Inne roszczenia

U c h w a ł a SN z 18.4.1974 r.

III CZP 20/74, (OSNC 1974/12/208)

Należność za korzystanie z lokalu przypadająca za okres po wygaśnięciu stosunku najmu nie stanowi świadczenia okresowego w rozumieniu art. 118 k.c.

[…] należności za używanie bezumowne nie dzieli się na świadczenia okresowe, bo wówczas należność ta byłaby czynszem, a stosunek prawny najmem, gdy tymczasem należność ta jest opłatą jednorazową za cały okres objęty rozliczeniem […].

W wypadku zaś wygaśnięcia umowy najmu - najem przestaje istnieć, a korzystający nadal z cudzej rzeczy, której mimo obowiązku nie zwraca właścicielowi, powinien płacić mu wynagrodzenie z tytułu tzw. bezumownego korzystania z cudzej rzeczy.

Wynagrodzenie to, z przyczyn wyżej wskazanych, należy uznać za należność jednorazową za cały okres korzystania. Z żadnego bowiem przepisu ustawy nie wynika, aby należność ta była uważana za świadczenie okresowe.

U c h w a ł a SN z 26.11.2014 r.

III CZP 84/14, (OSNC 2015/9/102)

Roszczenie między byłymi małżonkami o zwrot wydatków poniesionych po ustaniu wspólności majątkowej z tytułu opłat eksploatacyjnych związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu, wchodzącym w skład majątku wspólnego, nie jest roszczeniem o świadczenia okresowe.

[…] art. 45 § 1 k.r.o. nie dotyczy wydatków i nakładów dokonanych na majątek wspólny w czasie od ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku. Takie wydatki podlegają rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego na podstawie art. 686 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c. i przy odpowiednim, z uwzględnieniem treści art. 42 k.r.o., zastosowaniu przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych. Jako właściwą podstawę rozliczeń Sąd pytający wskazał art.

207 k.c., nakładający na współwłaścicieli obowiązek ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną w częściach równych.

[…] Roszczenie o zwrot wydatków poczynionych na opłaty eksploatacyjne przez jednego ze współuprawnionych ponad jego obowiązek wynikający z art. 207 k.c.

kierowane do drugiego współuprawnionego […] wynika z innego stosunku prawnego niż zobowiązanie do poniesienia opłat eksploatacyjnych, jest konsekwencją wspólności ułamkowej, stosunku prawnorzeczowego, w którym spółdzielnia nie uczestniczy i który autonomicznie określa zakres w jakim współuprawnieni partycypują w pokryciu wszelkich wydatków na rzecz wspólną (wspólne prawo). W wypadku wydatków stanowiących realizację zobowiązania solidarnie obciążającego współuprawnionych, do jakich należało zobowiązanie do zapłaty opłat eksploatacyjnych, zasady regresu określa

art. 376 § 1 k.c. nakazujący zastosować reguły wynikające z treści stosunku prawnego istniejącego między współdłużnikami. W wypadku współuprawnionych w częściach ułamkowych zakres obowiązku regresowego wyznacza art. 207 k.c.

[…] Na podstawie art. 207 k.c. współuprawniony może domagać się zwrotu określonej części wydatków już poniesionych, o skonkretyzowanej wysokości, nie może natomiast dochodzić świadczeń odpowiadających wydatkom wymagalnym w przyszłości, co do których nie wiadomo, czy i przez którego ze współuprawnionych zostaną w rzeczywistości poniesione. Do uiszczenia opłat eksploatacyjnych zobowiązani byli oboje współuprawnieni, co umożliwiało powstanie różnorodnych stanów faktycznych związanych z płatnościami, w których roszczenie regresowe nie musiało powstawać ani w stałej wysokości, ani w sposób cykliczny, nawiązujący do periodyczności świadczenia stanowiącego wydatek, gdyż jego źródłem dla każdego z współuprawnionych było jedynie spełnienie przez niego świadczenia na rzecz spółdzielni ponad swój obowiązek. Oparcie konstrukcji roszczenia o świadczenia okresowe na obowiązku periodycznego spełniania samodzielnych świadczeń na rzecz wierzyciela wynikać musi jednoznacznie z cech zobowiązania. Pomocą w ustaleniu, że dane świadczenie ma charakter okresowy służą wprowadzane przez ustawodawcę postanowienia określające częstotliwość świadczeń.

