Księgowość

143 K sięgow ość je s t n ależy cie prow adzona, je ż e li z n a w c a b e z p o m o c y p e r s o n e l u m oże stw ie r­ dzić p rzeb ieg in teresó w i stan m a ją tk o w y p rzed się­ biorstw a.

144 B łęd y zdarzać się m ogą p rz y k a ż d e j księgow ości i w każdem przedsiębiorstw ie. Z nalezienie ta k ic h b łę ­ dów nie je s t jeszcze pow odem do odrzu cenia ta k ie j księgow ości ja k o n ie w iaro g o d n ej. Zależy zupełn ie od okoliczności p o w stan ia ty c h błędów oraz sposobu ich usunięcia.

#

145 F ałszow anie księgow ości odby w a się z w y k le ce­ lem u k ry c ia n ad u ży ć albo celem p rzed sta w ien ia stan u m a jątk o w eg o p rzed się b io rstw a w innern św ietle, niż rzeczyw istość tego w ym aga.

146 P rz y fałszow aniu k siąg p rz e stę p c y je d n a k zw y k le zapom inają, że w n astęp stw ie po w y k ry c iu n adużyć w łaśn ie te sam e księgi są n a jle p sz y m dow odem dla a k tu oskarżenia.

147 W ja k i sposób fa łsz u je się zapiski księgow ości p rz y nadużyciach, w y n ik a ju ż z przy to czo n y ch opisów. 148 N ależy zaznaczyć, że u k ry cie n ad u ży c ia p rzez z a-

n i e c h a n i e księg ow an ia je st ty lk o je d n y m czynem k ary g o d n y m , n ato m iast p o p r a w k i p o z y c y j lub za­ p isan ie sum fik c y jn y c h je st prócz sp rzen iew ierzen ia jeszcze fałszow aniem dokum entu.

149 P rz y fałszow aniu k siąg w celu fałszyw ego p rz e d ­ staw ien ia stan u m a jątk o w eg o zachodzić może oprócz czy n u k ary g o d n eg o za fałszow anie d ok u m en tu jeszcze oszustwo.

K sięgow ość 7 7

150 Z darza się często, że księgow ość zaw iera zbiorow e ra c h u n k i n a po zy cje, k tó re m a ją pozostać w ta je m n ic y p rzed personelem . S um y ta k ie m ogą dotyczyć o rg an i­ z a c ji n ow ych oddziałów , p rz y s tą p ie n ia do in n y ch p rz e d ­ siębiorstw , finansow an ia p aten tó w , w y n alaz k ó w itp. Są to ta je m n ic e handlow e, a zap rzeczyć n ie m ożna, że ich w y ja w ie n ie m ogłoby p rzed się b io rstw u zaszkodzić.

W ty c h w y p a d k a c h n ależy je d n a k zw ażać n a to,, ażeb y odnośne ra c h u n k i n ie b y ły przedm iotem n a d ­ użyć. N a ta k ie ra c h u n k i n ależy pro w ad zić p rzez oso­ bę zau fa n ą osobny d ziennik z osobną księg ą głów ną. R ach u n k i te m ożna oznaczać n um eram i lu b literam i. N ależy je d n a k u n ik a ć nazw zm yślonych.

W k ażd y m razie istn ien ie ta k ic h ta je m n y c h r a ­ ch u n k ó w w księgow ości może b y ć zaw sze źród łem ich w y k o rz y sta n ia do nadużyć.

#

151 Zasadniczo trz e b a stale m yśleć o tern, że p o d w ó j­ n a księgow ość je s t ty lk o m echanicznem p rz y jm o w a ­ niem i rozdzielan iem sum, a ich zgodność n ie je st je sz ­ cze dow odem należyteg o p ro w ad zen ia księgow ości. 152 N iekażde n iep raw id ło w e k sięgow anie je s t je d n a k

fałszow aniem .

Z darza się bardzo często, że ze w zg lęd u n a rz e k o ­ m e u ła tw ien ie p ra c y w y k o n u je się n iep raw id ło w e k się ­ gow ania. T ak np. spostrzega się w y p ad k i, że w e k s l i klientow skich, w y chodzących do b a n k u naty ch m iast po ich odebraniu, nie za p isu je się p rzez rach u n e k w eksli, lecz w p ro st z rach u n k u odb iorcy do ra ch u n k u b an k u .

