ENERGIA KONTRA ENERGIA

Zadziwić może fakt, że mimo powszechnej dostępności danych, i wieloletniego funkcjonowania teorii pieniądza, kwestie związku pomiędzy wartością ekonomiczną a zużyciem zasobów środowiska nie przebiły się do tej pory do świadomości większe-go grona osób. Trudno podejrzewać, że z rozmysłem były podejmowane działania, które miały temu zapobiec, tym bardziej, że jak wskazują trzy przytoczone poniżej obliczenia, wyniki nie zawsze prowadzą do jednoznacznych wniosków, a jak opisano wcześniej, bardzo zależą od chwilowych i miejscowych uwarunkowań.

Dlaczego więc w praktyce nie uwzględnia się tych – jakże ważnych – kosztów po-noszonych przez środowisko, rozważając ekonomikę i zrównoważenie jakichkolwiek inwestycji? Pytanie pozostaje otwarte.

Proponowany wskaźnik Ewp upraszcza rozważania na temat opłacalności zastoso-wania takich, czy innych rozwiązań proekologicznych. Z jednym zastrzeżeniem: że nie określa opłacalności ekonomicznej a bardziej – przybliża do oszacowania efektu

K. CEBRAT 78

ekologicznego. Jako taki, E_wp nie powinien być więc uważany za jedyną podstawę podejmowania decyzji inwestycyjnych, ale jako znaczące uzupełnienie zestawu czyn-ników, które na owe decyzje wpływają – tym bardziej, że jak pokazano dalej – zwykle ów wskaźnik stoi w opozycji do opłacalności ekonomicznej.

Za pierwszy przykład obrano porównanie zastosowania w polskich warunkach klimatycznych i ekonomicznych różnych systemów wytwarzania energii elektrycz-nej.

Według raportu wykonanego przez Ernst & Young we współpracy z Polskim Sto-warzyszeniem Energetyki Wiatrowej i European Wind Energy Association [6] szacunkowe jednostkowe koszty wytworzenia energii elektrycznej wynoszą dla róż-nych źródeł (nowobudowaróż-nych), w kolejności od najniższych do najwyższych:

– elektrownie konwencjonalne (węgiel kamienny): 282 zł/MWh, – elektrownia na gaz: 314 zł/MWh,

– elektrownia wiatrowa: 466 zł/MWh, – elektrownia wodna: 470 zł/MWh, – biomasa: 487 zł/MWh,

– fotowoltaika: 1091 zł/MWh.

Odnosząc do powyższych danych koszt „energetyczny” jednej złotówki obliczony w rozdziale 1.2., stwierdzić można, że w 2011 roku, wytworzenie jednej MWh energii w elektrowni węglowej pochłonęłoby 223 kWh (czyli 22,3%) energii, a wytworzenie jednej MWh energii w elektrowni fotowoltaicznej – 862 kWh (czyli ponad 86%) energii – będąc bardzo blisko progu opłacalności.

Za drugi przykład posłużą kolektory słoneczne i ich zastosowanie w domach jed-norodzinnych. Zakładając sprawną (50%) instalację i kolektory płaskie o powierzchni absorbera 4,6 m2, możliwy uzysk energii słonecznej na potrzeby ciepłej wody użyt-kowej wyniósłby w skali roku około 2 300 kWh. Koszt zestawu to obecnie około 10 000 zł, a w przeliczeniu za pomocą Ewp na energię: 7 900 kWh – co oznacza, że już po niecałych 4 latach bilans energetyczny instalacji będzie dodatni (czego w tym przypadku nie można powiedzieć o bilansie ekonomicznym).

Dzięki zastosowaniu E_wp można przybliżyć się do odpowiedzi na pytanie o opła-calność inwestowania w izolację cieplną budynku.

Wymagania stawiane domom jednorodzinnym, które ubiegają się o dopłatę z Naro-dowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, określają maksymalną wartość dla współczynnika U przenikania ciepła dla ścian dla domów w strefie kli-matycznej I-III, w standardzie NF40, na poziomie 0,15 W/m2K, a dla domów w stan-dardzie NF15 – 0,10 W/m²K.

W pierwszym przypadku, zakładając normatywne opory przejmowania ciepła oraz opór cieplny warstw nośnych o wartości 0,20 m2K/W, oznacza to konieczność izolowania ściany na przykład styropianem grubości 25 cm przy przewodności cieplnej tego materiału na poziomie 0,040 W/mK. Zmiana standardu z NF40 na NF 15 wiązałaby się w tym przypadku ze wzrostem grubości izolacji o 12 cm. Przy

obec-VII. Koszty budowy a zużycie energii – energia wbudowana w pieniądz 79

nych cenach styropianu o wyżej wymienionych właściwościach, będzie to dodat-kowy wydatek rzędu 20 zł/m2 – czyli 15,8 kWh/m2. Tymczasem roczna oszczęd-ność energetyczna na 1 m2 (względem rozwiązania w standardzie NF 40) wyniesie około 4,33 kWh/m2. Prosty czas zwrotu wyniesie więc około 3,5 roku4.

