Etap ścierania się

W fazie tej następują pierwsze konflikty: przede wszystkim pojawia się opór wobec milcząco przyjętych założeń oraz narzuconej przez grupę i prowadzącego kontroli indywidualnych zachowań. Pojawiają się konku-rencyjne zasady i reguły.

Jednocześnie w miarę wzajemnego przyzwyczajania się do siebie, członkowie grupy zaczynają akcentować własną indywidualność, czego nie postrzegają już jako zagrożenia dla swojego uczestnictwa w grupie. Mogą przeciwstawiać się ograniczeniom postrzeganym jako zewnętrzne i wyka-zywać opór wobec nich. Na tym etapie członkowie grupy zaczynają okazy-wać niezadowolenie, możliwa jest nawet wrogość wobec siebie nawzajem i wobec prowadzącego. Pojawiają się pierwsze konflikty, nawet o burzli-wym przebiegu, może dochodzić do tarć, zniechęcenia i utraty wiary w suk-ces i sens dalszej realizacji celów poprzez grupę.

Na tym etapie zbyt dyrektywne zachowanie prowadzącego może do-prowadzić do jeszcze większych napięć; pożądana jest więc otwartość na

niezadowolenie, krytykę i zgłaszanie postulatów zmian w prowadzeniu gru-py oraz zaspokajanie potrzeby spierania się i dyskusji.

Działania odpowiednie na etapie ścierania się to:

 prezentacja treści kontrowersyjnych, naturalnie skłaniających do dys- kusji;

 proponowanie wszystkim uczestnikom grupy zadań zindywidualizowa-nych i wymagających indywidualnego przeformułowania;

 burza mózgów;

 formy poszerzające znaczenie aktywności poszczególnych uczestników grupy i ich różnorodności.

Etap ścierania się kończy się, gdy pojawia się względnie trwała struk-tura grupy.

3. Etap tworzenia się norm i stabilizacji

Na tym etapie konflikty i tarcia wewnątrz grupy zanikają, a pojawia się jedność grupowa: czasem członkowie grupy mogą w działaniu zacząć posługiwać się kategoriami myślenia grupowego, a nie indywidualnego. Ale raczej poszczególne osoby, bez obaw bycia zaatakowanym, mogą wypo-wiadać własne zdania i opinie W miarę ustalania wspólnych celów, norm i zasad pojawiają się stałe więzi.

Na etapie tworzenia się norm i stabilizacji prowadzący powinien po-zostawić grupie odpowiedzialność za wyznaczanie swoich celów i sposób wykonywania zadań, ale w razie konieczności oferować wsparcie. Jego rola na tym etapie zdaje się słabnąć.

Działania odpowiednie na etapie ścierania się to:

 Ponowne sformułowanie zasad funkcjonowania grupy i indywidualnego uczestnictwa – renegocjowanie kontraktu.

 Realizacja działań indywidualnych wymagających pracy i skupienia, wspomaganych przez wszystkich uczestników grupy.

 Formułowanie indywidualnych wymagań osobistych wobec przyszłej pracy.

 Podejmowanie decyzji o wyborze konkretnych miejsc zatrudnienia.

Etap tworzenia się norm i stabilizacji kończy się, gdy struktura jest utrwalona i wszyscy członkowie mają przyswojony zbiór oczekiwań wy-znaczających ich właściwe zachowania wobec siebie i grupy.

4. Etap aktywności

Na etapie działania grupa tworzy już jedność, a wewnętrzna struktura jest wypracowana i utrwalona, cel zaś jest dla wszystkich jasny i wszyscy się z nim utożsamiają. W przypadku grupy, której sensem jest realizacja celów indywidualnych, jakimi jest znalezienie pracy dla każdego osobno, uczestnicy grupy wspierają się nawzajem w realizacji tych celów. Każdy może skupić uwagę i wysiłki na wykonywaniu zadań, a nie zajmować się rozwojem grupy i osobistymi relacjami między członkami grupy. Przy tym uczestnicy grupy komunikują się ze sobą otwarcie i ufają sobie. Jest to etap największej zaangażowania w zmianę oraz wydajności i efektywności w realizacji zadań, która powinna zostać wykorzystana.

Rolą prowadzącego na etapie działania jest poszerzenie swobody co do wyboru celów i metod pracy oraz inspirowanie do dużej aktywności w realizacji ważnych samodzielnych zadań.

Działania odpowiednie na etapie aktywności to:

 Przygotowywanie poszczególnych uczestników grupy do zadań poza grupą na przykład do spotkania z pracodawcą.

 Doskonalenie kompetencji i zachowań na przykład symulacje rozmów z pracodawcą z elementem udzielania konstruktywnych informacji zwrot- nych od pozostałych uczestników grupy.

 Realizacja wspólnego zadania zespołowego wybranego przez grupę jako sposobu zaspokojenia jej potrzeby współdziałania.

5a. Etap kończenia działalności

Na tym etapie grupa skupia się na podsumowaniach i przeżywaniu rozstania się, a nie na wykonywaniu zadań. Pozwala on zaznaczyć, że grupa przestaje istnieć.

Działania odpowiednie na etapie kończenia działalności to:

 Sesja zamykająca pracę grupy: podsumowanie zysków i strat uczestnic-twa grupie.

 Ewaluacja zajęć.

 Informacje zwrotne dla prowadzącego na przykład według schematu

„Jak Ci się podobało? Co na przyszłość należy koniecznie utrzymać?

A co zmienić?”

 Formuła „Czy chcecie cokolwiek jeszcze więcej powiedzieć?” jako oka-zja do rozładowania i ekspresji emocji związanych z rozstaniem.

 Rytuał pożegnania – zamknięcia grupy, na przykład rozdanie dyplo-mów.

5b. Etap przekształcenia celu grupy

O ile w grupie ma miejsce dobra komunikacja, panuje zaufanie mię-dzy członkami oraz satysfakcja z uczestnictwa w grupie, grupa może zdefi-niować nowy cel uzasadniający jej dalsze funkcjonowanie oraz podjąć dzia-łania zmierzające do jego realizacji.

Na etapie przekształcenia celu grupy rolą prowadzącego może być eks-ponowanie faktu zrealizowania założonego celu i inspirowanie członków zespołu do dostosowania się do nowej sytuacji na przykład utrzymania sieci wsparcia wytworzonej w grupie, przydatnej na dalszych etapach kariery za-wodowej lub zaproponowanie zaplanowania dalszego wspólnego działania.

Działania odpowiednie na etapie kończenia działalności to:

 Stworzenie grupie możliwości spotkania się w celu rozmowy o konty-nuowaniu funkcjonowania grupy.

 Towarzyszenie jej w podejmowaniu decyzji – o ile zasygnalizuje taką potrzebę.

 Możliwość zaproponowania „zajęć II stopnia”.

I.5. Wewnętrzna dynamika stosowanych metod i narzędzi