Entropia zróżnicowania litofacji

Rozkład entropii zróżnicowania litofacjalnego w polach podstawowych charakteryzuje się nieznaczną asymetrią prawostronną i jest zbliżony do rozkładu normalnego (Ryc. 5.6).

W stosunku do rozkładu normalnego jest nieznacznie spłaszczony (platokurtyczny). Istnieją podstawy, aby odrzucić hipotezę o jego zgodności z analizowanym rozkładem teoretycznym.

Średnia wartość entropii w polach podstawowych wynosi 0,72. Maksymalna wartość parametru wynosi 1,67. Rozkład różnorodności jest bardzo zrównoważony. Niewyraźnie zaznaczającą się, szeroką klasę modalną obejmuje zakres entropii (0,6; 1,2>.

Ryc. 5.6. Entropia zróżnicowania litofacjalnego (SHDIlito) w polach podstawowych

Różnorodność litofacji cechuje się współczynnikiem zmienności na poziomie 54%.

Odchylenie parametru od wartości przeciętnej wynosi 0,39. Badanie autokorelacji przestrzen-nej potwierdziło wyniki otrzymane dla wskaźników różnorodności względprzestrzen-nej (Lj_lito i Lt_lito).

Wartość wskaźnika Morana I była tu nieco niższa i wynosiła 0,14. Struktura zróżnicowania parametru w polach podstawowych cechuje się wyraźną autokorelacją pozytywną na pozio-mie istotności 0,01. Przedział zpozio-mienności został poddany klasyfikacji bonitacyjnej i bonitacji punktowej (Tab. 5.3), a następnie ocenie różnorodności.

Tab. 5.3. Klasyfikacja, bonitacja punktowa i ocena entropii zróżnicowania litofacjalnego Entropia zróżnicowania

liczba pól podstawowych [ – ]

Przestrzenny rozkład różnorodności litofacji (Ryc. 5.7), w porównaniu z wcześniej omawianymi rozkładami (Ryc. 5.3 i Ryc. 5.5), jest bardziej zrównoważony. Podobna liczba pól podstawowych otrzymała kategorię małej, średniej bądź dużej różnorodności. Tak jak poprzednio, niższy poziom różnorodności został odnotowany wewnątrz obszarów położonych na wschód od wschodniej granicy OPN. Znacznie większa liczba pól (9%) uzyskała kategorię różnorodności bardzo dużej. Niemal wszystkie są położone w obrębie den najważniejszych dolin. Na uwagę zasługuje wysoka korelacja przestrzenna pomiędzy obszarami o największej różnorodności litofacji z obszarem chronionym parku.

Ryc. 5.7. Różnorodność budowy geologicznej na podstawie entropii zróżnicowania litofacjalnego (SHDI_lito): 1–3  – jak na Ryc. 5.3

5.1.2. Stratygrafia

Model zróżnicowania stratygraficznego (Ryc. 4.6) obejmuje sześć kategorii wiekowych skał. Obserwowane wydzielenia występują w łącznej liczbie 300 płatów (Zał. 2). Odpowiada

to przeciętnej liczbie około 3,3 płata na kilometr kwadratowy. Rozkład wielkości obszarów o określonej stratygrafii ma charakter silnie dodatnio asymetryczny, z dominującą klasą modalną (0; 0,05> km² (niemal 57% wszystkich obserwacji). Przeciętna wielkość płatów estymowana za pomocą mediany wynosi 0,034 km². Płat o największej powierzchni zajmo-wał ponad 30% powierzchni analizowanego obszaru. Łączna długość granic występujących pomiędzy płatami wynosiła ponad 658 km. Przestrzenna zmienność stratygrafii cechuje się nieco niższym poziomem zróżnicowania niż zmienność litofacjalna. Wartość wskaźnika entropii wynosi 1,0. Prawdopodobieństwo, że dwie losowo wybrane komórki są zbudowa-ne z utworów jedzbudowa-nego wieku, wynosi dokładnie 50%. Kategorie stratygraficzzbudowa-ne występują w krajobrazie bardziej równomiernie w porównaniu z obrazem zróżnicowania litofacjalnego.

Największy udział w krajobrazie (około 64%) mają obszary z odsłoniętymi utworami plejstocenu (Ryc. 5.8). Występują one w 41 płatach (Zał. 4). Gęstość występowania kate-gorii wynosi około 0,5 płata na kilometr kwadratowy. Osady te odsłaniają się na rozległych fragmentach wierzchowiny i są porozdzielane wychodniami skał innego wieku, odsłoniętymi głównie w dolinach i na ich krawędziach (Ryc. 4.6). Średnia wielkość wychodni wynosi 140,8 ha. Największy płat zajmuje aż około 30,6% powierzchni analizowanego obszaru.

