększyły liczbę sił lądowych dzięki przydzielonym 104 milionom USD. Zasoby Stanów Zjednoczonych zostały również wykorzystane w celu przeprowadzenia

64 J. C. Ramírez Montañez, Fifteen Years of Plan Colombia (2001-2016) The Recovery of a Weak State and the Submission of Narco-terrorist Groups?, analecta polit., vol. 7, no. 13, pp. 315-332, julio-diciembre 2017, https://revistas.upb.edu.co/index.php/analecta/article/download/7770/7092, [dostęp: 2 V 2018].

65Tamże, pp. 329 - 330.

21

programów doradztwa i szkoleń dla kolumbijskiego wojska, powiększając liczbę profesjonalnych żołnierzy do 83 000 w 2014 roku z 20 000 żołnierzy w 1998 roku⁶⁶.

Szczególnie ważny z punktu widzenia niniejszej pracy jest rozwój operacji antynarkotykowych w południowej Kolumbii. Stany Zjednoczone przeznaczyły 600 milionów USD do 2019 roku, aby pomóc w szkoleniu i wyposażaniu dwóch nowych batalionów, które znajdowałyby się na południu kraju w celu ochrony Kolumbijskiej Policji Narodowej w jej misjach antynarkotykowych.

Wzajemne wysiłki oraz wcześniejsze zobowiązania spowodowały ekstradycję z Kolumbii do USA 23 baronów narkotykowych w 2001 roku⁶⁷. Kolumbijscy urzędnicy twierdzą, że zniszczono 818 laboratoriów bazowych (przetwarza się tam liście koki w kokainę) i 221 laboratoriów HCL⁶⁸. Od 2000 do 2013 roku Kolumbii udało się obniżyć uprawę koki z 160 000 do 48 000 hektarów dzięki opryskom chemikaliami z powietrza⁶⁹. Zaplanowany cel zmniejszenia liczby upraw, przetwarzania i dystrybucji nielegalnych narkotyków nie został jednak osiągnięty. Szacunkowo produkcja opium i heroiny została zmniejszona o około 50%.

Jednak dane z 2007 roku wskazują, że produkcja kokainy spadła jedynie nieznacznie⁷⁰. Jednym z innych ważnych celów było odzyskanie przez rząd kolumbijski kontroli nad terenami zdominowanymi przez kartele narkotykowe oraz ich nielegalne grupy zbrojne.

Według analiz dostarczonych przez kolumbijskie Ministerstwo Obrony w 2008 roku, rząd w pełni lub częściowo kontrolował około 90 % powierzchni kraju (w 2003 roku było to niecałe 70%)⁷¹. Rząd USA oraz Kolumbii zgadzają się, że antynarkotykowe oraz antyterrorystyczne działania w ramach Planu Kolumbia doprowadziły do pozbawienia zdolności finansowej, a także operacyjnej nielegalnych grup zbrojnych. Niewątpliwym sukcesem Planu jest ogólne wzmocnienie państwa i wzrost poszanowania praw człowieka. Stany Zjednoczone zapewniły 93 miliony USD na kolejne dwa lata na sfinansowanie programów zarządzanych przez Amerykańską Agencję Rozwoju Międzynarodowego (United States Agency for International Development - USAID) oraz Departament Stanu i Departament Sprawiedliwości w celu wzmocnienia praw człowieka i instytucji wymiaru sprawiedliwości.

66Tamże, p. 330.

67 L. E. Nagle, Plan Colombia : Reality of the Colombian crisis and implications for hemispheric security, U.S.

Army War College, Strategic Studies Institute, Carlisle, 2002, p. 7, http://www.strategicstudiesinstitute.army.mil/pdffiles/PUB13.pdf, [dostęp: 2 V 2018].

68 Laboratoria zajmujące się przetwarzaniem kokainy (C) w chlorowodorek kokainy (C-HCL).

69 D. Mejía, dz. cyt., s. 1.

70Plan Colombia. Drug Reduction…, dz. cyt., p. 17.

71 Tamże, p. 24.

22

Największym sukcesem Planu Kolumbia, a dokładniej Planu Peace Colombia było osiągnięcie porozumienia z FARC. Po 50 latach konfliktu zbrojnego, w 2012 roku administracja prezydenta Santosa zapoczątkowała Proces negocjacyjny, którego celem było uzyskanie porozumienia pokojowego z FARC na podstawie integralności terytorialnej, demokracji i praw człowieka. Proces pokojowy był jednym z celów kolumbijskiego rządu.

Prezydent Santos przyjął osobiste kierownictwo nad rolą rządu w tym procesie. W lutym 2016 roku przy okazji 15. rocznicy Planu Kolumbia, w wyniku porozumienia pomiędzy obejmującym urząd prezydenta Kolumbii Juanem Manuelem Santosem i Barackiem Obamą reprezentującym USA plan pomocowy przybrał inny kierunek i został nazwany "Peace Colombia", jego zasoby zostały przeznaczone na pomoc po konflikcie w Kolumbii.

Plan Kolumbia w swojej pierwotnej wersji trwał 15 lat, problem handlu narkotykami przez ten czas nie zniknął⁷².Walka z narkotykami w ramach Planu Kolumbia niesie za sobą wiele ofiar i problemów, o czym należy wspomnieć. Jedynym z głównych rodzących się dylematów jest pytanie co tak naprawdę zachęca rząd USA do angażowania się w latynoamerykańskie inicjatywy antynarkotykowe? Jak się okazuje Stany Zjednoczone czerpią ogromne zyski z Planu Kolumbia. Część środków jakie rząd kolumbijski otrzymał od USA zostały wydane na broń kupioną właśnie w Stanach Zjednoczonych, ponadto śmigłowce wypożyczane za pieniądze USA pochodzą z wielkich amerykańskich korporacji - Bell Helicopter oraz Sikorsky Aircraft Corporation⁷³. Kolejnym poważnym problemem są konsekwencje opryskiwania upraw truciznami. Poprzez dokonywanie nieprecyzyjnych oprysków, zatruwa się nie tylko plantacje koki i maku, ale także batatów i zbóż. Chemikalia przenikają również do gleby i zanieczyszczają wodę. Według organizacji World Wildlife Fund opryski powodują u okolicznych mieszkańców i rolników schorzenia skóry, układu pokarmowego i oddechowego⁷⁴.

72 D. F. Baquero Olivares La Verdadera Cara Del Acuerdo de Cooperación en Seguridad Entre Colombia y los

Esta dos Unidos de América, Bogotá D.C., enero 2017, p. 10,

http://repository.unimilitar.edu.co/bitstream/10654/15839/1/BaqueroOlivaresDanielFelipe%202017PDF.pdf, [dostęp: 2 V 2018].

73 P. Hirniak, dz. cyt.

74 Tamże.

23