Płynność i finansowanie działalności
1. Płynność i regulowanie zobowiązań
W II kw. br. wskaźniki płynności sektora przedsiębiorstw osiągnęły nowe historyczne maksima. Kolejny kwartał z rzędu dynamicznie rosły (ponad 20% r/r i 6,4% kw/kw) wartości inwestycji krótkoterminowych, czemu towarzyszyło jednak rosnące tempo wzrostu zobowiązań krótkoterminowych (wzrost o 15,9% r/r wobec 8,1% r/r w poprzednim kwartale).
Tempo przyrostu depozytów sektora przedsiębiorstw (wg. danych NBP ze sprawozdawczości banków29) było nieco wyższe niż w poprzednim kwartale (wzrost o 8% r/r). Na ich wzrost dominujący wpływ ma, mimo że obniżające się, wciąż wysokie tempo wzrostu depozytów bieżących (na koniec sierpnia br. wzrosły o ok. 13,7% r/r), przy dalszym spadku wielkości depozytów terminowych (na koniec sierpnia zmniejszyły się o ok. 18,3% r/r). Depozyty bieżące stanowią obecnie ok. 86,6% sumy środków zdeponowanych na rachunkach bankowych.
W większości analizowanych przekrojów w II kw. br. płynność gotówkowa pozostała wysoka. Bardzo wysoką (rosnącą) płynność utrzymuje sektor MSP. Tylko w klasie firm zatrudniających od 250 do 499 osób wskaźnik ten spadł w relacji rocznej, niemniej wciąż przekracza długookresową średnią. W II kw. 2021 r. ok.
60% badanych przedsiębiorstw utrzymało wskaźnik płynności gotówkowej powyżej 0,2, tzw. bezpiecznego poziomu30. Nieznacznie wzrósł odsetek firm o bardzo niskiej (tj. poniżej 0,1) płynności - jest to ok. 28%
badanych firm (wyraźnie poniżej średniej długookresowej, ale o 2 pp. więcej niż w okresie silnego przyrostu płynności w efekcie uruchomienia środków w ramach tarcz antykryzysowych w ubiegłym roku).
Współczynnik koncentracji środków pieniężnych pozostał na niskim poziomie (biorąc pod uwagę historyczne kształtowanie się tego parametru), podobnym do obserwowanego przed rokiem.
Wykres 124 Wskaźniki płynności szybkiej (II st.) i gotówkowej (I st.) [w pkt.]
Wykres 125 Dynamika składowych wskaźników płynności [w %.]
Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP
29 Szerzej: Statystyka pieniężna i bankowa, dane w ujęciu miesięcznym, ostatnie dostępne dane były za sierpień 2021 r. Więcej:
http://www.nbp.pl/home.aspx?f=/statystyka/pieniezna_i_bankowa.html
30 Opis wskaźników płynności i wartości referencyjnych zamieszczono w Aneksie 0,95
1,05 1,15 1,25
0,15 0,25 0,35 0,45 0,55
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 płynn. gotówk. (I st) -s.a. (lewa oś)
płynn. gotówk. (I st), [mediana], s.a. (lewa oś) płynn. szybka (II st) -s.a.
płynn. szybkiej (II st), [mediana], s.a.
-5-2147 1013 1619 2225
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 zmiana aktywów obrotowych (r/r) zmiana inwestycji krótkoterm.(r/r) zmiana należności krótkoterm. (r/r) zmiana zobowiązań krótkoterm. (r/r)
Płynność i finansowanie działalności
Wykres 126Depozyty przedsiębiorstw [w %, dane miesięczne, r/r]
Wykres 127 Odsetek przedsiębiorstw ze wsk.
płynności przekraczajacymi referencyjne poziomy
Źródło: Statystyka monetarna i finansowa NBP, opracowanie NBP
Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP
W przekroju branżowym wzrost (r/r) płynności gotówkowej odnotowano w sekcjach, Usługi, Transport, Energetyka oraz Budownictwo. Stabilna, dobra sytuacja utrzymała się w Przetwórstwie przemysłowym i Handlu.
