W świetle wyników wrześniowego SM NBP sytuacja w sektorze przedsiębiorstw kształtowała się wyraźnie lepiej niż kwartał wcześniej. Surowy wskaźnik ocen sytuacji wzrósł drugi kwartał z rzędu – o 5,5 pp. kw/kw i o 9,5 pp. r/r – osiągając poziom 58,3 pp., a więc nieco powyżej trzeciego kwartyla swego rozkładu. Podobnie zachował się wskaźnik pozbawiony wahań sezonowych. Obecnie w dobrej lub bardzo dobrej sytuacji znajduje się 79,1% firm objętych badaniem, choć ich kondycja nadal pozostaje silnie zróżnicowana pomiędzy klasami, zwłaszcza ze względu na skutki działania ograniczeń administracyjnych, podjętych w związku z pandemią COVID-19.
Poprawa kondycji przedsiębiorstw w III kw. br. nastąpiła w większości branż i analizowanych klas, a ze względu na niską bazę odniesienia skala tej poprawy należała do znaczniejszych na tle ostatnich kilku lat. Wśród sekcji o wyraźnych wzrostach optymizmu ocen sytuacji należy wymienić Przetwórstwo przemysłowe, w tym szczególnie firmy oferujące dobra konsumpcyjne, gdzie poprawa w obrębie tej sekcji była najbardziej widoczna. Poprawę zanotowano również w usługach, w tym zarówno w branżach dotkniętych obostrzeniami administracyjnymi w związku z pandemią, które nadal próbują osiągnąć stan sprzed pandemii (m.in. Zakwaterowanie i wyżywienie), jak również w branżach, które nie poniosły Informacja i komunikacja czy Działalność profesjonalna i naukowa. Z kolei pogorszenie nastrojów nastąpiło m.in.: w energetyce, budownictwie i transporcie, a także w innych niż branżowy przekrojach – w firmach z kapitałem publicznym oraz w największych przedsiębiorstwach w próbie.
W III kw. br., podobnie jak kwartał wcześniej, na czele problemów z jakimi borykają się przedsiębiorstwa, znalazły się szybko rosnące ceny i koszty. Problem ten jeszcze nieznacznie się powiększył względem poprzedniego kwartału i na tle historycznych analiz tej bariery można go uznać za dość poważny – odsetek firm zgłaszających tego typu trudności zaczyna zbliżać się do swoich maksymalnych odczytów z połowy 2008 r. Kolejny wyraźnie nasilający się i istotny dla rozwoju SP problem to zmiany prawa i przepisów. Przedsiębiorcy skarżą się zarówno na częstość, jak i kierunek części zachodzących obecnie zmian. I W przeciągu ostatniego kwartału zmniejszyły się natomiast skutki pandemii. We wrześniu br.
trudności związane z pandemią wymieniło już dwukrotnie mniej firm niż w okresie kulminacji problemu - 2.0
2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0
0 5 10 15 20 25
wskaźnik (L) kurs euro (P) kurs dolara (P)
4 8 12 16 20 24 28
0 2 4 6 8 10 12
udział nieopłacalnego eksportu w przych. z eksportu (L) odsetek eksporterów o nieopłacalnym eksporcie (P)
Sytuacja finansowa i jej prognozy
w drugiej połowie 2020 r. Nadal najczęściej wskazują tego typu trudności przedsiębiorstwa bezpośrednio dotknięte ograniczeniami administracyjnymi.
