O n ie c h k to ch c e u g a n ia się Za in n y m ży c ia celem !
M ym W odzem T e n , w nim cel m ój d an, O n m oim P rz y ja c ie le m .
S łów J e g o w p ły w , d z ie ł J e g o zew , T o jasn o ść d n ia, to g r u n t co trw a , Z w y c ię stw o 1 w e se le.
K to k o lw iek ch c e, n ie c h sp u sz c z a się Na k ru c h e , ch w ie jn e trz c in y .
P om ocnik tu ż, te n w ielk i Mąż, N ikt n ie p o m o że in n y .
G d y w b iedzie d rż y m , ra tu n e k w Nim, P rze d B o ży tro n n a s staw ia On, O m y ty ch z w sze lk ie j w in y . A ch, ty lk o doń pod n o ście d ło ń , Z b a w ie n ie w Nim j e d y n i e !
N ikt w a s i nic n ie w y rw ie z n ę d i, W nim w ieczne p o c ie sz e n ie .
S z u k a jc ie Go w g o d zin ę złą, Ma b ło g ie dn i, kto J e g o czci, Na w iek i n ie zaginie.
T y ś s k a rb e m m y m , sło n ecz n y m dniem Mój P a n ie J e z u m iły !
N ie d o p u ść, n ie, b y b la sk i czcze M ą d ro g ę p o m y liły .
Z n ie b ie sk ic h p a s z p o k a rm u dasz, M am w T o b ie stró j, św iatło ści *drój, P o k o ju , m ęstw a, siły .
Nie o d rz u ć m n ie od tw a r z y S w ej,
* W p a ść n ie daj m i w z w ą tp ie n ie ! W ż d y p r z y m n ie stój, k le jn o c ie m ój, D o p o m ó ż z n ieść c ie r p ie n ie !
D opom óż z trw ó g do Ojca rą k ,
G dzie w m iejsce s k a rg p ły n ą c y c h z w a rg 1, R o zb rz m ie w a c h w a ły p ie n ie .
*> fje r z y Hfleissel f 1635 1 nittn.
Za wiarę.
W sp o m in a się tu i ów dzie o ty m , że z p o w o d u p rz e ś la d o w a ń re lig ijn y c h m u sieli p rz o d k o w ie n a si opu szczać n ie ty lk o c h a ty i sw oje g o sp o d a rstw a , lecz n a w e t sw ój k ra j, o jczy zn ę sw oją, Ś lą sk C ieszy ń sk i. P rz y ła d e m ta k ie g o w y g n a ń c a m oże b y ć k s. J . T rz a n o w sk i, k tó ry po o p u sz c z e n iu M oraw sch ro n ił się n a Ś ląsk, lecz i stąd m u siał u ch o d zić w 1628 r., z B ielska, w raz z o p ie k u n e m sw oim b a r. J. S u n e g h e m i szu k a ć s c h ro n ien ia n a S ło w aczy źn ie. P o ro k u 1653 liczb a w y g n a ń c ó w o- g ro m n ie się zw ięk sza, tak , że p o c z y n a to zag raż ać k ra jo w i, k tó ry staje w ob liczu p o w o ln eg o w y lu d n ie n ia . N ie b e z p ie c z e ń stw o to je st b ra n e pod u w a g ę ju ż za czasó w o statn iej k s ię ż nej p iasto w sk iej cie sz y ń sk ie j, E lż b ie ty L u k re c ji, z w raca się n a n ie u w a g ę n ie ra z ce sarz o w i w 17 i 18 w ieku . S ta n y ślą sk ie jak o też R ady m iejsk ie dążą z te g o p o w o d u d o za ta m o w an ia teg o o d p ły w u ludności, w sk a z u ją c n a k a ta s tro fa ln e s k u tk i jak ie to p ociągn ie. S ta ra ją się te ż n ie ra z o złag o d z en ie p rz e ś la d o w a ń i o p rz y z n a n ie e w a n g e lik o m p rz y n a jm n ie j p ra w a o b y w a te lstw a i w y k o n y w a n ia rz em io sła . W ładza p o lity c z n a ze sw ej s tro n y w o lała w y d a w a ć ro z p o rz ą d z e n ia z a b ra n ia ją c e po p ro s tu o p u szc zan ia k ra ju , lecz z d ru g iej s tro n y p o le c a ją c e p o w ró t n a łono k o ścio ła k ato lick ieg o . L u d n o ść e w a n g e lic k a znach o d ziła się ty m sp o so b em w jeszc ze g o rsz ej sy tu acji.
