K apitały spółek z ograniczoną odpowiedzialnością

399 P rzep isy założenia i p ro w ad zen ia spółek z o g ra­ niczoną odpow iedzialnością nie są ta k ostre, ja k dla spółek ak c y jn y c h , przez co m ożliw ość n ad u ży ć je s t znacznie w iększa. Zasadniczo też nie cieszą się spółki te w ielk iem zaufaniem , a u zy sk an ie k re d y tu p rzez nie je st zw y k le ty lk o m ożliw e za g w a ra n c ją zarząd u lub e w e n tu a ln e j ra d y nad zorczej.

400 P raw o z d n ia 27. 10. 1933 r. p rz e w id u je d la spółek z ograniczoną odpow iedzialnością ró w n ież obow iązek w n iesien ia całego k a p ita łu zakładow ego (art. 3). C hoć­ b y w p ła ty gotów kow e rzeczyw iście w p ły n ę ły do k asy p rzed sięb io rstw a p rzed z are jestro w an ie m spółki, to n ik t n ie m oże przeszkodzić, że k w o ty te n aty ch m iast p o z a re je stro w a n iu o d p ły n ą zpow rotem do rą k zało­ życieli.

401 Zdarzało się n aw et często, że zało życiele w zg lęd ­ nie zarząd pożyczali sobie p o trze b n y ch ' p ie n ięd zy ce­ lem zadośćuczynienia p rzepisom p ra w n y m p rz y zgło­ szeniu spółki.

Zw rot ta k ic h w p ła t n aty ch m iast po z a re je s tro ­ w a n iu n ależy do czynów niedozw olonych. W k ła d y zało­ ży cieli m uszą pozostać w p o siad an iu k ie ro w n ik a do w o ln ej dyspozycji. T ak a w o ln a d y sp o z y c ja może ty lk o istnieć, je ż e li pien iąd ze m ogą b y ć zuży te n a cele przedsiębiorstw a. Z w rot p ie n ięd zy założycieli u n ie ­ m ożliw ia zużycie gotów ki d la p rzed siębiorstw a, a ró w ­ n a się niedozw olonem u w y p o ży czan iu pieniędzy-402 N ależy w y ra ź n ie zaznaczyć, że um ow a o zw rot

u d ziału je s t niew ażna, a zw ro t je st niedozw olony w m yśl art. 30 p ra w a o sp ó łk ach z o. o.

K apitały spółek z o. o. 161 403 Jako w k ła d u gotów kow ego n ie m ożna uw ażać

w eksli ani czeków, k tó ry c h b a n k nie w y k u p ił. T ak samo nie należą do w k ład ó w gotów kow ych scedow a­ n ia łub p rzek a zan ia p re te n s ji ban k o w ej. B ank musi p ien iąd ze te koniecznie w ypłacić.

404 P rz y zgłoszeniu do sądu m uszą w k ła d y g o t ó w ­ k o w e być jeszcze do d y sp o zy cji zarządu, a nie m ogą być zużyte na do konanie ja k ich b ąd ź zakupów .

#

405 T ak samo w k ła d y r z e c z o w e m uszą b yć w po ­ siad an iu zarząd u i do jego dy spo zycji.

W y ją te k stanow ią nieruchom ości, k tó ry c h zapisa­ nie n a nazw isko spółki może n astąp ić ty lk o po je j za­ reje stro w a n iu . W ak tach g ru n to w y ch n ależy p rz e d ­ tem dokonać odpow iednich zastrzeżeń, ażeby nieru- ruchom ość w m iędzyczasie nie została ponow nie sp rzed an a lub obciążona za długi poprzedniego w ła ­ ściciela.

406 B adanie w a r t o ś c i W k ład ó w rzeczow ych je st n ad zw y cza j w ażne, gdyż może ona b y ć za w ysoko podana.

Szczególnie n ależy zw ażać n a ta k ie w k ła d y rz e ­ czowe, k tó ry c h w arto ści n ie m ożna stw ierd zić przez znaw ców , lecz dopiero po p rzep ro w ad ze n iu pew nych dochodzeń, ja k p re te n s je do dłużników , w ek sle itp.