Pokrywy utworów plejstocenu mają charakter zwarty, o czym świadczą bardzo wysokie wartości współczynnika agregacji oraz procent identycznego sąsiedztwa (oba na poziomie około 98%). Granice wychodni utworów plejstocenu są długie i mają skomplikowany prze-bieg. Ich łączna długość wynosi około 457 km, co jest równoznaczne z gęstością krawędzi równą około 5100 m/km². Średnie wartości wskaźników kształtu, wynoszące 2,1, wskazują na znaczną komplikację krawędzi wychodni. Cechują się one jednak wysokim zróżnicowa-niem. Na uwagę zasługuje niski wskaźnik izolacji płatów. Minimalna odległość występująca pomiędzy płatami tej kategorii wynosi średnio tylko 54 m.

Ryc. 5.8. Udział utworów geologicznych według podziału stratygraficznego w krajobrazie OPN i jego okolic. Numeracja jak na Ryc. 4.6

Utwory jurajskie występują w krajobrazie okolic OPN ponad trzykrotnie rzadziej od utwo-rów plejstocenu. Swą powierzchnią obejmują około 18,5% analizowanego obszaru (Ryc. 5.8).

Występują w wysokiej liczbie 166 płatów, co jest równoznaczne z gęstością około 1,8 płata na kilometr kwadratowy (Zał. 4). Stanowi to najwyższą wartość spośród wszystkich kategorii stratygraficznych. Utwory jury odsłaniają się w obrębie dolin Prądnika, Sąspowskiej i innych oraz w niewielkich izolowanych fragmentach, wystając spod pokrywy utworów plejstocenu (Ryc. 4.6). Średnia wielkość płatów wychodni jury wynosi około 10 ha, a płat największy obejmuje około 2,1% analizowanej powierzchni. Wysokie rozdrobnienie obiektów wyraża się także w dużej wartości długości krawędzi wynoszącej ponad 369 km oraz gęstości krawędzi wynoszącej około 4100 m/km². Wychodnie utworów jury występują w skupiskach, o czym świadczą wysoka wartość współczynnika agregacji (94,6%) oraz wysoki procent identycznego sąsiedztwa (94,4%). Średnia odległość do najbliższego elementu tej samej kategorii wynosi 78,7 m. Wartość wskaźnika zróżnicowania granic wynosząca 54,1% informuje, że wychod-nie jury graniczą statystyczwychod-nie z płatami trzech innych kategorii. Kształty płatów wykazują przeciętną wartość wskaźnika nieregularności kształtów granic na poziomie 1,8.

Nieco rzadziej w krajobrazie występują utwory holocenu. Ich wychodnie odsłonięte są na około 12% analizowanej powierzchni (Ryc. 5.8). Są one najmłodszymi utworami odsłoniętymi na analizowanym obszarze. Ich wychodnie tworzą strukturę opartą na osiach głównych dolin, które dendrytycznie łączą się z dolinkami, wąwozami i rozłogami niższych rzędów (Ryc. 4.6).

Taka architektura powoduje, że kategorię reprezentuje niewielka liczba 34 płatów. Przeciętnie na jednym kilometrze kwadratowym występuje około 0,4 płata (Zał. 4). W przyjętym modelu największa wychodnia holocenu obejmuje niemal 6% analizowanego obszaru. Wydłużone kształty płatów, ograniczone brzegami dolin mają długie krawędzie (średnio ponad 405 km), co stanowi o gęstości wynoszącej około 4500 m/km². Powierzchnia izolowanych wychodni, które nie są połączone z doliną Prądnika, najczęściej nie przekracza 32 ha. Płaty utworów holocenu mają najbardziej złożone kształty ze wszystkich analizowanych kategorii stratygraficznych, o czym świadczy maksymalna wartość współczynnika kształtu (4,0). Minimalna odległość do najbliższego elementu tej samej kategorii wynosi średnio 183,1 m. Wartość ta jest dobrą miarą rozcięcia erozyjnego wierzchowiny. Z uwagi na znaczne wydłużenie wychodni, płaty utworów holocenu są względnie słabo skupione. Współczynnik agregacji wynosi około 90,8%, zaś procent identycznego sąsiedztwa wynosi 90,6%. Wartość wskaźnika zróżnicowania granic wynosząca około 51,1% informuje, że wychodnie holocenu statystycznie graniczą z połową liczby innych kategorii stratygraficznych.

Utwory pozostałych kategorii stratygraficznych pokrywają łącznie około 5,3% obszaru badań i mają znaczenie podrzędne (Ryc. 4.6). Występują tu skały paleogenu (około 3%), santonu i kampanu (około 2,3%) oraz cenomanu (około 0,03%; Ryc. 5.8). Największy płat obejmujący utwory paleogenu zajmuje około 1% powierzchni całego obszaru (Zał. 4).