10. Bezpieczeństwo przewozu towarów niebezpiecznych
10.2. Kontrola przewozu koleją towarów niebezpiecznych
prze-wozów towarów niebezpiecznych (nieco ponad 20 mln ton rocznie) oraz liczbę wypadków (w 2015 r. odnotowano tylko sześć poważniejszych zdarzeń), można stwierdzić, że nie uległ on pogorszeniu w stosunku do roku ubiegłego.
10.2. Kontrola przewozu koleją towarów niebezpiecznych
Zgodnie z zapisami ustawy o transporcie kolejowym do zadań Prezesa UTK w zakresie spójności systemu kolejowego, w tym nadzoru nad rozwiązaniami technicznymi, które mają wpływ na bezpieczeństwo ruchu kolejowego i bezpieczeństwo
sys-temu kolei, należy m.in. kontrola przewozu koleją towarów niebezpiecznych.
Prezes UTK obejmuje działaniami kontrolnymi wszystkich uczestników procesu przewozu koleją towarów niebezpiecz-nych oraz wykonujących czynności związane z tym przewozem, a zwłaszcza: zarządców infrastruktury kolejowej, przewoźników kolejowych, użytkowników bocznic kolejowych, przedsiębiorców wykonujących przewozy w obrębie bocznicy kolejowej oraz innych uczestników rynku kolejowego, wymienionych w Dziale 1.4 RID oraz Dziale 1.4 Załącznika 2 do SMGS i podlegających uregulowaniom prawnym dotyczącym przewozu koleją towarów niebezpiecznych, zawartych w ustawie o przewozie towarów niebezpiecznych oraz przepisach wykonawczych do tej ustawy.
W 2015 r. Prezes UTK przeprowadził łącznie 142 działania w za-kresie nadzoru nad procesem przewozu koleją towarów nie-bezpiecznych oraz nadzoru nad urządzeniami ciśnieniowymi, co stanowiło wzrost liczby działań nadzorczych o blisko 27%
więcej niż w roku 2014.
Największą liczbę czynności przeprowadzono wobec zarządców infrastruktury kolejowej – 62 (43,7%) oraz licencjonowanych przewoźników rzeczy – 58 (40,8%). Dalszą część stanowiły działania zrealizowane u pozostałych uczestników przewozów, w tym użytkowników bocznic kolejowych, czy przedsiębiorców wykonujących przewozy w obrębie bocznicy lub stacji.
Rys. 98: Rodzaje podmiotów poddanych działaniom nadzorczym w 2015 r. w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych
Obecnie działania kontrolne Prezesa UTK w obszarze przewo-zów towarów niebezpiecznych koleją obejmują sprawdzenie:
■ zgodności wykonywanego przewozu towarów niebezpiecz-nych z wymaganiami określonymi w RID oraz w ustawie;
■ stanu technicznego naczyń, opakowań, urządzeń transpor-towych służących do przewozu towarów niebezpiecznych;
■ stanu technicznego środka transportu użytego do przewozu, jego oznakowania i wyposażenia;
■ przeszkolenia osób wykonujących przewóz towarów nie-bezpiecznych oraz czynności związane z tym przewozem, a także wyznaczenia właściwego doradcy do spraw bezpie-czeństwa przewozu towarów niebezpiecznych.
118
Bezpieczeństwo przewozu towarów niebezpiecznych Kontrola przewozu koleją towarów niebezpiecznych
Skutkiem naruszeń obowiązków lub warunków wynikających z przepisów ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych lub przepisów wiążących Rzeczpospolitą Polską, w tym umów międzynarodowych, są kary pieniężne w wysokości od 200 PLN do 10 000 PLN.
Należy zaznaczyć, że są one nakładane obligatoryjnie, po prze-prowadzeniu postępowania administracyjnego, jedynie za
na-ruszenia enumeratywnie wymienione w załączniku do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych.
Pozostałe naruszenia, niewymienione w tym załączniku, mogą być sankcjonowane jedynie przez powszechnie obowiązujące prawo karne.
Rys. 99: Wyniki działań nadzorczych przeprowadzonych w zakresie towarów niebezpiecznych w 2015 r.
39,4%
Liczba działań, w których nie zostały
stwierdzone nieprawidłowości
60,6%
Liczba działań, w których stwierdzono nieprawidłowości
W związku z przeprowadzonymi działaniami nadzorczymi w blisko 90 przypadkach (co stanowi 60,6% wszystkich zrealizowanych działań) stwierdzono nieprawidłowości, w tym między innymi w zakresie: infrastruktury zawiązanej z przewozem towarów niebezpiecznych, niewłaściwie prowadzonej dokumentacji, nieprawidłowego oznakowania pojazdów kolejowych oraz braku wyposażenia toru do awaryjnego odstawiania uszko-dzonych wagonów.
Biorąc pod uwagę liczbę odnotowanych nieprawidłowości w od-niesieniu do przeprowadzonych działań, należy stwierdzić, że najwyższy wskaźnik osiągnął użytkownik bocznicy Alwernia S.A.