W ażną je s t też k w est ja w szelkich p ra w i gw aran- cy j, ta k w ak tyw ach, ja k i pasyw ach.

407 W razie niew y p łacaln o ści spółki przed u p ły w em trze ch la t od z a re je stro w a n ia ta k założyciele w k ła d a ­ ją cy , ja k i k ie ro w n ic y o d p o w iad ają za b rak i, p o w sta­ łe p rzez n ad m iern ie w y g ó ro w an e oszacow anie w k ła ­ dów rzeczow ych (art. 25).

2 6 2 Spółki praw ne

408 U m ow a w statutach , iż w razie ro zw iązan ia spół­ ki w ra c a ją w k ła d y rzeczow e do p ierw o tn ego w łaści­ ciela, je s t w ażna.

P o w staje ty lk o p ew n a tru d n o ść p rz y oszacow aniu ty c h zw rotów , zwłaszcza, iż b y ły one p rzez p rzed się­ biorstw o używ ane. W ta k ic h w y p ad k ach n ależy p rz e ­ prow adzić now e oszacow anie, a sum ę tę w łączyć do ogólnego po działu pom iędzy w szy stk ich udziałow ców .

#

409 Zdarza się rów nież często, że po u stą p ie n iu w sz y ­ stk ich w spóln ików udziałow cem spółki z ograniczoną odpow iedzialnością je s t ty lk o j e d n a o s o b a , k tó ra rządzi sam ow olnie bez żad n y ch ograniczeń.

T en je d y n y udziałow iec nie o dpow iada w łasnym m a ją tk ie m za d ług i spółki, a z d ru g ie j stro n y spółka nie p o trz e b u je p o k ry w ać jego d ługów osobistych. 410 U działow iec ta k i może w y zy sk ać sw ą sam odziel­

ność i w y b rać z p rzed się b io rstw a sum y w iększe, niż w yn osi k a p ita ł zakładow y. C elem u n ik n ię c ia u p a ­ dłości obciąża za w y b ra n e k w o ty sw ó j ra c h u n e k oso­ bisty, p rzez co sum a ta fig u ru je w a k ty w a c h n aró w n i z p re te n sja m i do dłużników .

P ostępow anie to je st k ary g o d n e, gdyż w m yśl przepisów nie m oże udziałow iec w ycofać k a p ita łu za­ kładow ego ze spółki. K sięgow anie w y b ra n y c h sum ja k o p o zy cje w ak ty w a c h je s t n aw et fałszerstw em i u k ry w a n ie m kary g o d n eg o czynu.

K apitały spółek z o. o.

163

411 Z darza się, że k ie ro w n ik i je d y n y udziałow iec sp ó łk i z ograniczoną odpow iedzialnością u dzieli spółce p o ż y c z e k w e w łasnem im ieniu. W razie upadłości n ie zalicza on się je d n a k do w ierzycieli, gdyż n ie m o­ że w e w łasnem im ieniu p rzep ro w ad zać żadnych tra n s a k c y j ze spółką. (W b y łe j d zieln ic y p ru s k ie j niem. kod. cyw. § 181).

412 Jeżeli je d y n y u działow iec spółki pozostaw ia zysk w przedsiębiorstw ie, chociaż może bez p rzeszk ód w e­ d łu g w ła s n e j w oli zysk w y brać, to je d n a k odnośna sum a je s t ty lk o w tenczas jeg o o s o b i s t y m docho­ dem, gd y zysk ten rzeczyw iście o trzy m ał (w yrok N. T. A. z 3. 4. 1933 nr. 4141/31).

164 Spółki praw ne

IV- Księgowość.