Wśród firm budowlanych silny wzrost płynności – do jednego z wyższych poziomów dla tego działu – odnotowano w robotach związanych z budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej. Z kolei w dziale zajmującym się wznoszeniem budynków oraz wśród firm zajmujących się specjalistycznymi robotami budowlanymi poziomy płynności wciąż wyraźnie przekraczają swoje długookresowe średnie.
Wysoką płynność miały przedsiębiorstwa ze sprzedażą zorientowaną na rynek krajowy (wzrost kw/kw i r/r/). W klasie eksporterów wyraźnie lepszą sytuację płynnościową utrzymały firmy charakteryzujące się mieszaną strukturą przychodów (przychody eksportowe do 50% sumy przychodów). Z kolei działy z dużym udziałem przychodów eksportowych, w których płynność rosła to m.in. producenci odzieży, producenci maszyn i urządzeń gdzie indziej nie sklasyfikowanych oraz producenci wyrobów tekstylnych.
Poprawia się sytuacja płynnościowa działów najbardziej wrażliwych na obostrzenia pandemiczne. W II kw.
br. wzrosła płynność wśród organizatorów turystyki (sygnały oczekiwanej poprawy dało się zaobserwować w ubiegłokwartalnych prognozach SM NBP), a także wśród firm zajmujących się wyżywieniem.
Największe spadki wskaźnika płynności odnotowano w sekcji: Dostawa wody i odprowadzanie ścieków (jednak tu płynność jest bardzo wysoka i wciąż znacząco przekracza średnią dla sektora przedsiębiorstw). W działach o najniższych poziomach płynności największe spadki (r/r) odnotowano w: Górnictwie rud metali, Wydobywaniu węgla kamiennego i brunatnego oraz Produkcji filmów, nagrań wideo, nagrań dźwiękowych muzycznych.
W świetle wyników SM NBP również w III kw. br. sytuacja płynnościowa przedsiębiorstw była bardzo dobra. Deklarowana płynność sektora przedsiębiorstw utrzymała się na jednym z wyższych historycznie poziomów). Deklarację braku problemów z płynnością złożyło nieco ponad 81% badanych firm. Odsetek
10 30 50 70 90
-38-26 -1410223446-2
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 udział depozytów bieżące w sumie depozytów dla przeds. niefinans. (w %)
udział depozytów terminowych w sumie depozytów dla przeds. niefinans. (w %) depozyty bieżące (r/r) - lewa oś depozyty terminowe (r/r) - lewa oś
45 50 55 60 65 70 75
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 płynność gotówk. powyżej 0,2 [s.a.]
płynność finans. powyżej 1,2 [s.a.]
płynność szybka powyżej 1 [s.a.]
Płynność i finansowanie działalności
firm, w których problemy z płynnością pojawiają się często pozostaje na jednym z niższych poziomów (o 3,5% badanych).
W III kw. br. wg. danych SM NBP w większości analizowanych przekrojów odsetki płynnych firm pozostały bardzo wysokie. W dominującej części analizowanych klas wzrosły one w relacji rocznej, i tylko w nielicznych spadły kw/kw. Dobra koniunktura, rosnący popyt (krajowy i zagraniczny), przekładają się w wielu branżach na bardzo dobre wyniki finansowe, co z kolei uwidacznia się w bardzo dobrych danych o rentowności i płynności sektora. Budownictwo jest jedyną sekcją, w której odsetek firm płynnych obniżył się - zarówno w relacji kwartalnej, jak i rocznej. Mimo trwającej od wielu kwartałów poprawy sytuacji tej sekcji, firm niezgłaszających problemów z płynnością jest tu wciąż relatywnie mało w porównaniu z pozostałymi sekcjami31. Niewielkie, kwartalne spadki odsetka firm płynnych odnotowano w Handlu i Przetwórstwie przemysłowym, przy czym należy podkreślić, że udział firm płynnych w obu sekcjach jest wciąż na bardzo wysokim poziomie, biorąc pod uwagę dane historyczne.
W trendzie wzrostowym pozostał odsetek firm płynnych, których sprzedaż zorientowana jest na rynek krajowy (wg danych GUS dotyczących II kw. br. płynność firm nie eksportujących silnie rosła i wyraźnie przekraczała płynność firm osiągających przychody z eksportu). Mimo różnic w poziomie płynności i ocenie sytuacji płynnościowej między klasami, odsetek firm płynnych również wśród eksporterów (biorąc pod uwagę dotychczasowe wyniki) wciąż jest wysoki.
