C zas terà£nie\szy.
Blandze/łs P o d c h le b ia ją c y , a , e.
C zas p r z y s z ły .
1 7 ° Czas p r z y s z ły , \ c z y n n i e a, urn. M a j ą c y p odchlebiać, m a ja c h p o d ch leb ia ć, m a ją ce podchlebiać, h i e i n ie .
Bland/t/ii/aś, a , um , Ten któremu, podchlebiać m a ją ,
f m i e s t o w y o s o b l i w e . (y-erundia.
* . RI
d n ó ien d n p i P o trz e b a p o d c h le b ią ć .2.
P o d c h le b ia n ia . 3. Bland/<?/»</o . P o d ch leb ia ją c . 4 . I.UąndiW^um i i o p o d ch leb ia n ia .ii. Bland/ezji/o Jó-zez p odchlebianie, u>podchle b ia n iu ,
6’ a /3 I /i Of.
B la m b /a n z AV« p o d c h le b ia n ie .
I lla u d à a podchlebiania.
V w a g ą N astępujące siow a m ają tiieforemmie
ęząi prześz iy dokonany trybu ozuajmującego obalimy
Cv/uuvj, 1 Supinum na « 7».
«) Czyn/ie i n ija k ie ,
Amiclo. odzifintąm, cz. p rz. nic m a S u p . myiętum.
\ |H‘; io otw ieram , aperui, aporttyn.
Cambio zm ien ia m p ie n ią d ze , ęampsi. camp.sum-
Comperto o d kryw a m , comperi, compertum» ^ C nnio z a ra sta m w ì o s a n n ,' cz.. p rs. i Si/p, sue ittCL» Faccio n a d ziew a m , farsi, fartum.
Z ło żo n e confercio i refercio n a p e łn ia n i, tnają
confersi, refersi, confertum, refertum. Ferio biję, c z . p rz, i S u p . m e m u. Ferocio sroze sie, cz. p rz, i Su p . nie m a. Fulcio po dpieram , fulsi, fultum.
Haurio czerpani, luiusi, 1 haustum.
I m ie s łó w czasu p r z y s z łe g o c z y nn. m a iąkke. „
hauritm us 1 hansui ug.
O peiio za k ry w a m , operai, opcvtuin. , 1 Raucio chrapię, rausi, n*u;sum.
R epello zn a jd u j è, reperì, repertum . Salio eka.czc, Salivi albo salui, saltum.
Z ło ż o n e rn a iq .cz. p rz. n a ivi albo- là, 'Sup. 1}à.
ullum , np. desilio z sia d g ’n, desilivi albo «U’silm,
desnltum. . t ■ ‘ > '
Sancio stanow ię, 'sanxi albo sancivi, sanctum albo sau- citUlTl,
Sarcio n a p ra w ia m , sarsi, sartum. Sentio ę s u je , sensi, sengunt
Sepelio pogrzeb spra w u ję, chow ani, 'sepelivi, Sppiii-
tum. • .
Sepio g ro d ze , sepsi albo sep;, sepium. Singultio łk a n i, singultivi, singultum Venio przychodzi;,- veni, ventum. .Vincio w ią kę , yiiXKtj vinetum.
/>) t 'jzynno-bierne,
Assentior p r z y z w a te m . assensus sum, assensum." Conyrerior o dkryw ani, cz. p rz. i. Su p . nie m a. ìvp& rior d o św ia d cza m , expertu? sum., rvp.utunn
17
a T - rO pperior czekam , oppertus sur», oppertum. O rdior p o c zy n a m , orsus sum, orsui», p r io r p o k a z u je siq, ortus sum, ortum.
Im ie s łó w cz. p rz. c zy n n . m u oriturus. W c z a sie te r a ź n ie js z y m try b u ozn a jm u ją ceg o i p rze s z ł y m n ie d o ko n a n y m try b u łą c zą ce g o odm ienia sje n ie k ie d y p o d łu g korij u g a c y i trzeciej,, np.
oriris albo oreris, orav i albo orerer i t. d.
U w aga 2 - S ło w o scio w iem , nie m a try b u rozka
zującego bez n a le g a n ia , i b osoby l, ni, tegoh tr y b u z naleg a n iem .
U w aga 3- W n a jd a w n ie js z y c h p isa r za c h ł a c i ń s k ic h zn a jd u je sic czas p r z e s z ły n ie d o ko n a n y tr y b u o znaj/n u ją ceg o n a ibam, ibar; p r z y s z ł y n ied o ko n a n y n a ibo, i bor, np. custodibam, o d custodio strzegą, la r-
gibar od largior u d ziela m , scibo od scio w iem , am i- cibor od amicio o d zie w a m .
UW AGI OGÓLNE
NAD W S Z Y S T K IE M I KONXUGACYAMl.
U w aga i. 0 { nócz dwóch czasów przyszłych, to
jest: niedod ona nego i dokonanego, słowo posiłkowe
su m i wszystkie $łow a czynne i nijakie mAją jeszcze
czasy omowne (p e r ip h rd stic a ), które się tworzą przez dodanie si,owa posiłkowego do imiesłowu czasu p rzy szłego. Czasów takich najczęściej używanych je st trzy yv trybie oznajmujucyro, dwa w łączącym, jeden w b e - zokolicznym; to jest: om o w n y te r a ź n ie js z y , (futurum periphrasticum praesentis), g d y ,d o im iesłowu dodajem y czas teraźniejszy słow a posiłkowego; o m o w n y p r z e s z ły , (futurum, periphraśticum praeteriti); gdy dodajemy czas przeszły; o m ow ny p r z y s z ł y , (futurum pei iphrasticun» futili i), gdy dodajemy CZUS przyszły.
