Gospodarka

Obszar gminy Potok Wielki zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego – Uwarunkowania zaliczany jest pod względem wartości wskaźnika jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej jako teren bardzo dobry (87,0)¹⁴. Na wartość wskaźnika oprócz klimatu, warunków wodnych, rzeźby terenu, wpływ mają gleby, które na terenie gminy charakteryzują się generalnie średnią żyznością. Najżyźniejsze gleby (klasy II, IIIa i IIIb) znajdują się w centralnej części gminy. Wśród typów gleb dominują gleby bielicowe i pseudobielicowe, lokalnie brunatne wytworzone na piaskach i glinach zwałowych. W dolinach rzecznych występują mady

13 Uchwała NR XVII/262/2016 Sejmiku Województwa Lubelskiego z dnia 30 maja 2016 r. zmieniająca uchwałę w sprawie wykonania „Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017”

14 Wartość wskaźnika jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej: średnia kraj 66,6, średnia dla województwa lubelskiego 74,1.

35

i torfy. Natomiast zgodnie z PZPWL – Kierunki rozwoju południowa część gminy zaliczana jest do obszarów o niekorzystnych warunkach gospodarowania.

Czynnikiem wpływającym na stan rolnictwa i intensywność produkcji rolnej jest również struktura agrarna. Wg stanu na koniec 2010 r. na terenie gminy funkcjonowało 847 gospodarstw rolnych. Pod względem powierzchni największy odsetek stanowiły gospodarstwa od 1 do 5 ha – 48%

(418 gospodarstw), a najmniej o powierzchni 15 ha i więcej – 5% (42 gospodarstwa).

Wykres 12. Struktura ilościowa gospodarstw rolnych na terenie gminy Potok Wielki

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, Powszechny Spis Rolny, 2010

Na terenie gminy Potok Wielki zgodnie z PSP 2010 powierzchnia gruntów ogółem gospodarstw rolnych wynosiła 6 454,19 ha, z czego 81% stanowiły użytki rolne. Wśród powierzchni użytków rolnych dominują tereny pod zasiewami, które stanowią aż 86%. Po 5 % stanowią sady ogółem i łąki trwałe, a najmniej ogrody przydomowe i pastwiska – po 1%.

Wykres 13. Struktura użytkowania gruntów na terenie gminy Potok Wielki

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, Powszechny Spis Rolny, 2010

Jakość rolniczej przestrzeni produkcyjnej determinują w dużym stopniu kierunki upraw roślin i hodowli zwierząt. W uprawach dominują zboża, które stanowią 84% wszystkich zasiewów (w szczególności: jęczmień jary, pszenica ozima i mieszanki zbożowe jare), a także uprawy przemysłowe i buraki cukrowe.

36

Wykres 14. Rodzaje upraw na terenie gminy Potok Wielki

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, Powszechny Spis Rolny, 2010

Zgodnie z PSP 2010 na terenie gminy Potok Wielki 585 gospodarstw rolnych utrzymuje zwierzęta gospodarskie, a pogłowie w sztukach dużych (SD) w 2010 r. wynosiło 2 124. W hodowli zwierząt gmina wyróżnia się chowem i hodowlą trzody chlewnej oraz drobiu.

Wykres 15. Pogłowie zwierząt na ternie gminy Potok Wielki

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GUS, Powszechny Spis Rolny 2010

Na terenie gminy Potok Wielki działają gospodarstwa rolne powyżej 10 DJP¹⁵:

 w zakresie chowu i hodowli bydła – 6 gospodarstw, potrzeby w zakresie rozwoju to: dotacje do produkcji mleka, brak stabilności finansowej, park maszynowy;

 w zakresie chowu i hodowli trzody chlewnej – 4 gospodarstwa, potrzeby w zakresie rozwoju to: pomoc w zabezpieczeniu przed ASF¹⁶.

Na terenie gminy funkcjonuje również 5 gospodarstw rolnych zajmujących się rolnictwem ekologicznym.

15 DJP – duża jednostka przeliczeniowa inwentarza – umowna jednostka liczebności zwierząt hodowlanych w gospodarstwie, według polskich norm odpowiadająca jednej krowie o masie 500 kg

16 Afrykański pomór świń - wirusowa, posocznicowa choroba świń o przebiegu ostrym lub przewlekłym.

37

Tabela 6. Gospodarstwa ekologiczne na terenie gminy Potok Wielki

Lokalizacja Ilość

Potok Wielki 3

Zarajec Potocki 1

Dąbrówka 1

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych IJHARS

Na terenie gminy Potok Wielki brak jest grup producentów rolnych (brak w rejestrze grup producentów rolnych prowadzonych przez Marszałka Województwa Lubelskiego) oraz podmiotów znajdujących się w rejestrze wstępnie uznanych grup producentów, uznanych organizacji producentów i ich zrzeszeń oraz ponadnarodowych organizacji producentów i ich zrzeszeń województwa lubelskiego.