O szczędność ta k a m oże być ew en tu a ln ie źródłem nadużyć, sprzeciw ia się zasadom księgow ości, lecz nie

P rz ed m io t n ad u ż y ć

7 8

p o trz e b u je b y ć jeszcze pow odem o d rzu cen ia j e j wia- rogodności.

153 T ak samo n iep raw id ło w o tr a k tu je się t o w a r y k o m i s o w e , je żeli ich p rzy ch ó d i rozchód w p isu je się n a z w y k ły ra c h u n e k tow arów . K om isow e p o zy cje p o w in n y zaw sze przechodzić przez osobny rach u n e k kom isow y.

#

154 B a r d z o d u ż o m o ż l i w o ś c i d o f a ł s z o w a ­ n i a d a j e k s i ę g o w o ś ć p r z e b i t k o w a w z g l ę ­ d n i e k a r t o t e k a .

155 Z w olennicy ty c h system ów księgow ości p o d k re ­ ś la ją ja k o n a jw a ż n ie jsz ą zaletę u ży w an ie l u ź n y c h k a rte k , k tó ry c h zap isy w an ie i k o n tro lo w an ie je s t rz e ­ kom o znacznie w ię c e j ułatw io ne, an iżeli p rz y księgo­ w ości w op raw io n y ch księgach.

Z apom ina się je d n a k o tern, ż e w ł a ś n i e t e l u ź n e k a r t y d a j ą n a j l e p s z ą s p o s o b n o ś ć d o n a d u ż y ć w s z e l k i e g o r o d z a j u .

N iem a przecież nic łatw iejszeg o , niż p r z e p i s a ­ n i e p o trze b n ej, lecz n ie w y g o d n ej k a r t y Zdarzyć się to m oże p rzedew szystk iem tam , gdzie k a r ty te tr a k tu je się n aró w n i ze zw y k łem i fo rm u larzam i i drukam i. 156 G d y b y n aw et do p rz e p isa n ia ta k ie j k a r ty p o trz e ­

bne b y ły jeszcze zm ian y in n y c h k a r t podstaw ow ych, to i to nie sp raw ia jeszcze dużo trudności.

P ozatem zap isu je się zasadnicze k sięgo w an ie ty l­ ko n a p ie rw sz e j k a rc ie atram en tem , a w szelk ie inne p o zy cje m ogą b y ć ty lk o tw orzon e p rzez k alk ę, co zaw sze d a je m ożliw ość do p o p raw ek lub n aw et w y ­ m azania.

K sięgow ość p rz e b itk o w a 7 9

157 Jeżeli księg o w an ia d o k o n u je się m a s z y n ą , to stw ierd zen ie sp raw cy n ad u ży ć je st jeszcze tr u d n ie j­ sze, gdyż odpada m ożliw ość w y k ry c ia odnośnej osoby n a pod staw ie c h a ra k te ru pisma.

158 Zasadniczo może zatem system księgow ości p rz e ­ b itk o w e j w zględnie k a rto te k i oddać d o b r e u s ł u g i t y l k o p r z y k s i ę g o w o ś c i p o b o c z n e j , s ta ty ­ s ty k i lub k o n tro li w e w n ętrzn ej.

Do księgow ości p o d s t a w o w e j nie n a d a je się n ig d y system k a rtk o w y , gdyż p rzep ro w ad ze n ie ścisłej k o n tro li nad k a rta m i i księgow aniem sp raw ia znacz­ nie w ię c e j tru d n o ści i w ym aga w ięcej p racy , aniżeli pro w ad zen ie księgow ości w k sięg ach o p raw ionych. 159 T ak n a p rz y k ła d po w in n a k a ż d a k a r t a w k s ię ­

gowości p rzebitk ow e j b y ć z g ó r y n u m e r ó w a n a. ' Pozatem pow inna n a k ażd ą k a r tę istnieć ew idencja,

ażeby m ożna k a ż d e j chw ili stw ierdzić, k ie d y i n a j a ­ k ie cele odnośną k a rtę zużyto.

