Kierunki zmian w relacjach instytucji otoczenia biznesu i jednostek samorządu terytorialnego

Wcześniej omówiono już szereg czynników oraz przesłanek, które implikują lub powinny implikować zmiany w samych instytucjach otoczenia biznesu, jak również powinny wywoływać potrzebę dokonywania zmian w relacjach między udzielającymi wsparcia a korzystającymi z niego. Wzajemna współpraca, aby móc nazwać ją efektywną, powinna być oparta na pewnych wyznaczeniach, tak aby podnieść skuteczność podejmowanej interwencji. Te wyznaczenia powinny nastąpić w kooperacji między instytucjami otoczenia biznesu, jednostkami sa-morządu terytorialnego, budującymi programy wsparcia przedsiębiorczości, oraz przedsiębiorcami.

Z punktu widzenia analizy wzajemnych relacji instytucji otoczenia biznesu (w tym samorządu terytorialnego oraz małych i średnich przedsiębiorstw) należy wskazać na wyznaczniki współpracy, które to będą warunkowały dostosowanie oferty wsparcia do potrzeb zgłaszanych przez przedsiębiorców. Tymi wyznaczni-kami są11:

− wypracowanie trwałych strategii rozwoju i wzmacniania przedsiębiorczo-ści opartych na diagnozie potrzeb społecznoprzedsiębiorczo-ści lokalnych, potencjale regionu oraz możliwości zaangażowania zasobów własnych przez przedsiębiorców,

− budowanie wzajemnego zaufania w relacjach biznesowych, w zakresie prawidłowego wykorzystania oraz rozliczenia udzielonego wsparcia, w komuni-kowaniu się oraz w kontaktach bieżących,

− nastawienie się na zdobywanie i transfer doświadczeń innych podmiotów w zakresie tzw. dobrych praktyk dotyczących współpracy instytucji otoczenia biznesu, samorządu i przedsiębiorców;

− budowanie nowych wartości i więzi kooperacyjnych,

− budowanie skutecznych programów udzielających wsparcia dla przedsię-biorców opartych na trwałych więziach współpracy między instytucjami otocze-nia biznesu oraz jednostkami samorządu terytorialnego,

− sprawnie działające ośrodki odpowiedzialności za wzajemne kontakty, kreowanie nowej oferty, rozpoznanie potrzeb i możliwości, sprawny dialog i ko-munikację.

Należy pamiętać, że relacje między instytucjami otoczenia biznesu oraz przedsiębiorcami wymagają ciągłego stymulowania. Tutaj olbrzymia rola przy-pada jednostkom samorządu terytorialnego, a zwłaszcza tym komórkom organi-zacyjnym, które opracowałyby programy współpracy, kreowałyby instrumenty stymulujące przedsiębiorczość czy pełniłyby funkcję łącznika między instytu-cjami otoczenia biznesu a przedsiębiorcami. Najczęstszym błędem jest zanie-chanie działania, gdyż stworzywszy relacje, więzi czy też przynoszący efekty program wsparcia, zapomina się o potrzebie ciągłego monitoringu, dostosowaniu czy też redefiniowaniu potrzeb i dostosowaniu do niego już nowo zaprojektowa-nego programu wsparcia. Nie chodzi o podejmowanie działań nadążających za zmianami, ale o ciągłe monitorowanie, a wręcz kreowanie zmian w potrzebach przedsiębiorców.

Drugim ważnym działaniem jest promocja oferty działań, programów oraz rozbudzenie zapotrzebowania na programy wspierające przedsiębiorczość. Czę-sto przedsiębiorcy widząc potrzebę wsparcia, nie wiedzą, do jakiej instytucji oto-czenia zgłosić się po pomoc, nawet nie wiedzą, że taką pomoc mogą uzyskać. Ważną inicjatywą, a wręcz działaniem ze strony samorządu, jest permanentna kampania informacyjna na rzecz przedsiębiorców, mówiąca o możliwościach uzyskania wsparcia.

