NAJNOWSZE TECHNOLOGIE ZAWIODŁY?
Koltan jest niezbędnym surowcem umożliwiającym działanie telefonów komórko-wych i smartfonów. Zawiera on rzadki metal, tantal, z którego budowane są bardzo małe kondensatory. Siedemdziesiąt procent koltanu jest wydobywane w Demokra-tycznej Republice Konga. Mało kto o tym wie, że w konfliktach wojennych finanso-wanych dzięki wydobyciu tego rzadkiego metalu zginęło do tej pory osiem milionów ludzi, najwięcej od czasów Drugiej Wojny Światowej. Co kryje się za pojęciem „naj-nowocześniejsze technologie”? Telefon komórkowy, który „spływa krwią”?
W Europie obserwujemy dramat imigrantów uciekających przed śmiercią z obję-tych wojną krajów, gdzie najnowsze technologie wykorzystywane są do zabijania bezbronnych i niewinnych ludzi. Kilku despotycznych polityków może terroryzować połowę kuli ziemskiej, ponieważ posiada dostęp do takich osiągnięć technologicz-nych, jak broń nuklearna. Czym jest więc postęp nauki i techniki bez humanitaryzmu? Czy można w ogóle mówić o jakimkolwiek postępie? To, czego wydaje się potrzebo-wać dzisiejszy świat nauki to zrównoważony rozwój, taki, nad którym na tym samym poziomie, bez preferencji, współpracują i porozumiewają się ze sobą ludzie reprezen-tujący zarówno nauki ścisłe, jak i humaniści. Innymi słowy – język inżynierów i hu-manistów jest wspólnym językiem nauki służącej pomyślnemu, zrównoważonemu rozwojowi społecznemu i gospodarczemu dla wszystkich ludzi na naszej planecie z uszanowaniem jej naturalnego dziedzictwa przyrodniczego.
Jako nauczyciele i filolodzy w Studium Języków Obcych pragniemy się rozwijać, iść „z duchem czasów”, być elastyczni. Pragniemy jak najlepiej służyć swoją wiedzą i umiejętnościami naszym studentom. Dostosujemy programy nauczania, aby przede wszystkim uzupełniać ich wiedzę w tych obszarach, na których z racji kierunków stu-diów, jest im ona najbardziej przydatna. Kierując się najszlachetniejszymi intencjami
* Studium Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej.
XV Konferencja naukowo-dydaktyczna Studium Języków Obcych Politechniki Wrocławskiej
K. PIOTROWSKA 148
doskonalenia i dostosowywania lektoratów języków obcych do potrzeb naszych stu-dentów, wprowadzamy ściśle wyspecjalizowane kursy językowe, które jednocześnie znacznie ograniczają lub prawie eliminują nauczanie języka ogólnego. Pojawia się pytanie – czy wobec obecnych wydarzeń na świecie i Europie jest to już czas na wprowadzanie tak ekskluzywnych i idealistycznych kursów języków obcych na Wyż-szej Uczelni Technicznej? Czy jest to czas, aby wysoce wyspecjalizowane szkoły zawodowe zastąpiły Akademie, a język zawodowy – język akademicki?
Głównym powodem przygotowania mojego wystąpienia była zaskakująca sytuacja, z jaką miałam do czynienia na zajęciach z języka angielskiego w ubiegłym semestrze. W ramach unijnego projektu prowadziłam zajęcia dla elitarnej grupy studentów z wy-działu informatyki. Uczestnictwo w zajęciach było nagrodą za osiągnięte wyniki w nauce. Podczas zajęć padło pytanie, czym będziesz się zajmować w przyszłości? Otóż ci najlepsi z najlepszych, przyszłość tego kraju, będą tworzyli gry komputerowe lub wykonywali inne łatwe i dochodowe zajęcia. Nawet uczestnictwo w kursie zaty-tułowanym „Informatyka dla Zrównoważonej Gospodarki”, nie zobowiązywało i nie wzbudzało poczucia odpowiedzialności, aby w jakimkolwiek stopniu przyczynić się do pracy nad zrównoważonym rozwojem przemysłu, gospodarki i nauki. A przecież to właśnie z tymi studentami wiązane są największe nadzieje.