160 O d k ład an ie zu ży ty ch k a r t w zględ nie ich w y d a w a ­ n ie do dalszych czynności ró w n ież podlegać m usi ści­ słe j k o n tro li p rzez zap isy w an ie: ja k ie , k ie d y i kom u w y d an o k a rtk i? Znacznie ła tw ie j je s t przecież zag u ­ bić k ilk a k a r t an iżeli całą księgę.

161- K s i ę g o w o ś ć p r z e b i t k o w a m o ż e t y l k o w t e n c z a s b y ć w i a r o g o d n ą, j e ż e l i t r a k- t u j e s i ę k a ż d ą k a r t ę n a r ó w n i z k s i ą ż k ą

c z e k o w ą .

C zeków przecież ró w nież n ie zostaw ia się luźno, lecz w zeszytach. K ażdy czek je st bieżąco n u m ero ­ w a n y i posiada talo n celem k o n tro li jeg o w ydania. 162 Śmiało n aw et tw ie rd z ić można, że zap isan a k a rta

Sfałszo-8 0 P rz ed m io t n ad u ż y ć

w an e zapiski m ogą w y rząd zić znacznie w iększe szko­ dy. aniżeli czek, gdyż sfałszow anie czeku lub n ie w ła ­ ściw e p o d jęcie p ie n ięd zy w y k r y je się zaw sze b ard zo szybko, podczas g dy do w y k ry c ia fałszy w ej p o zy cji w księgow ości p o trze b n e je s t dużo p ra c y i w y d atk ó w na ich k on tro le.

163 ja k p rzep isan e n a now o k a r ty m ożna jeszcze p rz y in n y ch okolicznościach w y k o rzy stać, niech słu ­ ży n a s tę p u ją c y w y p ad ek .

W pew n y m procesie cy w iln y m po zw an y zarzucił pow odowi, że prow adzi księgow ość n ierzeteln ie. F a k ­ ty czn ie n a ra c h u n k u pozw anego z n a jd o w a ły się p o ­ praw ki. G d y zatem sąd zarząd ził zbad anie ksiąg przez znaw cę, księgo w y p rzep isał cały rach u n e k na now ą k artę , dla ostrożności nie zniszczył je d n a k s ta ­ re j. Znaw cy okazano oczyw iście ty lk o tę now ą i czy­ stą k a rtę .

P rz y p a d e k je d n a k zrządził, że znaw ca z pow odu jak ieg o ś b ra k u p rz y b y ł jeszcze raz do b iu ra $o*w a- negpi) P oniew aż n ik t nie b y ł n a to p rzy g o to w an y , w ięc n ie k ręp o w an o się, lecz przedłożono je m u te ra z ju ż o b i e k a rty . B liższe b ad an ia okazały, że ra c h u ­ n ek pozw anego fa k ty c z n ie n ie b y ł w p o rząd k u i za­ w ie ra ł częstsze p o p raw k i, p o w stałe przez om y łk i z po* w odu fałszyw ych p rzen iesień n a in n y rach u n e k z po- dobnem nazw iskiem . Znaw ca oczyw iście m usiał k się­ gowość odrzucić ja k o niew iarogodną.

G d y b y prow adzono k o n to k o re n t o p r a w i o n y , n ik tb y się nie sk u sił do p rz e p isy w a n ia c a ł e j k s i ę - g i, p rzep isa n ie j e d n e j k a r t y b yło b ag atelk ą.

In w en tu r y 81

V. Inwentury.

164 Z estaw ienie fałszy w ej in w e n tu ry d oko n yw an e je st zw y k le przez w ł a ś c i c i e l i w zg lęd n ie k i e ­ r o w n i k ó w p rzed się b io rstw a celem zm niejszenia lub podw yższenia stan u m ajątko w ego.

165 In w e n tu ry n ie p o d le g a ją w pływ om ze stron y p e r s o n e l u , gdyż person el n iem a zw y k le dostępu do końcow ego u stalen ia ilości i sum y.

166 P erso n el je s t ty lk o w ted y zain tereso w an y w w y ­ n iku in w e n tu ry , je ż e li chodzi o w y k ry c ie nadużyć, przyczem p o w staje zaw sze chęć k o rzy stn iejszeg o p rzed sta w ien ia w y n ik u , niż w rzeczyw istości jest. 167 Innego ro d z a ju zain tereso w an ia p erso n elu p rzy

zestaw ien iu in w e n tu ry p o w sta je przez chęć u m n ie j­ szenia w arto ści p rzed m io tu p rzez p o d an ie niższej k w a lifik a c ji. T en d e n cja ta p o w staje z chęci p ó ź n ie j­ szej sp rzed aży to w a ru w zg lędn ie p rzed m io tu po n iż ­ szej cenie.