Powyższe porównania pokazują z jednej strony na ogół wątpliwe – pod wzglę-dem opłacalności ekonomicznej – inwestycje, z drugiej zaś, efekt ekologiczny nie budzący wątpliwości. Co więcej, znając wartość wskaźnika E_wp można również oszacować, ile może inwestycja kosztować, by nadal, z punktu widzenia środowiska była opłacalna.

4. PODSUMOWANIE

Wskaźnik PKB doczekał się już niejednej krytyki, jako miara nie oddająca w pełni obrazu dobrobytu społeczeństwa poszczególnych krajów (do czego został stworzony): nie uwzględnia wartości wytworzonych w szarej strefie oraz przez wo-lontariuszy, nie pokazuje rozkładu dochodu, wpływu produkcji np. na środowisko itp.. Krytyka ta, jak się wydaje, ze wszech miar słuszna, nie ma jednak wpływu na jego przydatność do szacowania wpływu, jaki każde inwestowanie i każda kon-sumpcja ma na zużycie zasobów naturalnych. Na potrzeby niniejszego opracowania – wykazania ścisłego związku wartości ekonomicznej i wielkości zużytej energii jest on bardzo pomocny.

Proponowanego wskaźnika E_wp: energii wbudowanej w pieniądz, należy jednak używać ostrożnie. Jest bowiem jedną z wielu możliwych miar, za pomocą których można określić stopień zrównoważenia, czy to budynku, czy jakiejkolwiek innej inwestycji. I, podobnie jak energia wbudowana w materiały, nie może być je-dynym wyznacznikiem „ekologiczności”. Z samej definicji zrównoważenia wynika bowiem, że, poza ładem środowiskowym i ekonomicznym (które w tym wskaźni-ku znajdują powiązanie), elementem który trzeba brać pod uwagę, jest aspekt spo-łeczny.

Proponowane holistyczne podejście do „kosztów” architektury za pomocą wskaź-nika E_wp przybliża nas do odpowiedzi jak powinna wyglądać „tania architektura” – lecz tej odpowiedzi nie da, dopóki nie uwzględnimy zasadniczego składnika tej su-my: faktycznych potrzeb użytkownika.

__________

4 Obliczono na podstawie Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 listopada 2008 r. w sprawie metodologii obliczania charakterystyki energetycznej budynku i lokalu mieszkalnego lub części budynku stanowiącej samodzielna całość techniczno-użytkową oraz sposobu sporządzania i wzorów świadectw ich charakterystyki energetycznej, a także za pomocą programu Arcadia Termo 4.3.

K. CEBRAT 80

LITERATURA

[1] Główny Urząd Statystyczny. Gospodarka paliwowo-energetyczna w latach 2010–2011, Warszawa 2012.

[2] Główny Urząd Statystyczny. Wskaźniki zrównoważenia, Katowice 2011.

[3] HAMMOND G.P., JONES C.I. Embodied energy and carbon in construction materials, [w:] Pro-ceedings of the Institution of Civil Engineers – Energy, 161 (2), 2008.

[4] HEGGER M., FUCHS M., STARK T., ZEUMER M., Energy manual. Sustainable architecture, Birkhauser Verlag AG. Basel, Boston, Berlin 2008.

[5] ROTHBARD M.N., The Austrian Theory of Money, http://www.mises.org/rothbard/money.pdf, Dostęp 10.07.2013.

[6] Wpływ energetyki wiatrowej na wzrost gospodarczy w Polsce, Raport przygotowany przez Ernst & Young we współpracy z Polskim Stowarzyszeniem Energetyki Wiatrowej oraz European Wind Energy Association Marzec 2012; http://www.elektrownie-wiatrowe.org.pl/pl/publikacje/raporty, Dostęp 15.07.2013. [7] http://www.canadianarchitect.com/asf/perspectives_sustainibility/measures_of_sustainablity/ meas-ures_of_sustainablity_embodied.htm, Dostęp 18.07.2013. [8] http://www.iea.org/stats/balancetable.asp?COUNTRY_CODE=PL, Dostęp 15.10.2012. [9] http://www.nbportal.pl/pl/np/animacje, Dostęp 02.07.2013. [10] http://www.stat.gov.pl/gus/wskazniki_makroekon_PLK_HTML.htm, Dostęp 18.07.2013. [11] https://www.gov.uk/government/uploads/system/uploads/attachment_data/file/65898/5942-uk-energy-in-brief-2012.pdf, Dostęp 18.07.2013.

CONSTRUCTION COSTS AND ENERGY USE – ENERGY EMBODIED IN ECONOMIC VALUE

We use energy to preserve it. A paradox? And yet – the awareness slowly raises that any material carries a specific embodied energy. The more processed, the farther from the building produced, the more resources consuming – the more energy is being built up. This also applies to insulating materials, equipment and technologies to obtain energy from renewable sources.

What we still miss in this balance, of which few people realize, is that the money is also energy. This is partly expressed by sustainable development indicators developed by the Central Statistical Office (ratio of energy consumption domestic product).

So: what are the real relationships between construction costs and energy consumption in the build-ing? Are we to increase energy efficiency and use RES “at all costs”? The paper tries to answer this question, presenting the author's own indicator of energy built into economic value, hoping his thesis will enable a another look at aspects of sustainability in everyday life.

ROZDZIAŁ VIII