Należy wzmocnić działania instytucji otoczenia biznesu wspierających przedsiębiorczość wraz z organizacjami społecznymi, i inicjować przedsięwzię-cia wspólnie z grupami społecznymi, skupionymi wokół pokrewnych problemów. Sukcesu upatrywać należy również w inicjatywach klastrowych oraz wykorzy-staniu tzw. misji gospodarczych, organizowanych przez samorząd terytorialny w celu obserwacji działań i zachowań innych przedsiębiorców, z innych regionów czy krajów. To działanie może znacząco wpłynąć na zmianę świadomości przed-siębiorców, ponieważ uczy poprzez doświadczenia innych, wyrabia umiejętność obserwacji rynku i kształtowania prawidłowych relacji z otoczeniem, podsuwa pomysły do wykorzystania.

Sam klimat przedsiębiorczości wytworzony w społeczności lokalnej nie jest wynikiem tylko indywidualnych relacji między instytucjami otoczenia biznesu a przedsiębiorcami i społecznością lokalną. Olbrzymi wpływ na klimat rozwoju przedsiębiorczości i podejmowane inicjatywy ma samorząd lokalny. To władze lokalne powinny kreować kierunki rozwoju przedsiębiorczości i budować instru-menty stymulowania zachowań przedsiębiorczych. Dlatego należy postulować,

aby organy władzy lokalnej budowały realne plany wspierania przedsiębiorczo-ści, prowadziły działania faktycznie służące stymulowaniu przedsiębiorczoprzedsiębiorczo-ści, aktywnie i długoterminowo współpracowały z pozostałymi instytucjami oto-czenia biznesu oraz przedsiębiorcami. Nie chodzi tylko o pozorne działania, ale realne strategie, programy i instrumenty oraz ich konsekwentną realizację, przy akceptacji przedsiębiorców i instytucji otoczenia biznesu12.

Aby mogły się wykształcić opisane relacje oraz powstać skuteczne programy wsparcia, warunkiem koniecznym jest powstrzymanie wzajemnych uprzedzeń i niechęci, ponowne otwarcie się na partnera, współdziałanie i kreatywność każ-dej ze stron. Konieczne jest zbudowanie relacji wzajemnego zaufania, opartych na chęci współdziałania oraz konsekwentnym wdrażaniu wypracowanych dzia-łań. Ze względu na kadencyjność organów samorządowych konieczne jest za-pewnienie trwałości ustaleń i podjętych zobowiązań wobec partnerów, jakimi są przedsiębiorcy i instytucje otoczenia biznesu.

Działania dotyczące zmiany wewnętrznej struktury i postaw powinny podjąć również instytucje otoczenia biznesu. Muszą one przede wszystkim dokonać sa-moorganizacji i wypracować własną, przejrzystą strategię działania, definiującą potencjalne kierunki wsparcia oraz współdziałania z przedsiębiorcami i jednost-kami samorządu terytorialnego. W ramach samoorganizacji, a wręcz reorgani-zacji, konieczne jest wyznaczenie obszarów, czy też programów już istniejących (wdrożonych przez samorząd), w które instytucje otoczenia biznesu mogą ak-tywnie się włączyć, kooperując i uzupełniając inicjatywy podejmowane przez samorząd czy też angażując posiadane zasoby.

Ważnym działaniem po obu stronach jest uświadomienie istnienia innych or-ganizacji, wchodzących w skład instytucji otoczenia biznesu. Tutaj znacząca jest rola samorządu terytorialnego, który musi zbudować relacje i wyznaczyć ramy współpracy z wieloma instytucjami, tak aby nie dochodziło do konfliktu inte-resów, zwalczania się i niezdrowej konkurencji między instytucjami otoczenia biznesu ani też do zniechęcenia spowodowanego obawą przed przejmowaniem pomysłów czy inicjatyw, któregoś z partnerów (instytucji otoczenia biznesu).

Przedstawione działania powinny wywołać impulsy rozwojowe szczególnie w perspektywie lokalnej i regionalnej w zakresie13:

− integracji środowisk instytucji otoczenia biznesu, nauki, biznesu i admi-nistracji (obecnie dość odległych mentalnie i organizacyjnie), upowszechnienia wiedzy, dobrych praktyk oraz inspirowania działań samopomocowych,

12 Ibidem, s. 262-263.

13 K.B. Matusiak, Zasoby i kierunki rozwoju infrastruktury przedsiębiorczości i transferu

technologii, w: Zewnętrzne determinanty rozwoju innowacyjnej firmy, red. K.B. Matusiak, E.