J e d n a k pom im o z a k a z u o p u sz c z a n ia k ra ju w y p a d k i teg o ro d z aju n ie u s ta w a ły . C ichaczem p o rz u c a n o k ra j i u d aw an o się do ty c h okolic, gdzie w a ru n k i ży cia b y ły z n o ś n ie js ie . J e dni szli w s tro n ę P ru s , in n i n a S ło w a c z y z n ę i W ę g ry , je sz cze in n i o siedlali się tu ż o b o k Ś ląsk a, w za ch o d n iej Galicji, w szczegó lno ści w B iałej, k tó ra sw ój ro zw ój zaw d zięcza w w ielkiej m ierz e w łaśn ie u c ie k in ie ro m ze Ś ląska. B y ło b y rz ecz ą b ard zo c ie k a w ą sp ró b o w a ć zb ad ać ja k się te ro zliczn e ro d z in y na n o w y c h m iejscach u tw ie rd z a ły , ja k się ro z m n a ż a ły , jak ie b y ły ich k o le je i ile też ślad u po n ich d o dziś p ozo stało . Nim się je d n a k k to ś teg o po dejm ie, w a rto rzu cić o k iem n a in n e za g ad n ien ie, m ian o w icie p o ru s z y ć p y ta n ie ja c y to lu dzie i z ja k ic h m iejscow ości n a Ś lą sk u C ieszy ń sk im p o ch o d z ący o p u szczali k ra j za w iarę, a m oże n a w e t za p y ta ć o n az w isk a.
W ra m a c h k ró tk ie g o a r ty k u łu n ie m o żem y teg o o b sz e rn ie j ro z p a trz y ć , o g ra n ic z y m y się w ięc do su c h e g o w y m ie n ie n ia k ilk u d z ie się c iu n a z w isk z ró ż n y c h m iejscow ości. M ożem y się p o k u sić o to n a p o d staw ie p e w n e g o d o k u m e n tu s p o rz ą d z o n e go w d ru g iej p o ło w ie 18 w ie k u , za ch o w a n eg o w a rc h iw u m e w a n g elick ieg o k o ścio ła w C ieszy n ie, a p o d ająceg o cz ąstk ę n az w isk n ieszc zęśliw y ch u ciek in ieró w .
S p is któi-y m am y w rę c e , z a w ie ra ty lk o k ilk a s e t n a z w isk osób i — ja k to zazn ac zo n o w nim w y ra ź n ie — ni©
~ U —
¥ 7 5 ?
-jest w y c z e rp u ją c y . W y sz cze g ó ln ia je d n a k s p o rą liczb ę em i
g ra n tó w , b o aż 481 osób. W d a ls z y m ciągu p o d am y g n az w isk a p o sz c z e g ó ln y c h rodzin , trz y m a ją c się k olejn o ści sp isu . C z y ta n ie ty c h n a z w isk b ęd z ie dla n ie je d n e g o rz e c z ą su c h ą , dla in n y c h sta n o w ić m oże m iłe p o le do d o ciek a ń i do m yślnik ów . Może o d najdzie k to ś w śró d n ich p rz o d k ó w sw oich i k re w n y c h , co z re s z tą je st w p e w n e j m ierz e m ożliw e p rz e z u z g o d n ię i p o ró w n a n ie n a z w isk p rz y to c z o n y c h ze sp isam i u rb a ria l
n y m i K om ory C ieszy ń sk iej, zn ajd u jący m i się o b e c n ie w M u
ze u m m iejsk im w C ieszy n ie. N a zw isk a te g o d n e są a b y je u p am iętn ić.
O ld r z y c h o w ic e: J a n J a ra c z z c ó rk ą P a w ła S ik o ry , A dam L ib e rd a z c ó rk ą B ołdysa, J a n R u śn o k z ż o n ą , d w ie có rk i A n d rz e ja R u śn o k a , J e r z y Ś w ierc zek z żo n ą i dw ojga dziećm i, dw aj sy n o w ie zm arłeg o M ichela, c ó rk a M arii R u śn ok ow ej, J a n Ja ra c z z c ó rk ą K a d łu b iec a, J a k ó b U ch ło rz z ż o n ą i có rk ą, dw aj s y n o w ie M ateu sza L ib e rd y , s y n A dam a M arcin k a, trze ci s y n M ateu sza L ib e rd y .
