wykrycia pożarów lasów
K
ompleksy leśne o powierzchni powyżej 300 ha z drzewostanami zaliczo-nymi do I i II KZPL powinny być obserwowane w okresach oznaczonego dla lasów w tych kompleksach leśnych 1., 2., lub 3. SZPL lub PSZPL w celu wczesnego wykrycia pożaru, zawiadomienia o jego powstaniu, a także podjęcia działań ratowniczych.Obserwacja lasów jest prowadzona [26]:
1) od godziny 900 do godziny 1100 – w przypadku oznaczenia na godzinę 900 1., 2. albo 3. PSZPL;
2) od godziny 1100 do godziny 1300 – w przypadku oznaczenia o godzinie 900 1., 2. albo 3. SZPL;
3) od godziny 1300 do godziny 1500 – w przypadku oznaczenia o godzinie 900 na godzinę 1300 1., 2. albo 3. PSZPL;
4) od godziny 1500 do godziny przed zachodem słońca11 – w przypadku oznacze-nia o godzinie 1300 1., 2. albo 3. SZPL.
11 Niedobra zmiana w stosunku do rzeczywistych potrzeb oraz poprzednich przepisów prawa w tym zakresie. Zamiast „do godziny przed zachodem słońca”, powinno być „do zachodu słońca”.
Wyróżniamy trzy sposoby obserwacji i patrolowania lasów [26]:
1) ze stałych punktów obserwacji naziemnej (wież obserwacyjnych lub stano-wisk obserwacyjnych);
2) przez naziemne patrole przeciwpożarowe; 3) przez patrole lotnicze.
Stałe punkty obserwacji naziemnej usytuowane na obiektach lub wzniesie-niach, powinny pozwalać na prowadzenie obserwacji w promieniu co najmniej 10 km. Informacja o maksymalnym promieniu pola obserwacji z wieży obser-wacyjnej lub stanowiska obserwacyjnego powinna być zapisana w dokumentacji technicznej dopuszczającej daną wieżę lub stanowisko obserwacyjne. Na mapie kompleksów leśnych powinny być zaznaczone pola o maksymalnym promieniu obserwacji i na takiej podstawie można stwierdzić, ile hektarów lub jaki procent powierzchni danego kompleksu leśnego znalazł się w polach obserwacji lub po-zostaje poza nimi. Należy dążyć do pełnego pokrycia kompleksów leśnych pola-mi obserwacji zgodnie z KZPL.
Wieże lub stanowiska obserwacyjne muszą powstać w kompleksach leśnych o powierzchni powyżej 1000 ha z drzewostanami zaliczonymi do I kategorii za-grożenia pożarowego i w kompleksach leśnych o powierzchni powyżej 2000 ha z drzewostanami zaliczonymi do II kategorii zagrożenia pożarowego. W kom-pleksach leśnych o powierzchni powyżej 1000 ha z drzewostanami zaliczonymi do I kategorii zagrożenia pożarowego, w których wymagane są wieże lub stano-wiska obserwacyjne, każde miejsce w kompleksie leśnym powinno znaleźć się w polach obserwacji co najmniej dwóch sąsiadujących wież lub stanowisk obser-wacyjnych.
W kompleksach leśnych o powierzchni od 300 do 1000 ha z drzewostanami zaliczonymi do I kategorii zagrożenia pożarowego i w kompleksach leśnych o po-wierzchni od 300 do 2000 ha z drzewostanami zaliczonymi do II kategorii za-grożenia pożarowego dopuszcza się prowadzenie obserwacji przez naziemne pa-trole przeciwpożarowe lub papa-trole lotnicze, jeżeli brak jest na takim terenie wież lub stanowisk obserwacyjnych. Nie ma natomiast obowiązku obserwacji w kom-pleksach leśnych o powierzchni poniżej 300 ha z drzewostanami zaliczonymi do I, II lub III kategorii zagrożenia pożarowego.
Obserwację w kompleksach leśnych o powierzchni powyżej 300 ha z drzewo-stanami zaliczonymi do III kategorii zagrożenia pożarowego prowadzi się w uza-sadnionych wypadkach po uzgodnieniu z właściwym miejscowo komendantem wojewódzkim PSP sposobu obserwacji – albo za pomocą naziemnych patroli przeciwpożarowych, albo patroli lotniczych. W odniesieniu do lasów
użytkowa-nych przez jednostki organizacyjne podległe albo nadzorowane przez Ministra Obrony Narodowej – powiadamia się wojskową ochronę przeciwpożarową [26].
Przy rozmieszczaniu w kompleksach leśnych wież lub stanowisk obserwa-cyjnych dąży się do tego, aby nie było obszarów nie objętych polem obserwacji. Wieża obserwacyjna to wysoki na kilkadziesiąt metrów obiekt z kabiną dla serwatora lub z kamerą wizyjną mogącą zastąpić obserwatora, zaś stanowisko ob-serwacyjne usytuowane jest na istniejących już i zaadaptowanych do obserwacji obiektach innych niż wieże obserwacyjne lub na wzniesieniach. Wybudowanie itp. masztu z zamontowaną kamerą wizyjną lub zamontowanie kamery na wieży ciśnień lub wieży kościelnej jest stanowiskiem obserwacyjnym a nie wieżą obser-wacyjną.
