Finansowanie działalności przedsiębiorstw

W II kw. 2021 r. nastąpił duży, sięgający 8,7% r/r wzrost sumy bilansowej sektora przedsiębiorstw. Na zmiany w strukturze pasywów sektora przedsiębiorstw wpłynęły przede wszystkim silnie rosnące zobowiązania i rezerwy na zobowiązania (wzrost o 11,3% r/r wobec 10,7% w pop. kw.) oraz wzrost kapitałów własnych, które zwiększyły się o 5,9% r/r (wobec 8,2% r/r w ub. kw.). Wielkości zobowiązań z tytułu dostaw i usług wzrosła o 19,8% r/r (wobec 7,9% r/r w ub. kw., osiągając ponad 47% zobowiązań krótkoterminowych).

Średni poziom zadłużenia ogólnego s.a. pozostał na poziomie ok. 53%, ale w połowie badanych przedsiębiorstw - poniżej 49%. O wzroście zadłużenia sektora przedsiębiorstw w ujęciu terminowym zdecydował, znacznie niższy niż w pop. kw., wzrost zobowiązań długoterminowych (5,6% r/r wobec 14,2%

r/r w ub. kw.) i niemal 16% r/r wzrost zobowiązań krótkoterminowych. Odsetek przedsiębiorstw z ujemnymi kapitałami własnymi (wartość zobowiązań i rezerw na zobowiązania przekraczająca wartość aktywów) pozostał na niskim poziomie tj. 5% populacji⁴².

Średni wskaźnik zaangażowania kapitałów własnych w finansowanie majątku trwałego wzrósł do poziomu 80% (przy wartości medianowej przekraczającej 124,4%). Około 61% badanych przedsiębiorstw wykazuje pełne pokrycie wartości aktywów trwałych kapitałem własnym, a 76% firm w całości finansuje majątek trwały kapitałami stałymi (własnymi i obcymi długoterminowymi).

Średni wskaźnik trwałości finansowania, obrazujący długoterminowe (stabilne) zaangażowanie kapitałów (kapitały obce długoterminowe oraz własne) w finansowanie działalność pozostał na poziomie zbliżonym do obserwowanego w poprzednim kwartale tj. 68%. Rentowność kapitałów własnych, po odsezonowaniu, wyniosła 3,3% (wobec 3,4% w ub. kw), na co złożył się wzrost kapitałów własnych (r/r) i wysoki wzrost wyniku netto (78,4% r/r)⁴³

Wykres 140 Dynamika zmian pasywnej strony bilansu sektora przedsiębiorstw i struktura wpływu jej głównych składowych [w %, r/r]

Wykres 141 Wskaźnik zadłużenia ogólnego i wskaźnik trwałości finansowania

Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP

42 Są to przedsiębiorstwa, które mają niewielki wkład do wielkości zagregowanych ich udział nie przekracza 5% w przypadku przychodów i pozostaje trwale poniżej 2% w odniesieniu do sumy bilansowej.

-1 1 3 5 7 9

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 pozostałe zobowiązania

zobowiązania z tyt. emisji dłużnych pap. wart.

zobowiązania z tyt. dostaw i usług kredyt ogółem

kapitał własny suma bilansowa

62 64 66 68 70 72

48 4950 5152 5354

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 wsk. zadłużenia ogól. s.a. [mediana] - lewa oś wsk. zadłużenia ogólnego s.a. - lewa oś wsk. trwałości finansowania s.a. [mediana]

wsk. trwałości finansowania s.a.

Płynność i finansowanie działalności

Według danych NBP⁴⁴ w II kw. 2021 r. zadłużenie kredytowe sektora przedsiębiorstw niefinansowych, zgodnie z oczekiwaniami, spadło. Spadek ten był jednak wyraźnie płytszy niż w poprzednich kwartałach.

Dane miesięczne wskazują, że o ile na koniec czerwca br. spadek zadłużenia wyniósł 5% r/r, to w sierpniu wyniósł zaledwie 1,7% r/r)⁴⁵. Na koniec czerwca br. spadek zadłużenia odnotowano zarówno w segmencie kredytów inwestycyjnych (spadek o 2,5% r/r), jak i bieżących (spadek o 8,7% r/r). Zgodnie z wynikami ankiety do przewodniczących komitetów kredytowych⁴⁶, w II kw. br. część banków odnotowała wzrost popytu na kredyty długookresowe w sektorze dużych firm i krótkookresowe w sektorze MSP.