[…] W nauce i orzecznictwie podkreśla się konieczność ścisłego wykładania przepisów o przedawnieniu i wiodącą rolę wykładni językowej w procesie ich interpretacji (por. III CKN 28/01). […] Termin dziesięcioletni przedawnienia roszczeń wskazany w art. 118 k.c. ma charakter terminu podstawowego, natomiast termin trzyletni przewidziany m.in. dla roszczeń o świadczenia okresowe stanowi wyjątek, którego wykładnia rozszerzająca jest niedopuszczalna (exceptiones non sunt extendendae).

[…] Sąd Okręgowy jako przyczynę swoich wątpliwości wskazał pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w punkcie V wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne zawartych w uchwale III CZP 12/69, powtórzony w postanowieniu I CKN 668/97, zgodnie z którym przy wzajemnych rozliczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania, pobrania pożytków i innych przychodów oraz z tytułu poczynionych na spadek nakładów (art. 686 k.p.c.) udział w dochodzie ze strony współspadkobierców, którzy nie przyczynili się swą praca i staraniem do jego powstania w zasadzie nie powinien przekraczać czynszu dzierżawnego. Jednocześnie ze względu na okresowy charakter dochodów, jakie przynosi gospodarstwo rolne, świadczenia, do których współspadkobierca pobierający pożytki zobowiązany jest na rzecz pozostałych współspadkobierców, są świadczeniami okresowymi, do których stosuje się przedawnienie trzyletnie, podczas gdy roszczenia z tytułu innych przychodów przedawniają się z upływem lat dziesięciu. Zwrócić jednak trzeba uwagę, że pogląd ten nie ma charakteru uniwersalnego, umożliwiającego stosowanie go w wypadku każdego rodzaju wspólności ułamkowej. Przeciwnie, z uwagi na odrębności normatywne zasad zniesienia wspólności spadkowej gospodarstwa rolnego wynikające ze specyfiki jej przedmiotu, mające zapewnić ochronę współspadkobiercy pracującemu w gospodarstwie i swoją pracą przyczyniającemu się do powstania przynoszonego przez to gospodarstwo dochodu, trzyletni termin, w którym współspadkobiercy nie prowadzący gospodarstwa mogą dochodzić zwrotu pożytków, wpisuje się w te cele, a ponadto uwzględnia naturalne cechy pożytków pochodzących z gospodarstwa. […]

Na ograniczony zakres oddziaływania wykładni przyjętej w uchwale z dnia 15 grudnia 1969 r. Sąd Najwyższy zwrócił uwagę w uzasadnieniu uchwały III CZP 70/72,

ART.118 KODEKSU CYWILNEGO

przyjmując, że zawartych w niej koncepcji nie można stosować do roszczenia o wynagrodzenie za bezumowne korzystanie z gospodarstwa rolnego, gdyż pogląd o okresowości zobowiązania do rozliczania pożytków uwzględniał stosunek prawny istniejący między współspadkobiercami.

[…] art. 207 k.c. mają charakter dyspozytywny i nie ma przeszkód, aby współwłaściciele tę kwestię ukształtowali umownie, w sposób odbiegający od regulacji ustawowej, w tym także przez wprowadzenie rozliczeń zobowiązujących do świadczeń okresowych.

U c h w a ł a SN z 5.10.1993 r.

III CZP 135/93, (OSNC 1994/5/100)

Roszczenia, o których mowa w art. 8 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 55, poz. 321), przedawniają się z upływem terminu określonego w tym przepisie, choćby wynikały z tytułu sprzedaży dokonanej w ramach działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy. [por. art. 554 k.c. – M.A.]

[…] nie ma jakichkolwiek podstaw, by odstąpić od tego jednoznacznego unormowania i uznać, że odnosi się ono jedynie do "ogólnych" terminów przedawnienia, określonych w art. 118 k.c. W zdaniu drugim tego przepisu znaleźć można dodatkowe wskazanie, że dla tych roszczeń wprowadzono jeden, szczególny w okresie przejściowym termin przedawnienia, mowa tam bowiem o liczeniu tego, a więc wyłącznie trzyletniego terminu przedawnienia.

U. z. 28.7.1990 r. o zmianie k.c.

Art. 8. Do powstałych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, a jeszcze nie przedawnionych roszczeń, które ze względu na strony stosunków, z jakich te roszczenia wynikły, przedawniały się według przepisów dotychczasowych z upływem jednego roku, stosuje się przepis art. 118 Kodeksu cywilnego o przedawnieniu trzyletnim. Bieg tego terminu przedawnienia liczy się od dnia wymagalności roszczenia.