Dzięki dogodnym warunkom przyrodniczym na terenie gminy Potok Wielki rozwinęła się działalność rybacka, co niewątpliwie wyróżnia ten obszar na terenie województwa. Na obszarze gminy powierzchnia stawów rybackich wynosi 814,15 ha i działa tu łącznie 20 gospodarstw rybackich, z czego 4 to gospodarstwa o powierzchni ponad 50 ha. Są to głównie gospodarstwa rodzinne, których działalność jest nakierowana na hodowlę i sprzedaż ryb – głównie karpia.

Gospodarstwa obsługują klientów z całej Polski. Najważniejszymi problemami gospodarstw są:

zaopatrzenie w wodę – niewystarczający dopływ wód do gospodarstw na Malińcu i Osówku, choroby ryb oraz szkodliwa działalność szkodników. Natomiast do najważniejszych potrzeb inwestycyjnych należy zaliczyć: remonty stawów, zakup sprzętu do produkcji (kosiarki, łódki), zakup środków transportu, budowa i modernizacja magazynów paszowych.

Sektor pozarolniczy

Na terenie gminy Potok Wielki w 2015 r. zarejestrowanych było 254 podmiotów gospodarki narodowej i stanowiły one 7% wszystkich podmiotów z terenu powiatu janowskiego. Sektor prywatny stanowił 92% podmiotów gospodarczych z terenu gminy. Od 2010 do 2014 ich liczba systematycznie rosła i w kolejnym roku spadła o 5% w porównaniu do roku poprzedniego.

Wykres 16. Liczba podmiotów gospodarczych na terenie gminy Potok Wielki w latach 2007 - 2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL, GUS

W zakresie własności pod względem ilości dominują osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą (192 podmioty wg stanu na koniec 2015 r.).

Analizując sferę gospodarczą należy uwzględnić nie tylko bezwzględną liczbę zarejestrowanych przedsiębiorstw ale również przedsiębiorczość mieszkańców mierzoną liczbą

38

podmiotów na 10 tys. mieszkańców. Na terenie gminy Potok Wielki w 2015 r. wskaźnik ten wynosił 531, dla porównania średnia dla powiatu janowskiego – 727.

Wykres 17. Wskaźnik przedsiębiorczości na terenie gminy Potok Wielki i powiatu janowskiego w latach 2007 - 2015

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL, GUS

Z dokonanej analizy liczby podmiotów wg sekcji PKD 2007¹⁷ na podstawie danych BDL GUS na koniec 2015 r. wynika, iż działalność gospodarcza wyróżniająca się na terenie obszaru to:

 Handel hurtowy i detaliczny (G) (75 podmiotów),

 Budownictwo (F) (39 podmiotów),

 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo (A) (23 podmioty),

 Przetwórstwo przemysłowe (C) (21 podmiotów)

 Transport i gospodarka magazynowa (H) (21 podmiotów).

17 Wyjaśnienie skrótów sekcji PKD 2007: A – Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, B – Górnictwo i wydobywanie, C – Przetwórstwo przemysłowe, D – Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych, E – Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność związana z rekultywacją, F – Budownictwo, G – Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle, H – Transport i gospodarka magazynowa, I – Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi, J – Informacja i komunikacja, K – Działalność finansowa i ubezpieczeniowa, L – Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości, M – Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna, N – Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca, O – Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia społeczne, P – Edukacja, Q – Opieka zdrowotna i pomoc społeczna, R – Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją, S – Pozostała działalność usługowa, T – Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby, U – Organizacje i zespoły eksterytorialne

39

Wykres 18. Rodzaje podmiotów gospodarczych wg sekcji PKD 2007 na terenie gminy Potok Wielki w 2015 r.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych BDL, GUS

Rodzaje działalności gospodarczej, które wyróżniają obszar i jednocześnie wiążą się bezpośrednio z wewnętrznym potencjałem gminy to: przetwórstwo przemysłowe oraz rolnictwo.