W segmencie kredytów inwestycyjnych, w układzie według przeznaczenia, w II kw. br. większy spadek dotyczył kredytów na nieruchomości (spadek o 4,0% r/r, który pogłębił się w kolejnych miesiącach i na koniec sierpnia wyniósł 5,2% r/r) niż kredytów stricte inwestycyjnych (spadek o 1,7% r/r, ale tylko 0,8% r/r na koniec sierpnia, przy czym w segmencie kredytów złotowych widoczny był czwarty z kolei wzrost, sięgający w sierpniu 0,8% r/r). Wielkość zadłużenia o charakterze bieżącym na koniec czerwca br. spadła o 8,7% r/r (ale zaledwie o 0,9% r/r w sierpniu).⁴⁷ Średnie, nominalne oprocentowanie nowych i renegocjonowanych umów kredytowych pozostawało na bardzo niskim poziomie.

Wysokie bufory płynności obserwowane w sektorze przedsiębiorstw mogą wpływać ograniczająco na popyt przedsiębiorstw na finansowanie bankowe - wartość środków zdeponowanych na rachunkach bankowych⁴⁸ pozostaje wyższa niż wartość kredytów udzielonych firmom – na koniec sierpnia br. o ok. 12,7% (relacja pozostaje w trendzie rosnącym).

Zadłużenie sektora przedsiębiorstw niefinansowych w sprawozdaniach GUS (suma zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek od jednostek powiązanych, jak i niepowiązanych) spadło o 2% r/r. Po raz pierwszy na spadek zadłużenia złożyły sią się ujemna dynamika zadłużenia długoterminowego (spadek o 1,6% r/r) i zadłużenia krótkoterminowego (spadek o 2,8% r/r/). Biorąc pod uwagę kształtowanie się zadłużenia kredytowego sektora przedsiębiorstw (dane statystyki bankowej NBP⁴⁹) względem danych GUS można sądzić, że obserwowany we wcześniejszych kwartałach wzrost zadłużenia przedsiębiorstw był efektem rosnącego zadłużenia pożyczkowego (w tym pożyczki od jednostek powiązanych).

Według danych GUS, w II kw. 2021 r. udział firm, które korzystały z kredytów i pożyczek wyniósł ok.

67%. Firmy częściej korzystały z kredytów i pożyczek krótkoterminowych (ok. 58% próby). Ok. 37%

badanych firm wykazało zadłużenie w obu segmentach (pod względem terminu) kredytów i pożyczek.

Około 27% badanych firm (obecnych w próbie w obu badanych okresach) zwiększyło wielkość swojego

44 Szerzej: Statystyka pieniężna i bankowa, dane miesięczne www.nbp.pl

45 Utrzymujący się niski popyt na kredyty przekłada się na relatywnie stabilny udział kredytów o obniżonej jakości - na koniec II kw. br. w sektorze MSP udział kredytów o obniżonej wartości stanowił ok. 12% wielkości zadłużenia, a w sektorze dużych firm, udział kredytów o obniżonej wartości nie przekraczał 7%.

46 Szerzej w raporcie: http://www.nbp.pl/systemfinansowy/rynek_kredytowy_2021_3.pdf

47 Z danych o należnościach sektora bankowego od sektora przedsiębiorstw niefinansowych wynika, że za spadek zadłużenia kredytowego ogółem (na koniec lipca br.) odpowiada ujemna dynamika zadłużenia w sektorze MSP (spadek o ok. 7% r/r) przy wzroście w sektorze dużych firm (o ok. 6,3% r/r). Szerzej: Statystyka pieniężna i bankowa, dane miesięczne www.nbp.pl

48 Mimo wyraźnego trendu spadkowego depozyty sektora rosną. Szerzej: Statystyka pieniężna i bankowa, www.nbp.pl

49 Różnice w tempie wzrostu zadłużenia kredytowego wg danych NBP i wg. GUS są uzasadnione, ponieważ obejmują nieco inne kategorie, a także dotyczą innej populacji przedsiębiorstw. W miesięcznej sprawozdawczości banków (NBP) obowiązuje szersze ujęcie sektora przedsiębiorstw niż w sprawozdawczości GUS, z kolei zadłużenie wg. GUS obejmuje również zobowiązania pożyczkowe. Suma różnic miedzy źródłami danych skutkuje tym, że oba źródła danych należy traktować komplementarnie.