− dyfuzji industrializacji następującej przez inkubację nowych firm (czę-sto typu rzemieślniczego), wykorzystujących miejscowe umiejętności od dawna tkwiące w lokalnej kulturze, w regionach peryferyjnych i opóźnionych w rozwo-ju gospodarczym,

− wzmocnienia struktur rynkowych o nowe technologiczne firmy o dużej sile konkurencyjnej, posiadające umiejętności innowacyjne umożliwiające ciągłą adaptację nowych produktów i technologii oraz stosujące zasady zrównoważone-go rozwoju, jak również społecznej odpowiedzialności biznesu,

− rozwoju aglomeracji miejskich poprzez skupienie przedsiębiorstw i insty-tucji wykorzystujących oraz oferujących dostęp do wysoko rozwiniętych techno-logii i systemów poprzez inkubację innowacji oraz wykorzystanie silnego zaple-cza naukowego.

5. Podsumowanie

Skoro wspieranie przedsiębiorczości napotyka szereg barier oraz trudności związanych z rozwojem przedsiębiorczości, należy poddać analizie bariery, zde-finiować je oraz zastanowić się nad zmianami w traktowaniu ich zarówno przez jednostki samorządu terytorialnego, jak i instytucje otoczenia biznesu. Ponad-to konieczna jest redefinicja zasad, programów oraz wzajemnych relacji między podstawowymi kreatorami przedsiębiorczości, a także między przedsiębiorcami a jednostkami samorządowymi i instytucjami otoczenia biznesu. Podjęcie dia-logu, budowa programów nie wystarczą, jeżeli nie zostaną zmienione postawy. Zmiany postawy oczekuje się zarówno od przedsiębiorców (np. przedsiębiorcy zawsze wskazują na bariery administracyjne, a jakiekolwiek usprawnienie ma-jące na celu likwidację barier biurokratycznych, często pomijane jest przez nich milczeniem), jak i od pracowników samorządowych oraz instytucji otoczenia bi-znesu.

Można wskazać, że kluczem do sukcesu jest dialog i wzajemna kreatywność oraz współdziałanie w celu osiągnięcia wspólnego celu. Przy czym nie należy poprzestawać na sukcesach, a żmudnie budować nowe programy i podejmować nowe działania, obserwując zmiany w otoczeniu. Dzisiaj otoczenie tworzą per-manentne zmiany, innowacje i rozwiązania niestandardowe, wymagające wie-dzy, kapitału oraz przemyślanych rozwiązań.

Literatura

Burdecka W., Instytucje otoczenia biznesu. Badanie własne PARP 2004, PARP, Warszawa 2004. Filipiak B., Ruszała J., Instytucje otoczenia biznesu. Rozwój, wsparcie, instrumenty, Difin,

War-szawa 2009.

Matusiak K.B., Budowa powiązań nauki z biznesem w gospodarce opartej na wiedzy. Rola i

miej-sce uniwersytetu w procesach innowacyjnych, SGH, Warszawa 2010.

Matusiak K.B., Zasoby i kierunki rozwoju infrastruktury przedsiębiorczości i transferu

techno-logii, w: Zewnętrzne determinanty rozwoju innowacyjnej firmy, red. K.B. Matusiak, E.

Sta-wasz, A. Jewtuchowicz, Wyd. UŁ, Łódź 2001.

Matusiak K.B., Mażewska M., Banisch R., Budowa skutecznego otoczenia innowacyjnego biznesu

w Polsce – cele i założenia inicjatywy Polskiej Agencji Rozwoju, PARP, Warszawa 2011.

Nowak M., Mażewska M., Mazurkiewicz S., Współpraca ośrodków innowacji z administracją

publiczną, PARP, Warszawa 2011.

Raport o stanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw w Polsce, red. A. Wilmańska, PARP,

Warszawa 2010.

Rekomendacje zmian w polskim systemie transferu technologii i komercjalizacji wiedzy, red.

K.B. Matusiak, J. Guliński, PARP, Warszawa 2010.

Zewnętrzne determinanty rozwoju innowacyjnej firmy, red. K.B. Matusiak, E. Stawasz, A.

Nr 42/2012