T ak n a p rz y k ła d m ożna w in w en tu rz e podać d o brą m ąkę lub ospę ja k o zepsute, ażeb y n astęp n ie n a to ­ w a ry te zw rócić uw ag ę sw em u znajom em u, k tó r y od­ k u p u je je ja k o zniszczone.

168 P rz y b ad an iu in w e n tu ry n a le ż y zatem d o kładnie stw ierdzić w szy stk ie ilości s z c z e g ó ł o w o , a nie zadow olić się ogólnem pod aniem ilości kartonó w , sk rzy ń , beczek, w o rk ó w itp.

O p ak o w an ia te m ogą zaw ierać in n e ro d z a je to w a ­ rów i inne ilości, niż p o k a z a n y je d e n w zór, albo m o­ gą b y ć w ogóle próżne.

169 P ew ne tru d n o ści sp raw ia obliczenie zapasów , le ­ żących w w ielk ich ilościach bez opakow ania, ja k na-6

<52 P rz e d m io t n ad u ży ć

p rz y k ła d zboże, w ęg iel itp. Ilość zapasów ty c h można zw y k le stw ierdzić ty lk o p rzez oszacow ania, gdyż do­ k ła d n e w ażen ie to w a ru je s t przew ażn ie niem ożliw e ze w zględu n a b ra k m iejsca i czasu. O prócz tego po- trz e b n e b y b yło do dok ładn eg o stw ierd ze n ia ty ch ilości zam knięcie p rzedsięb iorstw a, a zap asy te są zw y k le niezbędne do u trz y m a n ia ruchu.

170 W ta k ich w ięc w y p a d k a c h poleca się stw ierd ze­ n ie ilości zapasów p rzez znaw cę obcego, a nie p rzez u rz ę d n ik a danego przedsięb iorstw a, ażeby zapobiec u k ry c iu ew en tu a ln y ch nadużyć.

171 W ielk ą rolę o d g ry w a p rz y stw ierd zen iu zapasów p o trąc en ie n a zepsucie, zanik itp. Z w ykle oblicza się b ra k i te p ro cen tu aln ie, ja k np. od 2 do 5%, co p rzy w ielk ich ilościach może stanow ić pow ażne różnice. W ysokość ty c h odpisów p ow inien rów nież ustalić znaw ca przez d o k ład n e zbadanie p ró b ek itp.

172 Z estaw ienie in w e n tu ry w p rzed sięb io rstw ie f a- b r y c z n e m w ym aga po działu zapasów n a surow ce, p ó łfa b ry k a ty i to w a ry gotow e. P o jęcie ro d z a ju p ó ł­ fa b ry k a tó w i to w aró w zależne je s t zu pełnie od gałęzi owego przem ysłu, a ro zró żn ien ie będzie d la osób nie- obeznanych z odnośną te c h n ik ą bardzo tru d n e.

173 N ajw ięc ej sposobności do nad u żyć d a ją zapasy p ó łfab ry k a tó w , gdyż w k ażdem przed sięb io rstw ie is t­ n ie ją n ie ty lk o p ó łfa b ry k a ty , ale ta k że a r ty k u ły do­ p iero częściow o w y k o n a n e lu b p ra w ie gotow e. P rzy m ały ch ilościach je s t to obo jętne, in a czej p rz y w ię k ­ szych zapasach. N iech to ośw ietli n a s tę p u ją c y p rz y ­ k ła d :

Zapasy 6 3

174 P rzedsięb iorstw o posiada 10 000 p ó łfab ry k a tó w , z n a jd u ją c y c h się w trze ch rozm aitych fazach p rz e ró b ­ ki. Ze w zględów p ra k ty c z n y c h oblicza się j e d n o- 1 i t ą w artość, zam iast pod ziału n a tr z y części. W ten sposób pow staje, p rzy pu śćm y, n a s tę p u ją c a p o zy cja:

10 000 po 10 zł = 100 000 zł.

