• Nie Znaleziono Wyników

Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku przewozów pasażerskich

W dokumencie bezpieczeństwa ruchu kolejowego (Stron 14-18)

1. Rynek przewozów pasażerskich

1.2. Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku przewozów pasażerskich

pasażerskich

W 2015 r. Główny Urząd Statystyczny przeprowadził „Badanie pilotażowe zachowań komunikacyjnych w Polsce”, które zostało dofinansowane ze środków UE. Reprezentatywną próbą w badaniu było 18 tys. wylosowanych gospodarstw domowych i ich członków w wieku od 16 lat wzwyż. Ostatecznie w badaniu wzięło udział 13,5 tys. gospodarstw, a odpowiedzi indywidualnych udzieliło 25,6 tys. osób.

Na podstawie badania ustalono, że osoby w wieku 16 lat i więcej wyko-nują rocznie ok. 13 mld podróży, co daje średnio 422 podróże na 1 osobę.

14

Rynek przewozów pasażerskich Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku przewozów pasażerskich

Rys. 2: Udział podróży w podziale na rodzaje transportu wg badania GUS z 2015 r.

54,5%

73,2%

14,7%

14,6%

19,6%

9,4%

4,2% 5,6%

1,2% 1,6%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

wszystkie zmotoryzowane

pociąg

komunikacja autobusowa zamiejska

rower

komunikacja miejska

pieszo

samochód osobowy

Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie danych z badania zachowań komunikacyjnych GUS W 2015 r. blisko 75% wszystkich

podróży odbyło się za pomocą zmotoryzowanych środków transportu (z wyłączeniem roweru i podróży pieszych), z czego 54,5% z użyciem sa-mochodu, a 20% z użyciem publicznego transportu zbio-rowego, do którego zaliczono w badaniu komunikację miejską, autobusową komunikację zamiejską i transport kolejowy. Udział transportu szynowego w ogóle wykonywanych podróży jest niewielki i wynosi kilka procent (1,2% to pociągi, a 3% to tramwaje i trolejbusy, brak dokładnych danych o udziale metra). Autorzy badania podkre-ślają, że transport kolejowy może być niedoszacowany, ponieważ wystąpiła nadreprezentacja gospodarstw domowych w mia-stach wojewódzkich i w odległości do 50 km od nich, kosztem dalszych miejscowości, w których mieszkańcy mogą wykorzy-stywać kolej w dojazdach. Transport publiczny jest najbardziej wykorzystywany w województwie pomorskim i mazowieckim, zaś najmniej w lubuskim i opolskim. Przy nieuwzględnianiu podróży pieszo i rowerem, udział transportu samochodowego w ogóle podróży rośnie do 73%.

Najwięcej (ok. 25%) wszystkich podróży przypada na dojazdy do pracy. Wśród osób dojeżdżających do pracy, 64% korzysta z samochodu. Najwyższy odsetek takich osób zanotowano w województwie podkarpackim (75%), zaś najniższy w woje-wództwach mazowieckim (57%) i pomorskim (59%). Niewątpliwie wpływ na takie wyniki ma fakt, że zarówno w aglomeracji war-szawskiej jak i trójmiejskiej działają przewoźnicy wykonujący przewozy aglomeracyjne i regionalne o dużej częstotliwości.

Jako główne przyczyny niekorzystania z komunikacji publicznej

■ zbyt dużą odległość do najbliższego przystanku/stacji ko-munikacji publicznej (39%);

■ brak odpowiednich połączeń w rozkładzie jazdy komunikacji publicznej (30%);

■ nieakceptowalny czas przejazdu komunikacją publiczną (16%).

W 2015 r. 10% respondentów dojeżdżało do najbliższego przy-stanku lub stacji komunikacji publicznej. 65,4% gospodarstw

do-Wśród osób

dojeżdżających do

pracy 64% korzysta

z samochodu

Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku przewozów pasażerskich

Rys. 3: Średnia odległość (w km) i średni czas podróży (w min) na 1 pasażera w 2015 r.

17,9 km 9,5 km

26,6 km

54,4 km

21 min.

25 min.

32 min.

53 min.

0 10 20 30 40 50 60

samochód osobowy komunikacja miejska komunikacja autobusowa zamiejska pociąg

Średni czas Średnia odległość

Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie danych z badania zachowań komunikacyjnych GUS Z powyższego wykresu wynika, że podróże pociągiem

odby-wają się średnio na największe odległości spośród wszystkich środków transportu. Kolej jest wykorzystywana w podróżach służbowych i turystycznych, a te dwa cele charakteryzują się największą średnią odległością przemieszczania (67 km dla podróży służbowych i 27 km dla podróży w celu spędzania wolnego czasu). Jednak po uwzględnieniu odległości przejaz-dów, udział transportu samochodowego jest jeszcze wyższy niż w przypadku liczby podróży i wynosi 68,5% ogólnej liczby pkm. Prawie 60% podróży samochodem odbywa się na odle-głość do 30 km. Samochody najczęściej wykorzystywane są w dojazdach do pracy.

Przy podziale na dni powszednie i weekendowe, średni czas podróży kształtował się następująco: w przypadku pociągów 76 minut w weekend i 42 minuty w dni powszednie. W przy-padku autobusowej komunikacji zamiejskiej odpowiednio 46 i 23 minuty, zaś w przypadku samochodów 15 i 21 minut.