Płynność i finansowanie działalności

zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek w relacji do analogicznego okresu ub.r. Koncentracja zadłużenia kredytowego pozostaje wysoka.

Wykres 142 Dynamika zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek i struktura wpływu jej głównych składowych [w %, r/r]

Wykres 143 Kredyty dla przedsiębiorstw [w %, r/r]

Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: Statystyka monetarna i finansowa NBP, opracowanie NBP

W ujęciu sektorowym spadek zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek odnotowano wśród dużych firm (niewielki spadek w segmencie krótkoterminowego zadłużenia oraz niemal 4% r/r spadek długoterminowych kredytów i pożyczek). W sektorze MSP zadłużenie ogółem, za sprawą ponad 6% r/r wzrostu zadłużenia długoterminowego, jeszcze rosło.

W układzie branżowym niemal w połowie z analizowanych działów odnotowano spadek wielkości zadłużenia z tytułu kredytów i pożyczek. Największe spadki dotyczyły: Budownictwa (w tym Robót związanych ze wznoszeniem budynków oraz Robót związanych z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej), w części Usług (m.in. w Informacji i komunikacji, Edukacji, Działalności profesjonalnej i naukowej), a także w niektórych działach przemysłowych. Kontynuację wzrostu zadłużenia odnotowano w sekcji Transport, Energetyka oraz części Usług m.in. w: Pozostałej działalności usługowej, Obsłudze nieruchomości, Hotelach i restauracjach.

Według danych SM NBP w III kw. 2021 r., mimo lekkiego wzrostu (kw/kw), zaledwie 15% badanych przedsiębiorstw ubiegało się o kredyt (wobec 10-letniej średniej 19%), a blisko 84% takich firm poinformowało o uzyskaniu pozytywnej decyzji. Przyczyną wydania negatywnej decyzji kredytowej w około 50% przypadków były czynniki niezależne od przedsiębiorstwa. Brak zabezpieczeń był relatywnie rzadką przyczyną odrzucenia wniosku kredytowego. Przedsiębiorstwa deklarujące posiadanie bezpiecznego poziomu płynności i prognozujące zachowanie płynności w przyszłości, a także te, których sprzedaży krajowa lub zagraniczna jest rentowna tylko w nielicznych przypadkach otrzymały odmowę przyznania kredytu. Podobnie jest w grupie przedsiębiorstw planujących rozwój swojej firmy – zarówno poprzez podniesienie nakładów inwestycyjnych, jak również poprzez zwiększenie zatrudnienia. Posiadanie potencjału do rozwoju i formułowanie go w postaci planów rozwojowych współgra z możliwością pozyskania finansowania. Udział odmownych rozpatrzeń wniosków kredytowych w tej klasie jest niższy niż przeciętnie w próbie.

-4-202468 1012

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 [kredyt krótkoterm]

[kredyt długoterm]

[kredyt ogółem]

średnia, długookr. dyn. wzrostu kredytu og.

35 40 45 50 55 60

-18-14 -101014-6-226

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 udział kredytów bież. w sumie kredytów (w%) udział kredytów inwest. w sumie kredytów (w %) kredyty bieżące (r/r) - lewa oś

kredyty inwestycyjne (r/r) - lewa oś

Płynność i finansowanie działalności

W większości analizowanych przekrojów popyt na finansowanie bankowe uległ tylko niewielkim zmianom w relacji do poprzedniego kwartału. Odsetek deklarowanego zapotrzebowania na kredyty bankowe wzrósł (kw/kw), m in.: w klasie firm zatrudniających pow. 2000 osób, przedsiębiorstwach dostarczających dobra trwałego użytku, zaopatrzeniowe. W ujęciu branżowym największy wzrost odnotowano w Przetwórstwie przemysłowym i Energetyce (przy utrzymujących się wysokich odsetkach akceptacji wniosków).

Niskie i obniżające się zapotrzebowanie na finansowanie bankowe utrzymuje się w klasie firm zatrudniających do 50 osób oraz w firmach usługowych. Z kolei w Budownictwie, które pozostaje z jednej strony pod presją wysokich, rosnących kosztów działalności, a z drugiej silnego popytu na swoją produkcję deklarowane zapotrzebowanie na finansowanie lekko spadło, ale wzrósł udział wniosków zaakceptowanych (produkcja budowlano montażowa w sierpniu wzrosła o 10,2% r/r i 3,2% m/m⁵⁰). W trendzie spadkowym pozostaje zapotrzebowanie na finansowanie bankowe wśród firm ze sprzedażą eksportową.

