262. OKREŚLENIA. Działem kierunkowem nazywamy to działo, które najwcześniej zostaje skierowane w żądanym kierunku i wzglę
dem którego ustawia się pozostałe działa baterji. Działem tem jest zwykle działo prawoskrzydłowe i przeważnie najlepsze pod względem balistycznym.
Skierowanie działa kierunkowego wprost na cel odbywa się w za
sadzie wtedy, gdy otworzenie ognia na ten cel ma nastąpić natych
miast po zajęciu stanowiska i gdy cel jest znany. W innych wypad
kach, cele mogą się ukazać w niewiadomych nam zgóry kierunkach lub mogą być wskazane przez wyższe dowództwo.
Dlatego też dowódca baterji ma wyznaczony zwykle pas działania, w którym baterja będzie musiała zwalczać poszczególne cele. Działo kierunkowe ustawia się wtedy na jakiś dobrze widoczny punkt tere
nowy oznaczony na mapie (krzyż przy drodze, wieża triangulacyjna i t. p.), wybrany o ile możności na wysokości najważniejszych prze
widywanych celów i w środku pasa działania. Punkt ten nazywa się dozorem. Skierowanie baterji na jakiś cel, ukazujący się w prawo lub w lewo od kierunku na dozór, jest wtedy łatwe do osiągnięcia po uwzględnieniu kąta jaki się tworzy między kierunkami na dozór i na cel.
Płaszczyzną celowania nazywa się płaszczyzna pionowa, która przechodzi przez oś optyczną kątomierza działowego lub przyrządu celowniczego.
Punktem celowania nazywa się punkt, przy pomocy którego usta
wia się działo w żądanym kierunku.
Odchyleniem nazywa się kąt utworzony między płaszczyzną strzału i płaszczyzną celowania, mierzony w kierunku zgodnym z ruchem wskazówek zegara. Odchylenie wyraża się liczbą odczytaną na kąto
mierzu działowym lub przyrządzie celowniczym.
Odchyleniem normalnem nazywamy takie odchylenie, przy którem płaszczyzna strzału zajmuje położenie równoległe do płaszczyzny celowania. (Patrz określenie płaszczyzny strzału w balistyce ze
wnętrznej. Rozdział I).
Odchyleniem dozorczem nazywamy takie odchylenie, przy którem po wycelowaniu działa na punkt celowania, płaszczyzna strzału przechodzi przez dozór.
Kątem przeniesienia nazywamy kąt zawarty między kierunkami:
na dozór i na cel lub między kierunkami: na jeden cel i na drugi.
Do skierowania działa na cel posługujemy się:
a) sposobami prostemi,
b) sposobami, wymagaj ącemi użycia przyrządów optyczno-mier- niczych,
c) sposobami, wymagaj ącemi użycia mapy i przenośnika, d) sposobem t. z w. odnośnej kierunku.
142
263. SKIEROWANIE BATERJI NA DOZÓR (CEL) SPOSOBA
MI PROSTEMI.
A ) Sposób celowania nawprosł.
Sposób celowania nawprosł jest jednym z najprostszych i stosuje się go wtedy, gdy ze stanowiska działa kierunkowego (lub innego działa baterji) dozór (lub cel) jest dobrze widoczny. Z odchyleniem normalnem które dla działa poi. 75 mm. wz. 02/26 wynosi: krąg 32, bęben 0 (lub: krąg 0 , bęben 0 , zależnie od kątomierza) — celuje się zapomoeą kątomierza działa kierunkowego (lub innego) na dozór
(cel).
Komenda:
1-sze (n-te) działo.
Punkt celowania taki.
Krąg 32, bęben 0.
