O regulam inach

R egu lam in o b ra d S y n o d u u c h w a lił S y n o d n a sesji w d n iu 16 g ru d n ia 1937 r. J e s t to sp ra w a, o bch od ząca c z ło n ­ k ó w S y n o d u . D latego ze w zględu na b ra k m iejsca jej tutaj p o d aw ać n ie b ęd z ie m y . N atom iast ogół e w a n g e lik ó w z a in te re ­ so w a n y je st re g u la m in a m i p a ra fia ln y m i i d iece zjaln y m i. P ro ­ je k t O gólnego R eg u la m in u P ara fialn eg o p rz e d sta w iła K om isja re g u la m in o w a S y n o d o w i n a p o sied ze n iu w d n iu 22 czerw ca.

P o p rz e p ro w a d z o n e j ogólnej d y sk u sji p o stan o w io n o p rz e sia ć p r o je k ty z p o c z y n io n y m i u w a g am i d " W y d ziałó w se n io ra ln y c h , do W yd ziału teo lo g iczn e g o U n iw e rsy te tu i do S e n io ra tu w o js­

k o w e g o dla ro z p a trz e n ia i za o p in io w a n ia. N a stę p n ie K o n sy -

■torz w p o ro z u m ie n iu z W yd ziałem sy n o d a ln y m u s ta ­ li o s ta te c z n y te k s t i o p u b lik u je g o . P ro je k ty R e g u la m in u Rad k o ścieln y c h , R eg u lam in u Z e b ra ń p a ra fia ln y c h i R e g u lam in u diecezjaln eg o ró w n ie ż są o p ra c o w a n e i b ęd ą w d ro d z e ad m in i­

s tra c y jn e j p arafio m p rz e s ła n e . Nad P ra g m a ty k ą s łu ż b o w ą k s ię ­ ż y k om isja re g u la m in o w a jeszc ze p ra c u je .

D ru g ą w a żn ą s p ra w ą z a p rz ą ta ją c ą og ó ln ie u m y sły n a sz e w m in io n y m o k re s ie i z a b ie ra ją c ą p o szc zeg ó ln y m lu dziom sp o ro cz asu i sp o k o ju , b y ła s p ra w a p a c y fik a c ji sto su n k ó w k o śc ie ln y c h . M ianow icie z pow odu p e w n y c h d y so n a n s ó w n a tle no w ej u sta w y k o ścieln e j, c z te ry d iecezje, o p rz e w a ż a ją c e j liczbie d eleg a tó w n iem ieck ich , nie w y b ra ły jeszcze sw oich w ład z s e n io ra ln y c h , a d eleg aci in n y c h diecezji n ie b ra li ud zia­

łu w o b ra d a c h S y n o d u . S to su n k i za o g n iły się ta k , że n a w e t za czę to m ów ić o po d ziale n asz eg o K ościoła n a część p o lsk ą i n iem iec­

ką. W rz e c z y w isto śc i teg o p o d z ia łu n ik t n ie ch ce, g d y ż sp ro ­ w a d ziłb y on n a d z w y c z a jn e o sła b ie n ie n a sz e g o K ościoła w je ­ go p o stę p o w a n iu n a z e w n ą trz i u tru d n ił sa m o o b ro n ę i ro zw ó j.

T o też ^ z a ra z n a p o c z ą tk u k o n fe re n c je p a sto rs k ie w y ło n iły z sieb ie p e w n e k o m isje p a c y fik a c y jn e , k tó re m iały się sta ra ć dojsc do jak ieg o ś p o ro z u m ie n ia i u z g o d n ie n ia s łu sz n y c h i sp ra w ie d liw y c h żą d ań o b y d w u stro n . N ie ste ty kom isje do p o ro z u m ie n ia n ie d o szły . R ozw ój sto su n k ó w u p rz e d z ił ich p o ­