W II kw. 2021 r. po raz kolejny wzrosła (r/r) zdolność przedsiębiorstw do obsługi zadłużenia kredytowego i pożyczkowego. Spadek zadłużenia przedsiębiorstw z tytułu kredytów i pożyczek zadziałał pozytywnie na wysokość wskaźnika informującego o obsłudze tego zadłużenia – niesie bowiem za sobą spadek (r/r) obciążeń z tytułu rat kapitałowych i odsetek, w tym spadek obciążeń przedsiębiorstw z tytułu odsetek od kredytów i pożyczek (r/r) w środowisku utrzymującego się niskiego oprocentowania umów kredytowych (złotowych i walutowych). Na poprawę wskaźnika złożył się wciąż silny wzrost wyniku finansowego netto.

W większości sekcji zdolność do regulowania zobowiązań kredytowych i pożyczkowych lekko wzrosła lub pozostała na poziomie sprzed kwartału. Niewielkie pogorszenie, ale z wysokiego poziomu, odnotowano w Usługach i Handlu. Wskaźnik zdolności do obsługi zobowiązań z nadwyżki finansowej lekko wzrósł w branży Hotele i Gastronomia, co należy wiązać z wyraźną poprawą (w drugim kwartale roku) warunków dla prowadzenia działalności skutkującą wzrostem przychodów ze sprzedaży, jak i wyniku netto.

50 Dane o produkcji budowlano- montażowej: Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Przemysł. Budownictwo.

Środki trwałe / Budownictwo / Dynamika produkcji budowlano-montażowej w sierpniu 2021 roku Wykres 144 Odsetki złożonych i zaakceptowanych

wniosków kredytowych Wykres 145 Odsetki złożonych i zaakceptowanych wniosków kredytowych w sektorach [odsetki odpowiedzi]

Źródło: Szybki Monitoring NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP

79

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 odsetek ubiegających się o kredyt [L]

odsetek ubiegających się o kredyt (s.a), [L]

udział wniosków zaakceptowanych [P]

udział wniosków zaakceptowanych (s.a.),[P]

5

2018 2019 2020 2021

Budownictwo akceptacje [lewa oś]

Handel akceptacje [lewa oś]

Przemysł akceptacje [lewa oś]

Usługi akceptacje [lewa oś]

Budownictwo [ubieganie]

Handel [ubieganie]

Przemysł [ubieganie]

Usługi [ubieganie]

Płynność i finansowanie działalności

Deklarowana (SM NBP) w III kw. 2021 r. zdolność przedsiębiorstw do terminowej obsługi zadłużenia kredytowego osiągnęła historycznie wysoki poziom – wyrażało ją niemal 95% ankietowanych. W dominującej liczbie analizowanych klas odsetki firm terminowo regulujących zobowiązania względem banków były blisko swoich historycznych maksimów. Wśród firm budowlanych obsługa zobowiązań pozostaje niska na tle próby, ale wciąż bardzo wysoka na tle własnych historycznych notowań. Wyraźny wzrost odsetka podmiotów terminowo obsługujących zobowiązania kredytowe odnotowano w sekcji firm świadczących usługi związane z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi.

Historycznie wysoki odsetek firm, ze sprzedażą zorientowaną na rynek krajowy, bardzo dobrze ocenił swoje możliwości regulowania zobowiązań kredytowych (i po raz pierwszy od 2012 r. przewyższył odsetek eksporterów deklarujących terminowość płatności kredytowych).

W formułowanych w III kw. 2021 r. prognozach zdolności do obsługi zobowiązań kredytowych na najbliższy rok saldo ocen było nieco niższe niż w poprzednim kwartale, ale przeważał udział firm

Wykres 146 Wskaźniki obsługi zadłużenia z

nadwyżki finansowej [dane kwart. w pkt.] Wykres 147 Deklarowana obsługa zadłużenia kredytowego i struktura przyczyn odmownych rozpatrzeń wniosków [odsetki odpowiedzi]

Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP Wykres 148 Prognozy obsługi zobowiązań

kredytowych [odsetki odpowiedzi]

Źródło: Szybki Monitoring NBP

13,5

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 wsk. obsługi zadłużenia z tyt. kredytów i pożyczek z nadwyżki finansowej s.a. [mediana]

wsk. obsługi zadłużenia z tyt. kredytów i pożyczek z nadwyżki finansowej s.a.

udział kredytów i pozyczek w pasywach (s.a.) -prawa oś

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 czynniki niezależne od firmy, inne brak zolności kredytowej

brak zabezpieczeń

terminowa obsługa zadłużenia (prawa oś)

72

brak zmian - prawa os

Płynność i finansowanie działalności

spodziewających się poprawy. Według przeznaczenia produkcji i usług wysokie saldo ocen utrzymuje się wśród przedsiębiorstw dostarczających dóbr dla konsumentów oraz dóbr konsumpcyjnych nietrwałych.