Stałe punkty obserwacji naziemnej wyposaża się w [26]:
1) urządzenia umożliwiające wykrycie pożaru oraz ustalenie miejsca i czasu jego powstania;
2) środki łączności;
3) książkę meldunków o zauważonych pożarach i o powiadamianiu o nich; 4) instrukcję postępowania dla osoby prowadzącej obserwację, wskazującą
w szczególności sposób postępowania w razie wykrycia pożaru oraz obo-wiązki podczas prowadzenia obserwacji.
W LP w 2015 roku było ponad 660 wież i stanowisk obserwacyjnych (około 500 metalowych, ponad 150 murowanych i kilka drewnianych), w tym prawie 250 z kamerami TV.
Obraz z kamer wizyjnych jest przesyłany i obserwowany na monitorach przez osobę dyżurującą w punktach alarmowo-dyspozycyjnych nadleśnictw lub parków narodowych albo w stanowiskach kierowania komendantów powiato-wych (miejskich) PSP.
Na Podkarpaciu funkcjonuje w pięciu Nadleśnictwach (Lubaczów, Narol, Oleszyce, Sieniawa i Jarosław) system obserwacji 250 tys. ha lasów przez kamery, z których obraz jest widoczny w punkcie alarmowo-dyspozycyjnym na monito-rach połączonych z systemem komputerowym. System komputerowy wychwytu-je zmiany w obrazie z kamer powstałe w wyniku pojawienia się dymu nad lasem. Wówczas na monitorze pojawia się informacja o wykryciu pożaru i automatycz-nie włącza się sygnał dźwiękowy.
Przykładem zintegrowania trzech podmiotów w jednym miejscu jest pełnie-nie dyżurów funkcjonariusza PSP, ratownika medycznego i pracownika Lasów Państwowych w Centrum Ratowniczym przy PSP w Pile. Obraz obserwowanego lasu pochodzi z trzech kamer rozlokowanych na terenie dwóch Nadleśnictw
(Ka-czory i Zdrojowa Góra), których lasy położone są na terenie powiatu pilskiego. Obraz jest wyświetlany na trzech monitorach, natomiast na czwartym monito-rze jest wyświetlana mapa numeryczna obserwowanego terenu, gdzie zaznaczane jest miejsce powstania pożaru lasu. Współrzędne miejsca zdarzenia są również przesyłane do odbiorników GPS w pojazdach gaśniczych JRG KM PSP w Pile. Dzięki dużemu zasięgowi i wysokiej rozdzielczości kamer, obserwacji podlega-ją nie tylko okoliczne lasy, ale również obiekty znajdupodlega-jące się na terenie leśnym i w ich sąsiedztwie (itp. drogi i zabudowania).
Tymczasem w wielu krajach Europy Zachodniej, USA, Kanadzie czy Au-stralii system wykrywania i monitorowania pożarów wspomagany jest przez sys-temy satelitarne, które bazują na danych pozyskanych przez kamery pokłado-we umieszczone na satelitach, rejestrujące obraz powierzchni Ziemi najczęściej w paśmie środkowej podczerwieni (około 3,9 μm) i paśmie termalnym (około 11 μm) [7]. W Polsce też monitoruje się pożary przez satelity.
W Centrum Teledetekcji w Instytucie Geodezji i Kartografi i prowadzone są badania dotyczące wykrywania pożarów metodami teledetekcyjnymi. Projekt ba-dawczy fi nansuje Europejska Agencja Kosmiczna. Badaniami objęto pożary, któ-re wystąpiły w lasach i na obszarach rolniczych na tektó-renie całego kraju w latach 2000–2014. Dane o lokalizacji pożarów pozyskiwane są z sensorów na satelitach Aqua i Terra, obsługiwanych przez NASA, satelity NOAA amerykańskiej agen-cji kosmicznej. Sensory satelitów Europejskiej Agenagen-cji Kosmicznej ERS i Envisat dostarczają nam danych o pożarach, jakie miały miejsce w nocy – mówi dr Aga-ta Hościło z IgiK. (…) Wstępne wyniki wykazały, że sateliAga-ta rejestruje głównie pożary o powierzchni powyżej 5 ha, które wystąpiły zarówno w lasach, jak i na terenach rolnych – mówi dr Hościło. [7]
Efektywność wykrywania pożarów lasów w LP w roku 2013 przez osoby postronne wynosiła 55 proc., przez stałe punkty obserwacji naziemnej (wieże i stanowiska obserwacyjne) 36 proc., przez naziemne patrole przeciwpożarowe 7 proc., a przez samoloty 2 proc. W 2014 roku samoloty i śmigłowce wykryły 128 pożarów oraz brały udział w gaszeniu 579 pożarów [5].