— 54

— 55

-cz y n a n ia . Ale w łaśn ie ze w z g lę d u n a te p o c z y n a n ia , S y n o d g ru d n io w y jeszc ze nie sk o m p leto w ał w ładz, d ając kom isji p a- cy fik a c y jn e j z le c e n ie p ro w a d z e n ia d a lsz y c h p e rtra k ta c ji. S p r a ­ w a ro z w in ęła się n a stę p n ie na dw óch szc z e g ó ln y c h z e b ra n ia c h

w W a rsza w ie, n a k tó ry c h p o d sta w ą d y s k u s ji b y ły ta k zw an e sied em te z p ro fe so ra D. S ig m u n d - S c h u ltz e g o z Z u ry c h u , p o ­ sta w io n y c h n a za sad zie d e k la ra c ji k s ię ż y n iem ieck ich w Ł o ­ dzi, o ra z 15 p y ta ń , k tó re cz ło n k o w ie n iem iecc y w y sto so w ali do J. E. k s. B isk u p a B u rsc h e g o . Ze w zględu n a b a rd z o p o ­ w a żn e z n a c z e n ie sp o ru , p o d a je m y te k s t te z i p y ta ń z o d p o ­ w iedziam i.

S iedem tez.

1. P ra w o k o ścieln e , n a d a n e p rz e z P ań stw o K ościołow i A u g sb u rs k ie m u w P olsce, nie od p o w iad a p od n ie k tó ry m i w zględam i ew a n g e lic k ie m u p o jm o w an iu isto ty K ościoła, zo staje je d n a k u z n a n e jak o o b o w iąz u ją ca o b e c n ie p o d staw a p ra w n a K ościoła, k tó ra je d y n ie n a d ro d z e p ra w n e j m oże b y ć zm ien io n a.

2. Z g odnie z e w a n g e lic k ą z a sad ą p o w sz e c h n e g o k a p ła ń ­ stw a w ie rn y c h , człon k o w ie K ościoła w in n i so b ie w zajem nie p rz y z n a w a ć ró w n e p ra w a n iez a le ż n ie od naro dow ości; ró w ­ n ież w in n y b y ć ro z d zielo n e u rz ę d y w K ościele stosowni® do d aró w i u zd o ln ien ia.

3. W K ościele A u g s b u rsk im w in n y b y ć u w z g lę d n io n e p o trz e b y każdej n aro d o w o ści ró w n o m ie rn ie i sp ra w ied liw ie za ró w n e p rz y n a b o ż e ń stw ie i d u s z p a s te rs tw ie , ja k p rz y n a u c e re lig ii w ję z y k u o jc z y sty m , a ta k ż e p r z y k sz ta łc e n iu teologów i w re szcie p rz y ro z d z ie la n iu śro d k ó w p ie n ię ż n y c h .

4. D opóki p rz y o b sa d z e n iu u rz ę d ó w n ie m ożn a p o m i­

n ąć w zględó w n aro d o w o ścio w y ch i d o p ó k i k a ż d a g ru p a n a ro ­ d o w a n ie b ęd z ie sk ło n n a p rz y z n a w a ć d ru g ie j w ięcej, niż s a ­ m a dla sie b ie w y m ag a , n a le ż y o p rz e ć p o ro z u m ie n ie n a z a s a ­ dzie ró w n o u p ra w n ie n ia , to znaczy , że o b u n aro d o w o ścio m po ró w n e j liczbie p rz y d z ie li się sta n o w isk a w K o n sy sto rz u , w W y d z ia le S y n o d a ln y m i w K o legium W y b o rc z y m ; z g ru p y zaś n aro d o w ej, k tó r a nie o trz y m a sta n o w isk a b isk u p a , w y b r a ­ n y z o stan ie w ik a riu sz ('zastępca) b isk u p i.