Według prognoz SM NBP saldo przewidywanego popytu na kredyt w IV kw. 2021 r. lekko wzrosło (kw/kw) – wzrósł odsetek firm planujących zwiększenie zadłużenia, a spadł odsetek firm planujących spłatę kredytu. Rośnie zatem prawdopodobieństwo wzrostu zadłużenia kredytowego sektora przedsiębiorstw w najbliższym okresie. Według danych NBP, tempo i kierunek zmian zadłużenia kredytowego przedsiębiorstw pozostaje na ścieżce sugerującej jego wzrost w kolejnych miesiącach (spadek był najniższy od czerwca 2020 r.). Za wzrostem przemawia również m.in. coraz wyższa realizacja deklarowanych planów zwiększania zadłużenia przez ankietowane w ramach SM NBP firmy. W III kw.

2021 r. ponad 44% firm deklarujących wcześniej plany ubiegania się o kredyt faktycznie złożyło wnioski kredytowe – jest to już tylko nieznacznie poniżej długookresowej średniej (takie odczyty widoczne były na koniec 2019 r.)⁵¹. Z drugiej strony wciąż wysokie stany środków pozostające w dyspozycji przedsiębiorstw mogą działać osłabiająco na tempo wzrostu ich zadłużenia kredytowego.

W układzie przekrojowym wzrost salda prognozowanego popytu na kredyt widać wśród dużych firm (zatrudniaj. pow. 500 osób), eksporterów wyspecjalizowanych, wśród firm wytwarzających dobra konsumpcyjne trwałe i nietrwałe, zaopatrzeniowe oraz energetyczne. Z kolei spadek salda prognozowanego popytu na kredyt, w wyniku częściej formułowanych planów redukcji zadłużenia niż jego wzrostu widać wśród firm usługowych, w tym w Transporcie. W sektorze MSP saldo popytu na kredyt pozostaje niskie, a odsetek firm planujących ubiegać się o kredyt wzrósł tylko nieznacznie w relacji rocznej (lekko spadł kw/kw).

W próbie obniżył się odsetek przedsiębiorstw planujących rozpocząć nowe inwestycje w nadchodzącym kwartale. Firmy, które zamierzają inwestować zadeklarowały spadek zainteresowania finansowaniem kredytem bankowym planowanych projektów inwestycyjnych - preferowanym źródłem pozostają tu środki własne.

Wykres 149 Prognoza popytu na kredyt [odsetki odpowiedzi]

Wykres 150 Źródła finansowania nowych inwestycji [w odsetku firm planujących rozpoczęcie inwestycji]

Źródło: Szybki Monitoring NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP

51 Wzrostu popytu na kredyt w III kw. br. we wszystkich segmentach kredytów oczekiwały również ankietowane przez NBP banki. Szerzej: https://www.nbp.pl/systemfinansowy/rynek_kredytowy_2021_3.pdf

10 12 14 16 18

-10 0 10 20

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 planowana spłata zadłużenia kredytowego planowane niewielkie zwiekszenie zadłużenia planowane wyraźne zwiększenie zadłużenia s.a. saldo prognoz popytu na kredyt - prawa oś

20 30 40 50 60

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 kredyt bankowy

środki własne inne finansowanie

kredyt bankowy (średnia 2010-) środki własne (średnia 2010-) inne finansowanie (średnia 2010-)

Płynność i finansowanie działalności

52 Z uwagi na odmienne ujęcie zobowiązań przedsiębiorstw wobec banków i firm leasingowych, a także braku rozdzielenia sektora dużych przedsiębiorstw od sektora MSP w przypadku leasingu, nie jest możliwe zaprezentowanie zmian zadłużenia Ramka 3 Leasing pozostaje komplementarnym wobec kredytu bankowego, źródłem finansowania inwestycji w sektorze przedsiębiorstw niefinansowych

Według wyników badań ankiety przeprowadzanej corocznie przez Komisję Europejską, wśród preferowanych przez polskie przedsiębiorstwa z sektora MSP źródeł finansowania inwestycji od lat znajduje się leasing i wynajem. Na tle krajów UE polskie przedsiębiorstwa wyraźnie częściej korzystają z leasingu i wynajmu i z niemal taką samą częstotliwością - z kredytu bankowego. Niemal 40% polskich przedsiębiorstw z sektora MSP ankietowanych w ramach badania SAFE deklaruje, że korzysta z leasingu.