Sytuacja płynnościowa w miesiącach letnich br. według deklaracji badanych firm poprawiała się m.in.
w sekcji Hotele i restauracje, Turystyka (w branżach uznanych za silnie dotknięte skutkami pandemii).
Obserwowaną poprawę należy wiązać z przypadającym na ten okres spadkiem intensywności pandemii, redukcją wcześniej wprowadzanych restrykcji i w rezultacie wzrostem mobilności społeczeństwa, sprzyjającej odbudowie obrotów również w tych branżach. Z danych PIT wynika, że z uwagi na ograniczenia w podróżowaniu (ale również wprowadzanie zmiany do obowiązujących regulacji z bardzo krótkim vacatio legis), spowodowały, że najwięcej wyjazdów zagranicznych odbyło się w lipcu i sierpniu (okres najniższego wskaźnika zachorowań), a okres między rezerwacją (oraz płatnością) i wyjazdem najczęściej nie przekraczał 10 dni32. Niepewność odnośnie do dalszego kształtowania się wyników branż generują obserwowane obecnie trendy w rozwoju kolejnej fali pandemii oraz zakres i zasięg ewentualnych, przyszłych obostrzeń związanych z jej przeciwdziałaniem33. Dobrą sytuację w obszarze płynności widać w Transporcie, przy czym sytuacja tej sekcji, poza uwarunkowaniami pandemicznymi, będzie pod wpływem kształtowania się
31 Wydaje się, że dla części firm budowlanych dynamiczna sytuacja na rynku może nieść zagrożenie dla ich sytuacji płynnościowej. Co prawda dane o produkcji budowlano – montażowej są bardzo dobre, ale dzieje się to w warunkach utrzymującego się silnego wzrostu cen surowców i materiałów budowlanych. Wynikający z dynamiki cen wzrost kosztów działalności może nie zostać w pełni zrekompensowany wzrostem cen dóbr finalnych oferowanych przez Budownictwo (m.in.
ze względu na realizację wcześniej zawartych kontraktów uwzgledniających niższe ceny produkcji i braku możliwości waloryzacji kontraktów). Szerzej: Główny Urząd Statystyczny / Obszary tematyczne / Przemysł. Budownictwo. Środki trwałe / Budownictwo / Dynamika produkcji budowlano-montażowej w sierpniu 2021 roku; PZPB/KUKE | Komentarz: rosnące ceny materiałów zwiastują kłopoty branży budowlanej, II kwartał 2021 - Polski Związek Pracodawców Budownictwa
32 Polska Izba Turystyki "Zagraniczne wakacje Polaków 2021", http://www.pit.org.pl/media
33 Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 27 września 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ustanowienia określonych ograniczeń, nakazów i zakazów w związku z wystąpieniem stanu epidemii Dz.U. Poz.1754 wchodzącym w życie 30 września br.
utrzymano obowiązujące obostrzenia do 31 października br. (dziennikustaw.gov.pl)
Płynność i finansowanie działalności
kondycji działu Transport drogowy towarów i wprowadzanych tu kolejnych regulacji w ramach Pakietu Mobilności34.
W II kw. 2021 r. zwiększony wpływ na wzrost sumy bilansowej (porównując z poprzednimi kwartałami) po stronie aktywnej miały aktywa obrotowe (w tym należności krótkoterminowe i zapasy). Wkład aktywów trwałych do wzrostu sumy bilansowej był najniższy od 2010 r. Mimo że wartość aktywów trwałych wzrosła o ok. 2,7% (jedna z niższych dynamik w ostatnich 10-latach), to niemal 19% r/r wzrost aktywów obrotowych przyczynił się do niewielkiego obniżenia udziału aktywów trwałych w sumie bilansowej (do ok. 58,8% wobec średniej 10-letniej sięgającej ok 62%). W ramach aktywów obrotowych główną składową wzrostu były należności krótkoterminowe (odpowiadając za 46% ich wzrostu) i inwestycje krótkoterminowe (odpowiadając za 31% ich wzrostu).