W grupach zaawansowanych drugiego stopnia studiów studenci notorycznie wyra-żają krytyczne opinie wobec organizacji działających na rzecz ochrony przyrody. Uważają oni, że działania aktywistów tylko uniemożliwiają swobodny rozwój prze-mysłowy. Wydobywanie zasobów naturalnych Arktyki ma nieporównywalnie większe znaczenie niż zachowanie ponadczasowego dziedzictwa przyrodniczego tego regionu. Dlaczego wybitni i bardzo dobrze wykształceni studenci nie mają świadomości o swoim ogromnym potencjalnym wpływie na kształtowanie środowiska?
Uczymy młodych ludzi, których postawy życiowe i światopoglądy ciągle się jesz-cze kształtują i zmieniają. Fakt ten ma istotne znajesz-czenie dla planowania zakresów nauczania języka ogólnego i specjalistycznego na lektoracie. Możliwość pozytywnego wpływania na postawy studentów, ich rozumienie świata, na tolerancyjne zachowania i cechy osobowościowe jest jeszcze jedną istotną przesłanką, aby nie rezygnować z nauczania języka ogólnego, w sensie akademickim. Tak bardzo jak pragniemy być nowocześni i postępowi, powinniśmy także spełniać tradycyjne, akademickie cele nauczania. Umiejętne prowadzenie dyskusji, używania własnych argumentów, docho-dzenie do prawdy, nawiązywanie do podstawowych wartości mówiących o potrzebie wzajemnego zrozumienia i poszanowania dla przedstawicieli innych kultur i religii, nauczanie o potrzebie ochrony przyrody i uświadamianie o odpowiedzialności za roz-wój cywilizacji są również kompetencjami stanowiącymi integralną część programu Krajowych Ram Kwalifikacji. Rozwijanie kompetencji społecznych na lektoratach języka obcego sprzyja wszechstronnemu rozwojowi młodych ludzi, którzy odnajdują swoją rolę jako przyszli inżynierowie pozytywnie wpływający na kształtowanie swo-jego otoczenia.
Język inżyniera, język humanisty – dlaczego według Chaplina najnowsze technologie zawiodły? 149
Podręczniki typu akademickiego przygotowane przez ekspertów najbardziej reno-mowanych uczelni światowych doskonale sprawdzają się na lektoracie języka obcego na uczelni technicznej. Nie tylko zachowują naturalny proces nauczania języka obce-go, w którym ćwiczone są podstawowe umiejętności językowe – czytanie, słuchanie, pisanie i przede wszystkim mówienie uwzględniające relacje interpersonalne i dające możliwość swobodnej wymianie poglądów. Równocześnie, zwyczajnie uczą kultural-nych i grzeczkultural-nych zachowań. Ćwiczą tzw. umiejętności miękkie, szczególnie cenione przez pracodawców, bardziej nawet niż znajomość słownictwa technicznego1.
Przede wszystkim jednak, może po raz ostatni przed wejściem w dorosłe zawodo-we życie studenci mogą spojrzeć na swoją profesję z zupełnie innej szerszej perspek-tywy – humanistycznej. To jeszcze taki etap w edukacji studenta, kiedy warto zetknąć się z tym, co wzniosłe, piękne, szlachetne i inspirujące. Jest to nadal czas, aby na lek-toracie słyszeć Johna Fitzgeralda Kennedy’ego: „Pytaj nie o to, co twój kraj może zrobić dla ciebie; pytaj, co ty możesz zrobić dla swojego kraju”, albo Martina Luthera Kinga wypowiadającego swoje marzenie o równości wszystkich ludzi.[2]. Nie pomi-jamy w programie nauczania takich „nietechnicznych” zwrotów jak „I have a dre-am…”, czy „I wish…”, bo są one jednymi z największych osiągnięć mowy ludzkiej i zmieniają świat. Może właśnie dzięki tym zwrotom ktoś uwierzy w solidarność wszystkich inżynierów świata, którzy nigdy więcej nie wymyślą i nie skonstruują żadnej nowej broni. A jeżeli jeszcze bardziej się rozmarzymy, to może właśnie absol-went Politechniki Wrocławskiej za pomocą najnowszych technologii – czy to będą procesory grafenowe, tranzystory bipolarne, nanosystemy, polimery przewodzące, kwantowe strumienie magnetyczne – zostanie światowej sławy twórcą wynalazku niwelującego działanie wszelkiej broni. Nigdy więcej wojny… . Dlaczego nie?