U c h w a ł a SN z 29.2.1996 r.

III CZP 13/96, (OSNC 1996/5/71)

Artykuł 554 k.c. ma zastosowanie także do roszczeń z tytułu sprzedaży wyrobów (produktów) dokonanej przez ich producenta, niezależnie od organizacyjnej formy tej sprzedaży.

[…] Zakres stosowania tego przepisu, zarówno od strony podmiotowej, jak i przedmiotowej, został pośrednio omówiony w dwóch uchwałach Sądu Najwyższego.

W uchwale III CZP 135/93 Sąd Najwyższy, dostrzegając pewien brak konsekwencji ustawodawcy, stwierdził, że art. 8 ustawy z dnia 28 lipca 1990 r. ma charakter przejściowy. Przewiduje on dla roszczeń powstałych przed dniem 1 października 1990 r.

(data wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 1990 r.) trzyletni termin przedawnienia,

określony w art. 118 k.c. Ten jeden termin przedawnienia - ale tylko przejściowo - obejmuje zarówno roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, o których mowa w art. 118 k.c., jak i szczególną kategorię roszczeń, o których mowa w art. 554 k.c., tj. m. in. roszczenia z tytułu sprzedaży dokonanej w zakresie działalności przedsiębiorstwa sprzedawcy. Konieczne jest jednak podkreślenie, że jest to rozwiązanie przejściowe, odnoszące się tylko i wyłącznie do roszczeń powstałych przed dniem 1 października 1990 r. i jeszcze nie przedawnionych.

Potwierdził to Sąd Najwyższy w kolejnej uchwale III CZP 136/94.

[omówienie również pod art. 554 – M.A.]

Roszczenia związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

U c h w a ł a SN (7 sędziów) z 14.5.1998 r.

III CZP 12/98, (OSNC 1998/10/151)

Żądanie jednoosobowej spółki Skarbu Państwa, powstałej z przekształcenia przedsiębiorstwa państwowego realizującego zadania w zakresie obronności kraju, skierowane przeciwko Skarbowi Państwa - Ministrowi Gospodarki jako organowi założycielskiemu, o wynagrodzenie szkody wynikłej z utrzymywania w latach 1990-1992 w gotowości bezczynnych linii produkcyjnych, na podstawie zarządzenia nr 04 Ministra Przemysłu z dnia 2 kwietnia 1990 r. w sprawie wprowadzenia zmian w planie dostaw dla sił zbrojnych w roku obliczeniowym 1986 (nie publikowane), nie jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c.

[…] W nauce prawa panuje jednak w zasadzie nie kwestionowany pogląd, że chociaż rozróżnienie odpowiedzialności kontraktowej i deliktowej zachowało swój walor, to wyłącznie dychotomiczny podział odpowiedzialności odszkodowawczej jest nie do utrzymania. Z reguły wskazuje się kilka sytuacji, w których powstaje obowiązek naprawienia szkody, nie mieszczących się ani w ramach odpowiedzialności kontraktowej, ani odpowiedzialności deliktowej. Nie wdając się w bardziej szczegółowe rozważania tych zagadnień, trzeba zauważyć, że wśród tych sytuacji znajduje się przypadek, gdy obowiązek odszkodowawczy związany jest z faktem poniesienia szkody w wyniku legalnego wykonywania funkcji władczych przez organy państwowe. [por.

art. 417² – M.A.]

[…] Za analogicznym stosowaniem art. 442 k.c. zdaje się przemawiać okoliczność, że źródłem stosunku obligacyjnego, z którego wynika omawiane roszczenie, jest poniesienie szkody przez przedsiębiorstwo państwowe. Stanowi to cechę charakterystyczną stosunków odszkodowawczych powstających w ramach odpowiedzialności deliktowej, co mogłoby uzasadniać analogiczne (lub odpowiednie) stosowanie art. 442 k.c. Zabieg taki byłby jednak trudny do uzasadnienia z uwagi na usytuowanie tego przepisu oraz jego brzmienie. […] Nie wydaje się zatem możliwe jego stosowanie, nawet w drodze analogii, do sytuacji, w której odpowiedzialność odszkodowawcza powstaje na podstawie przepisów innej ustawy, odmiennie określone są jej przesłanki i dotyczy tzw. szkód legalnych.