Wysokie tempo wzrostu wartości nabywanych przez przedsiębiorstwa krótkoterminowych papierów wartościowych przełożyło się na zmianę struktury inwestycji krótkoterminowych35 sektora przedsiębiorstw (wzrost wartości środków pieniężnych i innych aktywów pieniężnych wyniósł jedynie 3,1%
r/r po 22,1% r/r we wcześniejszym kwartale, przy jednak silnym wzroście wartości krótkoterminowych papierów wartościowych – wzrost o 67% r/r). O ile w okresie przed wybuchem pandemii krótkoterminowe papiery wartościowe nie stanowiły więcej niż 29% inwestycji krótkoterminowych, to w II kw. br. ich udział wzrósł do niemal 33%. Równocześnie udział środków pieniężnych i innych aktywów pieniężnych spadł z ok.
70% do 64% (w kwartałach, kiedy udostępniane były środki finansowe w ramach tarcz antykryzysowych ich udział sięgał nawet 75% sumy inwestycji krótkoterminowych). Silny wzrost obrotowych składników majątku świadczy o ożywieniu aktywności gospodarczej firm. Rentowność aktywów (ROA) wzrosła (kw/kw i r/r) i wyraźnie przekracza swoją długookresową średnią.
Struktura aktywów na poziomie branżowym pozostaje zróżnicowana. Rosnącym na znaczeniu składnikiem wzrostu aktywów obrotowych w wielu sekcjach stały się należności krótkoterminowe oraz zapasy (Handlu, Przetwórstwie przem., Usługach). W Transporcie natomiast za wzrostem sumy bilansowej kryje się silny wzrost aktywów trwałych (efekt wysokiej dynamiki inwestycji). Z kolei w Budownictwie o wzroście aktywów ogółem zdecydował silny, dalszy przyrost inwestycji krótkoterminowych i nieco niższy wzrost należności. We wszystkich sekcjach PKD (z wyjątkiem Energetyki) odnotowano wyraźny wzrost rentowności aktywów (swoje historyczne maksima osiągnęło Przetwórstwo przem., Handel).
34 Kolejne regulacje w ramach pakietu Mobilności są przewidziane do wprowadzenia na początek 2022 r. i będą dotyczyć obszaru wynagrodzeń pracowników. Szerzej Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L 249, Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1055 z dnia 15 lipca 2020 r. zmieniające rozporządzenia (WE) nr 1071/2009, (WE) nr 1072/2009 i (UE) nr 1024/2012 w celu dostosowania ich do zmian w transporcie drogowym; Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1057 z dnia 15 lipca 2020 r. ustanawiająca przepisy szczególne w odniesieniu do dyrektywy 96/71/WE i dyrektywy 2014/67/UE dotyczące delegowania kierowców w sektorze transportu drogowego oraz zmieniająca dyrektywę 2006/22/WE w odniesieniu do wymogów w zakresie egzekwowania przepisów oraz rozporządzenie (UE) nr 1024/2012 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=OJ:L:2020:249:FULL&from=PL
35 W skład inwestycji krótkoterminowych wchodzą środki pieniężne, papiery wartościowe (w tym również udziały, pożyczki) i pozostałe krótkoterminowe aktywa finansowe. Środki pieniężne i papiery wartościowe stanowią około 97% inwestycji
Płynność i finansowanie działalności
Wykres 128 Dynamika zmian aktywnej strony bilansu sektora przedsiębiorstw i struktura wpływu jej głównych składowych [w %, r/r]
Wykres 129 Wskaźnik struktury majątku
Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Wykres 130 Dynamika zmian inwestycji
krótkotermin. sektora przedsiębiorstw i struktura wpływu ich głównych składowych [w %, r/r]
Wykres 131 Dynamika zmian aktywów obrotowych sektora przedsiębiorstw i struktura wpływu ich głównych składowych [w %, r/r]
Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP
W formułowanych w III kw. br. prognozach sytuacji płynnościowej w horyzoncie 12 miesięcy saldo ocen było dodatnie, ale spadło w relacji do – bardzo optymistycznego w ocenach – drugiego kwartału bieżącego roku. W świetle dobrych wyników sektora wydaje się, że niewielki spadek odsetka firm oczekujących poprawy (i wzrost oczekujących pogorszenia) płynności może być efektem „konsumpcji” nagromadzonej (m.in. w wyniku uruchomionych programów wsparcia w pierwszym okresie pandemii) płynności.