413 K ażda sp ó łk a p ra w n a m usi p ro w ad zić p o ­ d w ó j n ą k s i ę g o w o ś ć . W szystkie u staw y o spół­ k a c h ak c y jn y c h , spółdzielniach, spółkach z ograniczo­ ną odpow., spółkach k o m and y tow y ch itp. n a k a z u ją ze­ staw ienie bilan su oraz ra c h u n k u zysków i strat, co m ożliw e je st ty lk o p rz y p o d w ó jn ej księgow ości. 414 Zasadniczym obow iązkiem je st księgow ania w szy st­

kiego bieżąco. K ażde k sięgow anie w stecz je st n a d u ż y ­ ciem. T ak samo niedopuszczalne je st zaleganie p rz e ­ niesień z k siąg podstaw o w y ch do k o n to k o re n tu itp. 415 O dpow iedzialność za n ad u ży cia i m a n ip u lac je p o ­

noszą kiero w n icy, z a re je stro w a n i w sądzie, d a le j p e r ­ sonel, k tó ry św iadom ie pom aga p rz y k ary g o d n em p ro ­ w adzeniu księgow ości i fałszow an iu bilansu.

416 W razie pow stałych z tego pow odu s tra t w inni od­ p o w iad ają ty lk o w obec spółki, a nie w obec poszczegól­ nych w ierzy cieli i udziałow ców .

Do w n iesien ia odpow iednich sk arg je st zatem ty l­ ko now e k ierow n ictw o odnośnego p rzed sięb io rstw a upow ażnione.

Stan m ajątkow y

165

V. S tan m a jątk o w y .

417 W iększość n adużyć p o w staje na tle p rzed sta w ian ia przez kiero w n ictw o p rzed sięb io rstw a z a w y s o k i e ­ g o s t a n u m ajątkow eg o.

418 P rzez złą gospodarkę lub n ad zw y cza jn e straty , ja k sp rzen iew ierzen ia, n iew y płacalno ść dłużników , w y p ła ­ cenie odszkodow ań z pow odu procesów itp., p o w staje częstokroć n iep o m y śln y stan m a jątk o w y , k tó r y k ie ­ row nictw o, czasam i n aw et za zgodą w ładz nadzorczych, zam ierza u k ry ć.

P rzed staw ia się zatem fałszy w y stan m a ją tk o w y celem u n ik n ięcia zaczepek ze stro n y udziałow ców w zględnie a k c jo n a rju sz y , celem zapobieżenia u p ad ło ­ ści, a w p ew n y ch w y p a d k a c h dla u trz y m a n ia choć na k r ó tk i czas k u rs u a k c y j, ażeby się ich szybko pozbyć. 419 P rzedm iotem m a n ip u la c y j są a k ty w a i pasyw a.

P ierw sze p o d a je się za w ysoko, d ru g ie za nisko, lub przem ilcza się p ew n e pozycje.

420 U lubion ym sposobem u p ięk szen ia b ilan su je s t pod­ w yższenie w arto ści z a p a s ó w p rzez p o danie w y ż ­ szych cen albo ilości, lub też p rzez zm ianę g a tu n k u to ­ w arów , ażeby zanotow ać w yższą cenę pojedyn czą. 421 D użo sposobności do nad u ży ć d a ją p re te n s je do

d ł u ż n i k ó w . S tw ierd zen ie ich w artości je st zw y k le b ardzo tru d n e, zw łaszcza tam , gdzie chodzi o dużo p o zycyj.

N aw et w iarogodne p od an ie p re te n s y j do d łu żn i­ k ó w może zaw ierać u k r y tą m an ip u lację.

166 Spółki praw ne

422 T ak n a p rz y k ła d sprzedan o w pew nem p rzed się­ b io rstw ie w iększą ilość zapasów za sumę 300000 zł na k re d y t rzekom o je d n o ro czn y . W razie ry c h le js z e j z a p ła ty p rzy rzeczo n e ra b a t do 10%; w ysokość ra b a ta m iała się zm ieniać, zależnie od w y k o rz y sta n ia czasu.

D ziało się to k ró tk o p rzed u staw ieniem bilansu. C ałą p o zy cję p rz y ję to do b ilan su w p e łn e j w artości, gdyż d łu żn ik b y ł d o b ry i w y p łaca ln y .

T ra n s a k c ja ta m iała je d n a k służyć do u pięk szen ia bilansu. U m ow a jed no ro czn ego k re d y tu b y ła f ik c y j­ na, gdyż odbiorca n ie m iał a n i zam iaru w y k o rzy stać k re d y t ten, ani płacić w y g ó ro w an ą cenę za o trzy m an y tow ar. F ak te m było, że odbiorca m iał zapłacić ty lk o 270 000 zł w p rz e c ią g u k ró tk ieg o czasu.