Gdy zachodzi wątpliwość, ozy celowniczy dobrze zrozumiał gdzie jest wskazany dozór (cel), podaje się komendę taką:
1 ) C e l o w n i c z y /-go ( n ~ g o ) d z i a ł a d o m n i e :
Na tę komendę celowniczy podbiega i ustawia się po prawej .stronie oficera, lub podoficera, który komendę wydał. Teraz wskazuje mu się dokładnie dozór (cel). Gdy celowniczy zrozumie i odnajdzie go, oznajmia: „w i d z ą‘7
Następna komenda:
2) K r ą g 3 2 , b ę b e n O .
Celowniczy powtarza: „ K r ą g 3 2 , b ę b e n O".
Następna komenda:
3) W y c e l u j !
Na tę komendę celowniczy biegnie do działa i celuje. Po wycelowaniu działo jest skierowane na dozór (cel). Piozoostałe działa baterji ustawia się równolegle do działa skierowanego na dozór (cel), sposobami podanemi w „Działoczynach", poczem ustala się odchylenie.
Na komendę:
Z a p i s z o d c h y l e n i e , d o z ó r N r . ł ą k i ,
celowniczowie zapisują kredą na tarczach dział Nr. dozoru, a obok niego krąg i bęben, odpowiadający ustalonemu odchyleniu dozorczemu dla danego działa.
B) Sposób posługiwania się punktem celowania.
Gdy dozór (cel) jest trudny do wskazania lub źle widoczny ze sta
nowiska działa, posługujemy się innym punktem dobrze wid,ocznym dla celowniczego, t. zw. punktem celowania (drzewo, wybuch pocisku, ustawiona umyślnie tyczka, wiecha i t. p.).
Działo poi. 75 mm. wz. 02 26.
Zapomoeą lornetki, kątomierza kieszonkowego, kątomierza działo
wego, pudełka zapałek, lub palców (dłoni) odmierza się w tysięcz
nych kąt zawarty między kierunkami: działo — dozór (cel) i dzia
ło — punkt celowania.
Uwaga. Trzymając w wyciągniętej ,przed siebe ręce pudełko zapałek najdłuż
szym jego bokiem w pozycji poziomej, bok ten widzimy pod kątem około 90 tys.
Trzymając je analogicznie średnim lub małym bokiem w pozycji poziomej, odpo
wiedni bok widzimy pod kątem około 60 lub około 30 tys.
Zapomocą dokładnego ‘zmierzenia przyrządem optycznym kątów, pod któremi wi
dzimy przy wyciągniętej ręce wiadomy nam jeden, dwa lub więcej palców dłoni, mamy możność zapamiętania otrzymanych wyników mierzenia na stałe i posługi
wania się palcami dłoni do prowizorycznego mierzenia kątów poziomych.
Wymienione pomiary należy traktować indywidualnie.
Jeżeli punkt celowania jest w prawo od kierunku działo-dozór (cel), należy do odmierzonego kąta dodać odchylenie normalne 3200 tys., otrzymany w sumie kąt przeliczyć na krąg i bęben. Działo, po wycelo
waniu z tym kręgiem i bębnem na punkt celowania, skierowane bę
dzie na dozór (cel). Jeżeli punkt celowania znajduje się w lewo od kierunku działo-dozór (cel), to czynności są analogiczne, lecz od od
chylenia normalnego 3200 tys. odejmuje się wartość kąta, zmierzonego między kierunkami działo-punkt celowania i działo-dozór.
P r z y k ł a d N r . 1 . między obydwoma odchyleniami; gdy odchylenie to zmniejszymy o pewną wartość, to lufa o tę -samą wartość kątową odchyli się w prawio. Wyjaśnimy to na przykładzie:
Działo skierowane jest na dozór D przy odchyleniiu dozorczem n tysięcznych, wobec czego oś optyczna kątomierza idziałowieigo przechodzi przez punkt celo
wania P (Rys. 191). Nastawienie kątomierza powiększamy o x tysięcznych, wobec
poprzedniego kierunku o kąt podany w komendzie.
