FRANCUSKIE ZAPALNIKI UDERZENIOWE DO POCI

SKÓW 75 mm, UZBRAJAJĄCE SIĘ I DZIAŁAJĄCE NA MOCY BEZWŁADNOŚCI. Francuski zapalnik uderzeniowy detonujący 24j31 wz. 1899 — 08 z krótką zwloką 0,05 sek. przedstawiony jest na rys. 24.

32

Jest to zapalnik krótki uzbrajający się i działający na mocy bez­

władności. Zapalnik ten, jako zapanlik z krótką zwłoką, główkę ma malowaną na zewnątrz na kolor czarny (rys. 25).

Uzbrajanie się.

Podczas wystrzału bezwładnik cofa się na mocy bezwładności (po­

równanie z człowiekiem, stojącym w ruszającym z miejsca tramwaju) i powoduje zahaczenie się zatrzasku swemi trzema łapkami o górną kolistą kryzę słupka oporowego. Obecnie bezwładnik, sprężyna od- sadcza, zatrzask i słupek oporowy tworzą jeden zespół, a górna przestrzeń główki pozostaje pusta, co pozwoli później całemu zespo­

łowi na przesunięcie się do przodu.

W tym samym czasie, podczas wystrzału, w środkowej części za­

palnika bezwład,nik zatrzaskowy cofa się na mocy bezwładności, od­

chylając łapki bezpiecznika zatrzaskowego i zahacza swemi łapkami o górne zazębienie obsady spłonki, ściskając jednocześnie sprężynę bezwładnika zatrzaskowego (rys. 26a), Obecnie bezwładnik zatrza­

skowy, jego sprężyna i obsada spłonki tworzą jeden zespół, który w czasie zwalniania lotu przez pocisk, nie przesunie się do przodu pod wpływem bezwładności, gdyż zespół ten powstrzymuje spręży­

na wstrzymująca.

Działanie.

Gdy pocisk uderza zapalnikiem o przeszkodę, zespół górny t, j.

bezwładnik ze sprężyną, zatrzask i słupek oporowy, na mocy bez­

władności, przesuwa się do przodu, przez co iglica odsuwa się od spłonki (rys. 26b). W tym samym czasie, również na mocy bezwład­

ności, przesuwa się ku przodowi zespół dolny t. j. bezwładnik za­

trzaskowy, jego sprężyna i obsada spłonki, sprężyna wstrzymująca rozciąga się, spłonka uderza w iglicę i detonuje, zapalając kolejno lont i podsyjkę (prochową) w obsadzie spłonki, opóźniacz (zrobiony ze sprasowanego prochu drobno mielonego) i lont pod opóźniaczem.

Dalej płomień przechodzi przez łącznik ogniowy do pobudzacza (z masy piorunującej), który detonuje. Pobudzacz wywołuje podczas swej detonacji wybuch melinitu, zawartego we wkrętce głowicowej granatu, na skutek czego następuje wybuch pocisku.

Istnienie opóźniacza powoduje dłuższe działanie zapalnika, gdyż na spalenie się prochu w opóźniaczu potrzeba 0,05 sek., który to czas pozwala pociskowi na głębsze wniknięcie w przeszkodę przed mo­

mentem jego wybuchu.

Inne zapalniki francuskie uderzeniowe detonujące 24\31 uzbraja­

jące się i działające na mocy bezwładności.

Do grupy zapalników wyszczególnionych w nagłówku należą jeszcze:

1) zapalnik wz. 1899 bez zwłoki — z białą główką (rys. 27), 2) zapalnik wz. 1899 — 15, który może być:

a) z krótką zwłoką — główka czarna (rys. 28),

b) z długą zwłoką — główka czarna i tulejka ogonowa fioletowa (rys. 29),

c) bez zwłoki — główka biała (rys. 30).

Budowa wewnętrzna zapalnika francuskiego uderzeniowego deto­

nującego 24/31 wz. 1899 — 08 i wyszczególnionych wyżej jest po uwzględnieniu małych zmian, ze względu na przeznaczanie, lub wzór zapalnika — jednakowa.

Znając budowę i działanie zapalnika wz. 1899 — 08, jako typo­

wego dla I grupy — natychmiast można się zorjemtować w budowie i działaniu wyszczególnionych wyżej zapalników. Różnice są nastę­

pujące: zapalnik wz. 1899 nie posiada opóźniacza (reszta bez różni­

cy), wszystkie zapalniki wz. 1899 — 15 nie posiadają urządzenia za­

bezpieczającego w główce, gdyż okazało się ono zbyteczne, pozatem czarne główki oznaczają, że mają opóźniacze, a czarne główki i fio­

letowe tulejki ogonowe oznaczają, że mają również opóźniacze lecz nieco większe. Poza temi różnicami — budowa i działanie takie same jak zapalnika wz. 1899 — 08.

87. FRANCUSKIE ZAPALNIKI UDERZENIOWE DO POCI­

SKÓW 75 mm UZBRAJAJĄCE SIE NA ZASADZIE SIŁY OD­

ŚRODKOWEJ, A DZIAŁAJĄCE NA ZASADZIE WTŁOCZENIA.