Sum a ta w p ły n ę ła do k asy przedsięb io rstw a, lecz dopiero p o zestaw ien iu bilansu. O dn o śn y ra b a t 30 000 zł obciążył zatem w y n ik ro k u następnego. G d y b y tra n s a k c ję tę przedstaw io no odpow iednio w ro k u po­ przednim , to zysk p rzed się b io rstw a b y łb y w ty m ro k u o 30 000 zł niższy.

#

423 O cenienie d łu ż n ik ó w p rzed sięb io rstw a n a s tę p u je zw y k le p rzez b a d a n ie k a ż d e j pozycji. Jeżeli je d n a k dług w y ró w n an o p rzez bezw arto ścio w e w ek sle d łu ż­ nik a, to tra n s a k c ja ta k a p o zo staje zw y k le w u k ry c iu . O w e w ek sle w y d a je się dostaw com lu b w ierzycielom , k tó ry c h p re te n s je są p rzez to zm niejszone.

R edyskont w ek sli zw y k le nie w y n ik a z bilansu, a je ż e li obligo w ekslow e rzeczyw iście je s t przedm iotem badania, to k w e s tje te tr a k tu je się dosyć pobieżnie.

W te n sposób m ożna u k ry ć p rz y zestaw ien iu b i­ lan su pow ażne s tra ty n a dłu żnik ach . W ychodzą one na- ja w dopiero w ro k u następny m , a je ż e li w y n ik je s t

Stan m ajątkow y 167 k o rzy stn y , to m a n ip u la c ja ta nie w y p ły n ie w cale na św iatło dzienne.

#

424 P o p raw a stan u m a jątk o w eg o n a s tę p u je ta k że przez p o danie w y ższej cen y p ap ieró w w artościow ych. Z p a ­ pieram i, przechodzącem i przez giełdę, m a n ip u la c y j ty ch w łaściw ie dokonać nie można.

425 Mimo to m ogą te o b je k ty b y ć rów nież przed m io ­ tem nad u ży ć przez doliczenie do w arto ści p a p ie ru w a r t o ś c i k u p o n ó w za ro k bieżący. W ten spo­ sób fig u ru ją zysk i owego p rzed się b io rstw a w postaci k u p o n ó w dw a razy, raz p rz y ich um ieszczeniu p rzy p ap ierach w artościow ych, d ru g i raz p rz y o deb ran iu d yw idendy.

M an ip u lacja ta k a je st niedozw olona, gdyż p re te n ­ s ja z ty tu łu k u p o n u p o w staje dopiero przez u ch w ale­ n ie d y w id en d y n a w alnem zgrom adzeniu. D zieje się to zw y k le w p ie rw sz e j połow ie ro k u następnego. Su­ m y te zatem n ie m ogą b y ć n ig d y w ciąg n ięte do b ila n ­ su, k tó ry m a w y k azy w ać w y n ik z ro k u poprzedniego.

#

426 W y p ad ek ta k i z d a rz v ł się w pew nym banku , po­ siad ający m w ięk szy p a k ie t a k c y j pow ażnego p rz e d ­ siębiorstw a przem ysłow ego. K urs ty c h a k c y j p r z e ję ­ to do in w e n tu ry zgodnie ze sp raw ozdaniem giełdo- wem. Z arząd b a n k u b y ł rów nocześnie w rad zie n a d ­ zorczej owego p rzed sięb io rstw a przem ysłow ego, w ie ­ dział w ięc, ile d y w id en d y rozdzieli w ty m roku.

D y w id en d a ta b y ła w ysoka, a p rzez do pisanie j e j do zysków b a n k u po w stał stosunkow o o lb rzym i zysk p rzed sięb io rstw a bankow ego.