K a r p ę t n a : M ichał K a ly ta z ż o n ą i p ięcio rg ie m dzieci, A n n a S ik o ra z 2 có rk am i, s y n o w a S ik o ro w ej z có rk ą, A dam G ry c z z żo n ą i 2 có rk am i, J a n R u d z k y z 2 sy nam i.
W ę d r y n ia s J a k ó b C iach o tn y z żon ą, c ó rk ą i 7 sy nam i, J a n Z ow iszczan z żo n ą i 2 sy n a m i, A n d rzej S z la u e r z żoną, sy n e m i có rk ą, A n d rz ej S z k o w ro n e k z żoną, w dow a A n n a M rózek z 2 sy n am i, dw ie c ó rk i J e rz e g o W a w rz y k a , dw aj s y n o w ie P a w ła R aszki, dw aj sy n o w ie J a n a K oziczka, dw ie có rk i P a w ła K ubika, sy n P aw ła C ien ciały , J a n G o ry l, A n drzej Z y sz k a z ż o n ą i 2 dziećm i.
G o le sz ó w : A n d rz ej P e lla r z ż o n ą i sy n e m , c ó rk a M icha
ła P a s te rn e g o , s y n S z y m o n a M ałysza.
U s tr o ń : A n d rz ej K a tru sz o k z ż o n ą i 6 dziećm i, M ateusz K a tru sz o k , 2 có rk i M ichała C ich y , M aria K a rn o sz o w a z 2 c ó r
kam i.
G u ty : J a n D y rn a z ż o n ą i 2 sy n a m i, w d ow a po A dam ie M inia z sy n e m i 3 có rk am i, je d n a s ie ro ta po A n d rz e ju P in d o r.
L i g o t k a: żona J a n a W ład n ic zy z 2 có rk am i, J a n K u lz a z ż o n ą i 2 dziećm i, J a k ó b K iszą z żo n ą, 3 có rk am i i sy n e m , J e r z y W a n o k z sy n em .
B r z e z ó w k a: D ziatk er.
Ś m iło w ic e : J a n K iszą z żoną, c ó rk ą i 2 sy n am i, dw ie słu ż ą c e , sy n J a k ó b a M arszo łek , A dam M alisz z żoną,^ 2 s y n a m i i 3 có rk am i, J a n K o z u r z żo n ą, w do w a p o A dam ie K iszy, w d o w a p o Z ie n tk u z 2 sy n a m i, c ó rk a zm arłeg o M acieja G ad- lin y , A dam B o b ek , M aciej L aso ta i c ó rk ą D ulaw icza, Jan
— 76 —
G ra b o w sk i z c ó rk ą P a w ła S p ra te k , A dam L a sso ta z E w ą z Z ien tk ó w , A n d rzej B rzezin a, J e r z y R aszka z żo n ą i 3 dziećm i.
C is o w n ic a: J a n L ip p u s z żo n ą i 5 d ziećm i, trz e j s y n o w ie A dam a C hm ielą, J e r z y N iedoba z 3 sy n am i, M ichał P u c z e k z żo n ą i c ó rk ą, J a k ó b L an c z żo n ą i 2 dziećm i, J a n L a n c z M arią P lo sz ek , có rk a J a n a P u c z e k , c ó rk a J a k ó b a C hm ielą, dw ie c ó rk i J a n a K adzioch, c ó rk a J e rz e g o Ż arło k a, J a n D rózd z słu ż ą c ą S z y m o n a D oliny, J a n M an do k z żo n ą i dziecięciem , J a n N iedoba z 2 sio stram i, A dam L anc.
W i s ł a: J a n P a p ro c ia n z ż o n ą i 4 dziećm i, A dam S ta ń k o z żo ną i 2 dziećm i, J a n B u jo k z c ó rk ą E w ą K lem en sa S ta ń k i, c ó rk a Ja n a C ieślara, M ichał B ujok, J a k ó b K u b c zo k z P aw ła N o gow czyka c ó rk ą M arią, W a w rz y n ie c S etin z c ó rk ą P aw ła W rzecio n k i, ró w n ie ż c ó rk a P aw ła N o g o w czy k a Jad w ig a , T o m asz S z te b e l z c ó rk ą M ichała C ieślara, P a w e ł N o g aw czy k z ż o n ą i 7 dziećm i, J e r z y B u ch ta z c ó rk ą A dam a O strzo zk a, J a k o b B uchta, P a w e ł B u ch ta i S zy m o n S z k a tu ła , J a k ó b C ieś
la r z żoną i 7 dziećm i, A n d rz ej P ilch i Zofia c ó rk a M ichała C ieślara , A n n a c ó rk a J a n a K ro ck sa, żo n a A n d rz eja K u rz o k a z có rk ą M arią, A n d rzej C zyż z żo n ą i 5 dziećm i.