Najdłużej podróż samochodem w dni powszednie trwa m.in.

w województwie mazowieckim i pomorskim, co także może mieć znaczenie przy wyborze środka transportu i może wynikać z poziomu kongestii na drogach.

Według danych ogólnych GUS na temat przewozów ładunków i pasażerów, w 2015 r. łącznie ze wszystkich środków transportu publicznego skorzystało w Polsce 703,6 mln osób, co oznacza spadek o 0,9% w stosunku do 2014 r. (dane nie uwzględniają komunikacji miejskiej). Po raz pierwszy od kryzysu w 2009 r.

zmalał rynek przewozów lotniczych (o 6,5% wg liczby pasażerów i 2,4% wg pracy przewozowej). Wzrosty zanotował transport wodny śródlądowy, który uwzględnia też transport przybrzeżny (o 11,6% wg liczby pasażerów i o 15,8% wg pracy przewozo-wej). Praca przewozowa wyniosła 52,7 mld pkm i była o 2,4%

wyższa niż przed rokiem. Średnia odległość przewozu wzrosła z 72,3 do 74,7 km za sprawą wzrostu we wszystkich gałęziach transportu. Średnia odległość w komunikacji drogowej po raz pierwszy przekroczyła 50 km, co przełożyło się na wzrost pracy przewozowej o 0,9% przy spadku liczby pasażerów o 3,5%, co pokazuje rozwój dalekobieżnych połączeń autokarowych stano-wiących konkurencję dla transportu kolejowego. Jednak należy pamiętać, że dane GUS nie obejmują transportu indywidualne-go, a także przedsiębiorstw o liczbie pracowników do 9 osób.

W związku z powyższym, lepiej konkurencję międzygałęzio-wą w przewozach pasażerskich ukazują dane Eurostatu, które uwzględniają transport samochodowy. Najbardziej aktualne dane pochodzą z 2013 r.

16

Rynek przewozów pasażerskich Konkurencja międzygałęziowa na polskim rynku przewozów pasażerskich

Rys. 4: Praca przewozowa w transporcie pasażerskim w Polsce w mld pkm, wg danych Eurostatu za lata 2000-2013

130,1 132,3 135,8 141,3 146,8 152,3 156,6 162,3 172,6

182,8 188,8 197,8 208,5

213,1

59,2 55,4 52,0 51,6 51,1 49,2 48,7 47,7 47,7 43,9 41,7 40,1 39,4 37,8

24,1 22,5 20,7 19,6 18,4 17,9 18,2 19,5 19,8 18,1 17,5 17,6 17,7 16,7

4,7 4,7 4,6 4,5 4,5 4,4 4,5 4,6 4,6 4,3 4,3 4,4 4,4 4,1

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

0 20 40 60 80 100 120 140 160 180 200 220

samochody autobusy i autokary kolej tramwaje i metro Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie danych Eurostatu

Z powyższego wykresu wynika stały trend wzrostu pracy przewo-zowej wykonywanej w transporcie samochodowym. Od 2000 r.

do 2013 r. wzrost ten wyniósł 64%. W tym samym okresie liczba samochodów przypadająca na 1000 mieszkańców wzrosła wg danych Eurostatu z 261 do 504, co oznacza wzrost o 93% i jest naj-większym wzrostem współczynnika motoryzacji wśród 28 państw Unii Europejskiej. Wskaźnik motoryzacji w Polsce przekroczył średni poziom dla nowych krajów członkowskich o prawie 100 samocho-dów, jest także wyższy od średniej dla całej Wspólnoty i zbliża się do średniej dla krajów „starej piętnastki”.

Od 2000 r. do 2013 r., wzrost pracy

przewozowej wykonywanej w transporcie samochodowym wyniósł 64%.

W tym samym okresie liczba samochodów

przypadająca na 1000 mieszkańców wzrosła

z 261 do 504 (o 93%), co oznacza największy

wzrost tego współczynnika wśród 28 państw

Unii Europejskiej

Polski rynek kolejowych przewozów pasażerskich

W 2015 r. liczba pasażerów kolei wzrosła o 4,2%, a praca przewozowa o 8,5%

Rys. 5: Udział gałęzi transportu wg wykonanej pracy przewozowej w transporcie pasażerskim w latach 2000-2013 wg danych Eurostatu

59,7% 61,6% 63,7% 65,1% 66,5% 68,1% 68,7% 69,3% 70,5% 73,4% 74,8% 76,1% 77,2% 78,4%

27,1% 25,8% 24,4% 23,8% 23,1% 22,0% 21,4% 20,4% 19,5% 17,6% 16,5% 15,4% 14,6% 13,9%

11,0%2,2% 10,5%2,2% 9,7%2,2% 9,0%2,1% 8,3%2,0% 8,0%2,0% 8,0%2,0% 8,3%2,0% 8,1%1,9% 7,3%1,7% 6,9%1,7% 6,8%1,7% 6,5%1,6% 6,1%1,5%

0%

50%

100%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

samochody autobusy i autokary kolej tramwaje i metro

Źródło: opracowanie własne UTK na podstawie danych Eurostatu Powyższy wykres prezentuje znaczący wzrost udziału indywi-dualnego transportu drogowego w ogólnej pracy przewozowej w transporcie od początku XXI w. W tym samym czasie udział zarówno transportu autobusowego, jak i kolejowego zmalał niemal dwukrotnie.

1.3. Polski rynek kolejowych

W dokumencie bezpieczeństwa ruchu kolejowego (Stron 14-18)