« jA . ‘
J
7' ■3
/ , - • . * ’ ' H
Wz ó r cz as ó w,
■« v \ } » ‘ ' 1 "
O d m ia n a czynna*
Tryb oznajmił jacy.
C sas te ra źn ie jszy - .
łj. p , 1. L au d a tu r m , a, um , sam M a m ch w a lić .
'2. L a u A aturus, a, um , es M a sz ch w a lić .
3. L a u d a to m i, a , ?i/», est iJ/iz ch w a lić . L . m. i . YtzuAaturi, ae, a, sumus M a m y c h w a lić
•-2. L a u da tu ri, ae, a, e s ti s M a cie chw a lić.
3. LśauAaluri, ae, a, sunt M a ją ch w a lić .
C zas przesyty*
L. p. 1. LąudalMrasjt- a , urn, crnUi M ia łe m ch w a lić .
2. \idiUi\aturus, a, um , c i o s ’ M ia łe ś ch w a lić.
>5. hauéaèurus, a , u m , etat - M ia ł c h w a lić * Ii, in. l . Laud a tu ri, ae, a, eramus M ie liś m y chw alić.
2 . I r m à d lw i, ae, à, eratis M ieliście c h w a lić .
3, ae, n, erant Mieli, ch w a lić .
i Czas p r z y s z ły „
Ii- p. i . L a u d a to m i, a, um , ero B rd ę m ia ł ch w a lić .
2 . Laudaturus, a, um , eris B ę d z ie s z m ia ł
chw alić.
3.
h-.màaìurtis^ a, um , erit B a d zie m i a ł c h w a lić .
L. m. l . Laud a tu ri, ae, a, erimus B ę d zie m y m ieli
c h w a lić . ,
2
.
Laud a tu ri, Cle, a, eritis B ęd ziec ie m ieli c h w a lić-3. L au d a tu ri, cie, a , erunt łdędą m ieli c h w a lić *
— 1 7 4 — '
Tryb łączący.
C ias te raźn iejszy. ( \ ).
h . p 1. T initiaturas, a, le^b itrti 6 V y mctńr chwalić.
2. Imxxàatilrùs, a, u n , Sis G d y masz ch w alić.
3, J. liudatoKtóA-, a , um, sit ma chwalić.
Ai. ni. l. J.undo/uri, ae, a, simtts G d y m a m y ch w alić.
a- Laudaturi, ae, a, sitiś G d y macie c h w a lić .
, ó. Id a ld d tu ri, ae, a, śint G d y m a ju c h w a lić *
Cza* p rze szły ,
t,. p i . teMitiaiuruś, a. u m , esśerri M ia łb y m ch w a lić ,
■j h m id a tu m s, a, J im , esse» M ia łb y ś c h w a lić ,
'6. \p ,iu < \d łu r u s , (/, urn, eśseł M ia łb y ch w a lić .
C) 1 v^a • zw yczajny cza»- przyszły trybu łączącego, używa 6i<j czas dniow uy teraźniejszy tfylm łączącego, gdy w p o - piżcdz.ającem zdaniu głów nym jest cżas teraźniejszy; używa się z as omowfty przeszły tegoż tiyb u , gdy w p o - pr/edzającem - zdaniu głów oem jest czas przeszły, n p . ju sju r a n d u m i t a c o n s e r ta v i, u t hej n in i d u b iu m e s s e d e b e a t, qu in re liq u o tem p o re ea d em m en te sim f u t u ru s. xfep. Przysięgę tak. zachow ałem , .iit nikt p ow ąt piew ać nie pow in ien , ze i na ptzyszłosc tegoż sposobu m yślenia będę. N o n e r a t du biu m , q u in s é t r a d i t u r i e s se n t, vai,, j t a x . Nic b yło w ątpliw ości, £e Się podda dzą. Zdanie głów n e [ s e n te n tia p r im a r ia ) jest to, któ re w sobie m ysi Zamknąć rnoże, chociażby to, które dl* jegó objaśnienia jest mu przydane, całkiem b y ło w y - •jmsżcz.one. T o z as ztkiiie, które g łó w n em u dla dokła dności przydane,' sa ino zupełnej m yśli nie stanowi, na zyw a się zdaniem cząstkowehh e ty li pobocznym (s e h te n - t i a se c u n d a ria ), «p. N ie b y ło w ą tp liw o ś c i, i t s i ę p o d d a d z ą . N ie b y ło w ą tp liw o ś c i, jćst zdanie głów ne
tie s i f p o d d a d z ą , , z d a n ie c z ą s tk o w e - P o d o b n ie ż : G d y A u g u s t p a n o w a ł, N a r o d z i ł się 'C h ry stu s. N a r o d z i ć s ię C h r y s tu s , jest zdà'hi.c głów ne; g à f A ugust f tU t# *
j>, ,n# i . Ł a u d a ftfn , rtfj d, esSemuS M ie lib y śm y c h w a
lić-2 t h w l a t u n . a, a, csśetis M ie lib y śc ie chw'a-
lic* ■ '
3. L au d a tu r/, a?, <*,• essent M ie lib y ch w a lić.
Tryb bezokoliczny.
C zas p r z y s z ły .
\iHX\t\aturum fuisse Z e m ia łe m chw alić} *.e b y łb y m p o c h w a lił i t. d.