5. U k o n sty tu o w a n ie się z e b ra ń s e n io ra ln y c h w in n o n a ­ stąp ić po u p rz e d n im u zg o d n ien iu p o m ięd zy k ie ru ją c y m i p rz e d ­ staw icielam i o b y d w u naro d o w o ści, p rz y czy m k aż d e p rz e d s ta ­ w icielstw o p rz y jm u je n a sieb ie p e łn ą o d p o w ied z ia ln o ść w s to ­ s u n k u do c z y n n ik ó w n aro d o w o śc io w y c h w z g lęd n ie za s ta n o ­ w isko w ładz p a ń stw o w y c h .

6. W K ościele zasadniczo n ie m o że b y ć ża d n e j m a jo ry - zacji a n i p ró b y p rz e p ro w a d z a n ia u c h w a ł z p o g w a łc en iem p rz e c iw n e j stro n y .

7. Z n iesław ia n ia i d en u n c ja cje, ja k ie za szły w o k re s ie z a ta rg u k o ścieln e g o , w in n y b y ć w e d łu g m ożności n a p ra w io n e a w p rz y sz ło śc i b e z w z g lę d n ie za n ie c h a n e ; p u b lic z n e p ro w a ­ dzenie sp o ró w k o śc ie ln y c h p o w in n o b y ć w z b ro n io n e p rz e z p o w o ła n e w ład ze k o śc ie ln e .

56

-15 p y ta ń .

1 p y t a n i e : C zy s to su n e k ra d c ó w k o n s y s to rs k ic h , ja k i is t­

nieje o b ec n ie , m ian o w icie 5 : 3 m o że b y ć z m ien io n y ?

O d p o w ied ź: S to s u n e k nie je s t 5 : 3 , ale 3 : 3, g d y ż b is ­ k u p i w ic e p re z e s m u szą zajm o w ać s ta n o w isk o p o n a d p a rty jn e . S y n o d n ig d y n ie p rz y z n a N iem com 4 m iejsc. Z«ś sto su - s u n e k 5 : 4 sp rz e c iw ia się o b y d w o m u staw o m i m ó g łb y b y ć o sią g n ię ty , ty lk o w d ro d z e now elizacji u staw , co w o b e c n y c h w a ru n k a c h je st w y k lu c z o n e .

2 p y ta n ie : S p ra w a p e rs o n a ln a w K o n sy sto rzu . C zy N iem ­ cy m ogą d o w o ln ie w y m ien ić k a n d y d a tó w na rad có w k o n s y ­

sto rsk ic h ? J

O d p o w ie d ź : R ad cy k o n s y s to rs c y za tw ie rd za n i _są na sw y ch sta n o w isk a c h p rz e z M inistra.

3 p y ta n ie : J a k p rz e d s ta w ia się o b sad a m iejsc w W y ­ dziale S y n o d a ln y m w sto su n k u 2 : 2, czy k an d y d a c i n ie m ie c ­ c y b ę d ą p r z y ję c i?

O d p o w ie d ź : N iem cy m ogą o trzy m ać dw a m iejsca w W y ­ dziale S y n o d a ln y m , k a n d y d a c i n ie p o trz e b u ją za tw ie rd z e n ia .

4 p y ta n ie : J a k p rz e d sta w ia so b ie k s. B isk up p ra w n e s t a ­ n o w isk o z a stę p c y b is k u p a ?

O d p o w ie d ź : W ik a riu sz b isk u p i, g d y ż ta k a b y ła b y jego n azw a, je st ró w n o c z e śn ie ra d c ą K o n sty sto rz a , alb o le p ie j: n ie ­ m iecki ra d c a K o n sy sto rz a je st w ik a riu sz e m b isk u p im dla całeg o Kościoła; p ra w a jeg o i o b o w iąz k i o k re ś li S y n o d . W sz c z e g ó l­

n ości za m ie rza łe m m u p o ru c z y ć n ie m ie c k ie s p ra w y szk o ln e.