Wracając do przerobionego przykładu Nr. 1, wyobraźmy sobie, że działo wycelo
wane jest na punkt P z (odchyleniem normalnem. Chcąc go skierować na dozór (cel)
D musimy lufę działa odchylić w lewo o kąt a — 320 tys., zawarty między kierun
kami: działo — punkt celowania P i działo — dozór (cel) D , czyli musieliśmy dać komendę: „Powiększyć o 320". Zamiast tego, obliczamy odrazu odchylenie powięk
szane w stosunku do poprzedniego (odchylenia 3200, co daje w sumie: krąg 35, bę
ben 20 i z temi danemi każemy celować na punkt P .
144
P r z y k ł a d N r . 2 .
Punkt celowania P leży w lewo od kierunku działo — dozór (cel). Rys. 192.
Zmierzony kąt b wynosi 550 tys, Skierować działo B na dozór.
W y k o n a n i e :
3200 — 550 = 2650, czyli: krąg 26, bęben 50.
K o m a n d a :
1 - s z e d z i a ł o . P u n k i c e l o w a n i a P . K r ą g 2 6 , b ę b e n 2 0 .
Teraz zapoznamy się z ułatwieniami pnzy mierzeniu kątów lornetką:
Jeżeli kąt między wybranemi kierunkami jest duży, to możemy go mierzyć jako sumę poszczególnych mniejszych kątów, wybierając w terenie parę pomocniczych punktów np. Pi i P _ . między temi kierunkami. (Rys. 193). Na rysunku 193 kąt a
równy jest sumie kątów b , c , d .
Jeżeli nadmieniony kąt np. D P B (Rys. 194) jest większy od 90°, czyli 1600 tys., to możemy go mierzyć przez wyłączanie kąta prostego. Robi się to następująco:
Dowódca baterji poleca podoficerowi strzelniiozeimu patrzeć przez lornetkę na punkt B , sam zaś patrzy w kierunku, na który wskazuje przedłużenie płaszczyzny pionowej, przechodzącej przez obydwie oprawy szkieł lornetki i kierunek ten utrwala sobie w pamięci przez odnalezienie w teranie jakiegoś punktu P i , leżącego we wspomnianej płaszczyźnie. Między kierunkami obserwacji podoficera strzelni
czego i dowódcy baterji utwionzył się kąt prosty, t. j. 1600 tys, Po zmierzeniu lornetką kąta między kierunkiem na punkt D i pomocniczym punktem terenowym P i , war
tość tego kąta dodaje się do kąta 1600 tys. i w rezultacie otnzymuje się kąt, zawarty między kierunkami P B i P D .
Wartość tego samego kąta B P D możnaby było odnaleźć przez postawienie tyczki T
na przedłużeniu linji P D , zmierzenie kąta a między kierunkami na «punkt B i tyczkę T i odjęcie go od kąta półpełnego, ł, j. 3200 tys, (Rys. 195).
C) Sposób rozwarcia.
Działo połowę 75 mm. wz. 02/26.
Ze stanowiska baterji dozoru (celu )nie widać. Dowódca baterji wyszukuje taki punkt pomocniczy P, z którego widać dozór (cel) D i działo kierunkowe B (Rys. 196), następnie mierzy lornetką kąt a zawarty między kierunkami: punkt pomocniczy-dozór i przedłuże
niem linji: punkt pomocniczy-działo. Jeżeli punkt pomocniczy jest w prawo od linji działo-dozór, to, przy wycelowaniu działem na punkt pomocniczy P z odchyleniem normalnem 3200, strzelalibyśmy w kie
runku na punkt pomocniczy, a powiększając to odchylenie o kąt a, strzelalibyśmy równolegle d,o kierunku: punkt pomocniczy-dozór i aby strzelać na dozór, należy odchylenie normalne, powiększone o kąt a, zmniejszyć o kąt rozwarcia k. W ter* sposób wykonaliśmy
następujące działania:
3200 - f a — łc.