[…] w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. III CZP 117/91, III CZP 156/92)

ART.118 KODEKSU CYWILNEGO

wskazano cechy działalności gospodarczej, takie jak: profesjonalny charakter, powtarzalność podejmowanych działań, uczestnictwo w obrocie gospodarczym, podporządkowanie regułom gospodarki rynkowej, m.in. działanie w celu osiągnięcia zysku, chociaż działanie bez zamiaru osiągnięcia zysku nie pozbawia automatycznie prowadzonej działalności charakteru działalności gospodarczej. W konsekwencji należy uznać, że czynności podejmowane przez podmiot gospodarczy wchodzą w zakres jego działalności gospodarczej, gdy pozostają w normalnym, funkcjonalnym związku z tą działalnością, w szczególności podejmowane są w celu realizacji zadań związanych z przedmiotem działalności tego podmiotu (por. III CZP 64/92).

Szerszym co do zakresu jest pojęcie "prowadzenie przedsiębiorstwa" oraz

"czynności pozostające w związku z prowadzeniem przedsiębiorstwa". W obrębie tego pojęcia znajdą się m.in. czynności związane z funkcjonowaniem przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym. W takim związku z "prowadzeniem przedsiębiorstwa"

może ewentualnie pozostawać wykonywanie zadania polegającego na utrzymywaniu w stanie gotowości bezczynnych linii produkcyjnych. Tego rodzaju czynności nie pozostają bowiem w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie polegają na uczestnictwie w obrocie gospodarczym, nie prowadzą do wytwarzania dóbr materialnych, a także nie przynoszą żadnego zysku.

[…] W odniesieniu do stosunków między przedsiębiorstwem państwowym a organem sprawującym nadzór trudno mówić o istnieniu partnerstwa w obrocie gospodarczym.

U c h w a ł a SN (7 sędziów) z 11.1.2002 r.

III CZP 63/01, (OSNC 2002/9/106)

Roszczenia wynikające z umowy o roboty budowlane przedawniają się w terminach określonych w art. 118 k.c.

[…] II. Generalną regulację prawną długości terminów przedawnienia roszczeń majątkowych zawiera przepis art. 118 k.c., którego wyłączenie stosowania ustawodawca zastrzegł jedynie na wypadek odmiennego unormowania tej materii w przepisie szczególnym. Samo zastrzeżenie w tym przepisie "Jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej..." odnosi się do całej treści art. 118 k.c., to jest do wszystkich kategorii i podgrup roszczeń w nim wymienionych. Okoliczność ta nie zmienia jednak faktu, że ustalenie terminu przedawnienia konkretnego roszczenia wymaga w świetle art. 118 k.c. uprzedniego jednoznacznego określenia charakteru i źródła powstania tego roszczenia. Źródłem tym w sprawie niniejszej jest niewątpliwie umowa o roboty budowlane.

[…] IV. Aprobata dla różnych terminów przedawnienia roszczeń wynikających z niewykonania albo z nienależytego wykonania tej samej umowy, zróżnicowanych w zależności od charakteru roszczenia, zdeterminowego statusem podmiotu, któremu roszczenie to przysługuje, znajduje z pewnością swoje instytucjonalne uzasadnienie w ramach ogólnego uregulowania art. 118 k.c., co podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu postanowienia przedstawiającego zagadnienie prawne do rozstrzygnięcia.

W art. 118 k.c. ustawodawca zastrzegł krótszy, bo trzyletni termin przedawnienia tych roszczeń, które są związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Posługując

się pojęciem "działalność gospodarcza" w znaczeniu użytym w art. 2 ust. 1 ustawy z dnia 19.11.1999 r. - Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.), można bronić poglądu, że choć terminu tego użyto na potrzeby tylko tej ustawy, to jednak zarobkowa działalność budowlana wykonywana w sposób zorganizowany i ciągły przez wykonawcę, o którym mowa w art. 647 k.c., jest niewątpliwie działalnością gospodarczą, a roszczenia związane z jej prowadzeniem ulegają trzyletniemu przedawnieniu. W orzecznictwie podkreślono także, że cechą wyróżniającą działalność gospodarczą, jej elementem definiującym, jest cel zarobkowy, a więc ukierunkowanie na osiągnięcie zysku (por. III CKN 372/98).