Z in w e n tu ry m ożna przypuszczać, że n a składzie je s t 10 000 przedm iotów półgotow ych, p r z y ję ty c h po cenie 10 zł. W rzeczyw istości je st p rzedm iotów tych ty lk o 4000, n atom iast 3000 sztu k sk ład a się z dopiero rozpoczętych, a 3000 p ra w ie ukończo nych sztuk. P rzy o statn ich n iem a ju ż m oże w iększego ry z y k a , n ato ­ m iast p rzed m io ty dopiero rozpoczęte m ogą w y k azać p rz y w y k o ń czen iu pow ażne b łę d y itp.

F ak ty c zn ie p o zy cja ta sk ład a się w ięc z trzech ro d zajó w p rzygotow an ia, k tó re p o w in n y być p rz y ję te do in w e n tu ry np. w n a s tę p u ją c y sposób:

3 000 po 5 zł - 15 000 zł. 4 000 po 10 zł = 40 000 zł. 3 000 po 15 zł = 45 000 zł. razem 100 000 zł.

R ezu ltat pow yższych obliczeń je s t zatem rów ny, k o ń ­ cow a sum a w obu w y p ad k ach w ynosi 100 000 zł.

C hociaż zatem nie popełniono p rz y p od an iu p rz e ­ c ię tn e j w arto ści żadnego nadużycia, to je d n a k ścisłość w ym aga, ażeby p ó łfa b ry k a ty w yszczególniono d o k ła d ­ nie.

#

175 Innego ro d z a ju tru d n o ści p o w sta ją p rz y stw ie r­ dzeniu, c z y s p i s a n e z a p a s y r z e c z y w i ś c i e s ą w ł a s n o ś c i ą p r z e d s i ę b i o r s t w a .

8 4 P rz e d m io t n ad u ż y ć

176 T ak n a p rz y k ła d z n a jd u ją się p ra w ie w e w szy st­ kich m ły n ach zap asy obce, od d ane n a p rzech o w an ie lub do przem iału. W b ard zo w ielk ich p rzed się b io r­ stw ach p rzec h o w u je się surow ce te w ed łu g k a te g o rji w łaścicieli. Z darza się je d n a k , iż ze w zględu n a m oż­ liw ość zepsucia p rz y sk ład o w an iu obcego zboża u m a­ w ia ją się stro n y co do konieczności zużycia surow ca p rz y stałem u z u p ełn ian iu zapasów w odpow iednim g a­ tu n k u .

S tw ierdzen ie ta k ie j in w e n tu ry m usi zatem być bardzo dokładne. Po obliczeniu ilości n a le ż y zbadać w szelk ie poboczne księg i oraz um ow y itp., ażeby do­ trze ć do ilości, b ęd ąc ej rzeczyw iście w łasnością p rz e d ­ siębiorstw a.

#

177 Ja k pom ysłow o p ró b u ją oszuści podw yższyć p o ­ zornie stan zapasów , w y n ik a n a p rz y k ła d z fak tu , że w ielkość stosów p o d w y ższają przez sk rzy n ie, beczki, a n aw et przez ruszto w an ia pod odnośnemu zapasam i. W ta k ic h w y p a d k a c h n aw et zn aw ca obcy nie da sobie rad y , gdyż do stw ierd ze n ia tych m a n ip u la c y j p o trze b ­ ne b y ło b y p rzeło żen ie zapasów n a in n e m iejsce.

178 W obec tego pom im o oszacow ania ilości p rzez znaw cę ko niecznie p o trze b n e je st p o ró w n an ie ilości z księgą składow ą. Jeżeli j e j się nie prow adzi, to trze b a porów nać d aw n iejsze zap asy i z a k u p y z m oż­ liw ością zużycia i stw ierd zić choć w ten sposób w p rzy b liżen iu ilość zapasów .

179 W r a z i e w ą t p l i w o ś c i c o d o s t a n u z a p a ­ s ó w m o ż n a j e s z c z e p o r ó w n a ć p r z y c h ó d i r o z c h ó d o d n o ś n y c h p r z e d m i o t ó w , z a p i ­ s a n y b e z p o ś r e d n i o p o s p i s a n i u i n w e n ­ t u r y .

