Koncepcja RMA według Jeremy'ego Blacka

Trzecią z omawianych koncepcji przedstawił Black, brytyjski historyk, wykła-dowca University of Exeter, autor takich publikacji, jak: A Military Revolution?

Military Change and European Society 1550-1800, War: Past, Present and Future, War and the World: Military Power and the Fate of Continents, 1450-2000 czy Narzędzia wojny. Jak broń zmieniała świat. W jednej ze swoich najnowszych prac, Wojna od 1990 roku, odniósł się krytycznie do RMA i całej idei mechanizacji jako doktryny zawodnej, lekceważącej niezachodnie modele prowadzenia wojny. Po pierwsze, zdaniem Blacka, dynamiczny postęp transformacji US Army w duchu RMA miał miejsce w czasie, kiedy największe wpływy w Departamencie Obrony Stanów Zjednoczonych (Pentagonie) mieli republikańscy neokonserwatyści⁴⁰, na czele z Donaldem Rumsfeldem. Sekretarz Obrony w gabinecie George'a W. Busha należał do zwolenników armii mniejszej, ale bardziej elastycznej, będącej w stanie szybko podjąć interwencję w dowolnym miejscu na świecie. Jak pisał Black, Rums-feld był zwłaszcza przekonany, że wojsko powinno być skoncentrowane na wygry-waniu wojen, a nie na misjach przywracających pokój (takich jak misja w Koso-wie). Utworzył Office of Force Transformation, powołując na stanowisko jego szefa wiceadmirała Artura Cebrowskiego, który był bardzo oddany pomysłowi wojny „sieciocentrycznej”. Black oceniał, że w praktyce RMA przede wszystkim użyczyła siebie sprawie amerykańskiego unilateralizmu⁴¹. Osłabiła też potencjał sił zbrojnych podczas misji stabilizacyjnej w Iraku – USA musiały przeprowadzać mobilizacje rezerwistów.

39Ł. Kamieński, Technologia i wojna przyszłości…, s. 25.

40Zob. rozdział Kamila Pindela Doktryna neokonserwatywna jako fundament współczesnego militaryzmu i imperializmu amerykańskiego w niniejszej pracy (s. 77-96).

41J. Black, Wojna od 1990 roku, tłum. T. Pichór, Warszawa 2011, s. 24-25.

Po drugie, nowe technologie zastosowane podczas I i II wojny w Zatoce Perskiej okazały się zawodne. W wyniku operacji Pustynna Burza Amerykanie stracili 143 żołnierzy – 2/3 z nich to polegli w wynikufriendly fire, co świadczy o trudnościach w dostarczaniu na czas informacji na temat położenia na polu bitwy. Ponadto, pomimo szybkiego zwycięstwa amerykańska doktryna Air-Land Battle (bitwy powietrzno-lądowej) dostarczyła, tak jak inne militarne pomysły, więcej trudności do rozwiązania w praktyce, niż to przewidywała teoria bądź szkolenie. Problemy wynikały przede wszystkim z trudności związanymi z synchronizacją lotnictwa i wojsk lądowych podczas szybko zmieniających się warunków pola bitwy⁴². Broń precyzyjna, symbol przemian RMA, została wykorzystana przez siły koalicji w 1991 r. tylko w niewielkim stopniu. Amerykanie użyli 9,3 tys. sztuk precyzyjnej amuni-cji, lecz większość ich samolotów nie była przystosowana do jej przenoszenia⁴³.

Po trzecie, zdaniem Blacka, wśród zwolenników RMA dochodzi o lekceważenia niezachodnich sposobów prowadzenia wojny. Po zwycięstwie US Army nad siłami irackimi w 1991 r. miała miejsce misja ONZ w Somalii (UNOSOM I). W jej trakcie, podczas bitwy w Mogadiszu 3 października 1993 r., Amerykanie stracili 18 poległych oraz 83 rannych. Misja w Somalii była zapowiedzią konfliktów nowego rodzaju, w których strona używająca nieregularnych metod prowadzenia walki może zadać poważne straty przeciwnikowi, ograniczyć jego przewagę technologiczną i wymusić polityczną porażkę. Podobnym przykładem może być II wojna libańska (2006 r.), w czasie którejsłabszy Hezbollah sprawił kłopot armii izraelskiej⁴⁴.