Wcześniej już wyrażono w judykaturze trafny pogląd, że o tym, który termin przedawnienia, spośród przewidzianych w art. 118 k.c., powinien mieć zastosowanie, powinno przesądzać wyłącznie to, czy roszczenie zgłaszającego je podmiotu związane jest z prowadzeniem przezeń działalności gospodarczej. Uznano, że o istnieniu takiego związania można mówić wtedy, gdy czynności określonego podmiotu pozostają w funkcjonalnym związku z zakresem jego działalności gospodarczej i są realizacją jego zadań w celu osiągnięcia określonych korzyści (por. III CZP 12/98, 1 CKU 108/98).

Podmiot, który zajmuje się w sposób ciągły, zorganizowany i zarobkowy oddawaniem obiektów budowlanych, jest przedsiębiorcą, bez względu na status cywilnoprawny, a więc profesjonalistą, od którego można i należy wymagać szybkiego formułowania i dochodzenia własnych roszczeń wobec swego kontrahenta, tj.

inwestora, który nie jest zazwyczaj profesjonalistą w zakresie działalności inwestycyjnej i z tych właśnie względów zawarł umowę o roboty budowlane.

Skrócenie zatem w art. 118 k.c. terminu przedawnienia roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej zostało podyktowane specyfiką (zawodowym charakterem) tej działalności oraz wymaganiami obrotu gospodarczego.

W orzecznictwie trafnie podkreślono, że takie roszczenia - ze względu na dynamikę oraz pewność obrotu - muszą przedawniać się stosunkowo szybko, co niekoniecznie dotyczy roszczeń z materialnoprawnego punktu widzenia takich samych, ale oderwanych od prowadzenia działalności gospodarczej (por. uzasadnienie III CZP 136/94).

Dopuszczalność zróżnicowania terminów przedawnienia przysługujących stronom roszczeń, wynikających z niewykonania albo z nienależytego wykonania tej samej umowy, ma także swoje generalne uzasadnienie w potrzebie wzmożonej ochrony konsumenta, która zmusza do przewartościowania wielu tradycyjnych pojęć i tendencji wynikających z klasycznego prawa cywilnego. Potwierdza ją Dyrektywa 93/13/EWG o niedozwolonych klauzulach w umowach konsumenckich z dnia 5.4.1993 r., w której art. 8 upoważniono Państwa Członkowskie do wydawania dających się pogodzić z umową dalej idących postanowień, gwarantujących wyższy poziom ochrony konsumenta. Nie sposób zaprzeczyć, że inwestora, który zawarł z wykonawcą, będącym przedsiębiorcą, umowę o roboty budowlane w celu pozyskania obiektu nie związanego bezpośrednio z działalnością gospodarczą prowadzoną przez tegoż inwestora, należy uważać za konsumenta w rozumieniu art. 384 § 3 k.c. W konsekwencji, powszechna tendencja do zapewnienia wzmożonej ochrony prawnej konsumentom, jako słabszym zazwyczaj uczestnikom obrotu gospodarczego, może, a nawet powinna wyrażać się m.in. w zagwarantowaniu im przez ustawodawcę dłuższych terminów przedawnienia przysługujących im roszczeń, w porównaniu z terminami przedawnienia roszczeń kierowanych przeciwko nim przez ich profesjonalnych kontrahentów.

ART.118 KODEKSU CYWILNEGO

U c h w a ł a SN z 25.11.2011 r.

III CZP 67/11, (OSNC 2012/6/69)

Roszczenie przedsiębiorcy o zwrot nienależnie pobranej opłaty z tytułu wydania karty pojazdu, uiszczonej w związku z rejestracją pojazdu sprowadzonego w ramach działalności gospodarczej z państwa będącego członkiem Unii Europejskiej, nie jest roszczeniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej w rozumieniu art. 118 k.c.

[…] Trybunał Konstytucyjny [U 6/04 – M.A.] stwierdził, że opłata w kwocie 500 zł w części co do kwoty 425 zł stanowi ukrytą daninę publicznoprawną, nie jest bowiem w tym zakresie ekwiwalentem jakiegokolwiek świadczenia na rzecz rejestrującego pojazd. Obowiązek świadczenia takiej daniny mógłby być wprowadzony ustawą, a nie aktem niżej rangi. […] Trybunał Sprawiedliwości [C-134/07 – M.A.] uznał, że obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie karty pojazdu dla używanego pojazdu sprowadzonego do Polski z któregoś z państw Unii Europejskiej został ustalony na wyższym poziomie (500 zł) niż tożsamy obowiązek dotyczący pojazdów używanych kupionych w Polsce (75 zł), a to oznacza, że opłata pobierana za wydanie karty pojazdu dla samochodów używanych sprowadzonych do Polski miała cechy ukrytego podatku importowego, którego wprowadzenie naruszało swobodę przepływu towarów, zadeklarowaną w art. 90 t.f.u.e. W obecnym stanie prawnym za wydanie karty pojazdu przy jego pierwszej rejestracji na terenie Polski pobierana jest opłata w kwocie 75 zł […].