W większości przekrojów, w tym także w części branż najbardziej wrażliwych na skutki pandemii, przeważa przekonanie o poprawie sytuacji płynnościowej w perspektywie roku. Wśród nielicznych klas, gdzie saldo oczekiwań albo się poprawiło (kw/kw) albo uległo tylko niewielkiemu obniżeniu (kw/kw) ale pozostało dodatnie, znalazły się: firmy produkujące zarówno dobra nietrwałe, jak i trwałe, eksporterzy niewyspecjalizowani, firmy prognozujące wzrost popytu na swoje produkty w perspektywie najbliższych 12 miesięcy, a także Gastronomia i Górnictwo. Wśród firm hotelarskich oraz dostarczających usług w zakresie rozrywki i rekreacji przeważają przewidywania pogorszenia płynności, co może, w obliczu narastającej fali pandemii, być pokłosiem ich negatywnych doświadczeń z okresu poprzednich fal.
-1
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 aktywa trwałe
pozostałe aktywa obrotowe inwestycje krótkoterminowe należności krótkoterm zapasy
suma bilansowa (prawa oś)
0,9
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 relacja aktywów trw. do aktywów obrot.
relacja AT/AO - średnia 10- letnia ROA [średnia ruchoma, w % ] - prawa oś ROA [śred. 10-letnia]-prawa oś
-2 8 18
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 pozostałe inwestycje krótkoterm.
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 pozostałe aktywa obr. inwestycje krótkoterminowe należności krótkoterm zapasy
aktywa obrotowe
Płynność i finansowanie działalności
Wykres 132 Ocena płynności przedsiębiorstw (saldo) na tle odsetków firm według oceny sytuacji płynnościowej (w %)
Wykres 133 Prognozy sytuacji płynnościowej przedsiębiorstw [odsetki odpowiedzi]
Źródło: Szybki Monitoring NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP
W III kw. 2021 r. deklarowana przez ankietowane przedsiębiorstwa zdolność do obsługi zobowiązań pozabankowych pozostała wysoka. Taką deklarację złożyło niemal 79 % badanych firm (podobnie jak w ubiegłym kwartale). W większości przekrojów odsetek firm bez problemów z regulowaniem tych zobowiązań pozostał na bardzo wysokim poziomie, a w części klas wzrósł (kw/kw i r/r) (tylko w nielicznych klasach widać niewielkie spadki kw/kw, ale z bardzo wysokich poziomów).
Te dobre oceny jakości obsługi zobowiązań znajdują potwierdzenie w deklaracjach firm odnośnie do udziału przeterminowanych rozliczeń z tytułu dostaw i usług w całkowitych rozliczeniach handlowych. W całym okresie badania wolno rósł odsetek firm, które deklarowały brak przeterminowanych zobowiązań, a w III kw. br. odsetek ten przekroczył 58% próby. Wyraźnie wolniej następuje poprawa w obszarze należności, o braku tego rodzaju rozliczeń poinformowało ok. 28% przedsiębiorstw (blisko średniej z poprzednich okresów). Najczęściej przedsiębiorstwa mające nieuregulowane płatności informują, że ich wartość nie przekracza 10% należności lub zobowiązań z tyt. dostaw towarów i usług. W strukturze przeterminowanych płatności handlowych udział firm posiadających rozliczenia o mniejszej wartości (nie przekraczających 10%
agregatu) jest wyższy w przypadku zobowiązań niż należności (obecnie jest to kolejno ponad 70% firm i ok.
58% firm w przypadku należności).
W układzie przekrojowym, historycznie wysoki odsetek firm informujących o terminowym regulowaniu zobowiązań pozabankowych był wśród firm nieeksportujących, w Usługach, w tym w Transporcie.