Wykres 53 Wskaźnik ocen sytuacji bieżącej (saldo, w pp.) oraz odsetek przedsiębiorstw w słabej, złej i bardzo złej sytuacji (w %)
Wykres 54 Zmiany sytuacji w branżach (udział branż ze wzrostem wskaźnika ocen sytuacji bieżącej kw/kw i r/r; dane w %)
Źródło: Szybki Monitoring NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP Wykres 55 Wskaźnik ocen sytuacji bieżącej (saldo,
w pp.) w głównych sekcjach PKD
Źródło: Szybki Monitoring NBP
Wykres 56 Wskaźnik ocen sytuacji bieżącej (saldo, w pp.) w branżach objętych ograniczeniami administracyjnymi oraz w pozostałej grupie branż
Źródło: Szybki Monitoring NBP 30
35 40 45 50 55 60
0 5 10 15 20 25 30 35
2016 2017 2018 2019 2020 2021
słaba (L oś) zła (L oś) b.zła (L oś) wskaźnik wskaźnik s.a.
10 20 30 40 50 60 70
2016 2017 2018 2019 2020 2021
kw/kw r/r
25 35 45 55 65
2016 2017 2018 2019 2020 2021
budownictwo s.a. przetwórstwo przemysłowe handel
-50 -30 -10 10 30 50
2016 2017 2018 2019 2020 2021
pozostałe ograniczenia
Sytuacja finansowa i jej prognozy
Wykres 57 Bariery rozwoju (odsetek firm w próbie
w % i jego zmiana kw/kw w pp.) Wykres 58 Oceny niepewności – wskaźnik saldowy (w pp., wzrost oznacza wzrost niepewności) oraz odsetki firm z wysoką niepewnością (w %)
Źródło: Szybki Monitoring NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP
W III kw. br. odczuwana przez przedsiębiorstwa niepewność nieznacznie wzrosła względem poprzedniego, utrzymując się na poziomie wyższym niż średnia długookresowa. W dalszym ciągu występowały wyraźne różnice w ocenie niepewności pomiędzy przedsiębiorstwami objętymi ograniczeniami administracyjnymi, wprowadzonymi w związku z pandemią, w których oceniana jest ona jako wyższa, a pozostałą grupą firm, postrzegających sytuację jako bardziej stabilną i przewidywalną. Warto jednak zauważyć, że ze względu na zniesienie obostrzeń w okresie letnim widać również, że w branżach dotkniętych bezpośrednio skutkami pandemii nastąpił spadek niepewności. Mimo tych korzystnych działań regulacyjnych jej wzrost zanotowano jednak m.in. w handlu, w sekcji Przetwórstwo przemysłowe, dostawie wody, jak też w grupie przedsiębiorstw największych w próbie. Może być to związane z pogorszeniem prognoz sytuacji na następne kwartały w tych grupach, w tym też z mniej optymistycznymi prognozami popytu.
W III kw. br. obserwowany w Europie proces poprawy klimatu gospodarczego (mierzony wskaźnikiem ESI) co prawda wyhamował, ale poziom optymizmu pozostał na poziomie wyższym niż w okresie przed pandemią. W Polsce wskaźnik ESI również ustabilizował się na dość wysokim poziomie, jednak skala optymizmu ocen pozostała poniżej maksimów z 2018 r. Na tle średniej europejskiej poziom ocen odnośnie do sytuacji polskiej gospodarki kształtuje się w dalszym ciągu wyraźnie gorzej.
-10 -5 0 5 10 15
inflacja/koszty surowców podatki/przepisy koronawirus niski popyt wysoka niepewność brak surowców brak kadr płace, ZUS, presja wahania/ poziom kursu zatory płatnicze/płynność konkurencja
skala problemu (III kw.) zmiana kw/kw
-25 -20 -15 -10 -5
0 5 10 15 20
2016 2017 2018 2019 2020 2021
wysoka bardzo wysoka
niepewność własna s.a. niepewność własna
Sytuacja finansowa i jej prognozy
Wykres 59 Economic Sentiment Indicator Wykres 60 Economic Sentiment Indicator w sierpniu 2021 r. w podziale na kraje
Źródło: Eurostat,
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=
1&plugin=1&pcode=teibs010&language=en
Źródło: Eurostat,
http://ec.europa.eu/eurostat/tgm/table.do?tab=table&init=
1&plugin=1&pcode=teibs010&language=en