Jednym z wyznaczników aktywności przedsiębiorstw i rozwoju firm jest ich skuteczność w pozyskaniu środków z programów współfinansowanych z Unii Europejskiej. Umowę o dofinansowanie podpisało jedynie 1 przedsiębiorstwo o łącznej wartości 791 861,26 zł. Projekt obejmował utworzenie przychodni stomatologicznej na terenie miejscowości Potoczek. Jedną z przyczyn słabej aktywności przedsiębiorstw z terenu gminy w pozyskiwaniu środków finansowych na rozwój działalności jest słaba dostępność usług instytucji otoczenia biznesu (IOB).

Atrakcyjność inwestycyjna

Istotnym warunkiem rozwoju przedsiębiorczości jest przygotowanie terenów inwestycyjnych dla potencjalnych inwestorów. Teren inwestycyjny powinien być wyposażony w niezbędną infrastrukturę techniczną, tj. wodociąg, kanalizacja, ewentualnie gaz, powinien charakteryzować się również dobrą dostępnością komunikacyjną. Pozytywną cechą każdego terenu inwestycyjnego jest system ulg dla inwestorów.

W gminie Potok Wielki obecnie znajdują się tereny inwestycyjne o łącznej powierzchni 3,56 ha. Poniższa tabela przedstawia informacje dotyczące lokalizacji, powierzchni oraz przeznaczenia i wyposażenia terenów w infrastrukturę techniczną.

40

Tabela 7. Tereny inwestycyjne w gminie Potok Wielki Lokalizacja Powierzchnia

(ha) Szczegółowe informacje Potrzeby inwestycyjne

Potok Wielki plac GS

1,42 + 0,74 Obecnie wynajęte pod usługi, produkcję i handel, uzbrojenie –

gaz, energia elektryczna, woda, łączność telefoniczna

Hale po byłym GS wymagają remontu

Potok Wielki SKR

1,40 Obecnie wynajem pod produkcję ogrodzeń betonowych, uzbrojenie – gaz, energia elektryczna, woda,

łączność telefoniczna

Budynki po byłym GS wymagają remontu

Źródło: dane z UG

Ponadto na terenie gminy znajdują się tereny, które w przyszłości można przeznaczyć pod rozwój przedsiębiorczości, co pozytywnie wpłynie na rozwój gospodarczy gminy. Są to:

 Teren w Potoku Wielkim za bankiem o powierzchni 6,53 ha, potrzeby inwestycyjne - uzbrojenie w gaz, energię elektryczną i łączność telefoniczną, zagospodarowanie ścieków;

 Plac i budynek po byłej szkole w Osówku o powierzchni 0,76 ha;

 Plan i budynek po szkole w Zarajcu Potockim o powierzchni 1,03 ha.

Turystyka

Rozwój sektora turystyki może być jedną z form wzmacniania lokalnej gospodarki i tworzenia nowych miejsc pracy poza rolnictwem.

Zgodnie z Planem Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Lubelskiego obszar gminy zaliczany jest do obszarów rozwoju turystyki (pasmo kulturowe) oraz południowa część gminy została zaliczona do obszarów o dużym potencjale przyrodniczym i krajobrazowym dla rozwoju turystyki i rekreacji. Ponadto przez teren gminy biegnie wodny szlak turystyczny o znaczeniu ponadregionalnym.

Funkcję punkt informacji turystycznej w sezonie letnim na terenie gminy Potok Wielki pełni Gminny Ośrodek Kultury znajdujący się na terenie miejscowości Potok Wielki.

Przez obszar gminy przebiega powiatowy szlak rowerowy o przebiegu Janów Lubelski - Łążek Ordynacki – Gwizdów-Maliniec Potoczek droga wojewódzka Modliborzyce – Zaklików, którym zarządza powiat janowski. Natomiast na terenie gminy planowane jest wyznaczenie 2 szlaków rowerowych o charakterze przyrodniczo-historycznym:

 Potoczek-Potok Wielki-Potok Stany- Stany Nowe,

 Potoczek-Maliniec-Osówek-Świdry-Maliniec-Potoczek droga wojewódzka Modliborzyce – Zaklików.

Teren gminy wykazuje pewne predyspozycjach do rozwoju turystyki zarówno kulturowej jak i przyrodniczej. Zabytki historyczne oraz walory środowiskowe i przyrodnicze sprzyjają rozwojowi czynnego wypoczynku, zwłaszcza w dziedzinie wędrówek pieszych oraz rowerowych.

1.4.8. Jakość rządzenia i planowanie przestrzenne