Podsumowanie

Rewolucję w sprawach wojskowych można analizować z różnych punktów widzenia – kontekstu historycznego, wpływu nowych technologii na wojska lądo-we, marynarkę wojenną i siły powietrzne, zastosowania broni precyzyjnej, zastoso-wania bezzałogowych aparatów latających, kontekstu kulturowego (zachodni model prowadzenia wojny) i wielu innych. W niniejszym artykule zaprezentowano trzy różne spojrzenia na RMA. Sumarycznie przedstawia je tabela 1.

Toffler wyraziście reprezentuje nurt rewolucjonistów, podkreślających poja-wienie się wraz z I wojną w Zatoce Perskiej nowej formy wojen. Pod względem historycznym wyróżnił jedynie trzy rewolucje, pozostałe nazywając subrewolucja-mi. Krepinevich reprezentuje odmienny od Tofflera styl publicystyczny. W sposób charakterystyczny dla byłego wojskowego skupia się na kwestiach pragmatycznych, dlatego jego publikacje dotyczą m.in. możliwego konfliktu irańsko-amerykańskiego, chińsko-amerykańskiego czy koncepcji bitwy morsko-powietrznej. Pod względem historycznym wyróżnił aż dziesięć rewolucji militarnych, podkreślając ewolucyjność

42Tamże, s. 34.

43Tamże, s. 35.

44Tamże, s. 19, 43.

RMA. Black, w odróżnieniu od pozostałej dwójki, skupia się na krytyce współczesnej rewolucji informacyjnej w sprawach wojskowych. Wskazując na zawodność nowych technologii, przestrzega przez lekceważeniem niezachodnich modeli prowadzenia wojny.

Spośród trzech opisanych koncepcji stanowisko najbliższe autorowi reprezentuje Krepinevich – wyważone, pragmatyczne, podkreślające ewolucjonizm zmian na współ-czesnym polu walki, oparte na wnikliwej analizie historycznej. Współczesne konflikty zbrojne, takie jak wojna na Ukrainie czy walka z Państwem Islamskim, uświadamiają, że morale, gotowość społeczeństwa do poświęcenia, doktryna wojenna, organizacja czy poziom wyszkolenia wojska są tak samo istotne, jak zastosowanie nowych technologii.

Nadmierną ufność w nowe technologie wojskowe przedstawił gen. Charles J. Dunlap Jr. w publikacji How We Lost High-Tech War of 2020⁴⁵. Treść eseju ujęta jest w formę przemowy przywódcy państwa, które wygrało wojnę ze Stanami Zjednoczonymi.

W przemowie tej autor wymienił szereg słabości, które doprowadziły do upadku i porażki USA. Wśród nich znalazły się: redukcja sił zbrojnych, bezkrytyczna wiara w nowe technologie, zlekceważenie wciąż aktywnego nacjonalizmu w innych państwach, gotowość żołnierzy do poświęcenia się dla ojczyzny (etos wojownika), uzależnienie gospodarcze i robotyzacja gospodarki (spadek popytu na pracę)⁴⁶.

45C. J. Dunlap Jr., How We Lost the High-Tech War of 2020: A Warning from the Future, „Small Wars Journal” 2010, vol. 6, no. 2.

46T. Wójtowicz, Wykorzystywanie nowych technologii…, s. 65.

Tabela 1.Porównanie koncepcji Alvina Tofflera, Andrew Krepinevicha i Jeremy'ego Blacka Alvin Toffler Andrew Krepinevich Jeremy Black

Narodowość Amerykanin Amerykanin Brytyjczyk

Zawód Futurolog Były oficer US Army,

analityk Historyk

Obszar badań Nauki behawioralne, Nauki strategiczne Historia stosowane nauki

społeczne

Ośrodki Cornell University The Center for Strategic University of Exeter

akademickie and Budgetary

Assessment

Stosunek Rewolucyjne Ewolucyjne Krytyka RMA

do RMA podejście do RMA podejście do RMA Źródło: opracowanie własne.