– na 1 zrealizowaną czynność przypada średnio aż 11 nieprawi-dłowości. Równie wysoki poziom wskaźnika osiągnęły podmio-ty: ISD Huta Częstochowa sp. z o.o. – 10, Gaspol S.A. – 7, Infra SILESIA S.A. – 6,5 oraz Polski Gaz S.A. i CTL Chemkol sp. z o.o. – 5.
Świadczy to w dużej mierze o niskim poziomie kultury bezpie-czeństwa, który przejawia się nieprzestrzeganiem przez pod-mioty własnych regulacji w zakresie bezpieczeństwa (systemy zarządzania bezpieczeństwem, regulacje wewnętrzne itp.).
Najwięcej nieprawidłowości stwierdzono w zakresie niewła-ściwego sporządzenia lub braku dokumentów przewozowych oraz stanu technicznego i wyposażenia toru do awaryjnego odstawiania uszkodzonych wagonów przewożących towary niebezpieczne – 11,5%. Równie wysoki udział stanowiły nie-prawidłowości w zakresie braku aktualizacji planu zapewnienia
sokiego ryzyka (TWR) – 8,5%, jak również oznakowania i stanu technicznego pojazdów kolejowych – 8,1%. Należy podkreślić, że zestawienie zostało opracowane na podstawie udokumen-towanych nieprawidłowości z ogólnego zakresu formularza listy kontrolnej w przewozie koleją towarów niebezpiecznych.
Natomiast pozostała część stwierdzonych naruszeń (nieujętych na rysunku 101) – blisko 39%, została zakwalifikowana do „innych stwierdzonych nieprawidłowości lub uwag”, które dotyczyły w szczególności utrzymania infrastruktury kolejowej.
Dokonując podziału nieprawidłowości ze względu na rodzaj podmiotu należy stwierdzić, że największą ich liczbę odnoto-wano wśród zarządców infrastruktury – 56,3%.
Kontrola przewozu koleją towarów niebezpiecznych
Rys. 100: Wskaźnik nieprawidłowości – liczba stwierdzonych nieprawidłowości w odniesieniu do liczby przeprowadzonych działań
DB Schenker Rail Polska S.A.
PKP CARGO S.A.
Bialchem Group sp. z o. o.
CTL Południe sp. z o.o.
Polskie Górnictwo Naftowe i Gazowe S.A.
LOTOS KOLEJ sp. z o.o.
CTL Logistics sp. z o.o.
AmeriGas Polska sp. z o.o.
Ecco Rail sp. z o.o.
PKP Polskie Linie Kolejowe S.A.
EURONAFT Trzebinia sp. z o.o.
Centrala Obrotu Towarami Masowymi DAW-BYTOM sp. z o.o.
Grupa Azoty "KOLTAR" sp. z o.o. (PTK Koltar Tarnów sp. z o.o.) POL-MIEDŹ TRANS sp. z o.o.
STK S.A.
Firma "KI" Klemens Imioła CTL Chemkol sp. z o.o.
Polski Gaz S.A.
Infra SILESIA S.A.
Gaspol S.A.
ISD Huta Częstochowa sp. z o.o.
Alwernia S.A.
Rys. 101: Graficzne zestawienie nieprawidłowości stwierdzonych podczas prowadzonych działań nadzorczych – ogólny zakres
0,7%
Prawidłowość wykonywania prac manewrowych Doradca ds. bezpieczeństwa przewozu koleją towarów niebezpiecznych Wyposażenie dodatkowe lokomotyw, prowadzących pociągi przewożące towary niebezpieczne lub wykonujących manewry z tymi wagonami Prawidłowość zestawiania pociągu Przestrzeganie wymagań w zakresie spełniania warunków technicznych dla kolejowych stanowisk przeładunkowych towarów niebezpiecznych oraz stacji paliw Personel Instrukcje wewnętrzne, regulaminy Stan techniczny i oznakowanie wagonów/kontenerów/innych jednostek transportowych Plan zapewnienia bezpieczeństwa przewozu koleją towarów niebezpiecznych wysokiego ryzyka (TWR) Stan techniczny i wyposażenie toru do awaryjnego odstawiania uszkodzonych wagonówprzewożących towary niebezpieczne Dokumenty przewozowe
120
Bezpieczeństwo przewozu towarów niebezpiecznych Kontrola przewozu koleją towarów niebezpiecznych
Za naruszenia w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych Prezes UTK może nałożyć na podmioty rynku kary pieniężne, zgodnie z warunkami określonymi w załączniku do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych. W 2015 r. Prezes UTK wydał 14 decyzji w sprawie nałożenia kar pieniężnych za nie-prawidłowości stwierdzone podczas działań nadzorczych doty-czących przewozów towarów niebezpiecznych (liczba obejmuje również decyzje umarzające). Łączna wysokość kar pieniężnych
wyniosła 26 250 PLN, z czego 50,1% stanowiły kary nałożone na przewoźników kolejowych, a 49,9% – na użytkowników bocznic kolejowych.
Podkreślenia wymaga fakt, że pomimo tego, iż znaczna część działań zakończyła się stwierdzeniem nieprawidłowości, Prezes UTK może nałożyć kary wyłącznie za naruszenia wyszczególnione w załączniku do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych.
Rys. 102: Kary pieniężne nałożone w 2015 r. – w podziale na rodzaj podmiotu