Jeżeli punkt pomocniczy znajduje się w lewo od linji: działo-dozór, to, jak widać z rysunku 197, dla skierowania działa kierunkowego na dozór, należy wycelować działem na punkt pomocniczy z odchyle
niem: 3200 — a + k.
Dla obliczenia kąta k za pomocą wzoru na rozwarcie, należy przeprowadzić sobie z punktu P linję prostopadłą do kierunku P D (izapomorą lornetki), aż do przecięcia się z kierunkiem B D (Rys. 198), wartość odcinka C P zmierzyć krokami lub na oko, zmienić na metry i zastosować wzór na rozwarcie: k = __, w którem C P będzie odcinkiem f , a P D będzie odległością d . (Patirz: Balitstyka zewnętrzna. Rozdział II).
m
Zamiast robić w ten sposób, moglibyśmy, znając kąt a , zastosować jeden z wzo
rów aa obliczenie kąta k , gdy odcinek d nachylony jest względem odcinka / pod wiadomym kątem. Gdyby kąt a odpowiadał n.p. 60° -zastosowalibyśmy wtedy wzór:
3
Sposób skierowania działa na dozór sposobem rozwarcia, często bywa niedokładny ze względu na niejednokrotne trudności, wiążące się z obliczaniem kąta rozwarcia.
P r z y k ł a d N r . 1 :
Pomocniczy punkt P znajduje się w prawo od kierunku: działo-dozór. (Rys, 196).
/.mierzony kąt a wynosi 900 tysięcznych, a obliczony kąt k wynosi 250 tys, Skiero
wać działo B na dozór.
W y k o n a n i e :
3200 + 900 — 250 — 3850
K o m e n d a :
1 - s z e d z i a ł o . P u n k t c e l o w a n i a P . K r ą g 3 8 , b ę b e n 5 0 . P r z y k ł a d - N r . 2 :
Pomocniczy punkt P znajduje się w lewo od kierunku: działo-dozór, (Rys, 197),
< i — 1500 tys,, k — 200 tys. Skierować działo B na dozór.
W y k o n a n i e :
3200 — 1500 + 200 — 1900,
K o m e n d a :
1 - s z e d z i a ł o . P u n k i c e l o w a n i a P . K r ą g 1 9 , b ę b e n 0 .
D) Sposób stosunku zmniejszenia.
Działo poi. 75 mm. wz. 02/26.
Pomocniczy punkt P znajduje się niedaleko kierunku: działo-dozór (Rys, 199). Dowódca baterji udaje się na ten punkt i zapomocą pod
oficera strzelniczego i lornetki przedłuża sobie kierunek: działo kie
runkowe — punkt pomocniczy, utrwalając sobie w pamięci punkt te
renowy N, znajdujący się na linji tego przedłużenia, następnie mie
rzy lornetką kąt a, zawarty między kierunkami: punkt pomocniczy - dozór (cel) i punkt pomocniczy — utrwalony punkt N. Otrzymany kąt a mnoży przez stosunek P D, który nazywa się stosunkiem
zmniej-BD
szenia, albo stosunkiem redukcji. Otrzymany iloczyn da kąt b, o który należy powiększyć lub zmniejszyć (w zależności od tego, z której strony od kierunku działo-dozór znajduje się punkt pomocniczy) od
chylenie normalne 3200, aby celując działem na punkt pomocniczy P z otrzymanym w rezultacie odchyleniem, skierować działo na dozór.
Dla naszego przykładu (Rys. 199) wykonujemy więc działania:
3200 PD
BD
■ A r ty l e r j a 10
m
146
Obydwa równania dzielimy przez siebie stronami:
D E D E
264. UŻYCIE KĄTOMIERZA-BUSOLI BATERYJNEJ PRZY SKIEROWANIU BATERJI NA DOZÓR SPOSOBAMI PROSTEMI.
Do skierowania ba,terji na dozór (cel) sposobami prostemi można się posiłkować również kątomierzem-busolą bateryjną, przez co praca staje się dokładniejszą, W tych wypadkach kąlomierz-busolę bate
ryjną można użyć do:
a) mierzenia kąta między dwoma kierunkami, b) do przedłużenia kierunku i
c) do ustawienia działa równolegle do kierunku: punkt pomocni- czy-dozór (cel).