Z apasy 8 5

180 Jeżeli n a p rz y k ła d p rzed sięb io rstw o przem ysłow e dokonało pierw szego z a k u p u w now ym ro k u dopiero w k w ietn iu , to zapasy w d n iu 1 sty czn ia m u siały ty le w ynosić, ile p rzedsięb io rstw o zużyło w m iesiącach od sty czn ia do m arca.

181 Przteciwnie, 'jeżeli pomimo w y k a z a n ia w inwen,- tu rz e w ielk ich zapasów (np. w ęgla), zaraz w p ie rw ­ szych dniach po in w en tu rz e zak up ion o now e p a rtje , to będzie to zw y k le dow odem , że zapasów w dniu 1 sty czn ia nie b yło w cale lu b mało.

#

182 Szczególną u w agę trz e b a zw rócić na o s t a t n i e k sięgow ania p rzy ch o d u to w aró w itp., gdyż zd arz a się często, że n ad m iar zapasów w ko ń cu ro k u w zględnie o k resu k s ię g u ją nieuczciw i u rz ę d n ic y ja k o św ieży za­ k u p od znajom ego. F a k t n ad u ży ć ta k ic h m ożna dość łatw o stw ierdzić, gdyż je s t rzeczą w yk luczo n ą, ażeby ad m in istra c ja zapasów n ie w y k a z y w a ła n ig d y żad­ n y ch d y fe re n c y j w ilościach.

N ależy zatem uw ażać na to, czy b ra k ty c h d y fe­ re n c y j w zględnie ich m ała ilość o dpow iada rzeczy ­ w istości.

183 N a jw a ż n ie jsz y m dow odem p rz y te m je s t p o tw ie r­ d zenie sta n u zapasów p rzez k ilk u u rz ęd n ik ó w lub do­ k ła d n e zbadan ie w szy stk ich p rzy ch o d ó w i rozcho­ dów w księdze składo w ej.

#

184 W ja k i sposób m ożna spis zapasów w y k orzystać do u k ry c ia nadużyć, w y n ik a z n astęp u jąceg o w y ­ padku.

66 P rz e d m io t n ad u ż y ć

K iero w n ik oddziału sp rzen ie w ierzy ł gotów kę za sp rzedane to w ary . P oniew aż stan zapasów podlegał s ta łe j k o n tro li p rzez u rz ę d n ik a z cen trali, w ięc nieuczciw y7 k ie ro w n ik m usiał starać się o zm ylenie czujności ow e­ go k o n tro le ra . U czy nił to w te n sposób, że a t r a p y z a p i s y w a ł d o s t a n u t o w a r ó w . N ie zauw ażo­ no tego z tego pow odu, że a tra p y b y ły oblepione ory- ginalnem i ety k ietam i. B u telk i z a w ie ra ły ty lk o f a r ­ bow ane p ły n y itp.

K iero w n ik zam aw iał coraz to now e a tra p y ze w zględu n a rzekom e zniszczenie d aw n iejsz y ch p rzez słońce itp. P rz y do starczan iu a tra p ó w n ie robiono mu oczyw iście żadnych trudności, gdyż n ik t nie p r z y ­ puszczał, że służą one do u k ry c ia m a n ip u lac y j.

N adu ży cia w y d a ły się dopiero przez to, że sp rze­ dano p rzez o m yłkę k lien to w i b u te lk ę o ry g in aln ą z w odą farbow aną. K lient ów u d a ł się z re k la m a c ją nie do filji, lecz do cen trali, k tó ra dopiero w tenczas p rz y s tą p iła do dok ładnego b a d a n ia zaw artości w sz y st­ k ic h sk rzy ń i bu telek .

#

185 O prócz zapasów p o d le g a ją ta k że in n e przedm ioty u m y śln e j zam ianie p rz y zestaw ien iu in w e n tu ry . 186 T ak n a p rz y k ła d może spis r u c h o m o ś c i za­

w ierać urząd zenia, k tó re nie z n a jd u ją się w cale w przedsiębiorstw ie, lecz zostały zak u p io n e prze* w łaściciela w zględn ie k ie ro w n ik a do u ż y tk u osobiste­ go. R ach u n k i za u rząd z en ia te zapisano je d n a k na ciężar ra c h u n k u ruchom ości.