Francuski zapalnik uderzeniowy detonujący, natychmiastowy 24/31 l.A.L. wz. 1916 r. (Rys. 31).

Litery wchodzące do nazwy tego zapalnika są pierwszemi literami słów francuskich: instantannée allongée Lefèvre, co oznacza po pol­

sku: natychmiastowy, długi Lefèvre (nazwisko wynalazcy).

Na zapalniku tym między nakrętką igliczną, a podkładką pierście­

nia wstęgi umieszczone są dwa półpierścienie stalowe, obejmujące iglicę i zamykające się w pierścień (rys. 31). Bezpośrednio na iglicy i wewnątrz półpierścieni stalowych nawinięta jest jeden raz mosięż­

na wstęga odwijająca, która wychodzi między dwoma półpierścienia- mi nazewnątrz i od strony zewnętrznej owija się jeszcze trzy razy na półpierścieniach w kierunku tym samym, w którym wiją się gwinty w lufie. Mosiężna wstęga odwijająca zakończona jest na końcu cię­

żarkiem (rys. 32). Pozostałą część budowy zapalnika wyjaśnia sam rysunek.

Aby się wstęga odwijająca bez potrzeby nie odwijała, owinięta jest ona taśmą płócienną, a górna część zapalnika zakryta jest kap­

turkiem cynowym z taśmą do zrywania go podczas strzelania (rys. 33).

Uzbrajanie się.

Po wystrzale pocisk otrzymuje ruch obrotowy koło swojej osi. Na mocy wywiązującej się siły odśrodkowej, ciężarek oddala się od osi zapalnika, wstęga odwijająca odwija się, a półpierścienie spadają.

Zapalnik jest uzbrojony.

Działanie.

W chwili uderzenia zapalnika o przeszkodę zatyczka łamie się, iglica wtłacza się w spłonkę, spłonka detonuje, spala się podsypka

Artylerja 3.

34

prochowa, detonuje pobudzacz górny, a potem pobudzacz dolny.

Przez wkrętkę głowicową detonacja przenosi się na wnętrze pocisku.

Działanie jest tak szybkie, że pocisk nie zdąży ostrołukiem swym wejść w przeszkodę, dlatego też nie powstanie lej, w terenie zaś utworzy się jedynie wąska brózda wyryta zapalnikiem w kierunku lotu pocisku. Od ciśnienia gazów powstanie w miejscu wybuchu le­

dwo dostrzegalne wgłębienie.

Inne zapalniki francuskie uderzeniowe detonujące 24131 uzbraja­

jące się na zasadzie siły odśrodkowej, a działające na mocy wtło­

czenia.

Do tej samej grupy co zapalnik IAL wz. 16 należą:

1) zapalnik natychmiastowy IA wz. 1915 — wygląd zewnętrzny taki sam jak zapalnika IAL,

2) zapalnik natychmiastowy A.L, wz. 1918 — kształt ściętego stożka, kapturek cynowy niemalowany (rys. 34).

Uzbrajanie się tych zapalników jest takie same jak zapalnika I.A.L., działanie zaś oparte na tej samej zasadzie.

88. FRANCUSKIE ZAPALNIKI UDERZENIOWE DO POCI­

SKÓW 75 mm UZBRAJAJĄCE SIĘ NA ZASADZIE BEZWŁAD­

NOŚCI, A DZIAŁAJĄCE NA ZASADZIE WTŁOCZENIA. Do tej grupy zapalników należą zapalniki uderzeniowe detonujące 24131 R Y wz. 17 r. i R Y G wz. 18 r. Litery w nazwie zapalnika uderze­

niowego 24/31 R Y wz. 17 r. pochodzą od nazwiska wynalazcy Re- mondy, gdzie z nazwiska wzięte są litery pierwsza i ostatnia.

Zapalnik R Y wz. 17 r. (rys. 35) jest bardzo czuły i nadaje się do ostrzeliwania miękkiego gruntu. Może on być użyty do wszystkich dział o rozmaitych szybkościach początkowych, spowodowanych róż- nemi ładunkami i rodzajami pocisków. Zapalnik ten działa dobrze niezależnie od tego czy jest odkapturzony, czy nie, ze względów jed­

nak balistycznych należy usuwać kapturek przed oddaniem strzału.

Kapturek jest cały koloru czerwonego, albo też wierzch ma zie­

lony, a pozostałą część koloru czerwonego.

Do nazwy zapalnika R Y G wchodzi jeszcze litera „G“, pocho­

dząca od francuskiego słowa „goupille" — zatyczka. bo zapalnik ten posiada wewnątrz zatyczkę.

Zapalniki uderzeniowe R Y G wz. 18 r. mogą być natychmiastowe (z główką białą, lub niemalowaną), z krótką zwłoką (z główką malo­

waną na kolor czarny) i z długą zwłoką (z główką czarną i tulejką ogonową malowaną nazewmątrz na fioletowo). Rys. 36.

Budowy zapalnika R Y wz. 17 i R Y G . wz. 18 rozpatrywać nie będziemy.