Mierzenie kąta między dwoma kierunkami zapomocą kątomierza- busoli bateryjnej opisane było w części III niniejszego podręcznika (punkt 234). Może tu zajść wypadek, że najpierw naprowadzamy ką- tomierz-busolę bateryjną na punkt prawy z odchyleniem: krąg 0 , bęben 0, potem zaś ruchem szczegółowym na punkt lewy. W tym wy
padku należy odczytane odchylenie odjąć od, 6400, aby otrzymać wartość kąta o, zawartego między kierunkami: kątomierz-busola-punkt prawy i kątomierz-busola-punkt lewy. (Rys, 2 0 1).
Przedłużenie kierunku zapomocą kątomierza-busoli bateryjnej przy ustawianiu baterji na dozór, sposobem stosunku zmniejszenia, usku
tecznia się następująco:
Dowódca baterji ustawia kątomierz-busolę bateryjną na punkcie pomocniczym, nastawia odchylenie: krąg 32, bęben 0, z odchyleniem tem celuje ruchem ogólnym na kątomierz działowy, poczem ruchem szczegółowym obraca górny krąg kątomierza-busoli ściśle o kąt pół- pełny t. j. 3200 tys., przez co rysa wskaźnikowa górnego kręgu zej
dzie się z kreską zerową podiziałki dolnego kręgu, Spoglądając teraz przez okular, dowódca baterji patrzy w przedłużeniu kierunku: działo kierunkowe — kątomierz-busola bateryjna.
Równoległe ustawienie działa do osi optycznej kątomierza-busoli bateryjnej, skierowanej z punktu pomocniczego na dozór, przy spo
sobie rozwarcia należy wykonać tak, jak to jest opisane w części IV, punkcie 263 niniejszego podręcznika. Będzie to znacznie dokładniej
sze od, ustawienia działa równolegle do kierunku punkt pomocniczy- dozór zapomocą lornetki połowęj.
265. SKIEROWANIE DZIAŁA POLOWEGO 75 mm. wz. 02/26 NA DOZÓR (CEL) SPOSOBEM DOKŁADNYM ZAPOMOCĄ KĄTOMIERZA-BUSOLI BATERYJNEJ I BEZ UŻYCIA IGŁY MAGNETYCZNEJ. Skierowanie działa kierunkowego na dozór, spo
sobem podanym w nagłówku, uskutecznia się następująco:
Dowódca baterji staje z kątomierzem-busolą bateryjną na punkcie pomocniczym, z którego widzi dozór i działo kierunkowe, ruchem szczegółowym nastawia krąg 0, bęben 0, ruchem ogólnym celuje na dozór, poczem znów ruchem szczegółowym wizuje na kątomierz działa kierunkowego i odczytuje otrzymany krąg i bęben na podziałce kręgu dolnego i na lewej podziałce bębna. Z odczytanym kręgiem i bębnem każe wycelować działem kierunkowem na kątomierz-busolę bateryjną, po uskutecznieniu czego, lufa działa zajmie położenie rów
noległe do kierunku: kątomierz dowódcy — dozór, t. j. do linji 0 — 32 (osi optycznej przyrządu) kątomierza dowódcy. Czynności te są zawsze jednakowe niezależnie od miejsca ustawienia kątomierza-bu
soli bateryjnej względem działa. Czynności te wykonuje się w ten sposób wtedy, gdy działo kierunkowe zaopatrzone jest w kątomierz z odchyleniem normalnem: krąg 32, bęben 0. Uzasadnienie powyż
szego toku czynności wyjaśnia rysunek 2 0 2.