Bibliografia

I. Publikacje książkowe Literatura źródłowa

Black J., Wojna od 1990 roku, tłum. T. Pichór, Warszawa 2011.

Krepinevich A.F., Cavalry to Computer: The Pattern of Military Revolutions, „The National Interest” 1994, vol. 37.

Toffler A., Toffler H., Wojna i antywojna. Jak przetrwać na progu XXI wieku?, tłum.

B. Budrecka, L. Budrecki, Warszawa 1997.

Literatura pomocnicza Monografie i opracowania

Balcerowicz B., O pokoju, o wojnie. Między esejem a traktatem, Warszawa 2013.

Balcerowicz B., Siły zbrojne w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.

Benbow T., The Magic Bullet? Understanding the Revolution in Military Affairs, London 2004.

Blasko D.J., The Chinese Army Today: Tradition and Transformation for the 21st Century, New York 2012.

von Clausewitz C., O wojnie, tłum. A. Cichowicz, L. Koc, Kraków 2007.

Cohen E.A., Gooch J., Military Misfortunes: The Anatomy of Failure in War, New York 2006.

Gray C.S., Strategy for Chaos: Revolutions in Military Affairs and the Evidence of History, London 2002.

Kamieński Ł., Technologia i wojna przyszłości. Wokół nuklearnej i informacyjnej rewolucji w sprawach wojskowych, Kraków 2009.

Kipp J.W., The Russian Military and the Revolution in Military Affairs: A Case of the Oracle of Delphi or Cassandra?, Ft. Leavenworth 1995.

Kruszyński B., Udział sił zbrojnych USA w konfliktach w Iraku i Afganistanie – największych wojnach przełomu XX/XXI wieku (na podstawie źródeł i opracowań amerykańskich), Poznań 2011.

Sloan E.C., Modern Military Strategy: An Introduction, London-New York 2012.

Sloan E.C., The Revolution in Military Affairs, Montreal 2002.

Sun Tzu, Sun Pin, Sztuka wojny, oprac. R. D. Sawyer, tłum. D. Bakalarz, Gliwice 2008.

Werrell K.P., Chasing the Silver Bullet: U.S. Air Force Weapons Development from Vietnam to Desert Storm, Washington 2003.

Wójtowicz T., Wykorzystywanie nowych technologii w zapewnieniu bezpieczeństwa militar-nego Stanów Zjednoczonych, Federacji Rosyjskiej i Chińskiej Republiki Ludowej, roz-prawa doktorska, Wydział Bezpieczeństwa Narodowego, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2015.

Żurawski vel Grajewski P., Bezpieczeństwo międzynarodowe. Wymiar militarny, Warszawa 2012.

Prace zbiorowe

In Athena's Camp: Preparing for Conflict in the Information Age, red. J. Arquilla, D. Ronfeldt, Santa Monica 1997.

Strategy in the Contemporary World, red. J. Baylis, J. Wirtz, E.A. Cohen, C.S. Gray, Oxford 2002.

Artykuły w czasopismach naukowych

Dunlap Jr. C.J., How We Lost the High-Tech War of 2020: A Warning from the Future, „Small Wars Journal” 2010, vol. 6, no. 2.

Forman P., The Primacy of Science in Modernity, of Technology in Postmodernity, and of Ideology in the History of Technology, „History and Technology” 2007, nr 23.

Kelly J., A Chinese Revolution in Military Affairs?, „Yale Journal of International Affairs”

2006, vol. 1, issue 2.

Lekowski M., Współczesna rewolucja w dziedzinie wojskowości. Analiza wybranych aspek-tów i cech charakterystycznych, „Bezpieczeństwo Narodowe” 2011, nr 19.

Raska M., The Five Waves of RMA Theory: Processes and Debate, „Pointer” 2011, vol. 36, no. 3.

II. Publikacje elektroniczne