[…] W uchwale III CZP 35/07 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że dopuszczalna jest droga sądowa do dochodzenia roszczenia o zapłatę, którego podstawę stanowi nienależne pobranie opłaty za wydanie karty pojazdu […]. Naczelny Sąd Administracyjny w uchwale składu siedmiu sędziów I OPS 3/07 przyjął, że skierowane do organu administracji żądanie zwrotu opłaty za wydanie karty pojazdu, uiszczonej na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie karty pojazdu, jest sprawą administracyjną, załatwianą w drodze aktu lub czynności, na które przysługuje skarga do sądu administracyjnego […]. Ta uchwała Naczelnego Sądu Administracyjnego kształtuje zarówno praktykę organów administracji w zakresie dokonywania zwrotu opłat za wydanie kart pojazdów pobranych na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r., jak i praktykę sądów administracyjnych kontrolujących te czynności organów administracji (por. II SA/Bk 382/11). [zob. III CZP 24/12 pod art. 410 – M.A.]

[…] Pojęcie roszczenia związanego z prowadzeniem działalności gospodarczej nie zostało dotychczas w sposób precyzyjny zdefiniowane i każdorazowo podlega ocenie sądu w okolicznościach sprawy. […] Bez znaczenia dla tej kwalifikacji pozostaje przy tym, czy roszczenie powstało w relacji obustronnie profesjonalnej, czy też profesjonalista (przedsiębiorca) występuje tylko po jednej stronie stosunku prawnego (por. m.in. III CKN 28/01, II CK 113/02). Za czynności związane z prowadzeniem działalności gospodarczej uznaje się z reguły czynności podejmowane w celu realizacji zadań mieszczących się w przedmiocie tej działalności w sposób bezpośredni lub pośredni, pod warunkiem jednak, że pomiędzy przedmiotem działalności a czynnościami prowadzącymi do powstania roszczenia zachodzi normalny i funkcjonalny związek (por. np. III CZP 45/05, IV CSK 356/06).

W orzecznictwie i literaturze dominuje pogląd, że roszczenia związane

z prowadzeniem działalności gospodarczej mogą wynikać z różnych zdarzeń prawnych, które nie muszą być związane ze stosunkami kontraktowymi przedsiębiorcy. Roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia, w tym oparte na konstrukcji nienależnego świadczenia, mogą być zatem zakwalifikowane jako pozostające w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej i w konsekwencji przedawniać się w terminie trzech lat (por. IV CK 105/05). Związanie roszczenia z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia z prowadzeniem działalności gospodarczej ma miejsce niezależnie od tego, czy status przedsiębiorcy służy wzbogaconemu czy zubożonemu.

[…] W uchwale składu siedmiu sędziów III CZP 12/98 Sąd Najwyższy wyjaśnił, że sam przymiot działania w charakterze przedsiębiorcy nie przesądza, iż każde roszczenie tego podmiotu można uznać za związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. W związku z tym rozróżnił roszczenia związane z działalnością gospodarczą oraz związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa, które obejmuje także czynności niepolegające na prowadzeniu działalności gospodarczej; nie pozostają one w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie polegają na uczestnictwie w obrocie gospodarczym, nie prowadzą do wytwarzania dóbr materialnych, a także nie przynoszą żadnego zysku, nie wykazują zatem cech pozostających w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej (por. I CKN 558/98, I CKU 108/98, I CSK 155/08).

[…] Nie ulega wątpliwości, że działalność powoda polegająca na sprowadzaniu do Polski pojazdów z zagranicy miała charakter gospodarczy. Trzeba jednak zaznaczyć, że obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie kart pojazdu na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie karty pojazdu nie miał żadnego związku ze statusem podmiotu

[…] Nie ulega wątpliwości, że działalność powoda polegająca na sprowadzaniu do Polski pojazdów z zagranicy miała charakter gospodarczy. Trzeba jednak zaznaczyć, że obowiązek uiszczenia opłaty za wydanie kart pojazdu na podstawie § 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 28 lipca 2003 r. w sprawie wysokości opłat za wydanie karty pojazdu nie miał żadnego związku ze statusem podmiotu