In w e n tu ry 87

187 Jeżeli u czy n ił to k i e r o w n i k przed siębiorstw a, to zachodzi fa k t sp rzen ie w ierzen ia pieniędzy, w yda- ny ch za te przedm io ty , a p rz y ję ty c h do p ry w atn eg o u ży tk u .

188 N atom iast w ł a ś c i c; i e 1 o w i p rzed sięb io rstw a może zależeć n a d o k o naniu odpisu n a am o rty zację za u rząd z en ia p ry w a tn e , albo n a pod w yższeniu stanu m a jątk o w eg o celem zatuszow an ia tru d n o ści fin an so ­ w ych.

189 P rz y zestaw ieniu in w e n tu ry m oże ta k ż e każdy in n y ro d zaj ak ty w ó w podlegać u m y śln y m zmianom, z a l e ż n i e o d c e l u . O bniżeń d o k o n u je się ce­ lem zm n iejszen ia dochodu, podw yższeń n atom iast celem podw yższenia stan u m ajątk o w eg o lub celem

u k ry cia nadużyć.

190 W pew n y ch w y p ad k ach sp isu je się np. w e k s l e grzecznościow e, dane do inkasa, p ro testo w an e lub bezw arto ściow e ja k o pełnow artościow e.

191 P rz y p a p i e r a c h w a r t o ś c i o w y c h , nato m iast zap isu je się e fe k ty obce, złożone do depozytu, ja k o w łasne.

<56 P rz e d m io t n ad u ż y ć

VI. Bilanse.

192 P rz y k ry ty c e b ilan su p o w sta ją p ew ne tru d ności co do o k reślen ia jego praw dziw ości. Bilans n ie k o ­ niecznie m usi b y ć sfałszow any, a je d n a k może w zbu dzić p o d e jrz e n ia i spow odow ać sprzeciw , je śli w y n ik n ie spodoba się chociaż je d n e j z zain teresow an ych stron.

193 Zachodzi to przed ew szy stk iem p rz y b ilan sie u p ię ­ kszonym lub ostrożnie zestaw ionym . W je d n y m i drugim w y p a d k u zn ajd zie się zaw sze ktoś, k to bilans ta k i uw ażać będzie za fałszyw y, zależnie od jego w ła snych interesów .

194 T ak n a p rz y k ła d będzie o strożnie zestaw ion y b i­ lans zaw sze przedm io tem zaczepienia ze stro n y w ładz skarbow y ch . N atom iast u p ięk szo n y b ilan s w zbudzi zaw sze n iezau fan ie u w ierzycieli.

195 N ajlep sz ą d ro gą w ty c h zagad n ien iach je st bilans j a s n y , z k tó reg o k a ż d y może w ypo środ k ow ać to, co jeg o in te re su je . W te n sposób um ożliw ia się in te ­ resentom u zu p ełn ien ie obliczenia stan u m ajątk o w eg o itp. w ed łu g w łasnego upodobania.

196 Do jasn eg o p rzed sta w ien ia b ilan su n ależy ró w ­ nież s t a ł o ś ć sposobu b ilan so w an ia w corocznem jego zestaw ianiu.

B ilan se 8 9

197 N iestety niezaw sze je st rzeczą m ożliw ą p rz e d sta ­ w ić bilans ta k jasno, ja k tego poczucie uczciwości w ym aga. P rzeszk ad za p rz y tern n ie je d n o lite tra k to w an ie zasad b ilan so w an ia p rzez w ładze skarbow e.

N iek tó re ro zp o rząd zen ia i o k ó ln ik i sk arbow e zm ien ia ją się ta k często, że pom im o n ajszc zerszej chęci trz e b a w n ie je d n y m w y p a d k u u n ik a ć ro zd ziele­ n ia p o z y c y j w ta k i sposób, ażeb y in teresen ci mogli rozpoznać w szelk ie d an e co do stan u m ajątk o w eg o lub rentow ności.

198 W y p ad k i ta k ie zachodzą w k w e stja c h oszacow a­ n ia w a r t o ś c i d ł u ż n i k ó w , k tó ry c h należałoby w bilansie podzielić n a pięć k a te g o ry j:

a) b ard zo dob ry ch i p o k ry ty c h zastaw am i itp., b) bez p o k ry cia,