168 Spółki praw ne

N a lep ten w p ad li n aiw n i sp ekulanci, k tó rz y na g w ałt w y k u p y w a li a k c je pom ysłow ego ban k u , pow o­ d u ją c przez to jeszcze w ięk szą zw yżkę k u rsu . N ikt nie przypuszczał, iż z a r z ą d pozbył się w ten s p r y ­ tn y sposób p ra w ie w szy stkich a k c y j ban ku, k tó re p r y w a t n i e posiadał.

Po dokonaniu ty c h tra n s a k c y j zarząd ustąpił, a je ­ go następcy stw ierd zili dopiero, że całe p rzed się b io r­ stw o się chw ieje. O kazało się p rzy tem , iż w zm ianko­ w an e przedsiębiorstw o p r z e m y s ł o w e u staliło i za­ tw ierd ziło rzeczyw iście te w y so k ą dyw idendę, lecz w y łoniło ją je d y n ie p rzez sztuczne i niedozw olone podw yższenie zy sk u za pom ocą członków zarządu b a n k u .

W po dobny sposób p rzep ro w ad za ł ów b a n k s p ra ­ w y z innerni p rzedsiębiorstw am i przem ysłowem u, w k tó ­ ry ch posiadał udziały. N ieuczciw e te m a n ip u la c je spo­ w o dow ały z u p ełn y zan ik zau fan ia do b an k u , dzięki czem u w sk u tek gw ałtow nego w y co fan ia w k ład ó w b a n k m usiał ulec lik w id acji. A k cjo n arju sz o m oczyw iście niedużo pozostało w spadku. O błow ili się ty lk o p o ­ p rzed n i posiadacze ty c h cen n y ch a k cy j.

#

427 Znane są też inn e m a n ip u la c je z p a p i e r a m i w a r t o ś c i o w e m i .

B ezw artościow e i w ątp liw e p a p ie ry i u d ziały sp rz e ­ d a je się pew nem u k o n sorcju m , założonem u ty lk o ce­ lem fin an so w an ia p rzedsiębiorstw a, k tó re p a p ie ry sprzedało. U działow cy tegoi ko n so rcjo m za strz e g a ją sobie oczyw iście odszkodow anie za ew en tu a ln e straty .

Mimo to rach u n e k ow ego k o n so rcju m obciąża się p ełn ą sum ą za otrzy m an e p a p ie ry itd. C ała p o zy cja

Stan m ajątkow y 169 fig u ru je pom iędzy dłużnikam i. S tra ty z tego ty tu łu okażą się dopiero w ro k u n astęp ny m , ale w bieżącym zostaną w u k ry ciu .

428 P rzedm iotem naduży ć są rów nież rozm aite p r a - w a, p a t e n t y itp., sp rzedane fik c y jn ie in n e j firm ie, założon ej sp ecja ln ie n a ten cel.

P re te n s je do n a b y w c y ty c h p ra w w zględnie p a ­ te n tó w p o d aje się w bilan sie ja k o udział w p rz e d się ­ b io rstw ie lub ja k o p re te n s ję do dłużn ika. N abyw cam i ow ych fik c y jn y c h p ra w są zaw sze osoby niezam ożne, od k tó ry c h w n astęp stw ie nic ściągnąć n ie można.

#

429 R ów nież pozornie słuszne p rz e ję c ie w arto ści r u- c h o m o ś c i i n i e r u c h o m o ś c i po cenach nab y cia m oże być przedm iotem n ad u ży ć celem podw yższenia stan u m ajątko w ego , zw łaszcza, je ż e li zg óry wiadomo, że cena ta b y ła za w ysoka.

P ow ody p rzep łacen ia są rozm aite, zależnie od in te n c y j d ziałający ch . N ap rzy k ła d spółka k u p u je za sw ą p re te n sję od niepew nego d łu żn ik a p ew ien o b je k t za w y g ó ro w an ą sumę. W te n sposób konto d łu żn ik a n ie w y k a z u je żad n e j lub m ałą ty lk o stra tę p rz y u r e ­ gu low aniu je g o długu. Z ak upiony o b je k t w p isu je się cło bilansu po cenie nabycia, k tó ra je st bezsprzecznie udow odniona ak tem kup n a.