Jeżeli działo zaopatrzone jest w kątomierz z odchyleniem normal
nem: krąg 0 , bęben 0, to równoległe ustawienie lufy działowej do linji
148
0 — 32 kątomierza dowódcy uskutecznia się tak samo, jakgdyby na miejscu działa stała druga kątomierz-busola bateryjna, wobec czego czynności i komenda będą analogiczne z czynnościami i komendą po- danemi w części III, punkcie 236 niniejszego podręcznika. Chcąc ustawić działo na dozór z chwilą, gdy lufa jego zajęła położenie równoległe do linji: kątomierz dowódcy — dozór, należy tylko uwzględnić rozwarcie i podać dla działa komendę: „powiększyć“ lub
„zmniejszyć“ o tyle (o kąt rozwarcia). Inne działa baterji ustawia się równolegle do działa kierunkowego.
P r z y k ł a d N r . u
Ze stanowiska baterji nie widać dozoru. Z punktu pomocniczego dowódca baterji widzi^ dozór i działo kierunkowe, pirzyczem punikt ten znajduje się w prawo od linji:
baterja-dozór. Odległość od punktu pomocniczego do baterji wynosi 500 m., a od baterji do dozoru 4 km., pnzyczem linja działo kierunkowe — dozór, jest prawie prostopadła do linji działo kierunkowe — punkt pomocniczy dowódcy. Skierować działo kierunkowe na dozór z punktu pomocniczego zapomocą kątomienza-bu- soli bateryjnej.
W y k o n a n i e :
1) Dowódca baterji ustawia przepisowo kątomierz-busolę bateryjną na punkcie pomocniczym i ruchem szczegółowym nastawia: krąg 0, bęben 0;
2) ruchem ogólnym celuje na dozór, z odchyleniem: krąg 0, bęhen 0;
3) ruchem szczegółowym wizuje na kątomierz działa kierunkowego i odczytuje otrzymany kTąg i bęben, który wypadł np.: 45 — 50;
4) podaję komendę; 1-sze działo, punkt celowania mój kątomierz, krąg 45, bę
ben 50;
5) po wycelowaniu działem ze skomenderowanem odchyleniem na kątomierz do
wódcy baterji, dowódca powtórnie wykonuje czynności podane w punkcie 4-ym (poprawka na ruch kątomierza działowego podczas celowania) i podaje drugą komendę: krąg tyle, bęben tyle, np.: krąg 45, bęben 53;
6) oblicza kąt rozwarcia, który wypada:
* = ' = 500 _ .25
d 4
1 podaje komendę: „zmniejszyć o 125“, gdyż lufę trzeba odchylić w prawo, aby skie
rować na dozór. Po wycelowaniu działem na kątomierz dowódcy z odchyleniem:
4553 — 125, t. j. krąg 44, bęben 28, działo skierowane będzie na do.zór.
Uwaga. Kąt rozwarcia można było uwzględnić odrazu w komendzie podanej w punkcie 4-ym, a wtedy odpadłaby później komenda: „zmniejszyć o 125“.
266. SKIEROWANIE BATERJI NA DOZÓR (CEL) PRZY PO
MOCY IGŁY MAGNETYCZNEJ KĄTOMIERZA-BUSOLI BATE
RYJNEJ. Jeżeli ze stanowiska baterji nie widać ani dozoru (celu),, ani żadnego punktu celowania, który mógłby być widoczny również i z punktu, na którym znajduje się dowódca baterji, to skierowanie baterji na dozór może być uskutecznione zapomocą igły magnetycznej kątomierza-busoli bateryjnej. Przy zastosowaniu powyższego sposobu pracuje się następująco:
Dowódca baterji, znajdujący się na punkcie obserwacyjnym, znaj
duje, zapomocą kątomierza-busoli bateryjnej, odchylenie między kie
runkiem: punkt obserwacyjny — dozór (cel) i północą magnetyczną, sposobem opisanym w części III, punkcie 238 niniejszego podręcznika.