Poprawiła się zdolność do obsługi zobowiązań przez firmy najbardziej narażone na efekty pandemii (w Gastronomii i Hotelarstwie odsetek firm pozytywnie oceniających jakość obsługi zobowiązań wrócił do poziomu sprzed wybuchu pandemii). Wciąż najniższą na tle innych sekcji (ale wysoką na tle własnych danych historycznych) zdolność do obsługi zobowiązań handlowych deklarują firmy budowlane. Najczęściej posiadanie przeterminowanych należności i zobowiązań handlowych deklarują przedsiębiorstwa Przetwórstwa przemysłowego, przy czym deklarowana zdolność do terminowej obsługi zobowiązań handlowych pozostaje tu powyżej swojej długoterminowej średniej.
-30 -10 10 30 50 70
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 sporadyczne problemy
częste problemy
brak problemów z płynnością
wsk. oceny sytuacji płynnościowej s.a.
-1010203040506070800
2019 2020 2021
saldo ocen poprawa
pogorszenie brak zmian
Płynność i finansowanie działalności
Wykres 134 Obsługa zobowiązań handlowych
[odsetek odpowiedzi] Wykres 135 Struktura pod względem wielkości przeterminowanych: należności (lewy panel) i zobowiązań handlowych (prawy panel) [odsetki odpowiedzi]
Źródło: Szybki Monitoring NBP Źródło: Szybki Monitoring NBP
W II kw. 2021 r. odsetek firm, w których cykle rozliczeniowe zobowiązań i należności z tytułu dostaw i usług36 nie przekraczały 60 dni37 pozostał na poziomie sprzed kwartału. W całej próbie (wg. danych GUS) średnie długości cykli należności38 i zobowiązań z tytułu dostaw i usług skróciły się (r/r). Udział wartości zapasów w aktywach obrotowych badanych firm kolejny kwartał z rzędu był niższy niż udział inwestycji krótkoterminowych39. Niemal 14% wzrost (r/r) zapasów przełożył się na niewielkie wydłużenie długości cyklu tej kategorii aktywów. Przeciętny okres transformacji środków40 zainwestowanych w działalność bieżącą skrócił się z 42 dni w II kw. u. br. do ok. 36 dni obecnie (mediana wskaźnika wynosi ok. 40 dni).
W układzie przekrojowym najdłuższe cykle rozliczeń mają firmy z większościowym udziałem eksportu w przychodach, a konwersja gotówki trwa tu nieco ponad 44 dni (przy średniej 10-letniej 43 dni). Tradycyjnie najkrótsze cykle rozliczeń są w firmach ze sprzedażą zorientowaną na rynek krajowy, a cykl konwersji gotówki nie przekracza tu 27 dni.
We wszystkich klasach wielkości (poza firmami największymi) różnice w długości cykli należności i zobowiązań z tytułu dostaw i usług systematycznie spadają. W grupie firm największych różnica ta jednak rośnie, co oznacza coraz większy stopień korzystania przez te firmy z kredytu handlowego. W układzie branżowym, najdłuższe cykle konwersji gotówki ma Budownictwo (ok. 58 dni wobec średniej długookresowej 55 dni) oraz Przetwórstwo przemysłowe (47 dni, co jednak odpowiada długookresowej średniej). Najkrótsze, stabilne długości okresu transformacji środków pieniężnych pozostały w Transporcie i
36 Cykl należności = (należności z tytułu dostaw i usług na koniec kw.) / (przychody ze sprzedaży w kw.) * (liczba dni); Cykl zobowiązań = (zobowiązania z tytułu dostaw i usług na koniec kw.) / (przychody ze sprzedaży w kw.) * (liczba dni);
37 Wyznaczenie progu było podyktowane zapisami ustawy z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, Dz.U. 2013 poz. 403 (http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20130000403/U/D20130403Lj.pdf). W transakcjach handlowych terminem zapłaty określonym w umowie jest 30 dni, jeśli stroną umowy jest podmiot publiczny i 60 dni, jeśli stronami umowy są podmioty nie będące podmiotami publicznym.
38 Wielkość należności z tytułu dostaw i usług zwiększyła się o ok. 17% r/r/, a zobowiązania z tytułu dostaw i usług o ok. 20% r/r.