5. p y t a n i e : C zy n a z a stę p c ę b is k u p a je st u p a trz o n a p e w ­ n a o z n a c z o n a o s o b a ?

O dpow iedź : W ik ariu sz a b isk u p ie g o , k tó r y b ęd zie ró w n o ­ c z e śn ie ra d c ą K o n sy sto rz a , p ro p o n u ją N iem cy, a le nie w b re w woli B isk u p a, g d y ż n ie m oże b y ć dw óch w odzów .

6 p y t a n i e : J a k w y o b ra ż a so b ie k s. B isk u p z w o ła n ie z e ­ b ra ń s e n io r a ln y c h ?

O d p o w ie d ź: M usicie m i w y m ien ić k a n d y d a tó w n a s ta n o ­ w isk a sen io ró w , k tó ry c h p rz e d sta w ię M inistrow i. Z e w z g lę d ó w k o śc ie ln y c h nie m ogę p o p ie ra ć k a n d y d a tu r y U lb rich a, B usego, G e rh ard ta. M usicie m i d ać g w a ra n c ję , że p ro p o n o w a n i p rz e z w as k a n d y d a c i b ę d ą p rz e z a g ro m a d z e n ia se n io ra ln e w y b ra n i.

7 p y ta n ie : J a k p rz e d s ta w ia ją się s p ra w y U tty , F la k e ra i L u b lin a ?

O d p o w ie d ź : S p ra w a L u b lin a je st za ła tw io n a s p ra w ie d li­

w ie, m ianow icie, że m niejszość, w tym w y p a d k u P o la cy , te ż o trzy m a li z a stę p ę do Ś y n o d u . S p ra w a U tty i F la k e ra jest zgo dnie z § 18 i 19 Zas. P raw . W ew n. za ła tw io n a o sta te c z n ie dla o b e c n e j kaden cji S y n o d u .

8 p y t a n i e : J a k p rz e d sta w ia się s p ra w a d o ro stu teo lo g icz­

n eg o dla n iem ieck ich p a r a f ji?

O d p o w ie d ź : I m y je s te śm y za ty m , b y n a w a rszaw sk im W y dziale teo lo g iczn y m m o g ły b y ć u tw o rz o n e k a te d r y n ie inieckie. Nie za le ży to od n as, ale od s e n a tu a k a d em ick ieg o i m in istra .

P o n a d to m a być o tw a rte se m in a riu m k az n o d ziejsk ie z k ie ro w n ik ie m N iem cem . K ie ro w n ik te n o czy w iście n ie m a p ra w a u p ra w ia ć ag itacji n aro d o w ej, ale w se m in a riu m m a b y ć sp e c ja ln ie u w z g lę d n io n y ję z y k n iem ieck i, bo chodzi i n am o to, b y w s z y sc y nasi k się ż a w ład ali ją z y k ie in niem ieckim .

9 p y t a n i e : C zy se m in a riu m k a z n o d z ie jsk ie m a p o w sta ć w Ł o d z i?

O d p o w ie d ź: Nie, je ste m stan o w c zo p rz e c iw n y te m u . S e ­ m in ariu m m a p o w sta ć w sąsied z tw ie Łodzi lu b w sąsied z tw ie W a rsz a w y .

10 p y ta n ie : Z a m ie rz a m y za ło ż y ć z w ią z e k n iem ieck ich p arafji. C zy k s. B iskup p rz y c h y ln ie u s to s u n k u je się do tej s p ra w y ?

O d p o w ie d ź : A b so lu tn ie nie. Nie m oże p o w stać z w ią zek p a ra fji n iem ieck ich , jak nie m o że p o w stać zw ią zek p arafji p o lsk ich . J e s te m ta k ż e sta n o w c z o p rz e c iw n y tem u , b y is tn ia ­ ło p o lsk ie sto w a rz y s z e n ie k się ż y p a sto ró w . P rz e c iw k o W sp ó l­

n ocie p ra c y n ie m ie c k ic h p a sto ró w nic nie m am , ch o ć p o w s ta ­ nie w sp ó ln o ty w s k a z u je n a istn ie n ie n ie n o rm a ln y c h s to s u n ­ ków w n a sz y m K ościele.