Dla porównania, z kredytów bankowych do 2018 r. korzystało ok. 20% badanych firm, a w ostatnich dwóch latach zainteresowanie tą formą finansowania nieco się obniżyło i oscylowało wokół 14%.

Wykres 151 Odsetek firm, które zadeklarowały, że w okresie 6 miesięcy przed badaniem skorzystały z kredytu bankowego

Wykres 152 Odsetek firm, które zadeklarowały, że w okresie 6 miesięcy przed badaniem skorzystały z leasingu i wynajmu

Od 2020 r. średnia dla UE bez Wielkiej Brytanii Źródło:

ec.europa.eu/growth/access-to-finance/data-surveys_en, opracowanie NBP Źródło: ec.europa.eu/growth/access-to-finance/data-surveys_en, opracowanie NBP

Ostatnie dane pokazują, że zapotrzebowanie przedsiębiorstw na finansowanie inwestycji wolno się odbudowuje. Biorąc pod uwagę dostępne dane na temat skali wykorzystania obu⁵² z wymienionych źródeł finansowania aktywności inwestycyjnej przez polski sektor przedsiębiorstw niefinansowych widać jednak, że w ostatnim okresie (również ze względu na niepewność rozwoju sytuacji gospodarczej wywołaną wybuchem pandemii) widoczny był spadek popytu przedsiębiorstw na finansowanie zewnętrzne.

W całej populacji przedsiębiorstw niefinansowych obserwowany w ostatnim okresie spadek zadłużenia kredytowego był efektem silnego ograniczenia zapotrzebowania przedsiębiorstw na finansowanie bieżące, przy niewielkim spadku roli kredytów inwestycyjnych. Dynamika kredytów inwestycyjnych dopiero od II kw. 2020 r. przyjęła ewidentny trend spadkowy, a w marcu 2021 odnotowano już nominalny spadek kredytów inwestycyjnych. Obecnie, co sugerują dane z lipca i sierpnia br., rośnie

0%

10%

20%

30%

2015 2016 2017 2018 2019 2020 Czechy kredyt bankowy

Francja kredyt bankowy Hiszpania kredyt bankowy Niemcy kredyt bankowy Polska kredyt bankowy UE28_UE27 kredyt bankowy Węgry kredyt bankowy

5%

15%

25%

35%

45%

2015 2016 2017 2018 2019 2020 Czechy leasing/wynajem

Francja leasing/wynajem Hiszpania leasing/wynajem Niemcy leasing/wynajem Polska leasing/wynajem UE28_UE27 leasing/wynajem Węgry leasing/wynajem

Płynność i finansowanie działalności

prawdopodobieństwo ograniczenia tempa spadku, a w nadchodzących miesiącach można spodziewać się nawet powolnego wzrostu.

Wykres 153 Dynamika kredytów inwestycyjnych dla przedsiębiorstw wg. sektorów [dane miesięczne; dla 2021 dane do końca II kw]

Wykres 154 Wartość kredytów stricte inwestycyjnych dla przedsiębiorstw wg. sektorów [dane roczne; dla 2021 dane za II kw]

Źródło: dane Statystyka monetarna i finansowa NBP,

Należności sektora bankowego; opracowanie NBP Źródło: dane Statystyka monetarna i finansowa NBP, Należności sektora bankowego; opracowanie NBP Wykres 155 Wartość środków oddanych w leasing

i na wynajem [dane roczne; dla 2021 dane za II kw]

Wykres 156 Struktura aktywów finansowanych za pomocą leasingu i wynajmu w II kw. 2021 r.