Podsumowując, niezależnie od naszych ambitnych, uzasadnionych teorii i założeń dotyczących programu nauczania na lektoracie, przekonujemy się, że twórcze podej-ście w pracy ze studentami na co dzień przynosi najlepsze rezultaty. Na zakres na-uczania języka ogólnego i specjalistycznego na lektoracie wpływają też zapotrzebo-wania poszczególnych studentów i grup. Ważna jest tutaj otwartość i elastyczność lektorów. Wykorzystując swoje doświadczenie i intuicję zawodową doskonale uzu-pełniają nauczanie języka ogólnego zagadnieniami bezpośrednio związanymi z kie-runkami zawodowymi studentów. Na przykład, studenci pracują nad artykułami na-ukowymi, które sami wybierają ze stron internetowych najlepszych światowych wydawnictw prasowych. Ich wielką zaletą jest autentyczność. Dotyczą one zagadnień aktualnych ściśle związanych z zagadnieniami dotyczącymi ich studiów. W rezultacie, studenci z pasją i zaangażowaniem pracują nad tego rodzaju tekstami specjalistycz-nymi.
Uczymy bardzo zdolnych młodych ludzi o wielkim potencjale intelektualnym. Na-uczając ich języka obcego ogólnego, dajemy im narzędzie, które umiejętnie wykorzy-stają w swoim zawodzie, gdzie specjalizacja językowa najczęściej sprowadza się do wyuczenia odpowiedniego słownictwa. Nie ma wątpliwości, że jako eksperci w
swo-K. PIOTROWSKA 150
ich dziedzinach znacznie lepiej orientują się, jaki termin według słownika techniczne-go przyporządkować danemu zjawisku, procesowi, urządzeniu itd., niż, skromnie to ujmując, filolog danego języka obcego. Do zapoznania się ze specjalistycznymi termi-nami nie koniecznie potrzebny jest im lektorat. Można zrobić to samodzielnie, w do-mu. Jednocześnie, lektorat języka obcego na uczelni stanowi dla nich nieocenioną, często jedyną okazję, aby nabywać, ćwiczyć umiejętności komunikacyjne i praktyczne z lektorem, w grupie.
Na zakończenie pragnę zaprezentować Państwu słynne oratorium Charciego Cha-plina z filmu „Dyktator”. Film powstał w 1939 roku, kiedy sytuacja w Europie niepo-kojąco przypomina tę obecną. Największy aktor wszechczasów mówi o tym, jak waż-ne jest w dobie fascynacji techniką i nowoczesnymi technologiami zachowanie dystansu i umiaru. „Bardziej niż nowoczesności potrzebujemy człowieczeństwa. Bar-dziej niż pomysłowości potrzeba nam życzliwości i szlachetności. Wywalczcie sobie świat rozsądku, świat, w którym nauka i postęp poprowadzą wszystkich do szczęścia.”
LITERATURA
[1] DUDEK-KAJEWSKA A., Kompetencje miękkie a kompetencje językowe, materiały VIII Międzyna-rodowej Konferencji Edukacyjnej, Ustroń/Gliwice 2015.
[2] COTTON D., FALVEY D., KENT S., Language Leader Coursebook – Upper Intermediate, Pearson Education Limited 2008, s. 7.
[3] CHAPLIN CHARLIE, Final speech in the Great Dictator, Youtube https://www.youtube.com/ watch?v=LBpX0pkWKDY
LANGUAGE OF ENGINEERS, LANGUAGE OF HUMANISTS – WHY DID CHAPLIN CONCLUDE
THAT THE LATEST TECHNOLOGIES FAILED?
The paper refers to the issue connected with the introduction to the foreign language programmes courses based exclusively on a vocational, strictly specialized language. I am asking therefore for the teacher’s role as a humanist at the Technical University. What is the most important message of a foreign language course at the Academy? Possibly, Charlie Chaplin can give the right clue?
Szwajcaria, wielojęzyczność, Europejska Karta Języków regionalnych lub mniejszościowych, polityka językowa Agata POGORZELSKA-KLIKS*