Jeżeli tra n s a k c ję zaw arto k ró tk o p rzed zestaw ie­ niem bilansu, to n ik t nie będzie posądzał, że od czasu k u p n a do d n ia zestaw ien ia b ilan su n a stą p iła ja k a ś zm iana w artości. O każe się to dopiero po u p ły w ie długiego czasu lub p rz y sp rzed aży ob jek tu .

170 Spółki praw ne

430 Do n ad u ży ć n ależy zaliczyć ta k ż e w szelkie m an i­ p u lacje, m a jące na celu podw yższenie w artości ru ch o ­ mości i nieruchom ości przez w y c o f a n i e z ra c h u n k u u trz y m a n ia ty c h o b je k tó w p ew n y ch k w o t za re p e ra c je i odnow ienia, a p rzen iesien ie ich n a k onto ruchom ości w zględnie nieruchom ości.

W ycofanie ty c h sum je s t niedopuszczalne, a m iaro ­ d a jn e je st u ję c ie w y d a tk u n a u trz y m a n ie w te j chw ili, gdy re p e ra c y j dokonyw ano.

P rzen iesien ie ta k ic h p o z y c y j p rz y k o ń c u ro k u je s t n ajlep szy m dowodem , że uczyniono to ze w zględu n a chęć p o p raw ien ia stan u m ajątko w ego .

431 N iestety u zasad n ia się m a n ip u la c je te fak tem za­ czepienia podobnych p o z y c y j ze stro n y w ładz sk arb o ­ w ych. D la nieuczciw ego k ie ro w n ic tw a je s t b ag atelk ą, zw rócić rew id en to w i skarbo w em u w p ro st uw agę n a ta k ie pozycje. P rzen iesien ie ich na k onto w artości stały ch m ożna w tenczas udok um en to w ać n aw et p ro to ­ kółem w ładz sk arbow ych.

R ew ident sk arb o w y nie p o p ełn ia w ta k ic h w y p a d ­ kach żadnego n ad u ży cia i błędu, gdy ż je s t on zobo­ w ią z a n y dbać w p ierw szy m rzędzie o in teres S k arb u P aństw a, a nie może w n ik a ć w stosunki p a n u ją c e p o ­ m iędzy k iero w n ictw em a w ładzam i przed siębiorstw a.

Chodzi w ty c h w y p a d k a c h ty lk o o różnicę zdań, a w ładze sk arbow e n ie u w a ż a ją n aw et fak ty c zn ie n ie ­ słusznych przen iesień n a ra c h u n k i w y d a tk ó w za p rz e ­ k ro czen ie skarbow e, gdyż trz y m a ją się zasady, że k u ­ piec m a p raw o zestaw ić bilan s ostrożnie- W ładze s k a r­ bow e u trz y m u ją , iż zasady u staw p o d atk o w y ch są co do ty c h k w e s ty j odm ienne od u staw i zw y czajó w h a n ­ dlow ych, w ięc doliczenie ty c h sum o db y w a się n a spo­ sób b ardzo pro sty.

Stan m ajątkow y 171

432 P ew ną odm ianą ty c h n ad u ży ć je s t podw yższenie w arto ści t e r e n ó w lub in n y c h objek tó w , p rzejśc io ­ w o nieużytecznych, przez d o p isyw anie do ich w artości o dsetek za sum y, w yłożone n a kupno.

O d s e t k i n ig d y nie p o d w y ższają w arto ści ob- jek tó w , choć b y ły fak ty c zn ie w y p łaco n e za d łu gi c ią ­ żące n a objekcie.

D o pisyw anie ty c h odsetek do w arto ści teren ó w itp. je s t n aw et po dw ójn em nadużyciem , gdyż w ten sposób p o w staje sztuczny zysk p rz y a d m in istra c ji te ­ renów .

433 N adzw yczaj giętkim sposobem p o p raw ien ia stanu m ajątk o w eg o je s t tra k to w a n ie a m o r t y z a c j i r u ­ chom ości i nieruchom ości. W y starc zy czasem dro b na zm iana w obliczaniu staw ki, a że b y w arto ść o b je k tó w podnieść.