Odchylenie to zostaje oznajmione przez dowódcę oficerowi przy baterji. Oficer przy baterji nastawia ruchem szczegółowym oznaj
mione odchylenie na kątomierzu-busoli bateryjnej, znajdującej się
przy baterji i ruchem ogólnym zgrywa północny koniec igły magne
tycznej naprzeciwko rysy wskaźnikowej, znajdującej się w pudełku dekliantora. Po wykonaniu tej czynności, linja 0 — 3200 kątomierza- busoli bateryjnej, przy której pracował oficer przy baterji, będzie równoległa do kierunku: punkt obserwacyjny dowódcy baterji — do między płaszczyzną strzału działa kierunkowego i kierunkiem: dzia
ło — dozór (cel), wprowadza poprawkę na odchylenie działa kierun
kowego i w ten sposób ostatecznie skierowuje działo na dozór (cel).
Wprowadzenie poprawki na rozwarcie może być uskutecznione przez dowódcę baterji odrazu przy oznajmianiu oficerowi przy baterji od
chylenia między kierunkiem dozorczym, a północą magnetyczną. Inne działa baterji ustawia się równolegle do działa kierunkowego (Dzia- łoczyny).
or^Tbfteri! Jt!feńL^aWÓdf ibat- rii T łT ie się in,ną kątomierzem-busolą, niż oficer przy baterji, to obydwie kątomierze-busole muszą być uprzednio porównane.
2) Oficer przy baterji musi pamiętać o tern, że kątomierz-busolę bateryjna należy ta/owvrb T w BW 'C1 T mnie,isf 1 04 5° m- baterji i zdała od wszelkich me
talowych przedmiotów (szyny kolejowe, druty telegraficzne i ł. p.l, aby uniknąć działania metalu na igłę magnetyczną.
3) Pomiary kątów należy uskuteczniać zapomocą kątomierza-busoli dwukrotnie i w rezultacie brać pod uwagę średni wynik pomiarów.
. ,Przy zachowaniu powyższych warunków, ustawienie baterji na dozór zapomoca igły magnetycznej kątomierza-busoli bateryjnej, da dobre wyniki tylko wtedy, <sdv kąt rozwarcia dokładnie będzie określony.
P r z y k ł a d n a s k i e r o w a n i e d z i a ł a k i e r u n k o w e g o n a d o z ó r t y c z n e j k ą t o m i e r z a - b u s o l i b a t e r y j n e j .
z a p o m o c ą i g ł y m a g n e
-Dowódca baterji znajduje się w lewo od kierunku baterja-dozór (cel) i chce skie
rować działo kierunkowe na dozór zapomocą igły magnetycznej kątomierza-busoli.
W y k o n a n i e :
Dowódca bateirji nastawia na kątomierzu-busoli bateryjnej odchylenie: krąg 0 bęben 0 i ruchem ogólnym celuje na dozór (cel);
ruchem szczegółowym zgrywa północny koniec igły magnetycznej naprzeciwko rysy wskaźnikowej, znajdującej się w pudełku defclinaiora,
odczytuje otrzymane odchylenie na podziałce ciągłej kątomierza-busoli bate
ryjnej, które wynosi np. 4200 tys,;
powiększa otrzymane odchylenie o wartość obliczonego rozwarcia, które wy
nosi np. 90 tys.:
4200 + 90 — 4290,
5) powstałe w ten sposób odchylenie 4290 tys. posyła oficerowi przy baterji.
Czynności oficera przy baterji:
D pnzy baterji nastawia na kątomierzu-busoli bateryjnej odchylenie 4290 tys. i ruchem ogólnym zgrywa igłą magnetyczną, wreszcie
2) ustawia działo kierunkowe równolegle do kierunku 0 — 3200 kątomierza-bu
soli bateryjnej sposobem już nam znanym.