39 O stanie zapasów w sektorze przedsiębiorstw szerzej można przeczytać w rozdziale: Sprzedaż i uwarunkowania popytowe
40 Cykl konwersji gotówki obliczono jako sumę cyklu należności z tytułu dostaw i usług oraz cyklu zapasów pomniejszoną o cykl zobowiązani z tytułu dostaw i usług. Kredyt handlowy brutto stanowi udział zobowiązań z tytułu dostaw i usług w sumie
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 brak problemów z obsługą zadłużenia pozabankowego (s.a.) (lewa oś)
udział kredytu handlowego brutto w sumie bil.
(s.a.)- prawa oś [ODWRÓCONA]
0
2019 2020 2021 2019 2020 2021 brak przeterminowanych rozliczeń do 10% należności / zobowiązań
między 10% a 50% należności / zobowiązań powyżej 50% należności / zobowiązań
Płynność i finansowanie działalności
Handlu (w obu sekcjach składowe wskaźnika konwersji gotówki zmieniały się proporcjonalnie względem siebie).
W całej próbie wzrost przychodów ze sprzedaży wiązał się ze wzrostem wielkości zaliczek przyjmowanych na poczet przyszłych dostaw (wzrost o 14% r/r wobec 7,5% w poprzednim kwartale), co odzwierciedla wysoki poziom relacji zaliczek do przychodów ze sprzedaży. Dane COIG dotyczące dynamiki upadłości i restrukturyzacji wskazują, że niewypłacalność firm staje się coraz większym problemem, stąd zapewne niesłabnące zainteresowanie poborem zaliczek na realizację zakontraktowanych zleceń41.
Relacja inwestycji krótkoterminowych do kosztów ogółem znajduje się na bardzo wysokim poziomie (wzrosła zarówno wartość średnia, jak i medianowa wskaźnika). Wzrost wskaźnika nastąpił w wyniku silnego przyspieszenia akumulacji płynnych środków finansowych i silnego spadku (w początkowej fazie pandemii) oraz względnie powolnemu wzrostowi (w kolejnych kwartałach) kosztów działalności. Z punktu widzenia bezpieczeństwa operacyjnego sektora sytuacja ta jest korzystna i sprzyja utrzymaniu płynności. W układzie branżowym silny wzrost relacji odnotowano w Budownictwie, Usługach i Energetyce, natomiast w Przetwórstwie przemysłowym i Handlu relacja inwestycji krótkoterminowych do kosztów pozostaje stabilna (na tle swojej długookresowej średniej) i niska biorąc pod uwagę średnią dla badanej populacji.
41Liczba niewypłacalności dynamicznie rośnie, a według ostatnich dostępnych danych do końca sierpnia 2021 r. wyniosła 1565, co oznacza niemal 100% -wzrost w ujęciu rocznym. Systematycznie spada udział wniosków o upadłość, na koniec sierpnia br.
liczba ta spadła o ok. 39% r/r. Rośnie natomiast liczba restrukturyzacji, na koniec sierpnia br. był to ponad 250% r/r wzrost (niemal 88% wszystkich postępowań restrukturyzacyjnych stanowiły nowe uproszczone postępowania o zatwierdzenie układu wprowadzone ustawą tzw. Tarcza 4.0). Na podstawie danych COIG, data dostępu 24 września 2021 r. Szerzej Centralny Ośrodek
Wykres 136 Cykl rozliczeniowy należności
i zobowiązań z tytułu dostaw i usług [w dniach] Wykres 137 Dynamika przychodów netto ze sprzedaży, zaliczek otrzymanych na poczet dostaw oraz relacja zaliczek do obrotów [w %, r/r]
Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP Źródło: wyniki finansowe, dane GUS, opracowanie NBP 28
32 36 40 44 48
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 cykl zobowiązań z tytułu dostaw i usług (sa) [mediana]
cykl należności z tyt. dostaw i usług (sa) [średnia]
cykl zobowiązań z tytułu dostaw i usług (sa) [średnia]
0,0 0,5 1,0 1,5
-15 0 15 30
2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 relacja zaliczek do obrotów [s.a.]; prawa oś przychody ze sprzedaży (w %; dane narast.);
[lewa oś]
zaliczki otrzyman. na dostawy [w%]; [lewa oś]
Płynność i finansowanie działalności
Wykres 138 Prognozy obsługi zobowiązań
Wykres 138 Prognozy obsługi zobowiązań