M is tr z o w ic e : A dam W a łach , J a n B anszel z żo n ą i 2 d zie
ćm i, ta k ż e in n y J a n B anszel z żoną, P a w e ł W ay s z żo n ą i 3 dziećm i, J e r z y O raw iec z żo n ą i 4 dziećm i, J e r z y W alla z żo ną, sio strą ż o n y i 2 dziećm i, J a n M attu la z żo n ą i 6 dzieci, J e r z y T om sa, J a n B an szel i J a n Jo n e c z k o , Ja n J a ra c z z żo n a i 3 dzieci.
K o ń s k a : J a n M ichalik z 2 sy n a m i i 2 có rk am i, J a n L u - k a n e k z żo n ą, 4 córk am i i s y n e m , c ó rk a A n d rz e ja T ro m b ik a, 5 sy n ó w z m a rłe g o J e rz e g o M otyki, c ó rk a A dam a S k ałk i.
T r z y n ie c : J e r z y S ik o ra , Z fo y sk i z ż o n ą , 4 c ó rk a m i i
■ynem .
Ł ą k i : g o sp o d zk i A nd rzej z 7 dom o w n ik am i i 3 k o m o r
nikam i.
K a c z y c e : ro d z in a K u m in e k (8 osób), żo n a K u m in k a z 2 dziećm i.
O tr e m b ó w : d ziew ięć o só b ro d z in y Jo n e k . P o g w iz d ó w : osiem osó b ro d z in y S z tra u s e k . K o s t k o w ic e: tr z y o so b y b e z u sta lo n y c h n azw isk.
H a ila c h : tr z y o so b y z ro d z in y S k o czy las, 6 o só b ro d z i
n y M ichała K a ly ta, 5 osób ro d z in y M ichała W id en k a, F ilip B y stro ń i 1 cz ło n e k ro d z in y .
T o s z o m m ic e: J a n B o szcz y k z żoną, 4 sy n a m i i 2 c ó r
kam i, c ó rk a J e rz e g o B o szczy k a, A dam K u rz o k z żo ną, 5 c ó r
kam i i sy n e m .
— 77 —
G r o d z is z c z: J e r z y K lim sza z żo n ą, 2 s y n a m i i 2 c ó rk a mi, J a n K otula z żoną, 2 sy n am i i 4 có rk am i, J e r z y Słow ik, słu żąc y .
T r z a n o w ic e : J e r z y B ry ch z żoną, 3 có rk am i i 4 sy n am i, Ja n , m ąż sta re j M atu szy n .
S z u m b a r k : J a n |H oleś z żo n ą, 4 dziećm i, o ra z 4 o so b y z a p rz y ja ź n io n e z żoną.
R o p io a : J a n M ru g a ła z żo n ą, J a n P asz z żo n ą i có rk ą, J a n W a lic z e k z żoną, J a n J o s ie k z ż o n ą i sy n e m , c ó rk a M a
ria z d. K o k otek, E lż b ie ta K o k o tek , J e r z y Ł uszczy m ak , có rk a z m a rłe g o A dam a P o d g o y sk i, dw aj sy n o w ie i c ó rk a zm arłeg o G re g o re k , J e r z y H uczała, M ateu sz K u p k a , J a n F u k s, J a n K o
k o te k , J a n R udzki i P a w e ł R udzki, J e r z y Z elib o r, P a w e ł F r a n e k , P a w e ł K o k o tek , M ateu sz G a y d a c z e k i J a k ó b W ru b e l, J a n K o k o te k i J a n P ro c h o rz .
S u c h a : J a n G nida z ż o n ą i 2 sy n a m i, M ichał G nida, J e r z y M acura z ż o n ą i 4 dziećm i, J a k ó b S o y k a z żo n ą i 5 d zie
ćm i, dw aj sy n o w ie M ateusza K o b e rsk i.
ZBodał ks. dr ŹRndrzej Hi) ant ula.