I tu ta j w y z y s k u je się często zaczepienie a m o rty ­ z a c ji ze stro n y w ładz skarbow ych, ażeb y udow odnić, że obniżenie a m o rty z a c ji nie n astąp iło z w ła s n e j w iny. 434 S tale zatem n ależy podnosić, że z a p a try w a n ie

w ładz s k a r b o w y c h n a k w e s tję odpisów n ie je s t b y n a jm n ie j m ia ro d a jn e dla należy teg o obliczenia w a r ­ tości p rzez p r z e d s i ę b i o r s t w o .

Jeżeli w ładze sk arb o w e p o stę p u ją w ty c h w y p a d ­ k ach niesłusznie, to zarząd je s t z o b o w i ą z a n y do zaczepienia ty c h obliczeń i p rzep ro w ad ze n ia sporu aż do n a jw y ż sz e j in sta n cji. P oniew aż p ro cesy ta k ie się p rzec iąg ają, w ięc zarząd po w in ien przez cały czas ich trw a n ia staw iać do b ilan su te sum y i odpisy, k tó re w e ­ dług zasad h a n d l o w y c h są słuszne.

435 N iekoniecznie nadużyciem , lecz chęcią upiększę^ n ia b ilan su je st s p o s ó b p rzep ro w ad za n ia odpisów. Kto nie p row adzi osobnego ra c h u n k u am o rty zacji, te n

172 Spółki praw ne

o d p isu je a m o rty zację zw y k le od k o ń c o w e j sum y odnośnych rachu nk ów .

Jeżeli n a p rz y k ła d o b je k t k u p io n y za 100 000 zł is tn ie je od 5 lat, to po d o k o naniu rocznych odpisów w w ysokości 10% pow inno pozostać ty lk o 50 000 zł. Jeżeli o d p isu je się am o rty z a c ję zaw sze od koń cow ej sum y, to nie pozostanie po 5 la tach 50 000 zł, lecz 59 049 zł. 10 p ro cen to w a a m o rty zacja w ynosi w ten sposób za p ią ty ro k n ie 10 000, lecz 6561 zł.

436 Kto niem a zam iaru obliczać a m o rty zację od sum y p o c z ą t k o w e j , to w y n ien p rz y odpisach w y raźn ie zaznaczyć, że am o rty z a c ję oblicza się od sum końco­ w ych. Znaw ca bilansów spostrzeże to je d n a k odrazu p rzez zw y k łe p o ró w n an ie sum.

437 M ożna też u p ięk szy ć bilans zapom ocą ra c h u n k u am o rty zacji, z n o s z ą c go przez p rzen iesien ie sum am o rty z a c y jn y c h na odnośne rach u n k i. P oniew aż p rz e ­ niesienie n a s tę p u je po k ilk u lub k ilk u n a s tu latach, w ięc podział ty c h sum je st dosyć tru d n y .

K ierow nictw o p rzed się b io rstw a może s y tu a c ję tę w y zy sk ać na sp ecja ln e cele, podzielić sumę ra c h u n k u a m o rty zacy jn eg o w ed łu g po trzeby , uznać je d e n r a ­ ch u n ek n a w yższą sumę, in n y na niższą. P rzez to może zm niejszyć w arto ść pew nego o b je k tu do 1 zło­ tego, p o d w y ższając zato inn e o b je k ty .

438 P rzen ie sien ia ta k ie są niedopuszczalne. W razie rozw iązania ra c h u n k u am o rty z a c ji pow inno się do­ k ła d n ie stw ierdzić, ja k ie ra c h u n k i p rz y c z y n iły się do jeg o utw orzenia. K ażde k onto m usi być u zn an e za su­ m ę p o w stałą p rzez obliczenie roczne.

Jeżeli się okaże, że p rz y ja k im k o lw ie k ob jek cie przeniesiono n a ra ch u n e k am o rty z a c ji w ięcej, aniżeli c ały ten o b je k t je st obciążony, to różnicę n ależy p o ­ zostaw ić w p asy w ach n a in n y m rach u n k u , n a p rz y k ła d

173 Stan m ajątkow y

na ra c h u n k u odnow ienia, a odnośny o b je k t p rz y ją ć do