Geodezja i kartografia

Prace geodezyjne to projektowanie i wykonywanie pomiarów geodezyjnych, wykony-wanie zdjęć lotniczych, dokonywykony-wanie obliczeń, sporządzanie i przetwarzanie dokumenta-cji geodezyjnej, a także zakładanie i aktualizacja baz danych, pomiary i opracowania foto-grametryczne, grawimetryczne, magnetyczne i astronomiczne związane z realizacją zadań w dziedzinie geodezji i kartografii oraz krajowego systemu informacji o terenie. Prace kar-tograficzne natomiast to opracowywanie, merytoryczne i techniczne redagowanie map i opracowań pochodnych oraz ich reprodukowanie121.

Prace geodezyjne i kartograficzne wykonują podmioty prowadzące działalność gospo-darczą, a także inne jednostki organizacyjne utworzone zgodnie z przepisami prawa, jeżeli przedmiot ich działania obejmuje prowadzenie tych prac. Podstawę do wykonywania prac geodezyjnych i kartograficznych stanowią osnowy geodezyjne opracowane w państwo-wym systemie odniesień przestrzennych. Osnowy geodezyjne stanowią usystematyzo-wany zbiór punktów geodezyjnych, dla których określono matematycznie ich wzajemne położenie i dokładność usytuowania. Osnowy geodezyjne zakłada się i aktualizuje dla obszaru całego kraju.

Podstawę planowania gospodarczego, planowania przestrzennego, wymiaru podat-ków i świadczeń, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami oraz ewidencji gospodarstw rolnych stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków. Ewidencję gruntów i budynków oraz gleboznawczą klasyfikację gruntów prowadzą starostowie. Ewidencja gruntów i budynków (kataster nieruchomości) to jednolity dla kraju, systematycznie aktualizowany zbiór informacji o gruntach, budynkach i lokalach, ich właścicielach oraz o innych osobach fizycznych lub prawnych władających tymi gruntami, budynkami i lokalami122.

Jak podano w punkcie 1.16.2, państwowy zasób geodezyjny i kartograficzny to zbiór map oraz materiałów fotogrametrycznych, teledetekcyjnych, rejestrów, wykazów, infor-matycznych baz danych, katalogów danych geodezyjnych i innych opracowań powstałych w wyniku wykonania prac geodezyjnych i kartograficznych.

119 Samorządy stawiają na e-geodezję, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, http://www.gugik.gov.pl/ informacje/aktualnosci/web/2014/samorzady-stawiaja-na-e-geodezje, dostęp: 22.11.2014.

120 Zob np.: Dolnośląski System Informacji Przestrzennej, Wydział Geodezji i Kartografii Urzędu Mar-szałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, http://geoportal.dolnyslask.pl/imap/

121 Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. Prawo geodezyjne i kartograficzne…, art. 2. 122 Tamże…, art. 2, 21-22.

Dla obszaru całego kraju zakłada się i prowadzi w systemie teleinformatycznym bazy danych, obejmujące zbiory danych przestrzennych infrastruktury informacji przestrzen-nej dotyczące123:

• państwowego rejestru podstawowych osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych,

• ewidencji gruntów i budynków (katastru nieruchomości); • geodezyjnej ewidencji sieci uzbrojenia terenu;

• państwowego rejestru granic i powierzchni jednostek podziałów terytorialnych kraju,

• państwowego rejestru nazw geograficznych; • ewidencji miejscowości, ulic i adresów; • rejestru cen i wartości nieruchomości;

• obiektów topograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardo-wych opracowań kartograficznych w skalach 1:10.000–1:100.000, w tym karto-graficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu;

• obiektów ogólnogeograficznych o szczegółowości zapewniającej tworzenie standardowych opracowań kartograficznych w skalach 1:250.000 i mniejszych, w tym kartograficznych opracowań numerycznego modelu rzeźby terenu, • szczegółowych osnów geodezyjnych;

• zobrazowań lotniczych i satelitarnych oraz ortofotomapy i numerycznego modelu terenu.

Standardowymi opracowaniami kartograficznymi, tworzonymi na podstawie odpo-wiednich zbiorów danych zawartych w wymienionych wyżej bazach danych, są:

• mapy ewidencyjne w skalach: 1:500, 1:1.000, 1:2.000, 1:5.000; • mapy zasadnicze w skalach: 1:500, 1:1.000, 1:2.000, 1:5.000;

• mapy topograficzne w skalach: 1:10.000, 1:25.000, 1:50.000, 1:100.000; • mapy ogólnogeograficzne w skalach: 1:250.000, 1:500.000, 1:1 000.000.