*dane dla 2021 r. dotyczą okresu do czerwca

**wartość i dynam. rynku leasingu przy założeniu, że rynek ten będzie rósł w średnim tempie z I i II kw. br.

Źródło: dane Związek Leasingu Polskiego, obliczenia NBP Źródło: Związek Leasingu Polskiego, obliczenia NBP

Obserwowany w pierwszej połowie roku (relatywnie) słaby spadek popytu na kredyty stricte inwestycyjne w całej populacji zależał od wielkość przedsiębiorstw. I tak, w sektorze dużych firm odnotowano jedynie spowolnienie dynamiki kredytów stricte inwestycyjnych. Nieco inną, w relacji do sektora dużych firm, dynamiką zmian w ostatnich miesiącach charakteryzowały się kredyty inwestycyjne dla sektora MSP. Tu bowiem, nominalny spadek zadłużenia z tytułu kredytów inwestycyjnych rozpoczął się już w styczniu br., i do końca II kw. br. o jeszcze nie można mówić oznakach wyraźnej zmiany trendu.

Na spadek popyt na kredyt najprawdopodobniej silny wpływ miały uruchomione programy pomocowe w ramach tarcz antykryzysowych (sektor MSP był głównym beneficjentem publicznego wsparcia) i

-10

2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 [duże] kredyty inwestycyjne (r/r) [MSP] kredyty inwestycyjne (r/r) [MSP] inwestyc. i na nieruchomości (r/r) [duże] inwestyc. i na nieruchomości (r/r)

30

2010 2012 2014 2016 2018 2020 kredyty stricte inwest. [ogółem], [koniec roku]*

[mln zł]

kredyty stricte inwest, [MSP], [koniec roku]* [mln zł]

udział kredytów stricte inwest. dla sektora MSP w sumie kredytów stricte inwest. [w %]

-12

2010 2012 2014 2016 2018 2020 wart. środków odd. w leasing w roku* [mln zł]

oczekiwana wart. środków odd. w leasing w roku** [mln zł]

dynamika leasingu** [w % r/r] 0% 10% 20% 30% 40%

osobowe ciężarowe do 3,5 t ciężarowe pow. 3,5 t ciągniki siodłowe

Płynność i finansowanie działalności

53 ZLP zrzesza 28 firm leasingowych i Polski Związek Wynajmu i Leasingu Pojazdów. Szerzej na stronie: Związek Polskiego spadek aktywności inwestycyjnej. W konsekwencji udział kredytów inwestycyjnych udzielanych sektorowi MSP systematycznie spada, na koniec czerwca br. wyniósł nieco ponad 41%.

Ograniczenie popytu na finansowanie działań rozwojowych dotknęło również, drugie z kluczowych źródeł finansowania inwestycji przez przedsiębiorstwa niefinansowe, a mianowicie rynek leasingu. W 2020 r. wartość środków oddanych w leasing spadła o 10% r/r (pogłębiając tym samym spadek zanotowany w 2019 r., sięgający wówczas 5,8% r/r). W 2021 r. widoczne jest jednak wyraźne ożywienie na rynku leasingu. Z danych ZPL⁵³ wynika, że w II kw. 2021 r. trwała kontynuacja ożywianego finansowania zakupów przedsiębiorstw przez branżę leasingową – częściej w formie leasingu (86% wartości) niż pożyczki. Na koniec II kw. br. wartość finansowania osiągnęła bowiem, niemal 58% wartości finansowania udzielonego przedsiębiorstwom w całym 2020 r. W pierwszej połowie 2021 r. firmy leasingowe udzieliły finansowania na łączną kwotę ponad 40 mld zł, a wzrost sięgnął 36% r/r. Obserwując tempo rozwoju gospodarczego, w tym dynamikę rozwoju aktywności inwestycyjnej przedsiębiorstw finansowanej za pomocą leasingu, można oczekiwać, że w całym 2021 r. wartość aktywów sfinansowanych za pomocą tego źródła przekroczy wartość z 2020 r. Sektor MSP jest głównym biorcą leasingu w Polsce. Na koniec czerwca, leasing tylko dla mikro i małych firm stanowił ponad 73% sumy udzielonego finansowania. Kolejne ok.

25% wartości leasingu było skierowane do firm o obrotach pow. 20 mln zł rocznie, w tym małych, średnich i dużych firm. Najczęstszym aktywem finansowanym za pomocą leasingu (i wynajmu) pozostają samochody osobowe – niemal 40% wartości rynku, a w dalszej kolejności maszyny i urządzenia wraz z IT.

W dokumencie Szybki Monitoring NBP (Stron 59-68)