11 p y ta n ie : J a k p rz e d sta w ia się s p ra w a z a ło ż e n ia n ie ­ m ieckiej p a ra fii w W a rsza w ie.

O d p o w ie d ź : Z ało ż en ie je st m ożliw e. J e d n a k czło n k o w ie tej p a ra fii m u sieliby w p łacać sw e s k ła d k i k o śc ie ln e do k a s y o gó lnej istn iejącej p a ra fii w a rsz a w sk ie j, a p o n a d to m u s ie lib y ' u trz y m y w a ć w ła sn e g o p asto ra! K o n sy sto rz nie d a n a to nic.

P o d o b n ie m a się z p a ra fią p o ls k ą w Łodzi.

12 p y ta n ie : J a k p rz e d sta w ia się s p ra w a p rz y d z ia łu s u b sy d ió w ?

O d p o w ie d ź : A rty k u ł 16 p. 5. D e k retu p rz e w id u je u r e g u ­ lo w an ie p rz e z M in istra w y p ła ty su b sy d ió w . T y m cz aso w o p rz y

-dzieła su b sy d ia K o n sy sto rz na p o sie d z e n ia c h p le n a rn y c h n a w n io se k b isk u p a.

13 p y ta n ie : J a k p rz e d s ta w ia się sp ra w a p ięciu c z ło n k ó w S y n o d u m ia n o w a n y c h p rz e z ks. B is k u p a ?

O d p o w ie d ź: P o zo stan ą do k o ń ca k ad en cji. R ó w n ież p o ­ z o sta n ie K olegium w y b o rc z e do w y b o ru ks. b isk u p a i w ic e ­ p re z e s a K o n sy sto rz a .

14 p y ta n ie : Co m y śli ks. B isk u p o z a k o ń c z e n iu w alk i p ra so w e j ?

O d p o w ie d ź : J a k dłu g o p ra s a n a p a d a ła na m nie, nie p is a ­ no nic p rz eciw k o tem u . W a lk a p ra so w a n ie u s ta n ie , ale w in ­ na b y ć p ro w a d z o n a w g ra n ic a c h p rz y zw o ito ści.

15 p y ta n ie : „Z w ia stu n E w a n g e lic z n y " ż ą d a o p u b lik o w a ­ n ia 7 te z p ro f. S ig m u n d - S ch u ltzeg o . J a k ie s ta n o w isk o z a jm u ­ je k s. B iskup w o b ec teg o ?

O d p o w ied ź: T e z y o b e c n ie jeszc ze n ie m og ą b y ć o p u b li­

k o w an e. N astąpi to m oże d o p iero po u k o ń c z e n iu n a ra d p a c y - fik a c y jn y c h .

N ikt n ie z a p rz e c z y , że p ra c a p a c y fik a c y jn a , k tó re j p o d ­ jęli się czło n k o w ie z e b ra ń , w y ja śn iła i u s u n ę ła w iele sp ra w i z a d ra śn ię ć i b ard zo p o w a ż n ie z b liż y ła o b o zy . T o co n a s je s z ­ cze dzieli i na czym d o ty c h c z a so w e p e rtr a k ta c je u tk n ę ły , to w łaściw ie s k ła d K o n sy sto rz a . A le ro z tro p n o ś ć ro z u m z w y c ię ­ ża. Dzieli n a s n aro d o w o ść, łą c z y n a s w y z n a n ie . W y z n a n ie z w y c ię ż y bo z w y c ię ż y ć m usi.

Ś w iat ci p rz e m ija i p o żą d liw o ść jego, ale k to czy n i w olę Bożą, trw a na w ieki.

— 58