Dla terenów zamkniętych, zamiast mapy zasadniczej, sporządza się odrębne mapy zawierające w swojej treści również sieć podziemnego uzbrojenia terenu. Sporządzanie i aktualizowanie tych map oraz ustalanie granic terenów zamkniętych należy do właści-wych ministrów i kierowników urzędów centralnych.

Główny Geodeta Kraju wykonuje i udostępnia następujące kartograficzne opracowa-nia tematyczne i specjalne124:

1/ tematyczne opracowania w postaci cyfrowych map:

• hydrograficznych – przedstawiających w szczególności stan i warunki obiegu wody w powiązaniu ze środowiskiem przyrodniczym oraz przepuszczalność gruntów, głębokość występowania pierwszego poziomu wód podziemnych, roz-mieszczenie wód powierzchniowych i zjawisk hydrograficznych, z uwzględnie-niem obiektów gospodarki wodnej,

123 Tamże…, art. 4.

124 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2011 r. w sprawie rodzajów kartograficznych opracowań tematycznych i specjalnych, Dz.U. 2011 nr 222 poz. 1328, par. 2.

• sozologicznych – przedstawiających w szczególności stan środowiska przyrod-niczego oraz przyczyny, a także skutki negatywnych i pozytywnych przemian zachodzących w środowisku pod wpływem różnego rodzaju procesów, w tym przede wszystkim procesów antropogenicznych, oraz sposoby ochrony natural-nych wartości środowiska,

• geomorfologicznych – przedstawiających w skalach przeglądowych formy rzeźby i genezę powierzchni ziemi oraz informacje o zmianach jej ukształtowania, • glebowo-rolniczych – przedstawiających w szczególności informacje dotyczące

przydatności glebowo-rolniczej terenu charakteryzowanej na podstawie głęboko-ści, tekstury, struktury i zawartości cząstek oraz materiału organicznego, kamieni-stości, erozji gleb i podglebia i zdolności zatrzymywania wody,

• pokrycia terenu – przedstawiających biofizyczne cechy charakteryzujące powierzchnię terenu (szata roślinna, wody powierzchniowe, odkryte powierzch-nie gleby, obiekty antropogeniczne),

• użytkowania ziemi – przedstawiających różnorodność form i funkcji gospodar-czego wykorzystania powierzchni terenu, w szczególności tereny rolnicze, leśne, przemysłowe, komunikacyjne, mieszkaniowe, rekreacyjne,

• infrastruktury technicznej – przedstawiających w szczególności informacje o sie-ciach uzbrojenia terenu oraz infrastruktury komunikacyjnej,

• średnich cen transakcyjnych gruntów – przedstawiających, na podstawie danych gromadzonych przez starostów w rejestrze cen i wartości nieruchomości, badań statystycznych oraz analiz i zestawień charakteryzujących rynek nieruchomo-ści, w skali całego kraju w powiązaniu z zasadniczym trójstopniowym podzia-łem terytorialnym państwa, zróżnicowanie średnich cen transakcyjnych gruntów przeznaczonych pod zabudowę oraz gruntów rolnych,

• podziałów terytorialnych kraju – przedstawiających w szczególności granice pań-stwa oraz granice jednostek podziałów terytorialnych kraju, w tym:

o zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa, o podziału kraju na potrzeby ewidencji gruntów i budynków, o podziału kraju na potrzeby statystyki publicznej,

o podziału kraju ze względu na właściwość miejscową sądów (sądów powszech-nych: apelacyjnych, okręgowych, rejonowych oraz wojewódzkich sądów administracyjnych),

o podziału kraju ze względu na właściwość miejscową organów i jednostek organizacyjnych administracji specjalnej oraz lokalizację siedzib tych organów i jednostek organizacyjnych,

• atlasowych obszaru Rzeczypospolitej Polskiej – przedstawiających wszech-stronny, geograficzny obraz państwa, w szczególności warunków przyrodni-czych, gospodarczych oraz rozwoju społeczeństwa w określonym przekroju czasowym;

2/ opracowania specjalne w postaci map tyflologicznych, przeznaczonych dla niewido-mych i słabowidzących.