150
267. SKIEROWANIE BATERJI NA DOZÓR (CEL) PRZY PO
MOCY MAPY I PRZENOŚNIKA.
Działo połowę 75 mm. wz. 02126.
Aby przy pomocy mapy lub planu i przenośnika skierować baterję na dozór (cel), musimy mieć na mapie dokładnie oznaczone stano
wisko działa kierunkowego, dozór (cel) i punkt celowania. Na mapie wykreślamy ołówkiem jedną prostą, łączącą stanowisko działa kierun
kowego z dozorem i drugą łączącą stanowisko tegoż działa z punktem celowania. Zapomocą przenośnika celuloj dowego mierzymy w tysięcz
nych kąt, zawarty między wykreślonemi dwiema prostemi i do war
tości jego dodajemy odchylenie normalne 3200. Z otrzymanem w ten sposób odchyleniem należy wycelować działo kierunkowe na punkt celowania, po wykonaniu czego działo będzie skierowane na dozor.
Inne działa baterji ustawia się równolegle do działa kierunkowego.
Uwaga. Punkt celowania należy wybierać możliwe jaknajdajlej od stanowiska
^ P r z y k ł a d n a s k i e r o w a n i e b a t e r j i n a d o z ó r z a p o m o c ą m a p y i p r z e n o ś n i k a . (R ys.204) Zmierzony na mapie przenośnikiem kąt między kierunkami: B D , t. ). bater,a-dazor
i B P , t. j. bateria — punkt celowania, wynosi 2175 tys. Skierować baterję na do o .
W y k o n a n i e : ^ + ^ = ^
K o m e n d a :
1 - s z e d z i a ł o . P u n k t c e l o w a n i a P . K r ą g 5 3 , b ę b e n 75.
268 SKIEROWANIE DZIAŁA KIERUNKOWEGO NA DOZÓR PRZY POMOCY ODNOŚNEJ KIERUNKU. Odnośną kierunku dla baterji nazywamy wybrany odpowiednio kierunek, znajdujący się w pobliżu baterji, dokładnie wytyczony w terenie _ i oznaczony na olanie. Odnośną kierunku dla baterji może więc byc np. znajdujący s'e w pobliżu prosty gościniec, tor kolejowy, lub linja wyznaczona przez dwa oddalone punkty trygonometryczne. Skierowanie baterji na dozór zapomocą odnośnej kierunku wykonujemy w sposob nastę-PUNaCyplanie kierunkowym (zdjęcie stolikowe) wykreślamy odnośną kierunku i łączymy linją prostą stanowisko działa kierunkowego B z punktem dozoru D. (Rys. 205). Za kierunek biegu odnośne, kie
runku przyjmujemy kierunek na ten punkt N, który jest bardziej od
legły Zapomocą przenośnika celuloj dowego mierzymy na planie kąt n zwany kątem dozoru. Kąt dozoru zawiera się zawsze między kie
runkiem dozorczym i odnośną kierunku i mierzy go się w prawo od kierunku dozorczego, uwzględniając sens biegu odnośne, kierunku.
Znając kąt dozoru, ustawiamy w terenie kątomirez-busolę bateryjną dokładnie na odnośnej kierunku i ruchem szczegółowym nastawiamy na kątomierzu-busoli zmierzony na planie kąt dozoru, poczem ruchem ogólnym celujemy na odległy punkt N (Rys 206). Po wykonaniu te, czynności, linja 0 - 3200 kątomierza-busoli bateryjne, skierowaną bę
Znając kąt dozoru, ustawiamy w terenie kątomirez-busolę bateryjną dokładnie na odnośnej kierunku i ruchem szczegółowym nastawiamy na kątomierzu-busoli zmierzony na planie kąt dozoru, poczem ruchem ogólnym celujemy na odległy punkt N (Rys 206). Po wykonaniu te, czynności, linja 0 - 3200 kątomierza-busoli bateryjne, skierowaną bę